Theo Dự thảo, việc cổ phần hóa này hướng đến ba mục tiêu: Thứ nhất, để phát huy nguồn lực của các thành phần kinh tế, đổi mới phương thức quản lý nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh. Thứ hai, thực hiện tự chủ tài chính, hạch toán công khai, minh bạch theo nguyên tắc thị trường, đa dạng hóa sở hữu, đảm bảo hài hòa lợi ích của các bên. Thứ ba, tạo điều kiện triển khai ứng dụng các kết quả khoa học và công nghệ vào sản xuất, kinh doanh... Nói dông dài như thế, nhưng chung quy, có thể tóm gọn trong một chữ: Tiền – tiền đầu tư và lợi nhuận mà nó mang lại. Chẳng phải tác giả của "sáng kiến" này không phải là Bộ Giáo dục – Đào tạo mà là Bộ Tài chính đó sao?

Đã là doanh nghiệp thì mục tiêu đầu tiên và cuối cùng là lợi nhuận. Và một khi trường học trở thành công ty cổ phần thì lợi nhuận hẳn nhiên là từ học phí, các dịch vụ phục vụ học tập (học sinh nghèo hãy đợi đấy!), và từ các công trình nghiên cứu. Ngoài ra, theo luật, các công ty có thể mở rộng phạm vi hoạt động của mình để tìm kiếm thêm lợi nhuận (chẳng hạn ngành điện có thể nhảy sang kinh doanh tài chính, viễn thông...). Vì vậy, sẽ không có gì ngạc nhiên nếu xuất hiện hệ thống siêu thị của Công ty cổ phần Đại học X, chuỗi nhà hàng đặc sản Bắc – Trung – Nam của Công ty cổ phần Trung học Y... Khi lợi nhuận trở thành mục tiêu, tất yếu sẽ sản sinh ra kiểu tư duy giáo dục "mì ăn liền", hoàn toàn xa lạ với bản chất của giáo dục. Ai cũng biết, nếu được đầu tư đúng hướng, giáo dục sẽ mang lại siêu "lợi nhuận", đó là sự phồn vinh và tiến bộ xã hội. Liệu các cổ đông của các "công ty cổ phần giáo dục" ở nước ta có sẵn sàng chấp nhận một loại cổ tức như thế?

Trên Vietnamnet mới đây, TS Nguyễn Đức Thành - Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Kinh tế và chính sách Trường ĐH Kinh tế, ĐHQG Hà Nội cho rằng: "Giáo dục là khoản đầu tư chứ không ai cho không tri thức cả. Cổ phần hóa sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho giáo dục". Đúng, trong cơ chế thị trường thì tri thức cũng là một loại "hàng hóa". Nhưng thưa TS, nhiệm vụ của giáo dục không chỉ mang lại tri thức mà phải cung ứng cho xã hội những CON NGƯỜI VIẾT HOA, mà con người thì chắc chắn không phải là hàng hóa, trừ trường hợp không may bị rơi vào tay những kẻ buôn người! TS có biết, ngay cả hệ thống tư thục của các "ông" tư bản khổng lồ khi trút hầu bao để đầu tư cho giáo dục cũng không xem lợi nhuận là mục tiêu tối thượng?

Rõ ràng, "cổ phần hóa" các trường công lập là cách nhanh nhất để biến hệ thống giáo dục thành một thứ "chợ trời". Sự trì trệ trong giáo dục hiện nay lỗi không phải chỉ do cơ chế tài chính, mà quan trọng hơn, do thiếu một triết lý giáo dục có khả năng giải phóng mọi tiềm lực của con người. Chừng nào chưa có một triết lý giáo dục như thế, hay nói cách khác, chừng nào chúng ta chưa thực sự bắt tay sửa chữa cái mà nhiều nhà khoa học thường gọi là "lỗi hệ thống" (vừa nói vừa... né!), thì mọi giải pháp chỉ là vá víu.

Trần Thức