Chúa nhật V TN - năm A

Is 58,7-10, 12-13; 1 Cr 2, 1-5; Mt  5, 13-16

Nói đến muối, ai ai cũng biết công dụng của nó. Muối dùng để ướp cá, thịt … cho cá thịt lâu hư hơn và quan trọng hơn đó là muối làm cho các món ăn thêm đậm đà, thêm phần ngon hơn. Cứ thử hỏi mấy bà nội trợ thì biết ngay công dụng của muối. Ngoài những công dụng hết sức bình thường trong nhà bếp, muối còn ra ngoài “ngõ” để làm sạch các vật liệu bằng thủy tinh, làm sáng da, làm sáng mắt và làm … sạch mụn.

Ánh sáng ! không ai là không cần ánh sáng cả. Thử hỏi một ngày nào đó bị cúp điện sống trong cảnh thầm mà gặp trời tối như đêm 30 thì ánh sáng khi ấy cần thiết là dường nào. Rơi vào cảnh tối tăm ta mới thấy quý ánh sáng.

Là một con người hết sức là người, những bài giáo huấn, những lời dạy của Chúa Giêsu trong hành trình rao giảng Tin mừng cũng đậm “chất” người.

Muốn nói rõ về phẩm tính của người kitô hữu, của những môn đệ của mình, Chúa Giêsu nói thẳng với các môn đệ chứ Ngài không úp úp mở mở. Để cho dễ hiểu, Chúa Giêsu lấy hình ảnh muối và ánh sáng để nói lên phẩm tính ấy chứ không quanh co.

“Anh em là muối cho đời” : Thời xưa, muối được coi là quan trọng trong cuộc sống con người : làm gia vị,  chữa bệnh, lập giao ước (Ds 18, 19 ; Lv 2, 13 ; 2 Sb 13, 5), làm phân bón.

Muối thường được dùng trong việc chuẩn bị bữa ăn để cho các món ăn thêm hương vị, muối đã trở nên biểu tượng của tất cả những gì làm cho hiện hữu có hương vị và ý nghĩa.

Đàng khác một điều đáng chú ý là trong tiếng la-tinh, “nếm” (sapere) và “khôn ngoan” (sapientia) có cùng một gốc ; và trong tiếng Hy lạp và tiếng Do thái, cũng cùng một động từ vừa có nghĩa  “lạt đi”, “trở nên lạt lẽo” vừa có nghĩa “trở nên vô nghĩa”.

Được dùng trong việc bảo quản thức ăn, muối đã trở nên biểu tượng của sự vĩnh hằng và được sử dụng trong những nghi lễ giao ước – người ta nói “Giao ước của muối” (2 Ký sự 13,5 và Lv 2,13) – và trong những nghi lễ đón tiếp và cho khách ở trọ.

Muối không đươc lạt đi!  Các môn đệ đem hương vị cho đời và bảo đảm sự sống còn của thế gian trước mặt Thiên Chúa. Nhưng nếu họ không

Chúa Giê-su muốn các tín hữu phải giúp ích cho nhân loại. Mọi hoạt động của tín hữu có ảnh hưởng sâu rộng tốt đẹp nơi xã hội. Các tín hữu phải giữ được bản chất “muối” của mình. Đó là sống tốt lành, thực thi điều Đức Giê-su dạy, như Người sẽ nói ở dưới (5, 17-7, 27). Sống công chính và khôn ngoan. Các tín hữu luôn thực thi ý Chúa sinh viên không đánh mất hương vị muối.

“Anh em là ánh sáng cho trần gian” : Đề tài “ánh sáng” quen thuộc trong Kinh Thánh : Áp dụng ánh sáng cho con người : vua Đavít là ánh sáng cho dân Ít-ra-en (2 Sm 21, 27) ; người Tôi Trung là ánh sáng cho muôn dân (Is 42, 1-7 ; 49, 6) ; người công chính là ánh sáng trong bóng tối (Is 58, 6-11) : Giê-ru-sa-lem ngập tràn ánh sáng cho dân ngoại tiến về (Is 60) ; ông Gio-an Tẩy Giả cũng là ánh sáng (Ga 5, 35- 36). Đặc biệt Đức Giê-su là ánh sáng (Ga 1, 1- 18 ; 12, 37-50) ; các tông đồ là ánh sáng các dân tộc (Cv 13, 46- 47).

