(Lc 19:1-10) 

Nền giáo dục Việt Nam đang gặp khủng hoảng lớn. Giữa một xã hội đầy bạo động, lừa dối, tham nhũng, thối nát, nhà giáo làm được gì để cải tiến con người cho tương lai dân tộc? Làm sao thoát được ma lực của đồng tiền để có thể hướng dẫn bạn trẻ hôm nay?

Muốn tìm được lối thoát cho nền giáo dục hôm nay, thiết tưởng nên tìm đến Tin Mừng để thấy được nơi Ðức Giêsu con đường giáo dục đầy sáng suốt, khoan dung và thực tế. Lịch sử cứu độ cũng chỉ là đường lối giáo dục đầy khôn ngoan, kiên nhẫn của Chúa dành cho dân Người mà thôi. 

ÐỨNG TRƯỚC ÐÁM ÐÔNG 

Trên đường về thành Giêrusalem, Chúa Giêsu muốn tập trung cao độ vào mục đích sứ mạng cứu thế giới. Người biết mình sắp phải hy sinh mạng sống. Trước giờ phút khắc nghiệt ấy, dĩ nhiên Chúa chẳng quan tâm tới của cải vật chất. Nhưng khi những biến cố tử nạn và cái chết sắp đến, Người cấp bách kêu gọi những ai muốn theo Người phải từ bỏ của cải. Ðối với Chúa, của cải là một trở ngại, vì nó cột chặt con người vào những trách nhiệm và làm cho họ quá bận tâm.

Chúa Giêsu muốn chúng ta tập trung vào những điều cốt yếu, những điều quan trọng thực sự. Người nói chúng ta phải yêu mến Thiên Chúa hết lòng. Người truyền chúng ta phải thi hành công lý, yêu người nghèo khổ, hy sinh để chiếm lấy vinh quang cuối cùng. Quá nặng nề với của cải vật chất, không thể chu toàn bổn phận đó.

Quần chúng chỉ biết có tiền. Chẳng hạn trước chương Lc 19 ít câu, thái độ người thanh niên giàu có cho thấy anh không thể vượt trên lối sống và nếp nghĩ quần chúng. Xung quang vấn đề ông Giakêu hôm nay cũng chỉ là tiền. Quần chúng uất hận, vì nếu không có bọn người tay sai như Giakêu, họ không bao giờ bị bóc lột tận xương tủy như vậy! Bởi đó, dứt khoát họ không thể đội trời chung với Giakêu. Dĩ nhiên Chúa chia sẻ quan điểm này với quần chúng. Chúa thông cảm, nhưng không thể đánh giá con người phiến diện như họ. Ðồng tiền có thể làm cho con người hư hỏng. Nhưng thần tài làm sao mạnh hơn Thiên Chúa?

Một đàng Chúa kêu gọi môn đệ phải dứt khoát từ bỏ của cải. Ðàng khác, Chúa cho ta thấy của cải cũng không thể phá hủy con người hoàn toàn. Nơi sâu thẳm vẫn còn tiếng lương tâm, tiếng nói của Thiên Chúa. Trừ phi cố chấp buông theo đam mê vật chất, con người luôn là đối tượng cứu độ. Ðó là chỗ khác biệt giữa Chúa và quần chúng. Quần chúng không thể hiểu nổi tại sao Chúa lại ghé nhà Giakêu, một người “đứng đầu những người thu thuế, và là người giàu có.” (Lc 19:2). Phải chăng Chúa muốn chơi với người giàu có và quyền lực ? Phải chăng Chúa cấu kết với bọn đế quốc ? Thực ra, Chúa đến với ông để cho mọi người thấy Tin Mừng cứu độ không có một biên giới nào. Chúa không trục lợi hay tìm một chỗ ẩn núp nơi ông. Bằng chứng, ông chẳng hứa cho cá nhân Chúa điều gì.

Ông quá giàu tiền của, nhưng thật nghèo nàn về tình cảm. Không ai chơi với ông. Mọi người đều lánh xa. Mặc dù đầy quyền lực và giàu có, nhưng ông bị nỗi cô đơn gậm nhấm theo thời gian. Ðó là cái giá ông phải trả cho những việc ông đã làm tổn thương nhiều nguyên tắc đạo đức và lòng ái quốc, cũng như đã cộng tác với quân Roma để được vinh thân phì da. Nhưng của cải không đủ lấp đầy con tim. Ông mơ ước ai đó sẽ đem lại cho mình môt ý nghĩa cuộc sống. Bởi đó, sau bao ngày thầm phục trước con người đã tạo thời cuộc là Ðức Giêsu, giờ đây ông làm mọi cách để có thể đối diện với Người. Ông tin gặp gỡ Ðức Kitô biến đổi cuộc đời mình, vì Người sẽ ban cho mình sư sống và lẽ sống. Hơn nữa, hiện hữu trên đời để làm gì, nếu không phải là để sống đời đời ? Ông tin Chúa sẽ chỉ cho ông con đường ngắn nhất đi đến cuộc sống đích thực.

