(Tài liệu tổng hợp trên Internet)

Trần Mỹ Duyệt

Phải chăng chiếc cầu thang tại nguyện đường Loretto tại Santa Fe, New Mexico đứng vững một cách lạ lùng mà không cần cột trụ chống đỡ?

Tôi đã đọc và đã nghe về câu truyện cầu thang lạ được cho là do Thánh Giuse làm tại nguyện đường Loretto, thuộc tiểu bang New Mexico từ lâu. Với lòng sùng kính, yêu mến Thánh Giuse, vị quan thầy đã giúp tôi vượt qua rất nhiều chặng đường chông gai trên hành trình đức tin cho đến ngày nay. Và trong tâm tình tạ ơn Ngài, tôi cũng ước ao có một lần được đến chiêm ngắm kỳ công được cho là do chính tay Ngài tác thành, cũng như để cảm ơn Ngài vì muôn ơn lành Ngài hằng bầu cử cho tôi.

Niềm ao ước ấy đã được thể hiện sau nhiều ngăn trở từ việc nhà, việc làm, việc giờ giấc, và việc di chuyển. Cuối cùng chúng tôi gồm 3 cặp, tôi và nhà tôi, Ngoan-Kim Mai, và Hải Sơn-Loan đã cùng ngồi chung một chuyến xe trực chỉ California-New Mexico, thứ Bẩy, ngày 10 tháng 2 năm 2018. Một đoạn đường không hề ngắn đòi hỏi 14 giờ lái xe. Dường như Thánh Giuse đãi ngộ những người lữ hành chưa một lần được thấy tuyết. Trên đường đi, 3 người lữ hành phái nữ đã tỏ ra rất vui vẻ, hào hứng khi xe bước vào địa phận New Mexico, và lần đầu họ nhìn thấy tuyết rơi. Phải kể là tuyệt đẹp nếu ai chưa một lần nhìn tuyết rơi, nhất là nhìn tuyết rơi qua ánh sáng mờ ảo của đèn đường, và đèn xe. Nhưng người tài xế thì không vui và hào hứng tí nào. Đường xa thăm thẳm, tuyết phủ trắng hai bên và trước mặt, chỉ cần sơ ý một tí là cả phái đoàn lăn xuống vệ đường! Nhưng rồi cũng đến nơi an toàn.

Sau một giấc ngủ vùi, sáng hôm sau, Chúa Nhật, việc đầu tiên khi vừa thức giấc là các bà rủ nhau ra chụp hình dưới tuyết và với tuyết quên cả điểm tâm sáng. Sau khi đã say sưa với tuyết, phái đoàn trực chỉ thánh đường Đức Mẹ Guadalupe, tham dự thánh lễ tại nhà thờ chính tòa Thánh Phanxicô, và điểm dừng chân quan trọng nhất là nhà nguyện Loretto, nơi có cầu thang của Thánh Giuse. Buổi chiều lại cùng nhau viếng tu viện cổ của các tu sỹ Phanxicô, nơi có nhà nguyện Hố Cát.

SANTA FE VÀ HUYỀN THOẠI    

Trong các nơi hành hương lần này, nhà nguyện Loretto nơi có “cầu thang Thánh Giuse” được lưu ý đặc biệt, vì đó là nơi phát xuất chiếc cầu thang lịch sử này.

Vào năm 1610, người Tây Ban Nha đã thành lập một tỉnh gọi là Santa Fe - thủ phủ của tiểu bang New Mexico hiện giờ. Cư dân bao gồm người bản địa Da Đỏ, người Mễ, và người Tây Ban Nha. Một vùng đất với nhiều nền văn hóa khác nhau, như văn hóa thổ dân Da Đỏ, văn hóa Tây Ban Nha, văn hóa Mễ Tây Cơ, và văn hóa Anglo. Thành phố do người Tây Ban Nha thống trị. Sau 25 năm đặt dưới quyền của Tân Cộng Hòa Mễ Tây Cơ, năm 1848 miền đất này được sát nhập và trở thành một tiểu bang của Hiệp Chủng Quốc sau cuộc chiến với người Mễ Tây Cơ. Santa Fé từ 130 năm nay, qua huyền thoại chiếc cầu thang tại nguyện đường Loretto, đã thu hút khoảng 250.000 khách hành hương mỗi năm.

