Lê Thiên
(19/6/2019)
Xin minh
xác đây chỉ là ý kiến thô thiển, bất chợt của một giáo dân thấp hèn không có chỗ
đứng nào trong xã hội hay vị trí nào trong các tổ chức sinh hoạt Công giáo. Tuy
nhiên người viết hy vọng cái nhìn thiển cận của mình sẽ là tiền đề cho những góp
ý bao quát và sâu sắc hơn sau này.
Nguyên văn Thư của Hội Đồng
Giám Mục Việt Nam (HĐGMVN) được công bố tại trang web của HĐGMVN
http://hdgmvietnam.com/chi-tiet/hoi-dong-giam-muc-viet-nam-thu-gui-cong-dong-dan-chua-ve-mot-so-luu-y-trong-doi-song-duc-tin-35055
Mở đầu
bức thư, HĐGMVN nêu rõ:
“Trong Hội
nghị thường niên kỳ I-2019 của Hội đồng Giám mục Việt Nam, chúng tôi đã nhận
được những thông tin, thắc mắc, kể cả những lời than phiền và phê phán về một số
sự việc liên quan đến cử hành Phụng vụ và các thực hành đạo đức tại nơi này, nơi
khác. Nay, với trách nhiệm mục tử, chúng tôi gửi thư này đến anh chị em, để đồng
hành và giúp anh chị em sống đức tin một cách đúng đắn theo giáo huấn của Hội
Thánh.”
HĐGMVN ca ngợi
tính phong phú trong sinh hoạt đạo đức của người CGVN: “chuyên tâm tham dự
các cử hành Phụng vụ, tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu và Lòng Chúa thương xót,
sùng kính Đức Trinh Nữ Maria và các Thánh, thể hiện lòng hiếu thảo với các bậc
tiền nhân…”
Sau đó, HĐGMVN cảnh báo: Trong
Cộng đồng dân Chúa “…đang tồn tại và có chiều
hướng gia tăng những hiện tượng và những cách thực hành đạo đức không xứng hợp,
cụ thể là: tin dị đoan, ma thuật, bói toán; phổ biến những tư tưởng lệch lạc như Sứ
điệp từ trời, Lòng Mẹ thương xót...; lạm dụng một số cử hành đạo đức của Hội
Thánh như Lòng Chúa thương xót, đặc sủng chữa lành bệnh nhân, đặt tay cầu nguyện...”
Từ các hiện
tượng không mấy lành mạnh trên đây, dựa trên Giáo huấn của Hội Thánh về Phụng vụ
và về các Bí Tích, HĐGMVN đưa ra những chỉ dẫn về định hướng Phụng vụ và đạo đức
bình dân. HĐGMVN lưu ý: “Trong thực tế, tại một số địa phương, kỷ luật Phụng
vụ chưa được tôn trọng đúng mực. Những thực hành đạo đức bình dân cũng có những
lạm dụng tùy tiện, gây hoang mang nơi người tín hữu và xáo trộn nơi các cộng
đoàn đức tin.”
Xét những thực
tế trên, HĐGMVN cũng nêu ra quy định mà mọi tín hữu Công giáo VN phải triệt để
tuân hành, đặc biệt những quy định về Phụng vụ và lòng đạo đức bình dân, đừng
biến lòng đạo đức này thành những hình thức mê tín dưới danh nghĩa “đặc sủng
chữa lành”, hình thức cám dỗ có nguy cơ đẩy người tín hữu đi lạc hướng trong
đức tin dù chưa hẳn lạc giáo.
HĐGMVN lại
cảnh giác: “vì lòng đạo bình dân nghiêng về cảm nhận hơn là suy lý, quan tâm
đến biểu tượng hơn là lô-gích, nên cũng dễ bị lệch lạc, kể cả bị khai thác vì
chủ ý trục lợi. Đồng thời, tại một số nơi, những hình thức cầu nguyện và đặt tay
xin ơn chữa lành chưa thể hiện ý nghĩa sâu xa của mầu nhiệm cứu độ trong Đức
Kitô và sứ vụ rao giảng Tin Mừng!”
Trong các chỉ
dẫn thực hành lòng đạo đức, HĐGMVN nêu ra 4 điểm cụ thể:
1- Phải tránh
những thực hành mê tín dị đoan, bói toán, lợi dụng lòng tin đơn thành của người
tín hữu để trục lợi.
2- Đừng quá
coi trọng những hình thức đạo đức bình dân mà coi nhẹ cử hành Phụng vụ.