Trong nỗi cô đơn chất ngất, ông cảm thấy thèm khát được gặp một người lừng danh như Chúa. Hêrôđê cũng đã từng muốn gặp Chúa như vậy. Nhưng khác Hêrôđê, ông liều mình ra tận ngoài đường, chen chúc với đám đông và leo lên tận cây cao để dễ phóng tầm nhìn đến Chúa. Ra ngoài gặp đám đông quả là một cực hình, vì mọi người đều biết ông đã từng lừa đảo và ức hiếp. Ðám đông ồn ào chen lấn và ngăn cản ông. Kích thước khiêm tốn đã là một cản trở. Bây giờ cơn giận quần chúng càng làm ông mất thế trước Chúa nữa. Quần chúng muốn Chúa phải dừng lại để nói với họ đôi điều.

Giữa lúc mọi người đều tẩy chay như thế, ông lại được Chúa đoái thương. Thật là một điều kinh ngạc đối với ông. Ông quá vui mừng, vì nhận thấy Chúa khác hẳn và vượt xa quần chúng, mặc dù ông chưa thấy Chúa làm phép lạ nào. Khi được Chúa gọi đích danh, ông giật mình và nhận ra tất cả sự thật và hạnh phúc lớn lao đang đến với mình.

Có bị mọi người xa lánh và khinh bỉ, mới cảm thấy sâu xa cử chỉ yêu thương và lời ngỏ đầy thân ái của Chúa hôm nay có nghĩa gì. Giakêu đã chìm sâu trong biển lặng cô đơn và tủi nhục giữa đồng bào mình. Họ chỉ muốn không những xa lánh mà còn đòi công lý trừng phạt con người tội lỗi ấy. Nhưng thay vì giáng phạt,  Chúa đã cứu vớt ông lên. Đòi hỏi của quần chúng không hoàn toàn nghịch công lý. Nhưng công lý  không có tình yêu sẽ đem lại hậu quả khốc hại. Phải bắt nguồn và đặt nền tảng sâu xa trong tình yêu, công lý mới đem lại hạnh phúc đích thực cho mọi người.

Phép lạ lớn nhất hôm nay là tình yêu đã mở mắt và biến cải con người Giakêu hoàn toàn. Quá xúc động trước tình thương trời bể, Giakêu đã rũ bỏ hoàn toàn tất cả. Từ một người bóc lột dân nghèo, ông trở thành vị đại ân nhân của họ (x. Lc 19:8). Chỉ tình yêu mới có sức mạnh biến đổi lớn lao như vậy! Nhưng đó chưa phải là kết quả lớn nhất của tình yêu. Kết quả lớn nhất chính là “hôm nay, ơn cứu độ đã đến cho nhà này.” (Lc 19:9) Chúa đã vận dụng mọi cách để cứu con người, dù họ có bị mọi người bỏ rơi và khinh bỉ. Dưới mắt Chúa, không một ai cô đơn.

Mọi người chỉ đánh giá theo hình dáng bên ngoài, nên không thể thấy những biến chuyển bên trong tâm hồn Giakêu. Ðây mới là điều đáng kể đối với Chúa. Thực vậy, Giakêu đã trải qua một cuộc sám hối. Ðiều Chúa Giêsu yêu cầu đã có một tầm ảnh hưởng quá sức lớn đối với ông. Chúa Giêsu, Ðấng Thánh của Thiên Chúa, muốn hiện diện để chúc lành cho ông. Ðáp lại, ông muốn từ bỏ những lợi lộc bất chính và cho đi tất cả. Làm sao quần chúng có thể nghe được những điều ông hứa với Chúa ? Những đầu óc hẹp hòi và tầm thường làm sao thấy cuộc biến đổi sâu xa trong cuộc đời ông mà cảm tạ Thiên Chúa? Có chăng chỉ còn những ghen tương và oán hận. Tâm hồn họ không thể rộng mở để đón làn gió canh tân và không hiểu nổi tình trạng tội lỗi của chính mình. Có nhìn vào chính mình, mới thấy mình cũng cần Thiên Chúa xót thương không kém. Nếu giàu có như ông, chắc họ cũng xử sự như ông mà thôi. Họ không thấy một phép lạ nào. Nhưng đối với Giakêu, còn có một cái gì giá trị và mãnh liệt hơn phép lạ, đó là tình yêu. 

