Hỏi: Hiện
nay Giáo Hội đã cho phép hỏa táng người chết, nhưng người tín hữu có nên làm
việc này hay không ?
Trả lời
Đúng, Giáo Hội đã cho phép hỏa táng (cremation)
xác chết từ sau Công Đồng Vaticano II đến nay miễn là việc này không có nghĩa
là phủ nhận niềm tin “xác loài người ngày sau sống lại” như ta đọc trong
kinh Tin Kính.mỗi ngày Chúa Nhật và Lễ trọng ( Solemnity)
Sở dĩ trước đây Giáo Hội cấm hỏa thiêu xác chết
là vì có bè rối kia ( heretics ) đã chống lại niềm tin của Giáo Hội về sự sống
lại của kẻ chết, nên đã hô hào đốt xác chết để thách đố xem Giáo Hội còn lấy
gì mà tin xác kẻ chết sẽ sông lại được nữa. Vì thế Giáo Hội cấm thiêu xác kẻ
chết để không mắc mưu bè rối đó..
Nhưng sau này bè rối kia đã tan rã , nên từ sau
Công Đồng Vaticanô II đến nay , Giáo Hội lại cho phép hỏa táng, miễn là việc
này không có nghĩa chối bỏ niềm tin về sự sống lại của những ai đã chết trong
thân xác con người.( x. SGLGHCG, số 2301, giáo luật số 1176,& 3)
Tuy nhiên, theo truyền thống rất xa xưa trong
xã hội loài người, đặc biệt là người Do Thái, thì mồ mả ( tombs) và nghĩa trang
(cemetery ) là nơi an nghỉ của những người đã chết chờ ngày sống lại nên việc
chôn xác kẻ chết là một việc đạo đức rất quan trọng đối với người Do Thái từ
thời các Tổ Phụ ( Patriarch) của họ như ta đoc thấy trong Kinh Thánh Cựu Ước sau
đây :.
Chôn xác kẻ chết là nghĩa vụ rất quan trọng
đối với thân nhân những người đã chết.Cụ thế, khi bà Sara, vợ ông Abraham, thọ
127 năm và qua đời tại Kiriatharba, thuộc đất của dân Canaan, ông đã nài xin
con cái ông Khết ( Hittites) như sau:
“Tôi là người
ngoại kiều và là người khách ở giữa các ông.xin các ông thương cho tôi một miếng
đất riêng là phần mộ ở giữa các ông để tôi đem người chết của tôi đi chôn.”
( St 23: 4)
Và đáp lời kêu xin của ông Abraham, con cháu
ông Khết ( Hittites =cư dân ở đất Canaan, không phải là người Do Thái) đã hoan
hỉ đáp lời ông như sau:
“Thưa ngài, xin nghe
chúng tôi nói : Ngài là một vị đầu mục của Thiên Chúa ở giữa chúng tôi., xin cứ
chôn người chết của ngài trong ngôi mộ tốt nhất của chúng tôi. Không ai trong
chúng tôi sẽ từ chối không cho ngài chôn người chết của ngài trong mộ của chúng
tôi đâu.” ( St , 23: 6)
Đối với dân Do Thái thời bấy giờ, chỉ có những
kẻ vô đạo, làm điều gian ác mới bị từ chối cho chôn xác trong mồ và đây là một
bất hạnh to lớn dành cho bọn người này Đó là tai họa Thiên Chúa đã phạt dòng
dõi vua Jeroboam, người cai trị Israel sau Triều đại David. Vì Jeroboam làm
nhiều điều đôc dữ, mất lòng Thiên Chúa, khiến Người nổi giận và đe dọa giáng
tai họa xuống nhà Jeroboam qua miệng ngôn sứ Ahijah nói với vợ của vua Jeroboam
như sau:
“Ta sẽ tiêu diệt khỏi
nhà ấy mọi đàn ông con trai,tự do hay nô lệ trong dân Israel..