3- Không
được sử dụng, phổ biến các tài liệu có nội dung nghịch với đức tin Kitô giáo.
4- Những
kinh nguyện được sử dụng công khai và thường xuyên phải được Bản quyền địa
phương cho phép.
Ngoài ra,
HĐGMVN đặc biệt quan tâm tới một trào lưu dường như đang thịnh hành tại Việt
Nam. Đó là trào lưu “đặt tay xin ơn chữa lành!” Nó có sức lôi cuốn mãnh
liệt khiến không ít người Công giáo VN rơi vào cơn mê hoặc, cho đó là “đức tin,”
là “phép lạ.”
Xưa các Tông
đồ được ơn Chúa Thánh Thần “ngự trên đầu” để các ngài nói tiếng lạ khiến người
nghe hiểu được “theo tiếng mẹ đẻ của mình” bất kể họ là người Hy Lạp, người Rôma
hay người Do Thái. Còn ngày nay, người ta đua nhau nhận lấy cái gọi là “nghi
thức đặt tay lên đầu” để được “ơn té ngã” như là một “phép lạ” hiển nhiên
chỉ dành cho “các con riêng Chúa Thánh Thần!”
Thư của HĐGMVN
có nêu đích danh “nghi thức đặt tay” – “những hình thức cầu nguyện và đặt tay
xin ơn chữa lành,” nhưng lại không nói gì tới “hiện tượng té ngã!” Dầu vậy,
HĐGMVN cũng chỉ rõ: “Tại một số nơi, những hình thức cầu nguyện và đặt tay
xin ơn chữa lành chưa thể hiện ý nghĩa sâu xa của mầu nhiệm cứu độ trong Đức
Kitô và sứ vụ rao giảng Tin Mừng.”
Trong thư, các
Đấng Chủ Chăn VN cảnh cáo nạn “lợi dụng lòng tin đơn thành của người tín hữu
để trục lợi.” Các Đấng còn nêu: “Chúa cũng ban cho Hội Thánh đặc sủng
chữa lành bệnh tật. Tuy nhiên đặc sủng này được trao ban không phải vì vinh
quang và trục lợi cá nhân, nhưng để xác nhận và củng cố sứ vụ rao giảng Tin Mừng.”
Từ đó, HĐGMVN
truyền “phải tránh các hình thức mang tính cuồng loạn, chứng nhân
giả, diễn kịch hoặc kích động cảm xúc.”
Phải chăng
hiện tượng té ngã cũng thuộc phạm trù “diễn kịch, chứng nhân giả, kích động,
cuồng loạn, …” như đã được đề cập trong thư của HĐGMVN?
Những chỉ thị
và hướng dẫn của HĐGMVN rất rõ ràng, chính xác, cụ thể và cập nhập với thời hiện
đại.
Tuy nhiên, nếu
những hướng dẫn của các ngài chỉ rõ điều gì dành cho phía giáo sĩ, điều gì nói
với thành phần giáo dân, thì mỗi bên ắt sẽ dễ dàng nhận ra phần trách nhiệm của
mình trong việc thực thi Giáo huấn của Hội Thánh.
Cụ thể, thành
phần nào có trách nhiệm (và cả khả năng) biết rõ những “kinh nguyện Phụng vụ”
nào “theo đúng Sách Nghi Thức Rôma”?
Lại nữa, ai là
người có khả năng, có đủ kiến thức và thẩm quyền để chỉ cho người khác thấy và
hiểu “các tài liệu có nội dung nghịch với đức tin Kitô giáo” nếu không
phải chính hàng giáo sĩ đang trực tiếp chăm lo mục vụ cho giáo dân?
Riêng yêu cầu
của HĐGMVN “Không được sử dụng, phổ biến các tài liệu có nội dung nghịch với
đức tin Kitô giáo” có lẽ nhắm vào chính hàng giáo sĩ hơn là vào thành phần
giáo dân. Bởi vì trong nhiều trường hợp, các giáo sĩ (chứ không phải giáo dân
bình thường) mới là những người đã được đào tạo để lãnh hội kiến thức về những
nội dung nào là thuận hay nghịch với đức tin hầu rao giảng cho giáo dân! Các
ngài vừa dạy dỗ vừa thực hành. Giáo dân học đòi, noi gương!
Lại nữa, ai
“không được phép đưa các nghi thức chữa lành vào Thánh lễ và các cử hành Phụng
vụ” nếu không phải chính thành phần giáo sĩ?
