Đã thành một truyền thống từ lâu, cứ đến ngày 6 tháng 11 hằng năm là giáo dân các xứ họ thuộc Giáo phận Hải phòng đều dồn về dự lễ kính các Thánh Tử đạo tại Hải dương. Nơi đây đã là một trung tâm hành hương mang tầm mức giáo phận và được nhiều người biết đến. Linh địa Hải dương, tại khu đất trước kia gọi là Khu Năm Mẫu đã thấm đậm máu đào của nhiều anh hùng tử đạo, trong đó có 4 vị Tử Đạo đã được phong hiển thánh:  Thánh Hermosilla Vọng (Liêm), Giám mục Giáo phận Đông (nay là Hải phòng) Dòng Đa-minh; Thánh Berriochoa Vinh Giám mục Dòng Đa-minh; Thánh Almato (Bình), linh mục Dòng Đa-minh. Ba Đấng chịu tử đạo ngày 1-11-1861; Thánh Giuse Nguyễn Duy Khang, Kẻ giảng, dòng Đa-minh tử đạo ngày 6-12-1861.

Tại chính nơi linh thiêng này, năm 1927, một ngôi Đền Thánh đã được xây cất với hai ngôi tháp nguy nga hoành tráng, bên cạnh đó là Trường tập dòng Đa-minh. Ngôi Đền Thánh dài 65 m, ngang  18m bao trùm lên một nhà nguyện nhỏ bằng đá đã xây trước đó, năm 1907

Năm 1967, Ngôi Đền Thánh nguy nga đã bị bom tàn phá trong chiến tranh, chỉ còn lại  một phần cây tháp chuông và vài mảng tưởng nham nhở như dấu chứng của một cuộc chiến tàn khốc.

Sau khi Đền thánh bị tàn phá, đất đai xung quang Đền Thánh bị lấn chiếm dần. Ngay chính nơi lòng Đền Thánh, chỗ linh thiêng nhất, cũng bị 11 hộ dân chiếm cứ trái phép và dựng nhà, làm ô uế nơi thờ tự. Quần áo, bếp núc, đồ đạc bày biện tại nơi Đền Thánh khiến những người lui tới không khỏi ngậm ngùi.

Từ ba năm qua, Linh mục và giáo dân Hải dương đã nhiều lần đề nghị các cơ quan hữu trách giúp đỡ di dời những hộ dân ra khỏi Đền Thánh để tái thiết Ngôi Đền Thánh, giữ lại vẻ đẹp tôn giáo giữa một thành phố ngày càng phát triển. Tòa Giám mục cũng đã can thiệp để chương trình này sớm được thực hiện. Nhưng cho đến nay, phong cảnh Đền Thánh vẫn hoang tàn. Nhiều thanh niên nghiện hút lấy chốn này làm nơi hành nghề và tiêm chích vì ban đêm vắng vẻ và tăm tối.

Từ sáng sớm Chúa nhật 6-11-2005, từng đoàn người đã đổ dồn về nhà thờ giáo xứ Hải dương, nơi sẽ cử hành Thánh lễ kính các Thánh Tử Đạo. Vì Đền thờ đã bị tàn phá, nên Thánh lễ hằng năm được dâng tại nhà thờ Giáo xứ cách Đền Thánh chừng 1,500 m. Vào hồi 9h00 sáng, Đức Cha Giuse Vũ văn Thiên, Giám mục Hải phòng, đã chủ sự Thánh lễ. Cùng đồng tế với Ngài, có 37 linh mục trong giáo phận. Trong bài giảng, Đức Cha đã ôn lại cuộc đời của các Thánh Tử đạo. Từ nhiều miền đất xa xôi như Bồ đào nha, Tây Ban nha, Pháp, các Ngài đã đến đem Tin mừng cho Dân tộc Việt nam. Trong số 117 Thánh Tử đạo, có những bậc tiền nhân của chúng ta, những người  luôn luôn yêu đất nước và dân tộc này và muốn cho Quê hương Việt nam được thấm nhuần Tin mừng của Đức Giêsu. Các Thánh Tử đạo là niềm tự hào cho Giáo hội Việt nam. Tôn vinh các Thánh Tử đạo không phải để khắc sâu mối thù hận như nhiều người nghĩ, nhưng để nêu cao gương sáng của các Ngài về lòng kiên trung, lòng quảng đại, vị tha và bác ái. Đức Cha cũng nhắc lại nguyện ước của cả Giáo phận Hải phòng muôn tái thiết Đền Thánh Hải dương, vừa để tô điểm cho thành phố Hải dương thêm phong phú và đẹp đẽ xóa đi dấu vết của chiến tranh, vừa đáp ứng  lòng mong đợi và nhu cầu rất chính đáng của người Công giáo trong toàn Giáo phận.

Sau Thánh lễ tại nhà thờ Giáo xứ Hải dương, theo thường lệ, mọi người cùng đến cầu nguyện tại phần đất trên nền Đền Thánh cũ. Nơi này, 11 hộ dân đã lấn chiếm, chỉ còn lại một khoảng trống rất nhỏ khoảng 20m2 trên cung thánh xưa kia. Tại đây có hai phần mộ của hai Giám mục dòng Đa-minh được an táng: Đức Cha Ruiz de Azua (Minh) qua đời  năm 1930 và Đức Cha Garcia (Thiện) qua đời năm 1933. Tại đây, cộng đoàn đã đọc kinh cầu nguyện cùng các Thánh Tử đạo, ca đoàn hát kính các Thánh Tử đạo và Đức Cha Giuse cũng xin mọi người cầu nguyện sốt sắng cho công việc tái thiết Đền Thánh sớm được thực hiện.

Tan lễ ra về, những người công giáo không khỏi bức xúc và ngậm ngùi trước một ngôi Đền Thánh bị xâm phạm giữa một thành phố văn minh giàu đẹp.  Mọi người đều thầm mong có một ngày được chiêm ngường  Ngôi Đền Thánh được dựng lại chính tại chỗ năm xưa đã có một Thánh Đường dâng kính các Thánh Tử Đạo.  Mong sao ước mơ này sớm được thực hiện !

Ghi chép Giuse Thành Tâm