Lịch sử nhà nguyện Loretto bắt đầu từ khi Giám Mục Jean Baptisite Lamy được phái đến New Mexico năm 1850. Việc đầu tiên là ngài đã nghĩ đến việc quảng bá đức tin rộng rãi và nâng cao nền giáo dục cho dân chúng trong vùng. Để giúp hoàn thành trách nhiệm, ngài đã mời một số các nữ tu Loretto từ Kentucky đến giúp. Năm 1852, nhà dòng gửi 7 chị em đến Santa Fe theo lời yêu cầu của Đức Giám Mục Lamy. Trên đường tới nhiệm sở, với thời tiết khắc nghiệt, bệnh tật, và băng qua phần đất của người thổ dân, Mẹ Bề Trên đã qua đời, vài nữ tu quá cao tuổi không thể tiếp tục cuộc hành trình và phải về lại Kentucky. Các nữ tu đã đến nơi vào năm 1852 sau những ngày tháng vất vả trong đó gồm nữ tu Catherine, Hilaria, Roberta, và Magdalen. Tất cả đã lập thành một cộng đoàn, và Đức Giám Mục Lamy đã đặt nữ tu Magdalen làm Bề Trên. Nữ tu Magdalen được mô tả là người có lòng tin mạnh mẽ, quyết đoán, và biết đối phó với những tình huống khó khăn của các chị em lúc bấy giờ. Ngày nay Santa Fe đã được đổi mới, nó khác xa với quá khứ thời mà hầu hết ngừơi Công Giáo là người Mễ Tây Cơ và người Da Đỏ địa phương.

Năm 1853, các nữ tu bắt tay vào việc mở trường học (Academy of Our Lady of Light ‘Loretto’). Những lớp học bắt đầu phát triển với 300 học sinh trong 10 ngôi nhà. Nhờ sự đóng góp của các phụ huynh, tiền học phí, các nữ tu bắt đầu xây trường và nhà nguyện. Đức cha Lamy đã nhờ kiến trúc sư Antoine Mouly và con ông là Projectus Mouly từ Paris qua Santa Fe để xây nhà nhà thờ chính toàn Thánh Phanxicô trong 10 năm. Trong thời gian này, Đức Giám Mục cũng nói với các nữ tu nhờ hai kiến trúc sư này xây cho một nguyện đường. Bởi vì nhà trường cũng cần có một nhà nguyện. Nhà nguyện được khởi công vào ngày 25 tháng 7 năm 1873.

CẦU THANG LẠ

Khi hoàn thành công việc thì kiến trúc sư đột ngột qua đời, và các nữ tu cũng khám phá ra rằng ngôi nhà nguyện tuy rất đẹp nhưng lại không có cầu thang để cho các nữ tu lên gác đàn. Có hai giải pháp được đưa ra lúc bấy giờ. Một là dùng thang để lên xuống, hai là phá phần gác đàn đi làm lại, nhưng cả hai đều bị Mẹ Bề Trên từ chối. Phá gác đàn xây lại là chuyện không khả thi. Lên xuống bằng thang thì bất tiện, vì các nữ tu mặc áo dòng lòa xòa lên xuống cầu thang rất nguy hiểm. Mẹ Bề Trên đã mời nhiều kiến trúc sư nhà nghề đến nhờ đóng cho chiếc cầu thang, nhưng tất cả đều từ chối vì không thể làm được. Do đó, cả tu viện đã quyết định làm Tuần Cửu Nhật kính Thánh Giuse, người thợ mộc thành Nazareth với hy vọng sẽ có sự hướng dẫn và giải quyết vấn nạn từ Ngài.  

Ngày cuối Tuần Cửu Nhật bỗng có một người lạ với mái tóc hoa râm đến gõ cửa tu viện và tự xưng là thợ mộc. Ông nói ông có thể giúp các nữ tu làm một chiếc cầu thang. Ông chỉ yêu cầu một điều duy nhất là ông sẽ tự khóa mình trong nhà nguyện trong vòng 3 tháng, và cung cấp cho ông nước ấm để ngâm gỗ. Đồ nghề của ông rất đơn sơ bao gồm một chiếc búa, một cái cưa và một thước thợ.

Chiếc cầu thang đã được hoàn tất mà cho đến nay được công nhận là một kỳ công của ngành kiến trúc. Nó là một chiếc cầu thang hình xoắn ốc 360 độ, thẳng đứng 20 feet mà không có trụ đỡ. Nó đứng vững trên nền nhà nguyện với sức nặng của ca đoàn lên xuống đúng theo luật sức hút của trái đất. Một chi tiết lý thú khác là chiếc cầu thang ấy được hình thành bằng 33 bậc, trùng hợp với tuổi của Chúa Cứu Thế.

Có ba điều lạ lùng của chiếc cầu thang này, đó là:

Thứ nhất, cho đến ngày hôm nay không biết ai là người đã làm nên nó, vì làm xong chiếc cầu thang thì người khách lạ kia cũng biến mất. Các nữ tu đã không có cơ hội cảm ơn và trả tiền công cho ông. Do đó, có lời đồn đãi khắp thành phố Santa Fé thời bấy giờ là người thợ mộc ấy chính là Thánh Giuse, người đã được Chúa Giêsu sai đến để giúp giải quyết khó khăn cho các nữ tu.  Kể từ đó, cầu thang này được gọi là “cầu thang Thánh Giuse” và đã thu hút từng đoàn khách hành hương mỗi ngày. 

