Qua diễn
văn phát biểu trước các cấp chính quyền, xã hội dân sự và ngoại
giao đoàn ở Mông Cổ vào sáng thứ bảy 2.9.2023, trong chuyến tông
du lần đầu đến Mông cổ (từ 1-4.9.2023), Đức Thánh Cha Phanxicô đề cao vai
trò của Mông Cổ đối với hòa bình thế giới. Ngài khen ngợi sự chung
sống hòa hợp giữa các nền văn hóa và tôn giáo ở Mông Cổ. Ngài nhấn mạnh
rằng Giáo Hội Công giáo muốn đóng góp cho công ích, giúp phát triển
con người toàn diện qua các hoạt động giáo dục và bác ái nhằm xây
dựng một cuộc sống an ninh thịnh vượng cho đất nước Mông Cổ.
1.
THỤ TẠO ĐÁNG QUÝ BIẾT CHỪNG NÀO!
Đặc
biệt, Đức Thánh Cha khen ngợi vẻ đẹp của thiên nhiên và con người Mông
cổ. Ngài nhắc đến thói quen sống hòa hợp cùng thiên nhiên và biết bảo tồn
thiên nhiên mà mỗi người dân Mông cổ luôn cónhư một truyền
thống, một nét văn hóa riêng đáng quý, đáng bảo tồn.
Đức
Thánh Cha nói: "Quý vị giúp chúng tôi tôn trọng và canh tác cách
cẩn thận điều mà các Kitô hữu chúng tôi xem là công trình sáng tạo của Thiên
Chúa, nghĩa là kết quả của kế hoạch nhân từ của Người, và chống lại những tác
động của sự tàn phá của con người bằng một nền văn hóa quan tâm và tầm nhìn xa,
được phản ánh trong các chính sách sinh thái có trách nhiệm. Các ger (lều
trại) là những nơi cư trú mà ngày nay có thể được định
nghĩa là hiệu quả và hợp sinh thái vì
chúng linh hoạt, đa chức năng và không có tác động nào đến môi trường. Hơn nữa,
tầm nhìn toàn diện về truyền thống Saman Giáo của Mông Cổ, được kết hợp với sự
tôn trọng mọi sinh vật thừa hưởng từ triết lý Phật giáo, có thể đóng góp cách
có giá trị cho nỗ lực cấp bách và không thể trì hoãn để bảo vệ hành tinh Trái
đất".
Nêu
bật những tích cực để khen ngợi, để vinh danh quốc gia mà mình đặt chân đến và
đang đón tiếp mình, Đức Thánh Cha không chỉ cho thấy mình là nhà ngoại
giao hàng đầu thế giới, mà còn nói lên sự tôn trọng đúng mức cần phải
có khi nhân danh Chúa Kitô, sứ giả đích thực của hòa bình để đến
với con người, đến với thế giới.
Hơn
nữa, không chỉ tôn trọng cả quốc gia, dân tộc, truyền thống văn hoá, nếp sống,
thói quen sinh hoạt hằng ngày... của nơi mình đến viếng thăm, Đức Thánh Cha
Phanxicô còn cho thấy sự yêu mến và thái độ quý mến, trân trọng mọi thụ tạo của
Thiên Chúa cần thiết, quan trọng và đáng trân trọng, đáng học đòi đến mức nào!
2.
KINH THÁNH ĐỀ CAO MỌI THỤ TẠO.
Nếu đọc
kỹ ba
chương đầu của sách Sáng thế, ta sẽ thấy, trong thánh ý Chúa khi tạo
dựng toàn thể vũ trụ, con người được lồng trong ba mối liên hệ không
thể tách rời, không thể thay đổi, không thể hủy đi: với Thiên Chúa, với tha
nhân, với vũ trụ. Con người sẽ đựơc hạnh phúc nếu biết duy trì sự hòa hợp
với ba mối dây này. Tiếc rằng, do tội lỗi chống lại Thiên Chúa, mối liên
lạc với Thiên Chúa bị cắt đứt, đưa tới sự rối loạn cho cả những mối liên
lạc còn lại.
Rõ
ràng, Thiên Chúa không để chúng ta "một mình một cõi", nhưng
luôn có chính Thiên Chúa và mọi thụ tạo khác hỗ tương. Vì thế,
ơn gọi của từng Kitô hữu khi sống trên đời là phải tạo cho được tương
quan mật thiết với Thiên Chúa, với chính mình và với mọi thụ tạo của Thiên
Chúa.