TÌNH YÊU LÀ TẤT CẢ 

Ngay cả phép lạ cũng phải phát xuất từ tình yêu và được nhận ra trong tình yêu. Không tin vào tình yêu Thiên Chúa, dù có chứng kiến cả ngàn phép lạ, con người cũng không nhìn thấy gì. Tình yêu là tất cả. Khi gặp Giakêu, Chúa Giêsu đã chứng tỏ cho mọi người thấy “tình yêu bao hàm và vượt trên công lý. Công lý được hoàn bị trong tình yêu.”[1] Chúng ta có thể thấy rõ điều đó nơi hình ảnh Chúa đang vượt đám đông để đến với Giakêu và gọi đích danh ông. Ðó là tiếng gọi tình yêu, khác hẳn với tiếng quần chúng gào thét đòi hỏi công lý.

Càng thét gào đòi hỏi công lý, quần chúng càng làm Giakêu xa rời Thiên Chúa, cộng đoàn và bản thân. Thực vậy,  “tình yêu và chỉ tình yêu (gồm cả lòng thương xót) mới có khả năng làm cho con người trở về với chính mình.”[2] Quần chúng quá tin vào một thứ công lý nghiêm khắc. Bởi thế, họ mới có lý mà xầm xì với nhau khi Chúa xin trọ tại nhà một người tội lỗi (x. Lc 19:7) Họ không biết rằng “tương quan nhân loại không thể chỉ bị tiêu chuẩn công lý chi phối. Có thể nói, trong mọi lãnh vực  tương quan liên vị, công lý phải được tình yêu ‘điều chỉnh’ tới một mức độ đáng kể. Như thánh Phaolô nói, tình yêu đầy ‘kiên nhẫn và khoan dung,' hay nói khác, những đặc tính của  lòng thương xót là yếu tính của Tin Mừng và Kitô giáo.”[3] 

Với những đặc tính đó, Chúa đã kéo ông Giakêu từ tình trạng tội lỗi vì bất công sang tình trạng đầy ân sủng và biết chia sẻ với những nạn nhân. Nói khác, lòng thương xót đã giúp ông sửa lại những lỗi lầm quá khứ. Ðó là kết quả rất tốt đẹp do công cuộc hòa giải với Thiên Chúa và tha nhân khi Chúa đến thăm viếng. Hơn nữa, ông còn đươc giải thoát khỏi vòng nô lệ ma lực thần tài để bay bổng trong bầu trời tư do và hưởng ơn cứu độ. Ông tìm lại được sự bình an đã mất từ lâu do những tham vọng ngông cuồng về quyền lực và của cải, vì ông đã gặp gỡ tình yêu Thiên Chúa ngay trong tâm hồn và gia đình mình. Ông đã bước vào cảnh “trời mới đất mới.” (Kh 21:1)

Không gì đứng ngoài hồng ân cứu độ này. Ðó là dấu chứng tỏ Chúa đã hoàn thành sứ mạng cách vẻ vang, vì Chúa đã hòa giải con người và thế giơi với Thiên Chúa.[4] Dưới ánh sáng chân lý là chính Ðức Kitô, ông đã tự tạo được một phán đoán, làm chủ các hành vi với một ý thức trách nhiệm và cố gắng đạt tới chân lý và công lý khi tình nguyện hợp tác với mọi người. Ông đã tự nguyện đền bù cho các nạn nhân và quảng đại hứa giúp đỡ người nghèo.

Có đi sâu vào lòng người bằng chính tình yêu Thiên Chúa, Ðức Giêsu mới có thể vượt trên mọi người và đưa con người Giakêu về nẻo chính đường ngay. Trái lại, nếu nhất quyết đòi công lý cách quyết liệt, quần chúng sẽ mất luôn Giakêu. Trước mắt là không có những món tiền và của cải lớn lao ông Giakêu tình nguyện cúng cho người nghèo. Nhất là, Nước Thiên Chúa sẽ mất đi một người “con tổ phụ Abraham” (Lc 19:9)! 

TRONG LÒNG DÂN TỘC ?

Giữa lòng dân tộc hôm nay, các môn đệ Chúa đang hoạt động ra sao? Thư Chung HÐGMVN năm 1980 kêu gọi giáo dân đồng hành và sống trong lòng dân tộc. Không sống trong lòng dân tộc, không thể truyền giáo cho đồng bào hữu hiệu. Nhưng làm sao có thể đồng hành và sống trong lòng dân tộc, nếu không hiểu hoàn cảnh sống thực tế của đồng bào? Không hiểu hoàn cảnh khó khăn và yếu kém của họ, chúng ta không biết đường biết hướng về đâu.

