Không thể hiểu được tường tận về một Trung Đông hiện tại nếu không biết về 3 tôn giáo lớn đã phát sinh ra ở nơi đây: Do Thái Giáo (Judaism), KiTô Giáo (Christianity) và Hồi Giáo (Islam). Ba tôn giáo này đã bắt rễ, có một cội nguồn tinh thần từ cùng một nhân vật là tổ phụ Abraham. Ba hình ảnh cao vời của 3 tôn giáo này là Moses, Chúa Giêsu Kitô và Muhammad. Tất cả đều là con cháu trực tiếp của giòng Abraham.

Abraham sinh ra tại thị trấn Ur thuộc miền Mesopotamia, là con của Terah, giòng giống Shem, con trai ông Noah. Sinh ra từ 4,000 năm trước, nhưng những ảnh hưởng của Abraham tại Trung Đông vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay. Là con cháu thuộc giòng giống Shem, con trai của ông Noah, Abraham và con cháu ông thuộc dân tộc Semitic. Trong Genesis 11 câu 14-16  cho thấy chắt của Shem là Eber là tổ phụ trực tiếp của Abraham. Do đó danh từ Hebrews là từ chữ Eber mà ra.

Abraham được gọi là “Cha của Niềm Tin” (Romans 4:11). Abraham nghe lời Chúa   rời bỏ nơi chôn rau cắt rốn là thị trấn Ur di tản về thị trấn Haran như Stephen, vị tử đạo đầu tiên của thời Kitô giáo đã nói: “Thiên Chúa hiển vinh đã hiện ra với tổ phụ Abraham của chúng ta khi ông còn ở thị trấn Ur, trước khi về Haran, và nói với ông ‘Hãy bỏ xứ sở, bà con thân quyến và đến một nơi mà ta sẽ chỉ cho ngươi’ ”  (Acts 7:2-3).

Cả hai thị trấn Ur và Haran đều ở trong miền Mesopotamia, nằm giữa 2 con sông Euphrates và Tigris. Haran là nơi dừng chân đầu tiên của 2 ông bà Abraham và Sarah. Hai ông bà được Chúa đưa đến một miền đất mới, địa điểm quyết định làm thay đổi lịch sử của cả một vùng.

Chúng ta hãy coi cuộc di hành của Abraham (Genesis 12: 1-4)  sau khi cha ông là Terah qua đời. Đây là gương vâng lời Chúa một cách tuyệt đối, vô điều kiện. “Bấy giờ Chúa nói với Abram (tên của ông lúc đầu, sau này được biến đổi thành Abraham): ‘Hãy ra khỏi xứ sở của ngươi, xa rời gia đình, bỏ nhà bố mẹ và đi đến một nơi ta sẽ chỉ cho biết. Ta sẽ ban cho ngươi một quốc gia vĩ đại; Ta sẽ chúc phúc cho ngưoi và làm cho tên tuổi ngươi lẫy lừng; ngưoi sẽ là người ban ơn phước cho muôn dân…’ Thế là Abram nghe lời Chúa và ra đi….”. Sách Hebrews 11:8 còn nói thêm:  “Và ông đi mà không cần biết là đi đâu”

Chúa đã làm việc với Abraham, dẫn dắt  ông và con cháu ông đến định cư ở đất Canaan mà sau này gọi là Đất Hứa hay  Đất Thánh, nằm ngay ở tam biên giữa Á Châu, Phi Châu và Âu Châu. Nơi này hẳn là một vùng đất lý tưởng cho dân Chúa chọn, một dân tộc gương mẫu cho những dân tộc khác trên thế giới  (Deuteronomy 4: 5-8).

Khi đặt chân tới đất mới, Chúa hứa với Abraham là sẽ cho con cháu ông đất đai (Genesis 12:7).  “Và Chúa nói với Abram,…..‘Bây giờ hãy ngửa mặt lên và nhìn về tứ phía: Đông, Tây, Nam, Bắc; Ta cho ngươi và con cháu ngươi tất cả đất đai mà ngươi nhìn thấy cho đến muôn đời’ “ (Genesis 13:14-15).

Chúa phán thêm: “ Ta sẽ ban cho ngươi con cháu đầy đàn nhiều như sao trên trời như cát dứơi biển (Câu 16). Đặc biệt, sau này Chúa lại đổi tên Abram thành Abraham (Genesis 17:5). Abram có nghĩa là “Người Cha đáng tôn vinh”;  còn Abraham có nghĩa là “Cha của muôn dân”. Chúa phán “Ta sẽ ban cho ngươi có rất nhiều con cháu, và từ đó sẽ nảy sinh ra nhiều quốc gia và các vua chúa sẽ từ ngươi  mà ra” (Câu 6).