Chúng
ta cần nhớ, thiên nhiên xuất hiện trước con người, được Thiên Chúa ban
tặng nhằm giúp chúng ta làm không gian sống. Thiên nhiên nói với
chúng ta về Thiên Chúa, vì chỉ cần nhìn vào thiên nhiên và mọi trật tự của nó,
chúng ta có thể khám phá sự hiện diện và quyền năng tối thượng, cũng
như tình yêu màThiên Chúa dành cho chúng ta.
Trong
ơn gọi cao cả của mình, con người có trách nhiệm tôn trọng thiên nhiên,
tôn trọng mọi môi trường mà Thiên Chúa ban cho mình. Thiên nhiên được đặt
dưới quyền sử dụng của con người không phải như "một đống phế thải bừa
bãi", mà là hồng phúc, là "tâm huyết", là gia
sản, là tặng phẩm của Thiên Chúa. Con người phải nghiêm túc gìn giữ
và trân trọng thiên nhiên vì chúng vừa không phải của cải của con người để
con người muốn làm gì thì làm, nhưng chúng là tấm lòng của Thiên Chúa được
trao cho con người, nhằm mưu cầu cho chính sự sống, sự tồn
tại của cả con người.
3.
XIN ĐỪNG TIẾP TỤC SÁT HẠI THIÊN NHIÊN NỮA!
Trên
thế giới, đặc biệt tại Việt Nam, hàng ngày môi trường thiên nhiên đang bị
nhiều tấn công thô bạo. Chính vì sự hủy hoại môi trường tàn khốc, đã
xảy ra quá nhiều tang thương, đó là chưa kể hết lũ ống, lũ quét, hạn hán,
sạt lở, đến gió và bão dữ dội hơn vì thiếu rừng chắn do bị tàn phá...
Còn
nhớ cách đây gần ba năm, khoảng tháng 10.2020, vụ rừng núi của thủy điện
Rào Trăng ở miền Trung sụp, giết chết nhiều chục
người. Trong số những người bị vùi lấp, đến nay, sau nhiều năm, vẫn
chưa tìm thấy.
Mới
đây, đầu tháng 9.2023, Bình Thuận ký cho phép hủy hơn 680 hecta rừng,
trong đó có đến 620 hecta rừng phòng hộ, để làm kênh thủy lợi.
Ngay
sau khi quyết định phá rừng được công bố, thì hồ sơ đánh giá tác động
môi trường (ĐTM) lập tức cho biết hậu quả của việc những cánh
rừng bị thủ tiêu là không thể nói hết: "Việc chuyển đổi lâu dài mục
đích sử dụng đất (từ đất rừng tự nhiên sang mục đích khác) sẽ làm giảm diện
tích đất rừng tự nhiên. Về lâu về dài việc mất rừng sẽ mang lại những hệ lụy vô
cùng lớn như xảy ra các hiện tượng thiên tai như lũ lụt, sạt lở đất, hạn hán,
ngập mặn…".
Báo
Pháp Luật còn cho biết: "Việc thay đổi diện tích đất nông nghiệp sẽ
làm giảm diện tích đất sản xuất nông nghiệp cũng như làm thay đổi chất lượng
đất, làm giảm khả năng tái tạo, phục hồi môi trường và hoạt động sản xuất nông
nghiệp của khu vực...Ngoài ra, ĐTM của dự án cũng thừa nhận khi triển khai dự
án sẽ làm mất lớp phủ thực vật, ảnh hưởng đến hệ sinh thái rừng, hệ sinh thái
nông nghiệp, gây mất nơi cư trú của động thực vật sinh sống trên khu đất dự án.
Theo
ĐTM, rừng tự nhiên có vị trí quan trọng về môi trường sinh thái, đa dạng sinh
học và bảo vệ nguồn nước, điều tiết khí hậu. Việc chuyển đổi lâu dài mục đích
sử dụng đất từ đất rừng tự nhiên sang mục đích khác sẽ là giảm diện tích đất
rừng tự nhiên, làm phân mảnh các hệ sinh thái tự nhiên (khu vực cư trú, đường
đi tìm thức ăn của các loại sinh vật). Điều này có ảnh hưởng lớn đến quần cư
của các loài động vật hoang dã" (https://plo.vn/vu-chuyen-680-ha-rung-lam-ho-thuy-loi-bo-nnptnt-vao-binh-thuan-post750077.html).
