Khi ước mơ không thành, ta thường có hai nơi để đổ tội: Trời và Người. Hai nơi khác nhau, xa nhau, nhưng cần như nhau khi ta muốn tránh tội, gỡ tội, và chạy tội.

Không thành công, ta bảo tại Trời. Lận đận lao đao, ta bảo tại Đời, tại Người. Không mấy khi ta nhận mình có một phần lỗi hay tìm xa hơn đến những nghịch lý mà ta phải sống, phải chấp nhận.

Nói thế xem ra không hợp lý chút nào. Tại sao phải sống những nghịch lý? Tại sao phải chấp nhận nghịch lý? Tại sao còn ở lại đó tiếp tục sống, tiếp tục chịu đựng?

Ai đã trải qua đời sống gia đình mới thấm thía những giây phút chán chường khi ‘cơm không lành canh không ngọt’. Sau những giây phút đương đầu chán ngấy ấy là hằng đêm hằng giờ nuối tiếc thở than: Giá mình đừng đâm đầu vào! Nếu biết trước ta đâu dại lập gia đình! Tại mình bị ép buôc… Trăm thứ giá, ngàn lần nếu, hằng vạn kiểu ‘tại’, ‘bị’. Nhưng rồi khổ vẫn khổ, chán vẫn chán. Nỗi niềm vẫn mình ta với ta. Không kể những bước chân siêu vẹo đi tìm lối cũ những đêm sương khi giật mình thấy ước mơ, lý tưởng một thời ngày xưa ôm ấp tan như bọt xà phòng trong những bực dọc, gò trói, ngột ngạt của đời vợ chồng vào những ngày ‘trái gió trở trời’. Rồi những thăng trầm lận đận, bất đắc ý như những giọt đắng ngấm dần sâu trong cổ họng làm rát rúa thêm nỗi buồn da diết.

Sở dĩ đến một lúc nào đó, ta thấy ngao ngán đời vợ chồng, không phải vì những đời khác vui hơn, sướng hơn, thoải mái hơn, nhưng vì ta quên nhận diện những nghịch lý có thể có trong mỗi cuộc đời.

Nghịch lý trong cuộc đời là chuyện hầu như ‘tất nhiên’ của kiếp người. Nó nhan nhản đó đây làm đỏ mắt người, làm oan hồn người, làm tơi tả đời người. Địa bàn hoạt động của nó là thế giói người, thế giới con người phải chung sống, ở cùng. Có những nghịch lý tưởng như không còn gì phi lý hơn và không ngôn từ nào lý luận được.

Tôi chọn gia đình Đức Kitô để ghi nhận một vài nghịch lý.

Gia đình này gồm một người chồng nhưng không hưởng quyền làm chồng. Giuse đã sống như một người chồng bình thường. Bằng chững là Ngài đã hốt hoảng, nghi nan khi thấy vợ mình có thai mặc dù hai người chưa một lần ‘gần gũi’. Giuse đã sống thực cái nghịch lý khi toan tính bỏ Maria và kín đáo ra đi trong đêm(Mt 1, 18-25). Ngài cũng sống cái nghich lý của người cha có bổn phận nuôi nấng, bảo vệ một đứa con không do mình sinh ra. Giuse đã sống sâu thẳm mầu nhiệm nghịch lý này khi đức Kitô trả lời Ngài sau biến cố đi lạc tại Giêrusalem “Thầy mẹ tìm con làm gì? Thầy mẹ không biết con phải làm công việc của cha con sao?”

