Trên Internet tình cờ tôi đọc được những câu thơ:

“Ngày dài lắm!

Tôi được kể rằng, ai sinh ra trong tháng 5 sẽ được sống dài,

Cùng nắng, cùng gió, cùng những loài hoa ngào ngạt hương.

Rồi ôm trọn lòng mình…như ngày tháng năm.”

Và bỗng nghĩ đến những người vĩ đại “sống dài cùng nắng cùng gió cùng những loài hoa ngào ngạt hương”. Tháng năm, tháng Hoa của Mẹ mà. Ở thời đại nào thế giới cũng có những con người vĩ đại. Họ vĩ đại không phải vì họ sống khác người hay họ làm cho thế giới rúng động và hoảng sợ, nhưng họ vĩ đại vì họ đã sống trọn vẹn sứ mệnh làm người. Học Thuyết Xã Hội của Giáo Hội Công Giáo dạy rằng con người có một nhân vị và nhân vị ấy cao quí vì biết hướng về siêu việt. Chính Đấng Tạo Hoá, Đấng Cứu Độ và Đấng Thánh Hoá làm cho con người là con người, chứ không phải ai hay cái gì khác. Sống cho trọn kiếp người cho ra người không phải là điều dễ dàng. Nhưng đã có những con người như thế. Tháng năm, tháng có ngày sinh của những con người biết hướng về siêu việt chứ không phải chối bỏ siêu việt.

Người vĩ đại đầu tiên chúng tôi muốn nhắc đến, sinh vào ngày 18/5 năm 1920. Con người ấy đã lớn lên âm thầm nhưng đến một thời điểm đặc biệt mà Thiên Chúa định trước, người đã góp phần xoay chuyển lịch sử. Cứ khoảng 9 hay 10 năm là cuộc đời người thay đổi. Rước lễ lần đầu lúc 9 tuổi, lãnh phép Thêm Sức lúc 18 tuổi, rồi người thụ phong linh mục năm 26 tuổi, làm Giám mục  38 tuổi (1958), rồi 9 năm sau làm Tổng Giám mục Krakow năm lúc 46 tuổi. Tám năm sau người được phong làm Hồng Y do Đức Giáo Hoàng Phaolô VI vào (năm 1967), lúc 47 tuổi, và 11 năm sau, lúc 5 giờ 15 chiều ngày 16 tháng 10 năm 1978 , người được bầu làm vị Giáo hoàng thứ 263 kế vị Thánh Phêrô ở tuổi 58. Con người vĩ đại ấy có sinh ở Balan với tên gọi là Karol Josef Wojtyla, là Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II, vị Giáo Hoàng làm cho thế giới ngưỡng mộ. Người đã làm cho Balan rồi Đông âu quay trở lại, thục hiện lời Mẹ Fatima báo trước năm 1917, năm mà nước Nga trở thành nước Cộng sản. Người đã thổi luồng sinh khí của “ngưỡng cửa thiên niên kỷ” vào Giáo Hội Công Giáo. Và chính người đã làm gương cho lời người rao giảng bằng việc tha thứ cho Mehmet Ali Agca, kẻ đã bắn người. Ông này hiện đã tuyên bố sẽ xin trở lại đạo. Nói hết về cuộc đời vị thánh giáo hoàng này là điều không thể, chúng tôi chỉ xin tóm gọn lại rằng người vĩ đại vì người đã chu toàn sứ mạng trong khiêm tốn, yêu thương và đầy nhiệt huyết vì lòng yêu mến Chúa Giêsu và Mẹ Ngài.

Những con người Việt nam vĩ đại khác được mừng sinh nhật bách niên (trăm tuổi) vào tháng 5 là là Đức Cha Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi (về cùng Chúa năm 1988) và Đức Cha Micae Nguyễn Khắc Ngữ đang hưu dưỡng ở Long Xuyên.  Một con người vĩ đại khác là người Việt nam sinh năm 1919 (ngày 20/5) ở Ninh bình là Đức Hồng Y vừa từ giã cuộc đời này là Đức Hồng Y Phaolô Giuse Phạm Đình Tụng. Nhiều người đã nói và viết về các ngài, về cuộc đời các ngài trong những ngày qua, cho nên chúng ta không cần viết thêm nữa. Các ngài là những vị chỉ nghĩ đến việc thực thi Thánh Ý Thiên Chúa và làm cho con người được sống đúng phận  người. Các ngài dù đã ra đi hay đang sống những năm tháng cuối của cuộc đời mình, các ngài giống nhau ở chỗ là luôn “trung tín trong những việc nhỏ nhất” như Lời Đức Giêsu đã nói.