Kẻ nào thuộc về nhà Jeroboam mà
chết trong thành thì sẽ bị chó ăn thịt; người chết ngoài đồng sẽ bị chim trời
rỉa thây”
( 1 Vua 14: 10-11).
Nghĩa là không được chôn cất trong mồ mả, trừ
A-vi-gia (Abijah) hoàng tử con vua Jeroboam đang lâm trọng bệnh và chết sau đó
.Nhưng vì là người biết kính sợ Thiên Chúa, nên sau khi chết, A-vi-gia đã được
toàn dân Israel khóc thương tiếc và “ được chôn trong mồ, bởi vì trong cả nhà
Jeroboam, nó là người còn có một chút gì là đẹp lòng Đức Chúa, Thiên Chúa của
IIsrael.” (Sđd 14: 13).
Như thế, được chôn xác trong mồ là một vinh phúc
cho dân Do Thái thời đó và cho đến nay.Tuyệt đối không có vấn đề thiêu xác kẻ
chết vì bất sứ lý do nào.Chỉ có tai họa hay trừng đối với những kẻ sống vô đạo,
làm điều gian ác, trái nghịch với đường lối của Thiên Chúa khi không tuân giữ
những thánh chỉ của Người.
Chỉ những kẻ này mới không được chôn trong mồ
sau khi chết, như Ngôn sứ Giê-rê-mia đã cảnh cáo vua Giơ-hô-gia-kim,(
Jehoiakim) con vua Gio-si-gia( Josiah) vua xứ Judah, kẻ đã cai trị dân cách
bạo tàn, không đẹp lòng Chúa, nên sau khi chết sẽ không được chôn cất xứng đáng
mà sẽ bị quăng xác ra đường như một con vật :
“Nó sẽ được chôn cất
như một con lừa
Người ta sẽ lôi, sẽ quẳng nó tận
bên ngoài cổng thành Giêrusalem.” Gr
22: 19)
Tóm lại, chỉ những kẻ bị lên án khi còn sống mà
không ăn năn hối cải thì khi chết sẽ không được chôn cất trong mồ như các bằng chứng
Kinh Thánh trên đây. Nhưng việc chôn xác kẻ chết là một truyền thống lâu đời
của Dân Do Thái. Cụ thể, ông Tôbia là người chuyên đi chôn xác kẻ chết đã nói
như sau trong Sách Tobia ::
“Nếu ai thấy trong
số đồng bào tôi chết và bị quăng thây ra phía sau tường thành Ni-ni-vê thì tôi
chôn cất người đó. Nếu có ai bị vua Xan-khê rip ( Sennacherib) giết chết trên
đường vua chậy trốn khỏi Giu-đê, trong những ngày Vua Trời trừng phạt vua về
những lời phạm thượng đã thốt ra, thì tôi cũng chôn cất. Quả vậy, trong cơn
thịnh nộ, vua đã giết chết nhiều người trong con cái Israel ,còn tôi cứ đi lấy
trộm xác họ mà chôn.” ( Tb 1 : 17-18)
Chính nhờ những việc lành đạo đức và bác ái
trên của ông mà Thiên Chúa đã thưởng công cho Tôbia khi sai Sứ Thần Ra-pha-en
đến dẫn con ông đi tìm được mật cá để chữa cho ông khỏi bị mù lòa vì phân chim
rơi trúng mắt, khi ông đang nằm nghi ngoài sân, bên bờ tường .Ngoai ra, Sứ Thần
Ra-pha-en còn dẫn Tobia con đến gặp Sara để cưới làm vợ hiền
Khi Chúa Giêsu đến trong trần gian, Người cũng
không thay đổi truyền thống chôn xác kẻ chết, của người Do Thái. Và chính Chúa
cũng đã chuẩn bị cho việc mai táng Người, .khi Chúa đến nhà ông Simon để dùng
bữa với nhiều người khác ở đây. Dịp này có một phụ nữ mang dầu thơm đến đế xức
cho Chúa và Chúa đã nói với mọi người có mặt trong nhà như sau:
“…
Điều gì làm được thì cô đã làm: cô đã lấy dầu thơm
ước xác tôi để chuẩn bị ngày mai táng.”