Lúc đó những lời tiên tri này có vẻ khôi hài đối với Abraham, vì Sarah, vợ ông đã hiếm muộn không thể sinh con được. Sự hiếm muộn của Sarah lúc bấy giờ có ý nghĩa thật là quan trọng trong việc phát triển một Trung Đông hiện đại.

Chúa lại hứa với Abraham (Genesis 15:4) là ông sẽ có con để nối dõi tông đường: “người này sẽ sinh ra do chính thân xác ngươi”. Nóng lòng chờ đợi, Sarah bèn biểu  Abraham lấy Hagar là nàng hầu người Ai Cập làm vợ để mà có con. Việc này xẩy ra sau khi Abram đã định cư ở Canaan được 10 năm rồi” (Genesis 16:1-3)

CON TRAI ĐẦU LÒNG CỦA ABRAHAM:  ISHMAEL

Thế là ông Abraham lấy Hagar làm vợ và nàng thụ thai. Khi Sarah thấy Hagar có thai thì  tỏ ra ghen ghét (Genesis 16:4). Tình cảm liên hệ giữa hai người trở nên lủng củng và Hagar bèn bỏ ra đi.

Nhưng Hagar nghe tiếng Chúa phán phải trở lại. Tiếng Chúa lại quả quyết với Hagar rằng con trai nàng sẽ có nhiều con cháu có những nét đặc biệt sẽ biểu hiện rõ ràng trong suốt chiều dài lịch sử:  “Ta sẽ làm cho con cháu ngươi sinh sôi nảy nở nhiều vô kể….Ngươi đang mang thai và sẽ sinh một con trai và đặt tên nó là Ishmael nghĩa là ‘Chúa Nghe’, bởi vì Chúa đã đang lắng nghe nỗi thống khổ của ngươi. Nó sẽ như ‘một con lừa hoang giã’; tay nó sẽ chống đối mọi người, và tay mọi người sẽ chống lại nó. Nó sẽ sống trong thù hận với tất cả anh em nó ”. (Câu 10-12, New international Version)

Sự miêu tả về con cháu của Hagar có ý nghĩa rất đặc biệt, bởi vì nhiều người Ả Rập bây giờ là dân Ishmaelites, con cháu của Ishmael mà cha họ là Abraham. Muhammad, vị sáng lập ra Hồi Giáo cũng từ Kedar mà ra, một trong 12 người con trai của Ishmael  (tiếng Ả Rập là Ismail). Ngày nay 22 quốc gia ở Trung Đông và Bắc Phi là những quốc gia Ả Rập mà phần đông dân chúng theo đạo Hồi. Ngoài ra còn 35 quốc gia là thành viên của Liên Hiệp Hồi Giáo mà đa số những nước này có chính phủ Hồi Giáo nhưng dân chúng thì thuộc nhiều chi tộc khác nhau.

Trước khi con cháu Ishmael đến ở vùng đất này thì chữ ARAB được dùng để chỉ những dân tộc ở bán đảo Arabia. Ngày nay người Ả Rập và ngôn ngữ của họ bao trùm cả một vùng rộng lớn.

Lời tiên tri Chúa nói với Hagar vẫn còn ảnh hưởng mạnh mẽ cho đến bây giờ. Tiên đoán ví Ishmael  như một “con lừa hoang giã” thực ra không có ý xúc phạm. Lừa hoang giã  là một con vật thuộc loại quí hiếm, sang cả hơn các loại thú vật khác trong xa mạc mà các tay săn chuyên nghiệp rất ưa thích. Như vậy lời tiên tri ám chỉ con cháu Ishmael sẽ có cuộc sống oai hùng của con lừa hoang giã,  đời sống tự do hào hùng cao cả nơi xa mạc.

Tương tự như vậy, “Tay nó sẽ chống đối mọi người và tay mọi người sẽ chống lại nó” nói lên tinh thần độc lập, bất khuất của con cháu Ishmael không bao giờ để ngoại bang thống trị.  “Nó sẽ sống trong thù hận với tất cả anh em nó” thì điều này lại hiển hiện rõ nét trong lịch sử hiện đại: Hận thù giữa những người Ả Rập với nhau,  giữa nhưng người Ả Rập và những người con khác của Abraham.

CON TRAI THỨ CỦA ABRAHAM: ISAAC

Khi Ishmael lên 14 tuổi thì Chúa lại chúc phúc cho Abraham sẽ sinh một con trai nữa, nhưng lần nay sẽ do vợ chính là Sarah sinh đẻ. Chúa truyền đặt tên nó là Isaac, nghĩa là “tiếng cười”, bởi vì khi được tin  sẽ có con vào tuổi xế chiều, hai ông bà bán tin bán nghi phát phì cười. Tuy nhiên đó cũng là niềm vui mà đứa trẻ sẽ mang lại cho hai ông bà. (Genesis 17: 17-19; 18: 10-15; 21:5-6).  Đến lượt Isaac sinh ra Jacob và đặt tên là Israel là tổ phụ của dân Israel.. Như vậy con cháu của Ishmael và của Isaac là anh em bà con với nhau.

