Trong
bài hát Nối Vòng Tay Lớn, cố nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đã viết một câu trứ danh như
sau: “Người chết nối linh thiêng vào đời”. Tôi muốn
dùng cầu này như là lời dẫn nhập giúp chúng ta đi sâu vào mối tương quan giữa chúng
ta với những người đã khuất và trách nhiệm của chúng ta đối với các ngài.
1. Tương quan giữa chúng
ta với những người đã khuất
Chúng
ta biết rằng, “con người được tạo dựng để sống với và sống cho người khác.”
Theo nhãn quan Kitô giáo, con người mang trong mình mầm mống linh thiêng: “đầu
đội trời, chân đạp đất”. Vì là xác đất vật hèn, con người phải chết; thân xác
con người phải hư hoại theo quy luật tất yếu. Tuy nhiên, phần hồn của con người
vẫn còn sống mãi, vì “thác là thể phách, còn là tinh anh.”
Vì được đâm rễ sâu trong trái tim của Ba Ngôi Thiên Chúa, nên mọi người dù còn
sống hay đã qua đời đều có mối liên hệ chặt chẽ với nhau.
Dù ông bà cha mẹ hay người thân của chúng ta đã qua đời, nhưng các ngài vẫn nối
kết với chúng ta bằng một sợi dây linh thiêng. Đó là sự hiệp nhất sâu thẳm của
mọi người trong nhân loại mà lời tuyên tín của các tông đồ diễn tả bằng thành
ngữ “các thánh thông công. Điều khoản hiệp thông các thánh này, một mặt nói lên
rằng các tín hữu được hợp nhất với nhau thành một cộng đoàn cả đời này lẫn đời
sau, chỉ trừ những ai tự tách mình khỏi ơn thánh, khỏi những tế bào nuôi sống
mình. “Vì tất cả mọi người đều được tháp nhập vào với Đức Kitô và nhờ Chúa
Thánh Thần cũng được tháp nhập vào với nhau, như chính Chúa Giêsu vào lúc cuối
đời đã cầu xin cho ý nguyện ấy được thành sự (x. Ga 17,21-23).
Được quy tụ trong Đức Kitô (Ep 1,10), sự hiệp thông giữa những người thánh gồm
có ba thành phần: những người đang sống trên dương thế (Giáo Hội Lữ Hành),
những người đang chịu thanh luyện ở chốn luyện hình (Giáo Hội Thanh Luyện)
những người đã được hưởng phúc Thiên Đàng (Giáo Hội Hiển Thắng).
Như
vậy, trong niềm tin Kitô giáo, chết không phải là hết nhưng là cửa ngõ
để ta bước sang sự sống mới. Kinh Tiền Tụng của Phụng vụ cầu cho các tín
hữu đã qua đời diễn tả một cách rất sâu sắc rằng: “Dù buồn sầu vì số phận chắc
chắn phải chết, chúng con vẫn được ủi an, bởi Chúa đã hứa ban phúc trường sinh
bất diệt. Vì lạy Chúa, đối với chúng con, là những tín hữu, sự sống thay đổi
chứ không mất đi.” Những
người thân yêu của chúng ta không mất hút trong bóng hư không; đức cậy bảo đảm
với chúng ta rằng họ ở trong bàn tay tốt lành và mạnh mẽ của Thiên Chúa. Và họ
đang trông chờ những thiện ích mà chúng ta làm được để giúp đỡ họ.
2. Trách nhiệm của chúng ta với những
người đã khuất
Trách
nhiệm đó chính là thể hiện tình yêu của chúng ta với họ một cách cụ thể. Tình
yêu như bắc một nhịp cầu giữa kẻ sống và kẻ chết; giữa những người
thuộc Giáo Hội Lữ Hành và những ai đang ở Giáo Hội Thanh Luyện. Sự hiệp nhất
giữa họ với nhau được củng cố nhờ việc trao đổi những thiện ích thiêng liêng.
Một cách để chúng ta duy trì mối dây liên kết với những người quá cố đó là cầu
nguyện, là dâng những hy sinh và nhất là xin lễ để cầu nguyện cho họ.
Đó là cách tốt nhất để chúng ta tỏ lòng tưởng nhớ và tri ân người quá cố, nếu
không chúng ta sẽ trở thành kẻ phụ nghĩa vong ân. Vì thế, chúng ta cần nhớ và
suy gẫm câu này: “Lãng quên người đã khuất là khiến họ phải chết hai lần”. Vậy,
thưa anh chị em, một cách cụ thể, ta cần làm mấy việc sau đây:
Thứ nhất, ta hãy yêu những người quá cố
của chúng ta bằng lời cầu nguyện. Thánh Augustinô kêu gọi
chúng ta một cách mạnh mẽ: “đừng quên những người đã chết, và hãy mau chóng cầu
nguyện cho họ.” Lời cầu nguyện của chúng ta như hương trầm bay lên tòa Chúa, để
Chúa khứng nhận mà xóa bỏ những tôi lỗi của người thân yêu của chúng ta. Nếu
người thân của chúng ta còn ở luyện ngục, vì không được thấy Thiên Chúa, nên họ
không thấy được chúng ta. Tuy không thấy nhau nhưng vẫn không xa cách nhau. Họ
vẫn có thể chuyển cầu cho ta và ta vẫn có thể yêu thương và cầu nguyện cho họ.