(Mc 14 :8)
Và sau khi chết trên thập giá, Chúa Giêsu đã
được mai táng trong mồ đá .Nhưng vì nghèo khó, Chúa đã không thể mua cho mình
một phần mộ sẵn, nên các môn đệ của Chúa đã phải mượn ngôi mộ trống của ông
Giuse để cho Chúa nằm tạm trong 3 ngày chờ ngày Phục Sinh.( Mt 27: 57-61; Lc 23:
50-55; Ga 19: 38-42)
Như vậy, từ thời Cựu đến Tân Ước, truyền thống
chôn xác kẻ chết đã được duy trì để cho xác kẻ chết được yên nghỉ trong mồ ngoài
nghĩa trang chờ ngày được sống lại, kết hợp với linh hồn để được vui hưởng hạnh
phúc Nước Trời, nơi dành cho những ai khi còn sống đã quyết tâm yêu mến Chúa và
sống theo đường lối của Người, từ bỏ tội lỗi và thực thi công bình,bác ái.
Giáo Hội từ lâu đời đã có nghi thức an táng
cũng như làm phép nghĩa trang làm nơi an nghỉ cho những người quá cố chờ ngày
được sống lại. Hàng năm, vào tháng 11, Giáo Hội khuyên khích các tín hữu viếng
nghĩa trang và được ân xá nhưng phải dành ân xá này để xin ơn tha thứ cho những
linh hồn mà xác đang an nghỉ ở nơi đây.
Vậy, nếu cứ thiêu xác kẻ chết và đem tro tàn về
nhà hay gửi ở các nhà thờ, nhà nguyện thì dần dần các nghĩa trang sẽ không còn
là nơi an nghỉ của các thân xác con người chờ ngày sống lại nữa Và đến tháng các
linh hồn, thân nhân cũng không còn nơi để viếng xác người thân đã qua đời nữa,
vì đã được hỏa thiêu và để tro tàn ở nơi nào rồi.. Mặt khác, Nhà thờ , nhà
nguyện là nơi thờ phượng và cử hành các bí tích và nghi thức phụng vụ thánh,
không phải là nghĩa trang để cất giữ tro tàn của người chết. Tư gia lại càng
không phải là nghĩa trang nữa. Ấy là chưa nói đến một dịch vụ mới nẩy sinh do
việc gửi tro người chết tại nhà thờ. Đó là vấn đề phí tổn của việc giữ các hộp
tro kia.. Hiện nay có nơi người ta phải trả 2000( hai ngàn) mỹ kim cho mỗi hộp
tro muốn gửi ở nhà thờ nhận giữ các hộp tro này.Nhưng thử hỏi, các nơi nhận giữ
tro của người hỏa thiêu có giữ mãi mãi các hộp tro này không, hay một ngày nào
đó cơ sở thờ phượng phải đóng cửa vì lý do riêng nào đó.( nhà thờ Mỹ nào không
đủ tiền để chi phí hoặc ít giáo dân tham dự sẽ được xáp nhập vào giáo xứ khác=consolidation
of parishes) như vậy ai sẽ quản lý các hộp tro kia ?
Nhưng nếu chẳng may xảy ra hỏa hoạn ở tư gia hay
cả ở nhà thờ ( nhiều nhà thờ Mỹ đã bị hỏa hoạn) thì đem các hộp tro kia đi đâu
để tránh hỏa hoạn ? Và nếu không kịp di chuyển đi, thì các hộp tro kia sẽ thành
tro bụi thêm một lần nữa và thân nhân sẽ không thể nào tìm ra “tro” của thân
nhân mình trong đống tro tàn chung đó được. Nhưng xưa nay, chưa hề xảy ra việc
nghĩa trang bị hỏa hoạn. Có chăng là một số nghĩa trang bị tàn phá trong chiến
tranh hay bị kẻ gian “đào mả” để lấy trộm quí kim chôn cất theo người chết
chứ không lấy xác của người chết làm gì.