“Khi Isaac lớn lên và thôi sữa thì ông Abraham làm một bữa tiệc mừng thôi sữa. Bấy giờ Sarah thấy Ishmael cười giễu thì bèn nói với Abraham ‘đuổi mẹ con Hagar / Ishmael đi, bởi vì con của nô lệ không thể là con thừa tự cùng với con chính thức là Isaac được’ ”  (Genesis 21:8-10).

Abraham cảm thấy khó chịu, bởi vì ông đã nuôi nấng và yêu thương Ishmael. “Nhưng Chúa đã nói với Abraham…….Bất cứ điều gì Sarah nói với ngươi thì nên nghe theo lời bà, bởi vì trong Isaac hạt giống của ngươi đã được chọn” (Câu 12). Nhưng rồi Chúa cũng nói với Abraham là: “ Tuy nhiên ta cũng sẽ ban cho Ishmael một quốc gia, bởi vì nó cũng là hạt giống của ngươi” (Câu 13). “Như vậy Chúa cũng che chở nuôi dưỡng Ishmael cho nó lớn khôn và sinh sống trong hoang địa…” (Câu 20)

Không thể khắt khe nói rằng Ishmael ghét bỏ Isaac được. Bởi vì sau 14 năm sống với cha, được nuông chiều là con một, bất ngờ Isaac xuất hiện đã làm thay đổi tình cảm liên hệ giữa Ishmael và cha Abraham. Từ đó Ishmael cảm thấy đố kỵ và ganh đua với Issaac, người em cùng cha khác mẹ, một loại cảm  tính  sống còn của con người, của các bộ lạc, của một quốc gia / dân tộc lưu truyền thế hệ này qua thế hệ nọ qua nhiều thế kỷ mà cho đến nay nó vẫn ảnh hưởng đến sắc thái chính trị ở Trung Đông bây giờ.

ĐẦU MỐI CHIẾN TRANH Ở TRUNG ĐÔNG:

(HAI NGƯỜI CON SONG SINH CỦA ISAAC: JACOB VÀ ESAU)

Thế là những lộn xộn hục hặc trong gia đình bắt đầu xẩy ra. Đến lúc Rebekah, vợ Isaac sinh hai người con trai sinh đôi là Jacob và Esau. Sách Genesis thuật lại là: trước khi chào đời “hai đứa đã vật lộn với nhau trong bụng mẹ” (Genesis 25: 22) Chúa thì cắt nghĩa là: “Có hai quốc gia trong bung ngươi; hai đứa sẽ tách biệt ra khỏi thân xác ngươi, một đứa mạnh một đứa yếu, đứa ra trước sẽ phục vụ đứa ra sau” (Câu 23). Cả hai anh em đứa nào cũng tạo lập được một quốc gia vĩ đại do ơn phúc của Chúa.

Bình thường thì con cả được quyền thừa kế, nhưng ở đây có sự khác biệt. Kinh thánh ghi rằng Esau đã bán quyền thừa kế của mình cho Jacob với một chén đậu hầm (Câu 29-34). Việc này chứng tỏ quyền thừa kế đối với Esau chẳng là gì cả. Vậy mà sau này Jacob đã đánh lừa cha xin ban cho mình quyền thừa kế. (Chapter 27). Vì thế mà Esau sinh thù ghét Jacob (Câu 41)

Đây là đầu mối đưa đến những hậu quả trầm trọng  sẽ kéo dài mãi mãi sau này và tồn tại cho đến ngày nay.

Khi mà các con cháu của Esau, còn gọi là Edom (Genesis 25:30) kết nghĩa vợ chồng với con cháu của Ishmael thì sự hận thù đắng cay đối với con cháu của Jacob lại càng sâu đậm rõ nét qua nhiều thế kỷ. Cháu nội của Esau là Amalek (Genesis 36: 12) sau này là tổ phụ của dân Amakelites lại trở thành kẻ thù cay đắng không đội trời chung với con cháu của Jacob tức 12 chi họ Israel. Lời tiên tri về một chiến tranh giữa hai anh em sẽ kéo dài vô hạn từ thế hệ này sang thế hệ khác quả không sai. ((Exodus 17: 16). Nhiều học giả tin rằng đa số dân Palestines ngày nay là con cháu của giòng Amakelites.

Bài kế tiếp chúng tôi sẽ trình bày về Những thăng trầm của 12 chi họ Israel.

Pace Island, Florida  28 Sept. 2006

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh