Trước nhiều diễn biến khóc than, đau khổ của những phận người bé nhỏ, sự im lặng làm chợt thấy hiện về những tiếng kêu thảm thiết của bầy cừu non trước kẻ giết chóc. Im lặng của đêm bị phá vỡ bởi những tiếng kêu rồi tắt ngúm, nhưng vẫn còn âm ỉ trong lương tâm và ám ảnh về những tiếng kêu thảm thiết làm nên cốt truyện phim “Sự im lặng của bầy cừu” (Đạo diễn Jonathan Demme, tác giả tiểu thuyết cùng tên Thomas Harris, 1991).

Nội dung câu truyện.

“Sinh viên tập sự FBI Clarice Starling được nhận lệnh đến phỏng vấn kẻ ăn thịt người Hannibal Lechter, bị giam giữ trong xà lim riêng ở Bệnh viện tâm thần Maryland. Phía FBI hy vọng khả năng siêu phàm của Lechter có thể giúp cung cấp thông tin về tâm lý tên sát nhân giết người hàng loạt được mệnh danh là Bill Buffalo, khi nạn nhân bị hắn bắt cóc là con gái bà Nghị sĩ. Bị thu hút bởi Clarice, Lechter đòi hỏi thông tin về đời tư của cô để đổi lấy những thông tin quan trọng về vụ án, và giữa hai người bắt đầu xuất hiện một mối liên hệ kỳ lạ.

Dần dần Clarice bộc lộ bản thân mình trước Lechter là một người đang cố gắng thoát ra bóng tối của sự sợ hãi vì những ký ức thuở nhỏ của cô. Khi cô sống với nhà chú dì, nửa đêm cô thường nghe thấy tiếng cừu non kêu thảm thiết, một lần tỉnh dậy, cô chứng kiến cảnh họ giết những con cừu non ấy. Cô mở cửa chuồng mong giải thoát cho chúng, nhưng họ phát hiện, cô bỏ chạy chỉ kịp bế theo một con cừu nhưng rồi nó cũng chết. Những tiếng kêu sợ hãi đã ám ảnh cô suốt từ đó đến giờ. Với mong muốn thoát khỏi ám ảnh đó, Clarice đã rất cố gắng trong vụ giải cứu con gái bà Nghị sĩ. Cô sợ rằng nếu không thành công thì suốt đời sẽ phải chung sống với những ám ảnh, những tiếng kêu thảm thiết của bầy cừu.

Cuối cùng, qua các màn đấu trí, tên sát nhân Bill Buffalo - tức Jame Gump, kẻ chuyên thiết kế y phục phụ nữ bằng da người sống, bị giết, còn con gái bà Nghị sĩ đã được giải thoát, nhưng bằng trí óc siêu phàm và thủ đoạn tàn bạo, Lechter đã trốn thoát khỏi nơi giam cầm và trở thành mối nguy hiểm cho xã hội” (Trích từ wikipedia).

Tiếng kêu của những con cừu non bị giết chết, vẫn kêu từng đêm của những ngày chịu sự cướp bóc. Tiếng lương tâm nào đang kêu lên trong từng mỗi con người?

Kẻ ăn thịt người được diễn tả có bộ óc siêu phàm, phải chăng Lời Chúa được ứng nghiệm: “con cái đời này khôn khéo hơn con cái sự sáng khi xử sự với đồng loại” (Lc 16, 8). Với những chiêu giết người đầy tính khoa học, kẻ giết người đã mau chóng đưa kẻ bị sát hại vào cái chết không kịp dãy. Tính độc ác biểu lộ ở kẻ giết người này được diễn tả là bệnh nhân tâm thần, có thể được hiểu cách khác là con người mất hết nhân tính, chỉ có sự tàn ác và thỏa thuê ăn thịt người dẫn lối hành động và suy tính. Kẻ mất hết nhân tính không thể cải hóa, bằng những âm mưu tội lỗi dẫn đàng, con người ăn thịt này đã thoát khỏi nơi giam cầm, trở thành mối nguy hại của xã hội. Kẻ ăn thịt người tồn tại trong nhiều cách thức của mình, vì đã mất hết nhân tâm, nên giữa con người chúng vẫn là những sói dữ đủ cách tránh né con người và rình chờ con người sơ xẩy để ăn thịt. Vẫn là câu châm ngôn " There is nothing to fear but fear itseft ". Sự ác, cái xấu không gì đáng sợ nhưng đáng sợ nơi chính bản thân con người nuôi dưỡng cái ác.