Đó là những là điều bất tiện phải suy nghĩ liên
quan đến vấn đề hỏa táng người chết. Đành rằng Giáo Hội cho phép, tuy nhiên giáo
luật vẫn đưa ra lời khuyến cáo sau đây:
“Giáo
Hội tha thiết khuyên nhủ nên duy trì phong tục đạo đức chôn cất thi hài
người quá cố ( x can. số 1176 & 3) Tuy nhiên Giáo Hội không cấm hỏa
táng, trừ khi nào việc hỏa táng được chọn lựa vì những lý do trái ngược với đạo
lý Kitô giáo”.
Lý do trái nghich với giáo lý Kitôgiáo là không
tin có sự sống lại của thân xác con người dù được hỏa thiêu thành tro bụi hay
hòa tan trong lòng đất khi được chôn cất ngoài nghĩa trang.
Như vậy, người ta có nên hỏa táng xác người thân
hay nên tiếp tục đem chôn cất ngoài nghĩa trang như truyền thống đã có từ bao
đời nay ? Ở Mỹ thì không sợ nghĩa trang hết chỗ chôn,vì đất trống còn rất nhiều
Sau hết, nếu chọn hỏa táng xác chết thì không
được mang tro đó ra trải ở sông hay biển như một số người không có đức tin Công
giáo đã và đang làm.Họ làm như vậy vì cho rằng con người là cát bụi nên sau khi
chết cũng trở về với bụi tro, nên họ đem tro đó trải ra ngoài sông hay biển để
cho người chết được tan biến trong nước để trở về với thiên nhiên. Người công
giáo không được làm việc này vì niềm tin xác sẽ được sống lại dù đã ra tro bụi
vì hỏa thiêu hay tan biến trong lòng đất khi chôn ngoài nghĩa trang.
Người Công Giáo không được đem tro người chết
trải ra ngoài sông hay biển như những người không có niềm tin vào sự sống lại
của thân xác con người được chôn cất nơi nghĩa trang hay được thiêu thành tro
bụi.Sở dĩ thế, vì Giáo Hội dạy rằng thân xác con người dù tiêu tan trong lòng
đất khi chôn nơi nghĩa trang, hay bị thú vật ăn thịt, hoặc được thiêu ra tro bụi
thì quyền năng của Thiên Chúa vẫn cho sống lại để hiệp cùng với linh hôn trong
Ngày Phán xét chung để hoặc được vào Thiên Đàng hưởng phúc đời đời với Chúa hay
bj phạt đời đời trong nơi gọi là hỏa ngục.
Cũng cần nói lại một lần nữa là Chúa không tiền
định hay muốn phạt ai trong chốn hỏa ngục mà chính con người đã tự ý chọn nơi
này vì đã khước từ Chúa và tình thương của Chúa trong suốt cuộc đời trên trần
gian cho đến giờ phút cuối cùng của đời mình mà không muốn nhận công nghiệp cứu
chuộc của Chúa Kitô và tình thương tha thứ của Thiên Chúa Cha, “Đấng,
cứu độ chúng ta, Đấng muốn cho mọi
người được cứu độ và nhận biết chân lý.”( 1
Tm 2: 4). Đó là số phận chung cuộc của những kẻ đã làm những sự dữ sự tôi mà
không biết sám hối để xin Chúa tha thứ..Chúa nghét mọi tội nhưng lại yêu kẻ có
tội muốn sám hối để xin tha thứ..
Riêng tôi, tôi không chọn hỏa táng cho mình cũng
như cho thân nhân sau khi chết. Ai muốn hỏa táng thì tùy chọn lựa của người đó,
xin miễn phê bình.Amen.
Ước mong những giải đáp trên thỏa mãn câu hỏi
đặt ra.
LM Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn.