Đấy là diểm nhấn trong giáo huấn của Đức Thánh Cha trước kinh Truyền Tin trưa Chúa Nhật VIII/TN/C – ngày 27/2/2022 – vừa qua và là Chúa Nhật trước khi toàn thể Giáo Hội cùng nhau bước vào Mùa Chay Mới – Mùa Chay mà cả nhân loại vẫn còn dò dẫm từng bước để có thể tái khởi động những sinh hoạt trong tình trạng “bình thường mới” giữa những đe dọa có vẻ như không hề giảm của Dịch Bệnh cũng như những thách đố từ những tai ương do qui luật thiên nhiên bị tham vọng của con người xáo trộn cùng lòng hiếu chiến muôn thủa kiểu “cá lớn nuốt cá bé”, chẳng hạn cuộc chiến giữa Nga – Ucraina…mà ai cũng biết là đã và sẽ gây ra không biết bao nhiêu là những nỗi đau cả trong tâm hồn lẫn ngoài thể xác những nạn nhân…

Về cách nhìn và cái nhìn…thì Đức Thánh Cha nêu lên cái “rủi ro” chúng ta năng gặp phải, đấy là sự chú tâm thái quá vào “cọng rơm” trong mắt người quanh mình, nhưng lại không hề lưu ý đến “cái xà” chình ình trong mắt của chính mình (Lc 6,41) Nghĩa là chúng ta chỉ nhìn và thích nhìn đến khuyết điểm của tha nhân, ngay cả những khuyết điểm nhỏ nhoi như một “cọng rơm” và nhiều khi do vô tình, vô ý…Ngược lại bản thân lại dễ dàng và thanh thản với những lỗi lầm chính mình vẫn thường vi phạm…dù chúng có thể nặng nề và kềnh càng…như cái “xà” nằm nghênh ngang trong mắt mình…Thái độ sống này không mang lại kết quả tích cực nào…và cũng không làm cho bất cứ ai tốt hơn lên được…Theo Đức Thánh Cha thì – khi nêu lên những hình ảnh bất tương xứng giữa “cọng rơm”trong mắt anh chị em và “cái xà” trong mắt mình– Đức Giê-su muốn chúng ta “đừng tìm cách đổ lỗi cho người khác và biện minh cho chính mình” nữa, bởi – khi sống như vậy – chúng ta “mù”…và từ đó cũng không còn biết đường, biết lối để hướng dẫn bất cứ ai…Điều Đức Thánh Cha kêu gọi, đấy là : “Hãy thanh tẩy cái nhìn của mình” bằng quyết tâm : - nhìn vào lòng mình và nhận rõ những sai lỗi của chính mình; - nhìn người khác như Chúa vẫn nhìn : không nhìn vào điều xấu, nhưng nhìn vào điều tốt; không nhìn thấy những sai lầm không thể sửa chữa, nhưng nhìn thấy những “con người sai lỗi” để cảm thông và yêu thương…

Về lời nói…thì Đức Giê-su – qua suy gẫm của Đức Thánh Cha - kêu gọi chúng ta thận trọng và chọn lựa trong lời nói và cách nói của mình ở mỗi ngày sống, bởi bản tính con người khá là hời hợt , dễ để cho phép mình có “những lời gây xúc phạm” và “cách nói gây tổn thương”…Tốt hơn cả hãy để những lời chúng ta nói và chọn lựa cách nói có mục đích chúc tụng tình yêu của Thiên Chúa và mang lại phúc lành cũng như niềm vui cho người khác…Đặc biệt chúng ta nên lưu tâm để : - dùng những lời nói  thể hiện sự quan tâm, sự tôn trọng, hiểu biết, gần gũi, cảm thông…với cách nói nhẹ nhàng, dễ thương, ngọt ngào; - quyết không dùng những lời nói và cách nói tạo định kiến, làm hại và tiêu diệt, những đàm tiếu gây tổn thương, những thông tin sai sự thật và gây hấn trên không gian mạng…