Sách Giáo Lý Công Giáo viết: “Lời cầu nguyện của chúng ta không chỉ giúp đỡ các
linh hồn trong chốn luyện hình mà còn làm cho sự chuyển cầu của họ cho chúng ta
nên hữu hiệu.”
Thứ hai, ta hãy gắng sống hy sinh, từ bỏ
tội lỗi, như là một món quà tặng cho người đã khuất.
Thánh Catarina thành Sienna nói: Thiên Chúa quan phòng đã cho phép chúng ta sử
dụng thời gian và các việc lành phúc đức của ta ở trần gian này để rút ngắn
thời gian cực hình của các thân nhân của chúng ta nơi luyện tội; những phương
thế hữu hiệu nhất để giúp đỡ họ là từ bỏ những lỗi lầm khuyết điểm của chúng ta
để đền bù tội lỗi của họ và làm tất cả những gì họ đã chưa làm trong nhiệm vụ
đối với Thiên Chúa, cha mẹ và tha nhân để bù lại những thiếu sót của họ.
Thứ ba, Thánh Lễ Misa có giá trị đặc biệt
cho việc giải thoát các linh hồn trong Luyện ngục. Đức Kitô phục sinh đã nối kết chúng ta nên một, người
sống cũng như kẻ chết. Mỗi Kitô hữu như một mắt xích, một tế
bào sống động trong thân thể Giáo hội, Nhiệm Thể Chúa Kitô. Trong Bí tích
Thánh Thể, chúng ta kết hợp với Chúa, đồng thời cũng kết hợp với các thánh trên
trời và những tín hữu còn ở trong luyện ngục; chúng ta cùng cầu nguyện để cuối
cùng ta và tất cả những người thân của chúng ta đều được sum họp với Chúa và
các thánh trong bàn tiệc vĩnh cửu.
Thánh Mônica, mẹ của thánh Augustinô, đã nhận ra chân lý này, và nói với con
trên giường hấp hối rằng: “Con đừng nghĩ về việc phải chôn cất thân xác mẹ sao
cho linh đình, nghĩ về việc ướp xác mẹ, và phải chôn mẹ ở đâu. Mẹ xin con hãy
nghĩ một điều duy nhất, là hãy nhớ đến mẹ trước bàn thờ Chúa, và dâng lễ Misa
cho lợi ích của linh hồn mẹ.”
Thứ tư, việc làm
bác ái cũng giúp ích rất nhiều cho các linh hồn trong luyện ngục. Điều này đã được Chúa Thánh Thần khẳng định: “Như
nước dập tắt lửa thế nào, việc bố thí cũng đền bù tội lỗi như vậy” (Hc 3,30).
Thánh Augustinô cũng rất chí lý khi nói rằng: “Việc bố thí của người tín hữu là
một hy lễ đền bù, nhờ đó cơn thịnh nộ của Chúa được giảm thiểu đối với tội
nhân”. Thánh Gioan Kim Khẩu (Chrysostom) cũng cho hay: “Việc bố thí còn làm hơn
thế nữa. Nó đứng trước toà phán xét của Chúa và cầu xin Chúa không chỉ cho lòng
thương xót, nhưng còn khiến cho Người tuyên án cách độ lượng.”
Kết luận
Tóm lại, sự hiệp thông giữa chúng ta và những người đã
khuất là không bao giờ đứt. Chúng ta đặt niềm tin tưởng vào Chúa Kitô Phục
Sinh, Đấng đã đập tan xiềng xích tử thần và xin Người dủ lòng thương xót mà cho
những người thân yêu của chúng ta nếu còn đang chịu thanh luyện ở chốn luyện
hình được vào hiệp thông trọn vẹn với Thiên Chúa. Và chúng ta cũng không quên
nhiệm vụ của chúng ta là: cầu nguyện, hy sinh, làm việc bác ái và nhất là dâng
lễ để cầu nguyện cho những người thân yêu của chúng ta đã qua đời. Cuối cùng,
xin Chúa mở lượng hải hà của Người mà xóa bỏ mọi tội lỗi cho những người thân
yêu của chúng ta và dẫn đưa họ vào hưởng kiến tôn nhan Chúa muôn đời.
Lm. Jos. Đồng Đăng