SỰ IM LẶNG CỦA THÁNH GIUSE PHẢN ẢNH TÂM LÝ TÍCH CỰC?
Trần Mỹ Duyệt
Ngoại trừ một
số ít thánh nhân đã để lại các bút tích, sách vở, các bài giảng thuyết, hay
những câu nói thời danh, nhưng đa số các vị khác người đời sau biết rất ít về
các ngài. Điều này dễ hiểu vì có vị sống cách chúng ta hàng thế kỷ, hàng thiên
niên kỷ nên việc xác định các ngài đã sinh hoạt ra sao, nói năng, hành động như
thế nào là điều hầu như không dễ dàng. Thánh Giuse cũng không ngoại lệ.
Trường hợp im
lặng của thánh Giuse khiến chúng ta nêu lên câu hỏi: “Liệu đây có phải là một
sự im lặng tiêu cực?” Ngài là người công chính. Là một trong ba vị của Gia Đình
Nazareth. Ngài sống giữa Đức Maria và Chúa Giêsu. Ngài cũng sống giữa anh em và
đồng hương, bạn bè. Thế nên, sự im lặng của Ngài phải có một ý nghĩa quan
trọng. Nó chắc chắn đem lại cho chúng ta một bài học trong cuộc sống, và trên
con đường tu đức của mỗi người. Và điều này sẽ giúp chúng ta noi gương Ngài
sống tốt, sống nên cuộc sống mình dù trong ơn gọi độc thân, hôn nhân, gia đình,
hay tu trì.
Thế nên sự im
lặng của Ngài không thể cắt nghĩa hoặc cho rằng đó là sự im lặng mang mầu sắc,
thái độ bi quan, tiêu cực. Nếu như vậy, Ngài có vấn đề về tâm lý, và Ngài không
thể được coi là người công chính, người thánh thiện. “Muốn nên thánh phải là
người trước đã” (St. Gioan Don Bosco). Một người trưởng thành đầy đủ về thể lý,
tâm lý và tâm linh. Do đó, chắc chắn chúng ta phải tìm hiểu và nhìn vào sự im
lặng này bằng cái nhìn tích cực.
Câu hỏi về sự
im lặng của Thánh Giuse bắt nguồn từ Thánh Kinh. Trong 4 Phúc Âm, các thánh sử
được coi như sống đồng thời với Đức Mẹ, với Chúa Giêsu, hoặc nếu có thì cũng
chỉ sau đó một thời gian ngắn. Tóm lại, những con người ấy ít nhiều cũng có dịp
gặp gỡ Thánh Giuse, trao đổi với Ngài, hoặc nghe kể về Ngài để ghi lại một vài
câu nói của Ngài, trong một số trường hợp. Rất tiếc, điều này đã không xảy ra!
Nhưng nếu chúng
ta hiểu rằng Thánh Kinh là lời của Chúa, lời được linh ứng cho phần rỗi con
người, thì việc không ghi lại những câu nói, hoặc những phát biểu của Thánh Giuse
cũng là điều dễ hiểu. Ngay cả Đức Mẹ, các thánh ký cũng chỉ ghi lại một vài câu
ít ỏi liên quan đến sứ mạng cứu thế của Chúa Giêsu mà thôi. Tuy nhiên, ai dám
khẳng định rằng trong đời thường, giữa tương quan gia đình, xã hội và bạn bè
Thánh Giuse lúc nào cũng giữ thái độ im lặng. Nếu việc này xảy ra, chắc chắn
cuộc đời của Ngài sẽ buồn tẻ. Đời sống chung và xã hội của Ngài sẽ làm cho
những người chung quanh cảm thấy chán ngán, khó hiểu, mất hứng thú. Điều này
còn ảnh hưởng đến công việc làm ăn của Ngài vì Ngài là một người thợ mộc, đến
việc giáo dục, dạy dỗ trẻ Giêsu vì Ngài là người cha trong gia đình.
Một trong những
phương pháp trị liệu những khủng hoảng, tranh cãi, chia rẽ trong gia đình, bạn
bè, và xã hội là “chia sẻ”, là “trao đổi”, là “lắng nghe.” Đó là lý do tại sao
có những cuộc họp thượng đỉnh, những hội nghị, những buổi gặp gỡ bạn bè, những
cuộc đối thoại với nhau. Điều này có nghĩa là trong rất nhiều trường hợp, nếu
không nói hay hoàn toàn im lặng cũng không phải là tốt, là xây dựng, là tích
cực, vì ngôn ngữ là một cách thức tốt nhất để chuyển tải, để trao đổi và chia
sẻ những suy nghĩ, những tình cảm, và những điều mình muốn người khác hiểu cũng
như hiểu và biết về người khác. Để làm việc này, ngôn ngữ không chỉ là lời (đàm
thoại), mà còn bằng chữ viết (bút đàm), và cử chỉ (ngôn ngữ cơ thể).