Đứng
trước nguy hiểm do không tôn trọng thụ tạo Chúa ban, Đức Thánh Cha
Phanxicô trong thông điệp về môi trường, thông
điệp Laudato Si’ viết:
"Thách đố khẩn thiết để bảo vệ ngôi nhà chung
của chúng ta bao gồm một sự quan tâm để mang toàn thể gia đình nhân loại cùng
nhau tìm kiếm một sự phát triển bền vững và hỗ tương, vì chúng ta biết rằng mọi
thứ có thể thay đổi. Đấng Tạo Hoá không bỏ mặc chúng ta; Ngài không bao giờ bỏ
mặc kế hoạch yêu thương của Ngài hoặc hối tiếc vì đã tạo dựng nên chúng ta.
Nhân loại vẫn có khả khăng để hợp tác với nhau trong việc xây dựng ngôi nhà
chung của chúng ta. Ở đây tôi muốn nhận biết, khích lệ và cám ơn tất cả những
ai đang nỗ lực bằng muôn vàn cách thế để đảm bảo sự bảo vệ ngôi nhà chung mà
chúng ta đang cùng chia sẻ. Một sự cảm kích đặc biệt của tôi dành cho những ai
đang không mỏi mệt tìm kiếm để giải quyết những hậu quả bi đát của sự suy thoái
môi trường về đời sống của những người nghèo nhất trên thế giới. Người trẻ đòi
một sự thay đổi. Họ đang tự hỏi làm thế nào mà bất kỳ ai có thể tuyên bố là
đang xây dựng một tương lai tốt đẹp hơn mà lại không nghĩ đế sự khủng hoảng về
môi trường và nỗi đau khổ của những người bị loại trừ" (Đức Phanxicô, Thông
điệp Laudato Si’, số 13).
4.
THỤ TẠO ĐÒI QUYỀN ĐƯỢC SỐNG!
Chính
vì đòi tôn trọng thụ tạo của Thiên Chúa mà trong phát biểu của mình tại Mông
cổ, Đức Thánh Cha Phanxicô hết lời khen ngợi việc gìn giữ và tôn tạo thiên
nhiên của quốc gia này, như chúng ta thấy ngay đầu bài viết.
-
Không có tương quan tốt với các thụ tạo của Thiên Chúa, chúng ta trở thành tàn
nhẫn không chỉ với chính thụ tạo mà còn với con cháu chúng ta và nhiều thế hệ
đến sau.
Bởi
khi chúng ta tàn phá môi trường sống, bạo hành với thiên nhiên, chúng ta
không chỉ giết chết môi sinh hôm nay, nhưng là tận diệt cả tương lai lâu
dài của sinh thái, của môi trường, của sự sống con người qua biết bao
nhiêu lớp lớp thời gian.
Chúng
ta mượn lời thể hiện sự lo âu của Đức Phanxicô đối với môi
trường để nung nấu ý chí sống chung hòa thuận cùng mọi loài Thiên
Chúa dựng nên và trao ban cho chúng ta:
"Nếu
thực sự “các sa mạc bên ngoài gia tăng, chỉ vì sa mạc nội tâm
cũng lớn dần thì cơn khủng hoảng môi trường là một lời kêu gọi
sự sám hối nội tâm sâu thẳm. Chúng ta phải công nhận rằng, có một
số Kitô hữu dấn thân và cầu nguyện, thường cười cợt các cảnh cáo
về môi trường với lời xin lỗi của chủ nghĩa thực tế và chủ nghĩa
thực dụng. Một số khác thụ động, quyết tâm không thay đổi các thói
quen và trở thành rời rạc. Họ thiếu một sự sám hối thuộc sinh
thái, giúp thấy những gì họ gặp gỡ với thế giới xung quanh; điều
xuất phát từ sự gặp gỡ với Đức Giêsu Kitô, sẽ giúp cho tất cả nở
hoa. Sống ơn gọi là một người bảo vệ cho công trình của Thiên Chúa là
một phần tất yếu của một hiện sinh đạo đức; đó không phải là điều
gì của định kiến, cũng không phải là một phương diện thứ yếu trong
kinh nghiệm Kitô giáo" (Laudato Si’ số 217).
Lm
JB NGUYỄN MINH HÙNG