Từ những cuộc đời của những người Cha hết mình vì đoàn dân ấy, chúng ta cảm nghiệm được rằng những đòi hỏi của Tin Mừng về cuộc sống, về kiếp người và về sứ vụ mục tử. Nhìn vào tấm gương sáng chói của các ngài, chúng ta cảm thấy Học Thuyết Xã Hội Công Giáo là thực tế, phù hợp với con người của mọi thời đại, mọi xã hội và mọi tầng lớp. Như trên đã nói, con người tự bản chất là siêu việt, là vĩ đại. Nhưng để vươn tới tầm siêu việt ấy, chỉ có một cách duy nhất là thực hành ý định nhiệm mầu của Đấng Tạo Hoá. Giáo lý Công giáo dạy rằng lý trí con người bằng những phương thế tự nhiên – chưa cần đến lời rao giảng – vẫn có thể nhận biết Đấng Tạo Hoá và sống theo tiếng Ngài trong lương tâm. Như thế không ai có thể biện minh rằng vì tôi không biết Ngài nên tôi không thể sống như ý Ngài. Và khi chối bỏ Ngài, hay chống đối Ngài, thì con người tự mình chối từ giá trị siêu việt của mình.

Theo Học Thuyết Xã Hội Công Giáo, con người siêu việt hay vĩ đại trước hết là vì “Giáo Hội nhìn thấy nơi mỗi người, nam cũng như nữ, hình ảnh sống động của chính Thiên Chúa. Hình ảnh này mỗi ngày được triển khai thêm một cách trọn vẹn và sâu sắc hơn nơi mầu nhiệm Đức Kitô, hình ảnh tuyệt hảo của Thiên Chúa, Đấng duy nhất đã mạc khải Thiên Chúa cho con người và mạc khải con người cho chính con người”. (103) Giáo Hội dạy rằng: “Thông điệp căn bản của Thánh Kinh cho biết con người là thụ tạo của Thiên Chúa (x. Tv 139,14-18), và theo thông điệp ấy, hình ảnh Thiên Chúa nơi con người chính là yếu tố định tính và phân biệt con người: “Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh mình, Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh Thiên Chúa; Ngài sáng tạo con người có nam có nữ” (St 1,27). Thiên Chúa đặt con người vào trung tâm và chóp đỉnh của trật tự sáng tạo. Con người (theo tiếng Hipri là “adam”) được tạo dựng từ đất (adamah) và Thiên Chúa thổi hơi sự sống vào mũi Ađam (x. St 2,7).” (108).

Con người cao cả là thế, vĩ đại là thế, nhưng có những kẻ chối từ đặc ân ấy. Họ không làm cho Đức Giêsu “lớn lên” mà lại muốn trao nộp Người vào tay kẻ dữ. Và khi không làm gì được Người thì họ trao nộp những môn đệ trung kiên bước theo Người. Thế gian vốn đã chọn bóng tối và sự chết làm thủ lãnh, không dám mở mắt ra trước ánh sáng chói loà. Còn những con người vĩ đại thì lại khác. Các ngài “biết mình, làm chủ mình, tự do hiến mình và tự nguyện hiệp thông với người khác. Hơn thế nữa, con người được ơn Chúa mời gọi ký kết giao ước với Đấng Tạo Hoá của mình, lấy đức tin và tình yêu đáp trả Ngài, một sự đáp trả mà không thụ tạo nào có thể làm thay con người” như Học Thuyết Xã Hội Công Giáo dạy. Những con người vĩ đại của tháng 5 rõ ràng nhắc cho chúng ta ba chiều kích, ba tương quan mà chúng ta phải cố gắng sống trọn vẹn: tương quan với Thiên Chúa Tạo Hoá (là hình ảnh Ngài), tương quan với chính mình (biết mình, làm chủ mình) và tương quan với anh chị em (tự nguyện hiệp thông với người khác).

Đừng đòi hỏi giá trị cao cả, siêu việt cũng đừng đòi người khác nhận thấy nét siêu việt của mình nếu con người chối từ Đấng tạo thành mình, chẳng biết mình là ai trong vũ trụ bao la này và không ngừng chà đạp anh chị em mình. Nhân quyền được hiểu đơn giản là quyền mà Đấng Tạo Hoá tặng ban cho con người, là quyền bất khả xâm phạm, và điều mà thế gian không hiểu được, bởi lẽ họ không hiểu được quyền ấy đến từ đâu.

Tháng Năm, tháng Hoa của Mẹ. Mẹ vĩ đại nhất trong con cái loài người vì Mẹ là hình ảnh đẹp nhất của Thiên Chúa, Mẹ biết rõ giá trị của mình khi Mẹ thưa “tôi là nữ tỳ Thiên Chúa” và Mẹ làm cho giá trị ấy thành vĩ đại khi Mẹ thưa “Fiat”, Xin Vâng. Nhờ đó Mẹ làm cho phần lớn nhân loại được đi vào siêu việt. Xin Mẹ cho chúng con và người thế gian sống đúng phận người cũng như giúp anh chị em sống đúng phận người ấy, mà không ngăn cản cách này cách khác. 

Gioan Lê Quang Vinh