Bạn đọc chắc chắn không lạ gì với bộ tượng “Khỉ Tam Không” người viết mượn để minh họa cho đề tài chia sẻ hôm nay…Người viết nhìn thấy nó lần đầu tại Phòng Khách một hòa thượng vốn là bạn tri kỷ…Bộ tượng của vị hòa thượng đắp bằng xi-măng thô, không mỹ thuật, nhưng gây tò mò…Bộ tượng “Khỉ Tam Không” này đã từng có từ trên 400 năm trước ở Chùa Teshogu, Nikko – Nhật Bản…và là những biểu tượng mang tính nhắc nhở rất cao đối với thiện nam tín nữ cũng như du khách viếng Chùa ở những hành động cụ thể trong cuộc sống thường ngày nhằm giúp con người ý thức, biết giật mình…để ngày càng thận trọng hơn trong việc sử dụng những giác quan Trời ban…

- Khỉ che mắt – Mizaru : nhắc nhở quyết tâm không nhìn điều xấu,

- Khỉ bịt miệng – Iwazaru : nhắc nhở quyết tâm không nói điều xấu,

- Khỉ bịt tai – Kikazaru : nhắc nhở quyết tâm không nghe điều xấu,

Và còn con khỉ thứ tư – khỉ Shizaru – con khỉ “bịt thân” : nhắc nhở quyết tâm không làm điều xấu, nhưng có lẽ vì khó diễn tả…nên ít thấy ai đắp nó – con khỉ dạy chúng nhân cố gắng tránh đừng làm điều gì khiến bản thân bay “mùi xú uế”…Thật ra thì nơi những con người sống buông thả, trác táng…có bay “mùi”…dù người ta tìm cách để che lấp đi bằng nhiều thứ mùi khác, nhưng quả thật là không che lấp nổi…Mấy ông đạo diễn khi cần một nhân vật nào đó cho vai đóng ở cái mùi “bịt thân” này…thì họ tìm ra ngay…

Còn tại sao người ta lại lấy biểu tượng “ khỉ ” ? Dễ hiểu thôi, bởi khỉ là loài động vật liến láu, khó để “bịt mắt – bịt miệng – bịt tai – bịt thân” lắm lắm…và đấy cũng là loài động vật gần gũi loài người…nên về mặt “không nhìn – không nghe – không thấy – không lộn xộn”…thì – nếu chúng ta không có quyết tâm – chúng ta cũng sẽ “liến láu” như khỉ…

Người viết cũng xin phép để thêm đôi ba chia sẻ về Sứ Điệp Mùa Chay 2022 này của Đức Thánh Cha…Ngài nhấn mạnh ba điểm :

1- Gieo và Gặt (x. Mt 13)…Mùa Chay là thời điểm thích hợp (kairós) để gieo điều tốt trong tầm nhìn hướng về mùa gặt tương lai đẹp…Và trong nhãn giới cánh chung thì Mùa Gieo (Mùa Chay) vốn là cuộc sống hôm nay của mỗi người tin và yêu Chúa mời gọi chúng ta dùng thời gian và không gian này để từng ngày “thay đổi não trạng, hoán cải bản thân, và rộng rãi cũng như can đảm gieo điều tốt bằng và qua chia sẻ…” Còn về Gặt…thì Đức Thánh Cha nhắc lại Lời của Chúa : “Ai gieo ít thì gặt ít và ai gieo nhiều thì sẽ gặt được nhiều” (2Cr9,6)…Dĩ nhiên là Thiên Chúa biết và Người không hề hẹp hòi ân ban của Người cho những bàn tay gieo, tuy nhiên có một sự thật, đấy là Gieo sự tốt lành vì và cho người khác…thì chính bản thân mình sẽ tự tập cho mình “có thể thoải mái thoát khỏi lợi ích cá nhân hẹp hòi”…và làm cho chúng ta trở thành “một phần của chân trời tuyệt vời của kế hoạch nhân từ của Thiên Chúa”…