Con người quả cảm, đầy trách nhiệm và quảng đại như tâm hồn của Clarice Starling, mới chỉ là sinh viên tập sự FBI. Quá khứ của thương đau trong những đêm nghe tiếng cừu non kêu thảm thiết trước khi bị giết đã là một nguồn năng lực một lương tâm trong sáng đến hành động. Đó cũng chính là kinh nghiệm của mỗi con người không thỏa hiệp với sự ác. Không ngần ngại đối thoại với kẻ giết người, Clarice bộc lộ kinh nghiệm đau thương của bản thân, tiếng kêu thảm thiết và lần giải cứu cho con cừu non sắp bị giết. Clarice không thể ngồi yên để nghe tiếng kêu, cần có  hành động giải vây, cần có những quyết định mặc dầu nguy hiểm cho cô. Nỗ lực trong đau thương để lên tiếng bênh vực cho bầy cừu non, phản ảnh nhân tính chân chính của một con người. Thánh Phaolô khuyên nhủ Timôthê: “Hãy rao giảng lời Chúa, hãy lên tiếng, lúc thuận tiện cũng như lúc không thuận tiện; hãy biện bác, ngăm đe, khuyên nhủ, với tất cả lòng nhẫn nại và chủ tâm dạy dỗ” (2Tm 2, 4). Cho dù chứng kiến một cảnh đau thương khác, con cừu non được giải thoát cũng chết, nhưng cái đau thương này không phải là cái đau thương tự dằn vặt chính mình vì mình đã không hành động, mà đau thương trước những con người nhẫn tâm. Không để sự ác mãi tồn đọng nơi chính con người, Clarice đã thuyết phục kẻ ăn thịt người Lechter, dù mất hết nhân tính cũng phải trải lòng trước những đau khổ của người khác. Nỗ lực lần này, không là giải cứu bầy cừu non mà là con gái bà Nghị sỹ. Cứu một con người khẩn thiết hơn bất kỳ cứu vớt một loài nào khác. Tầm quan trọng của con người là được sống và sống dồi dào. Đó là thao thức của con người ngay thẳng, phản ảnh những tâm hồn quảng đại cần thiết để cứu lấy nhân loại.

Không chỉ riêng Clarice, nhiệm vụ của Clarice do FBI ủy nhiệm để tiếp cận kẻ ăn thịt người. Một cơ quan quyền lực bảo vệ cho sinh mạng của con người mới có những con người quảng đại như Clarice. Tính cần thiết cho những cơ quan quyền lực, bảo vệ người dân ngay lành trước những kẻ tấn công con người. Từ những quyết tâm bảo vệ cho dân lành, các ngành chức năng của FBI mới phát sinh những hiệu quả cần thiết để cứu lấy con người. Dù là tên giết người hàng loạt, dù là kẻ ăn thịt người hay như người bị bắt cóc, trên bình diện con người, FBI vẫn xem họ là những con người, cần phân tích tâm lý cá nhân từng người. Hiểu biết về con người và từng người là vai trò pháp lý để bảo đảm quyền con người. Kẻ giết người và ăn thịt người có những đặc tính đặc biệt khác người, nên cần được kiểm soát để giáo dưỡng. Nếu cơ quan quyền lực không bảo vệ những con người bé nhỏ thì trở thành mối nguy hiểm và gây nên những bất an, công việc của mình trở nên dư thừa. Trong mỗi vai trò của mình trong xã hội, mỗi người hãy sống với trách nhiệm sự sống con người, từ đó mới tận tâm, tận lực để cải thiện môi trường sống của con người thành nơi đáng sống.

Đoạn kết của phim: Kẻ giết người bị loại trừ, nhưng cái ác trong con người vẫn trốn thoát. Cái ác vẫn còn tồn tại cùng với sự thiện, đó là một chặng đường còn nhiều gian nan. Trong kết quả cứu lấy con người, vẫn cần nhiều con người quả cảm, lương tâm, trách nhiệm với con người đang sống, dù là sự sống bé nhỏ nhất. Con người nỗ lực sống trong sự thiện hảo thì không có chỗ cho cái ác dung thân.

L.m Giuse Hoàng Kim Toan