Các tín hữu là ánh sáng cho trần gian, vì được hiệp thông vào ánh sáng Đức Ki-tô. Nếu Chúa Giê-su là ánh sáng soi đường dẫn lối cho dân ngoại (Lc 2, 32) vào Nước Trời, thì các tín hữu, cũng là ánh sáng, có nhiệm vụ làm tông đồ, làm nhà truyền giảng Tin Mừng, đem ánh sáng Tin Mừng chiếu soi vào mọi lãnh vực trần gian, nhất là sống bác ái, yêu thương mọi người.

Để giúp các môn đệ hiểu rõ hơn sự lớn lao và những đòi hỏi của sứ mạng Ngài trao, Chúa Giêsu dùng hai hình ảnh.

Trước hết, Ngài nói đến một “thành xây trên núi”, có lẽ cảnh trí của thành đã gợi ý cho Ngài. Thành này nằm trên mũi đá phía đông-bắc rặng Haute-Galiê nên ban ngày, những ngôi nhà màu trắng phản chiếu ánh sáng mặt trời và ban đêm nó tỏa sáng.

Trở nên “ánh sáng thế gian”, đó là lời các ngôn sứ loan báo về tương lai của Giêrusalem vào thời Đâng Thiên sai đế: thành này sẽ là “thành phố ánh sáng” trên núi mà mọi dân tộc sẽ đi về đó. Là “Ánh sáng cho thế gian” là sứ mạng được trao cho cộng đoàn các môn đệ.

Rồi Ngài nói với các môn đê người ta đốt đèn không phải để dấu nó “dưới đáy thùng” - dùng để xếp đồ trong những ngôi nhà xứ Palestine - nhưng là để “trên giá đèn” hầu soi cho “tất cả mọi người trong nhà”. Cộng đoàn các môn đệ, những người mà Chúa mời gọi, mà Chúa sai đến trong thế gian cũng phải như vậy.

Giáo hội sẽ thực hành sứ mạng là muối cho đời và là ánh sáng thế gian “bởi sự chôn vùi và sự tỏa sáng chứ không phải là tham vọng ‘chinh phục về địa dư”’

Minh họa một cách dễ hiểu Chúa Giêsu đi từ con người cụ thể sang hình ảnh kiến trúc “Thành” Giêrusalem xây trên đỉnh núi Sion. Đền thờ dựng trên đỉnh cao nhất của thành Giêrusalem, luôn là điểm quy chiếu cho khách hàng hương về thờ phượng Chúa. Có lẽ thánh Matthêu nói đến “Hội Thánh” là thành Giêrusalem mới. Hội Thánh đã được thiết lập để quy tụ muôn dân. Không ai có thể che khuất được “Thành - Hội Thánh”, vì Thiên Chúa và Con Chiên là Đền Thờ của Thành luôn có vinh quang Chúa toả sáng và Con chiên là ngọn đèn chiếu soi (Kh 21, 22-23). Hội Thánh luôn phải là ánh sáng dẫn đường cho muôn dân đến gặp Thiên Chúa là nguồn sáng.

Lần đầu tiên trong sách Tin Mừng Matthêu, Thiên Chúa được gọi là Cha. Xưa kia, Thiên Chúa hứa cho dòng dõi vua Đavít : Thiên Chúa là Cha của dòng dõi vua Đavít (2 Sm 7, 5-16). Các ngôn sứ đã triển khai tư tưởng này. Ngôn sứ  Isaia cho biết dân Israen là “đàn con” “đã phản nghịch cùng” Đức Chúa (Is 1, 2-3). Do đó, dân là “những con trai, con gái” của Chúa phải đi lưu đày (Is 43, 1-7). Chúa yêu dân như  con (Is 49, 14-16) như mẹ hiền an ủi con thơ (Is 66, 13). Ngôn sứ Giêrêmia cũng khẳng định Thiên Chúa là Cha của Israel (Gr 31, 1-9).

