Thiền sư Từ Đạo Hạnh đời nhà Lý viết:

“Có thì muôn sự có. Không thì tất cả không, Có không trăng đáy nước, Đừng mắc có không không”. Cái có và cái không, cái thật và không thật đều khó nhận biết, chỉ là cái tạm thời, cái mau qua thuộc về thế gian này, đừng vì cái tạm mà chấp thì chuốc khổ vào thân. Ra khỏi cõi thực hư, nghĩa là ra khỏi tội lỗi, để có tâm hồn thanh sạch và để nhìn rõ sự thật, sống điều vĩnh cửu mới thực là sống.

Sống trong thế gian

Trong lời nguyện hiến tế Chúa Giêsu đã cầu nguyện: “Con đã truyền lại cho họ lời của Cha, và thế gian đã ghét họ, vì họ không thuộc về thế gian, cũng như con đây không thuộc về thế gian. Con không xin Cha cất họ khỏi thế gian, nhưng xin Cha gìn giữ họ khỏi ác thần. Họ không thuộc về thế gian cũng như con đây không thuộc về thế gian. Xin Cha lấy sự thật mà thánh hiến họ. Lời Cha là sự thật”. (Ga 17, 14 – 17)

Sống trong thế gian mà không thuộc về thế gian. Thế gian ở đây là tội lỗi, thù nghịch với Thiên Chúa. Sống trong nó mà không thuộc về nó là một điều khó khăn đối với những người tin theo Chúa.

Sống trong trần gian, con người thấy cái gì cũng thật, cái nhà, cái xe, túi tiền... cái gì cũng rất thật, có thể cầm được, sử dụng được, hưởng thụ được. Làm sao không để lòng gắn bó với nó được? Của cải sung túc mang lại niềm vui, những tình thân mang lại êm dịu, làm sao không thật? Cái không thật chỉ lộ diện ra khi của cải  mang đến nỗi bất hạnh, chán chường; cái không thật chỉ lộ diện ra tình thân mật kia là giả dối, lợi dụng cho ích kỷ, đam mê, cái dung tục ẩn sâu. Phát hiện ra nhiều khi đã muộn, qua hết một thời, mất hết cả cuộc đời.

Vậy cũng có lúc con người cũng sẽ tự hỏi: “Tôi thật là một người khốn nạn! Ai sẽ giải thoát tôi khỏi thân xác phải chết này?” (Rm 7, 24). Câu trả lời cũng tiếp liền sau đó: “Tạ ơn Thiên Chúa, nhờ Đức Giê-su Ki-tô, Chúa chúng ta!”  (Rm 7, 25)

Không thuộc về thế gian

Để hiểu sự thật về trần gian, người Kitô hữu có “Lời Cha là sự thật”. Lời Cha soi chiếu vào mọi sự vật để sự thật được hiển lộ.

Cái trăng ở dưới đáy nước được lộ rõ, trăng có thật khi người ta lên tới mặt trăng và cái không thật là cái bóng của trăng. Có giả ắt có thật, chỉ có điều thật giả không biết đâu mà lường nếu lòng người cũng đục.

Lời Chúa soi chiếu vào con người đang sống, đang thở là có thật và cũng để nghiệm ra: “có là có tất cả”. Thân này là thật, tâm trí này là thật, cuộc đời này là thật, nó có thể trở thành hư vô, gánh nặng, đau thương khi chất vào đó những giả dối, ảo vọng. Bởi thế lời cầu nguyện của Chúa Giêsu cho con người rất hợp lẽ: “Xin giữ gìn họ khỏi ác thần”. Ra khỏi tội, con người với tâm hồn trong sạch sẽ nhìn thấy sự thật và phân biệt được thật giả.

Con người là thật, thiên nhiên chung quanh là thật. Thiên nhiên, muôn loài thụ tạo có thể hư mất cũng chì vì tội lỗi của con người gây nên. Con người tham lam, bất công với con người và bất công với cả thiên nhiên. “Thật vậy, chúng ta biết rằng: cho đến bây giờ, muôn loài thọ tạo cùng rên siết và quằn quại như sắp sinh nở” (Rm 8, 22) .

Cái ác do tội lỗi gây nên mới làm cho con người trở thành không thật. Và những con người không thật sống với nhau, đem nhiều đau thương đến những người sống trong sự thật: “Con đã truyền lại cho họ lời của Cha, và thế gian đã ghét họ, vì họ không thuộc về thế gian”.  Con người muốn sống sự thật cần nhờ đến ơn Thiên Chúa.

Sống theo sự thật là sống theo Lời Chúa. Lời Chúa là sự thật hướng dẫn con người đi trong chiều kích hiến thánh: Con tự hiến thánh Con để họ cũng được thánh hiến”.

Thánh hiến trong Chúa Thánh Thần

Hướng đi của Chúa Thánh Thần là “sự sống và bình an” (Rm 8, 6). Con người được sống, có lẽ là chủ đề chính để đối lại với nền văn minh sự chết đang hoành hành trong thế gian này. Chỉ có Thiên chúa hằng sống, mọi sự sống đều do Thiên chúa ban tặng cho. Con người đầy tràn Thánh Thần ban sự sống sẽ sống “sự sống dồi dào” (Ga 10, 10)  mà chính Chúa Giêsu trao ban.

Sự sống nguyên tuyền đang sống trong thân hay chết của con người từng ngày, để biến đổi sự chết thành sự sống, thánh hóa những gì đang hư đi thành vĩnh cữu. Sống giữa trần gian mà không thuộc về thế gian.

Con người hay chết đã được cứu độ được hướng dẫn bởi Chúa Thánh Thần, Người nhắc nhở qua lương tâm trong sáng, Người hướng dẫn qua các biến cố riêng tư mỗi người. Đoc và tìm ra ý nghĩa của những ngày sống của con người qua từng ngày, bằng cách: soi chiếu đời mình trong ánh sáng của Lời Chúa, quyết tâm hoán cải, quyết tâm thi hành theo thánh ý Chúa. Trong mọi nỗ lực của con người muốn sống vươn lên, ra khỏi vòng vây tội lỗi cần nhờ đến Chúa Thánh Thần: “Đấng an ủi tuyệt diệu, thượng khách của tâm hồn”.

Sống thật là sống trong Chúa, sống bằng“Lời ban sự sống” (Pl 2, 16). Thật mà không thật là hậu quả tội lỗi gây ra. Sống trong tội lỗi, con người chống lại Thiên Chúa, thích đi trong bóng tối, và không ưa thích sự thật và làm lu mờ sự thật. Cuối cùng “biết sự thật, và sự thật sẽ giải thoát” (Ga 8, 32).

L.m Giuse Hoàng Kim Toan