2- Khi làm điều thiện, chúng ta đừng nản chí”…Hằng ngày trên các trang mạng xã hội không ít những bản tin,những sẻ chia làm não nuột lòng người, cùng với hiện thực chua chát của cuộc sống…dễ làm chúng ta rơi vào tình trạng “ích kỷ cá nhân và dửng dưng trước những khổ đau của anh chị em quanh mình”…Đấy là cái “hôm nay - ở đây – bây giờ” của từng con người cũng như toàn nhân loại…Đức Thánh Cha kêu gọi chúng ta – sống Mùa Chay – bằng việc “đặt niềm tin và hy vọng vào Chúa”, đồng thời cũng giúp cho anh chị em quanh chúng ta thêm nghị lực và niềm tin để phấn đấu, bởi hơn bao giờ hết, con người trong hôm nay ý thức – dù khác biệt màu da, tiếng nói, niềm tin – chúng ta vẫn cùng chung một con thuyền giữa bão tố trần gian, và những người tin Chúa hiểu rằng chỉ mầu nhiệm Vượt Qua của Đức Ki-tô Giê-su mới có thể giúp nhân loại chiến thắng “trên dòng nước đen tối của sự chết”…

3- “Đến mùa chúng ta sẽ gặt hái, nếu không sờn lòng”…Mùa Chay nhắc nhớ người tín hữu rằng : “Điều thiện hảo, cũng như tình yêu, công lý và sự liên đới không cứ đạt được một lần cho mãi mãi, nhưng phải thực hiện mỗi ngày” (Fratelli tutti 11)…Và – như một lời năn nỉ - Đức Thánh Cha tha thiết: “Trong thời gian hoán cải này, tìm được sự nâng đỡ trong ân sủng Chúa và trong sự hiệp thông của Giáo Hội, chúng ta đừng bao giờ mệt mỏi khi gieo điều tốt. Đất được chuẩn bị bởi chay tịnh, được tưới tắm bởi cầu nguyện,  và được làm cho phong phú bởi các việc bác ái. Chúng ta có niềm tin chắc chắn rằng “nếu không sờn lòng, đến mùa chúng ta sẽ gặt” và  - với kiên trì – chúng ta sẽ được hưởng điều Chúa hứa : đó là ơn cứu độ cho chính mình và cho những người khác…”

Cũng trong giờ kinh Truyền Tin trưa Chúa Nhật này, Đức Thánh Cha tái kêu gọi toàn thể Dân Chúa ăn chay và cầu nguyện trong ngày Thứ Tư Lễ Tro – ngày mùng 2 / tháng 3 / khởi đầu Mùa Chay - để có hòa bình cho Ucraina – Nga…Hai bên đã quyết định ngồi lại với nhau trong vòng đàm phán đầu tiên ngày 28/2 vừa qua…và đã cùng nhau nhìn ra những diểm chung cho cả đôi bên…Cuộc đàm phán kế tiếp sẽ là chuyện ngưng bắn và phi quân sự hóa…Hiệp ý với Đức Giáo Hoàng, chúng ta xin Chúa chúc lành và ban ơn bình an…

Cuối cùng là quyết tâm của tháng 3 : Đừng sợ lấy làm hổ thẹn với chính mình và thừa nhận khi bạn làm sai… Một quyết tâm rất phù hợp để chúng ta sống tinh thần sám hối, đón nhận ơn xá tội…Phải biết nhận ra và cảm thương nỗi đau do chính mình gây ra cho anh chi em mình, suy nghĩ cho ra nguyên nhân của nỗi đau ấy và thành thật buộc tội chính mình, đồng thời tìm mọi cách để bù đắp thiệt hại chính mình đã gây ra cho anh chị em mình…

Cùng với Đức Thánh Cha, chúng ta cầu xin Đức Maria – Đấng đã cưu mang Đấng Cứu Thế trong cung lòng và “suy đi nghĩ lại trong lòng” (Lc 2,19) về tất cả những gì đã - đang – sẽ xảy đến…để Mẹ ban cho chúng ta ơn kiên nhẫn…Xin Mẹ đồng hành với chúng ta để Mùa Hoán Cải này sinh hoa kết trái…Đồng thời cũng xin Đức Trinh Nữ của sự thinh lặng giúp chúng ta can đảm thanh lọc cái nhìn và lời nói để mỗi chúng ta có được những nối kết với anh chị em mình trong niềm Hoan Lạc của Đấng Sống Lại ở năm 2022 này…

Lm Giuse Ngô Mạnh Điệp – Thứ Tư Lễ Tro 2022…