Thứ hai, các kiến trúc sư, các kỹ sư và các nhà khoa học đều nói rằng, họ không thể hiểu nổi tại sao một chiếc cầu thang như vậy lại có thể đứng vững mà không cần đến trục trung tâm chống đỡ. Đặc biệt là không có một chiếc đinh nào, hoặc hồ keo nào được dùng để làm nên cầu thang ấy. Trong thời gian đầu, cầu thang không có những thang cản. Lan can được thêm vào sau này. Một trong những thiếu nữ học tại trường thời gian đó khoảng 13 tuổi, sau này trở thành nữ tu Loretto đã kể lại câu truyện mà chưa bao giờ nói cho ai biết trước đó. Đó là chị và vài người bạn là người đầu tiên lên cầu thang này. Nữ tu cho hay lúc đó rất sợ hãi khi từ trên gác xuống, nên cả bọn phải dùng tay và đầu gối để bò. 

Và sau cùng là, những gỗ làm cầu thang này mua ở đâu? Họ đã thí nghiệm và kết luận rằng đây là thứ gỗ mà họ không thể tìm thấy trong toàn cả vùng ấy.  Chính Bề Trên tu viện đã đến một tiệm bán gỗ trong vùng để trả tiền gỗ, nhưng hỏi ra không ai biết người mua gỗ, và cũng chẳng có gỗ nào được bán ra. Ông Urban Weidner, một kiến trúc sư và là một người chuyên môn về gỗ ở Santa Fe nói rằng, ông chưa bao giờ thấy một cầu thang nào xoắn 360 độ mà không có trụ giữa. Theo ông, gỗ được lát rất xít sao và không có một cái đinh nào được dùng để giữ chúng. Và ông tự hỏi làm cách nào một người thợ mộc vào năm 1870 với những dụng cụ thô sơ lại có thể hoàn tất một công trình như vậy. 

Nhiều nhà chuyên môn khác cũng đã cố phân tích về khả năng và chất liệu gỗ. Không ai có được câu trả lời thỏa đáng về sự kiện được cho là mầu nhiệm này. Một cầu thang được sử dụng ròng rã 80 năm mà gỗ không bị mòn. Cũng theo Ông Weidner khẳng định thì thứ gỗ ấy không có trong vùng New Mexico. Vậy câu hỏi là người thợ mộc ấy lấy những gỗ ấy từ đâu?

Ngôi nhà nguyện ngày nay, mang dấu ấn của nhiều lần trùng tu như đàng thánh giá, bàn thờ và những hình được vẽ trên tường hoặc trần nhà vào năm 1890. Nhưng The Loretto Academy đã đóng cửa năm 1968, và phần đất này được rao bán. Vào thời gian bán năm 1971, Our Lady of Light không còn được xem như một nguyện đường Công Giáo nữa. Hiện nay nó là một bảo tàng viện với chiếc cầu thang lịch sử trong đó.

ITE AD JOSEPH

Đối với tôi, Thánh Giuse chính người cha, đấng quan thầy thần thánh. Tôi vẫn hằng ngày cầu xin với Ngài, cố gắng noi theo gương mẫu của Ngài trong đời sống tâm linh và trong việc chu toàn những trách nhiệm người gia trưởng của một gia đình. Hơn bao giờ hết, đời sống hôn nhân, ơn gọi gia đình đang là một thách đố lớn lao cho những giá trị tinh thần, tôn giáo, văn hóa và xã hội. Theo chị Lucia, một trong ba trẻ Fatima, thì trận chiến sau cùng mà Satan đang mở ra để quyết tranh dành các linh hồn với Chúa là trận chiến gia đình. Chỉ cần nhìn thoáng qua hiện tượng các gia đình, những giá trị hôn nhân ngày nay là đã đủ thấy tầm mức quan trọng của một vị gia trưởng, nếu như họ muốn lèo lái, muốn hướng dẫn gia đình mình đi đúng hướng, tiến tới hạnh phúc và bình an.

Viếng Cầu Thang Thánh Giuse lần này đối với tôi không chỉ là một cuộc hành hương, một sự thỏa mãn tính tò mò, mà là một lần trở về với ngôi nhà Nazareth thuở xưa nơi Thánh Giuse, Mẹ Maria, Chúa Giêsu đã từng sinh sống qua hình ảnh một tác phẩm mà chính do tay Ngài đã làm với kinh nghiệm một người thợ mộc.

“Ite ad Joseph”. Xin Thánh Giuse hãy gìn giữ, thánh hóa và hướng dẫn các gia đình, đặc biệt, các người cha, người mẹ, và con cái khi họ đến với Ngài. Bởi vì xưa Thiên Chúa đã trao cho Ngài gìn giữ và săn sóc Thánh Gia, thì ngày nay cũng xin Ngài gìn giữ và săn sóc các thánh gia nhỏ bé là các gia đình đang đặt niềm tin nơi Ngài.

Tháng Ba, tháng kính Thánh Giuse

3/2018