Vì vậy, xét
cho cùng, những hiện tượng “lạ” xảy ra gần đây trong các giáo xứ, giáo điểm,
giáo đoàn tại Việt Nam và cả tại hải ngoại đều có nguồn gốc vượt ngoài khả năng
và quyền hạn của tầng lớp giáo dân! Trong thành phần giáo dân Việt Nam, thử hỏi
có mấy ai được dạy dỗ chu đáo về “Cử hành Phụng vụ,” về “Bảy Bí tích,” về
“Phụng vụ Các giờ kinh và các Á bí tích?” Có bao nhiêu giáo dân người
Việt biết đến “Sách Nghi thức Rôma,” biết đến “các Giờ kinh Phụng vụ,”
biết đến văn kiện “Hướng dẫn về lòng đạo đức bình dân và Phụng vụ của
Bộ Phụng tự và Kỷ luật Bí tích (Tháng 12-2001)”, và “Hướng dẫn việc cầu
nguyện xin ơn chữa lành của Bộ Giáo lý Đức tin (Tháng 9-2000)” như
Thư Mục vụ của HĐGMVN nêu lên?
Vậy thì ai
“lợi dụng lòng tin đơn thành của người tín hữu để trục lợi.” Ai không
“tôn trọng kỷ luật của Hội Thánh và quy định của Đấng Bản quyền liên quan đến
Phụng vụ và việc đạo đức bình dân khiến lòng đạo bình dân… bị lệch lạc,
bị khai thác…?”
May thay!
HĐGMVN quan tâm tới lợi ích của các linh hồn, nên đã truyền cho hàng giáo sĩ
trực thuộc chứ không phải cho thành phần giáo dân, rằng “không được phép đưa
các nghi thức chữa lành vào Thánh lễ và các cử hành Phụng vụ, không được lẫn lộn
các buổi cầu nguyện không thuộc Phụng vụ với những cử hành Phụng vụ.” Đặc
biệt, “phải tránh các hình thức mang tính cuồng loạn, chứng nhân giả, diễn
kịch hoặc kích động cảm xúc…”
Như vậy, nếu
các Giám mục VN cùng đồng tâm nhất trí tâm bảo vệ giáo dân mình khỏi rơi vào
những hỗn loạn mục vụ như hiện nay, các ngài ắt sẽ đồng thuận về phương cách
quản lý, giám sát và chấn chỉnh kịp thời các sai quấy trong thi hành mục vụ trên
mọi giáo xứ, giáo điểm và giáo đoàn trực thuộc.
Có lẽ giáo
dân Công giáo Việt Nam sẽ rất hân hoan khi được chính HĐGMVN xác quyết: “Giám
mục giáo phận có bổn phận giám sát việc thực hành các buổi cầu nguyện xin
ơn chữa lành; đồng thời có quyền can thiệp khi có những lạm dụng gây tai
tiếng cho cộng đoàn tín hữu.”
Thật vậy, nếu
các đấng bề trên không thực thi quyền “giám sát” và “can thiệp” chống lại các
lạm dụng gây tai tiếng cho cộng đoàn tín hữu, thì tình trạng hạ tắc loạn sẽ
càng gia tăng! Và rồi “cả hiện tượng và những cách thực hành đạo đức không
xứng hợp, cụ thể là: tin dị đoan, ma thuật, bói toán…” sẽ trở thành thứ dịch
bệnh lây lan hết thuốc chữa!
Hơn thế nữa,
không ít tín hữu CGVN đã từng tự đặt cho mình câu hỏi “những lạm dụng tùy
tiện, gây hoang mang nơi người tín hữu và xáo trộn nơi các cộng đoàn đức tin…
lợi dụng lòng tin đơn thành của người tín hữu để trục lợi” từ đâu mà ra?
Chắc chắn không hề từ giáo dân. Như vậy, trách nhiệm thuộc về ai?
Cuối cùng, một
chi tiết nhỏ (vụn vặt), xin nêu ra đây luôn: Không biết do cố tình hay vô ý, thư
của Hội Đồng Giám mục ngày 10/6/2019 bỗng mất đi tính chất THƯ CHUNG như thông
lệ, mà chỉ đơn thuần là “thư” – THƯ gửi Cộng đồng Dân Chúa…?
Dù sao, sau
bức thư của HĐGMVN, hy vọng tình hình sinh hoạt Cộng đồng Dân Chúa tại VN sẽ
khởi sắc hơn. Giáo dân VN sẽ được dẫn dắt sống đời sống ĐỨC TIN đích thực, không
còn bị ai “bị khai thác vì chủ ý trục lợi” như HĐGMVN đã báo động!