Gia đình này có một người vợ ‘đồng trinh’. Nghịch lý không thể hiểu được khi làm vợ mà vẫn đồng trinh, ở với chồng nhưng vẫn giữ ‘độc thân trinh khiết’, chung sống với chồng nhưng thụ thai bởi quyền phép Thánh Linh( Luc 1, 26-38). Ai hiểu nổi khổ đau của Đức Mẹ khi trả lời ‘Xin Vâng’. Trả lời Vâng trước những nghịch lý mà chính mình không hiểu đã đòi một đức tin anh hùng và lòng phó thác tuyệt đối. Không anh hùng đã không thể dám tin, không tuyệt đối phó thác đã không dám liều mạng chấp thuận lời mời dấn thân này. Ở đây Đức Mẹ đã sống một đêm đen dầy đặc và dằng dặc, ở đó không có một vì sao thương tình dõi mắt. Chỉ trái tim đang run rẩy với Đức Tin mới dám cho mẹ mơ một bình minh ở cuối trời. Và cuộc đời Đức Mẹ từ đó cứ trôi nổi với biết bao nghịch lý trên hành trình cứu chuộc bên cạnh Chúa Giêsu, con Mẹ.

Gia đình ấy còn có một người con, một con Trời trong một gia đình người, một Thiên Tử dưới một mái tranh nghèo dột nát, một Vua các vua với gia cảnh nghèo nàn, không tên tuổi. Khi chăm sóc nuôi nấng Đức Giêsu, Mẹ Maria và Thánh Giuse đã sống tận cùng những nghịch lý cứu độ này và chỉ biết ‘giữ kín những sự ấy trong lòng’.

Gia đình chúng ta tuy chưa được là ‘thánh gia’, nhưng cũng đã chung những nghịch lý của gia đình thánh này. Tuy không gọi rõ tên, nhưng những nghịch lý không ngớt qua lại trong gia đình ta. Những ước mơ thoi thóp, giẫy chết trong thực tại bẽ bàng, những cố gắng co thắt quặn đau trứoc trái tim chai đá, bên lương tâm ù lì, những kỷ niệm ôm nhau té đổ giữa hiện tại ngạo mạn, tất cả như nuốn òa vỡ vội vàng, không thương tiếc. Nghịch lý cuộc đời và nghịch lý của những cuộc tình…

Là những nghịch lý, nó không chiều theo ý ta, không uốn mình theo ta, nó chỉ chờ ta tìm ra ý nghĩa ‘mầu nhiệm’ của nó. Chính nhờ mầu nhiệm mà nghịch lý trở thành hữu lý, có ý nghĩa và mang một giá trị. Cái khó của ta là làm sao dám đi vào mầu nhiệm của những nghịch lý này.

Nếu những người trong gia đình Chúa Giêsu đã cứng cỏi đương đầu hay tìm cách trốn chạy những nghịch lý mà không tìm kiếm ý nghĩa của nó trong bầu khí mầu nhiệm thì thử hỏi làm thế nào để mầu nhiệm nhập thể, nhập thế của con Thiên Chúa được thực hiện? Nếu Đức Mẹ đã không dám chấp nhận sống nghịch lý làm một người ‘mẹ đồng trinh’, nếu thánh Giuse từ chối nhgịch lý làm chông một trinh nữ, làm cha một người không do mình sinh ra, nếu Chúa Giêsu không vui lòng làm con của con người thì Thiên Chúa sẽ làm người cách nào? Ở đâu? Trong lòng ai?

Thái đọ của các Ngài là ‘giữ những nghịch lý ấy và suy niệm trong lòng’. Đó là thái độ tích cực nhất phải có trước mọi nghich lý, nghịch cảnh, nghịch lòng. Đó cũng là thái độ của chính Đức Kitô trứơc khổ đau của bệnh tật và sự chết, là những nghịch lý của kiếp người.

Theo gương gia đình thánh, gia đình chúng ta không thể có một thái độ nào khác tốt hơn. Nếu ơn cứu độ đã đến với nhân loại qua một gia đình đầy nghịch lý này, thì hồng phúc cũng sẽ theo con đường quanh co, khúc khuỷu của nghịch cảnh, nghịch lòng để đến với nhiều gia đình khác. Và như thế trong mọi thứ NGHỊCH, ta hãy có một thái độ THUẬN để mọi mầu nhiệm có cơ may thực hiện.

(Trich trong Thao Thức và Chia Sẻ tập IV của Trần Năng Thể, trang 135-139)