Thánh Matthêu đã đặt danh xưng Thiên Chúa là Cha ở đây với chủ ý: vừa kết thúc lời mở đầu bài giảng, vừa dẫn nhập vào phần chính Bài giảng trên núi. “Cha của anh em, Đấng ngự trên trời” hé mở một mặc khải : dân mới của Thiên Chúa, tức Hội Thánh, có Thiên Chúa là Cha, là Đấng siêu việt (ngự  trên trời). Thiên Chúa là Cha của các tín hữu. Vậy, họ phải sống xứng đáng, xứng danh là con cái Thiên Chúa, như muối đất, như ánh sáng trần gian, để thiên hạ được trở thành con cái Thiên Chúa như họ đang là. Chính vì thế, tác giả Matthêu đã đưa độc giả vào trung tâm bài giảng : vì có Thiên Chúa là Cha, các tín hữu phải sống một đời sống công chính mới.

Anh em là muối cho đời. Để có ích, muối không được mất vị của nó : nó chỉ là gia vị ! Chính nó không phải là thức ăn, ít ra thường là như vậy : nó giúp cho thức ăn có hương vị. Trở nên nguồn hương vị thơm ngon, đó là nét độc đáo của chúng ta, những người theo Chúa Giêsu, trong thế giới chúng ta đang sống. Nét độc đáo này giúp chúng ta trở nên hữu ích cho đời nhờ sự khác biệt của nó. Chúng ta không được đánh mất sự khác biệt này : Nếu muối lạt đi thì lấy gì ướp nó mặn lại được ? Sự khác biệt của chúng ta không ở nơi bản chất riêng của mình hay nơi những tính tốt chúng ta có. Chúng ta không tự hào là những người tốt nhất hoặc muốn dạy người khác. Chúng ta cũng được nhào nặn bởi cùng một thứ bột như tất cả mọi người. Chúng ta cũng gặp những thuận lợi và những chướng ngại trong chúng ta và chung quanh chúng ta như mọi người. Nhưng chúng ta ra lạt khi không còn liên kết với Chúa Giêsu, khi không còn qui chiếu về Ngài, khi Ngài không còn là men cho đời sống chúng ta. Lúc đó cuộc sống chúng ta và thế giới chúng ta sống sẽ thiếu “hương vị”; bởi vì sứ mạng của chúng ta là làm cho thế giới này biết “thưởng thức” Chúa Giêsu và Tin Mừng của Ngài ! 

Hình ảnh ánh sáng nối tiếp và làm rõ hình ảnh về muối : Anh em là ánh sáng thế gian. Ánh sáng là để nhìn, nhưng tự nó không đủ. Ánh sáng sẽ trở nên vô dụng nếu nó không soi cho cái gì hết. Chúa Giêsu đặt các môn đệ của Ngài trong thế gian và qui chiếu với thế gian. Ngài không kêu gọi họ sống khép kín, tách rời người khác. Thánh Gioan cũng nói như vậy nhưng diễn tả cách khác : Con sai họ đến trong thế gian (Ga 17,18). Chính vì vậy, các Kitô hữu sống trong thế gian và trong những hoàn cảnh như mọi người không những là điều bình thường mà còn cần thiết nữa … Họ không sống trong một thế giới khác ! Chúng ta phải thực hiện những công việc của ánh sáng, nghĩa là những hành vi tốt hay những việc làm tốt được ánh sáng Thiên Chúa soi chiếu để trở thành những việc làm của chính Thiên Chúa.

Thiên Chúa không có ý bảo là chúng ta nổi hơn người khác, hay hơn người khác nhưng Thiên Chúa mời gọi chúng ta sống chứng nhân giữa đời. Tất cả mọi việc chúng ta làm đều qui về vinh quang Thiên Chúa là nguồn ánh sáng : Ánh sáng của anh em phải chiếu giãi trước mặt thiên hạ, để họ thấy những công việc tốt đẹp anh em làm, mà tôn vinh Cha anh em, Đấng ngự trên trời. Nơi Chúa Giêsu, ánh sáng đã tỏa chiếu trong thế gian, chúng ta chỉ phản chiếu lại ánh sáng này. Chúng ta trở nên tấm gương phản chiếu vinh quang Thiên Chúa qua đời sống, hành vi thường ngày của chúng ta. Chúng ta là nơi, là điểm hẹn gặp gỡ giữa Thiên Chúa và con người.

Nguyện xin Chúa Giêsu là nguồn mạch của ánh sáng chiếu sáng ánh sáng của Ngài trên cuộc đời của chúng ta để chúng ta có thể chiếu tỏa lại ánh sáng cho anh chị em đồng loại như lòng Chúa mong muốn.