Xin hỏi khi đặt một nhận định sau đây dưới tiêu đề “Những Dấu Hiệu Lạc Quan,” HÐGMVN có sống trong lòng dân tộc không : “Về phía phụ huynh, không ít người sẵn sàng chắt chiu dành dụm từng đồng cho con cái ăn học. Những trung tâm luyện thi, lớp ngoại khóa mọc lên như nấm khắp nơi mà vẫn không đủ đáp ứng nhu cầu học viên mỗi lúc một gia tăng”[5] ? Thực tế, bên ngoài rất khác. Sở dĩ học sinh phải học thêm tại các lớp luyện thi, lớp ngoại khóa, vì lương giáo viên quá thấp. Nếu không tìm cách dạy thêm, nhà giáo không thể sống nổi với cảnh vật giá leo thang. Bởi vậy, họ tìm cách ém bài trong lớp học chính thức. Học sinh bắt buộc phải học thêm mới có thể nắm hết chương trình và hiểu nổi bài học. Học sinh bị áp lực rất mạnh. Phụ huynh cũng không kém, vì phải nai lưng kiếm thêm tiền trả thày cô. Học sinh không biết nghỉ hè là gì.

Ðể giải tỏa áp lực tứ phía, người ta đang tìm mọi cách cải tổ giáo dục. Ðể đánh tan những tiêu cực đó, người ta đề nghị tăng lương giáo viên. Không biết HÐGMVN có biết đó là điểm tiêu cực ngoài xã hội không, mà lại đề cao như những điểm tích cực và dấu hiệu lạc quan của xã hội ? Khi xem lá thư chung HÐGMVN 2007, phụ huynh cũng lắc đầu nguầy nguậy! Giáo viên nào cũng tức cười! Họ không thể hiểu nổi cách “sống trong lòng dân tộc” của HÐGMVN !

Hơn nữa, muốn sống trong lòng dân tộc, HÐGMVN phải đồng cảm với dân tộc và giáo dân. Trong khi người Việt khắp nơi trên thế giới đang phấn khởi trước tin Tòa Thánh đang tiến hành cuộc điều tra hồ sơ để chuẩn bị phong chân phước cho ÐHY Nguyễn Văn Thuận, thì HÐGMVN “tỉnh bơ” như không có gì xảy ra. Nếu ÐHY không từng ngồi tù trong chế độ suốt mười ba năm, nghĩa là không dính dáng gì tới chế độ, chắc HÐGMVN đã hân hoan và hô hào toàn thể giáo dân trong nước và hải ngoại sốt sắng cầu nguyện cho người. Bàn tay nào đã “bịt miệng” HÐGMVN trước niềm vui khôn tả và sự hãnh diện lớn lao đó của dân tộc? Nếu thời nào GHVN cũng đi theo giai cấp thống trị như vậy, bao giờ mới có thể ngóc đầu lên được? Bao giờ mới gột rửa hết những vết đen trong lịch sử?

Thử hỏi công lý nằm ở chỗ nào, khi không cảm thông và chia sẻ với dân? Thực tế, bằng lòng dân cũng không bằng lòng nhà nước! Khi không còn phục vụ công lý, chính trị còn giữ nguyên bản chất và còn đáng người dân tin cậy không? Huống hồ một cơ chế có bổn phận làm chứng cho tình yêu như Giáo hội, lại không vượt qua được những ràng buộc và lệ thuộc vào chính quyền, thử hỏi Giáo hội phục vụ ai?

Khác với Giáo hội, Chúa Giêsu luôn tìm cách chứng tỏ cho mọi người biết tình yêu là điều vĩ đại nhất (x. 1 Cr 13:13). Tự bản chất, Thiên Chúa là tình yêu. Mọi sự nơi Thiên Chúa đều là tình yêu. Công lý cũng là tình yêu. Suốt đời, Chúa Giêsu luôn đi tìm công lý và tình yêu. Người không bao giờ chiều theo thị hiếu quần chúng hay sống dưới áp lực chính quyền. Bởi thế, khi ghé nhà ông Giakêu, Chúa đã mạc khải con đường cứu độ cao đẹp và trong sáng, rất phù hợp với lòng Trời và lòng người. 

Lạy Chúa, xin sai Thánh Linh đến cứu thoát GHVN khỏi những áp lực thời đại, hầu có thể phục vụ dân tộc và nhân loại theo đúng đường hướng cứu độ của Con Chúa. Amen. 

đỗ lực,

04.11.2007