Con người không
phải là thần thánh để biết hết những gì người khác nghĩ và những gì người khác
muốn. Do đó, nói lên những cảm nghĩ của mình, viết ra hoặc diễn tả những suy
nghĩ của mình chính là cách thức thông thường nhất để dẫn đến hiểu biết, chia
sẻ và thông cảm. Nếu không, trong đời sống chung sẽ dẫn đến rất nhiều hiểu lầm
nhau vì sự im lặng, câm nín của chính mình hay của người khác. Và Thánh Giuse
sẽ bị cho là không tốt, không trọn lành nếu như vì thái độ im lặng của Ngài đã
làm ngăn trở những chia sẻ, thông cảm, và trao đổi thường ngày trong tương quan
vợ chồng giữa Ngài và Đức Maria, trong tương quan cha con giữa Ngài và Chúa
Giêsu, trong tương quan giữa Ngài và những người thân tín, bạn bè, cũng như
trong tương quan công việc giữa Ngài và các thân chủ.
Như vậy nếu
Thánh Giuse không để lại, hoặc không được ghi lại câu nói nào, những lời phát
biểu nào thì phải hiểu là Ngài đã không dư thừa, không lạm dụng lời nói. Ngài
không dùng ngôn từ để khiến ai phải mất lòng, gây đau khổ cho những người chung
quanh, hoặc đánh bóng mình. Ngài là người biết dùng lời, biết nói đúng nơi và
đúng lúc, với đúng người. Thánh Kinh đã ca tụng người biết kiềm chế, biết dùng
lời nói và gọi họ là người “hoàn hảo” - những thánh nhân:
“Thưa anh em, đừng có nhiều người trong anh em ham làm thầy
thiên hạ, vì anh em biết rằng chúng ta sẽ bị xét xử nghiêm khắc hơn. Thật vậy,
tất cả chúng ta thường hay vấp ngã. Ai không vấp ngã về lời nói, ấy là người
hoàn hảo, có khả năng kiềm chế toàn thân. Nếu ta tra hàm thiếc vào miệng ngựa
để bắt chúng vâng lời, thì ta điều khiển được toàn thân chúng. Anh em cũng hãy
nhìn xem tàu bè : dù nó có to lớn, và có bị cuồng phong đẩy mạnh thế nào đi
nữa, thì cũng chỉ cần một bánh lái rất nhỏ để điều khiển theo ý của người lái.
Cái lưỡi cũng vậy : nó là một bộ phận nhỏ bé của thân thể, mà lại huênh hoang
làm được những chuyện to lớn. Cứ xem tia lửa nhỏ bé dường nào, mà làm bốc cháy
đám rừng to lớn biết bao ! Cái lưỡi cũng là một ngọn lửa, là cả một thế giới
của sự ác. Cái lưỡi có một vị trí giữa các bộ phận của thân thể chúng ta, nó
làm cho toàn thân bị ô nhiễm, đốt cháy bánh xe cuộc đời, vì chính nó bị lửa hoả
ngục đốt cháy. Thật thế, mọi loài thú vật và chim chóc, loài bò sát và cá biển,
thì loài người đều có thể chế ngự và đã chế ngự được. Nhưng cái lưỡi thì không
ai chế ngự được : nó là một sự dữ không bao giờ ở yên, vì nó chứa đầy nọc độc
giết người. Ta dùng lưỡi mà chúc tụng Chúa là Cha chúng ta, ta cũng dùng lưỡi
mà nguyền rủa những con người đã được làm ra theo hình ảnh Thiên Chúa. Từ cùng
một cái miệng, phát xuất lời chúc tụng và lời nguyền rủa. Thưa anh em, như vậy
thì không được. Chẳng lẽ một mạch nước lại có thể phun ra, từ một nguồn, cả
nước ngọt lẫn nước chua sao ? Thưa anh em, làm sao cây vả lại có thể sinh ra
trái ô-liu, hoặc cây nho sinh trái vả ? Nước mặn cũng không thể sinh ra nước
ngọt.” (Giacôbê 3:1-12)
Người biết kiềm
chế, tiết độ được lời nói là một người thánh. Đó là hình ảnh của Thánh Giuse
trong ơn gọi hôn nhân, gia đình, đời thường, và nghề nghiệp. Ngài đã biết kìm
hãm con người của mình để khôn ngoan điều khiển gia đình trong những lúc tưởng
như nghiệt ngã, đầy thử thách.
Nếu trong Năm
Thánh Giuse, noi gương Ngài chúng ta có thể thay đổi gì, thì theo tôi, thay đổi
tích cực nhất là thay đổi cách nói năng, chia sẻ, và cảm thông với nhau trong
gia đình, trong những tương quan bạn bè, tương quan xã hội.
“Những ai yêu
sự sống và mong muốn được nhìn thấy những ngày tốt đẹp, hãy giữ miệng lưỡi khỏi
điều xấu và đôi môi khỏi nói những lời dối trá.” (Thánh Vịnh 34:12-13)
Và:
“Miệng người
công chính là suối nước sự sống.” (Cách Ngôn 10:11)
Lễ Thánh Giuse
Thợ
1 tháng 5 năm
2021
Tác giả:
Tiến Sĩ Tâm Lý Trần Mỹ Duyệt
|