Hỏi : Trong Phúc âm Thánh Matthêu ,chương 25, qua dụ ngôn “Ngày phán xét chung” Chúa thưởng công cho những người khi còn sống có lòng bác ái, và phạt những người không có lòng bác ái. Như vậy có phải chỉ cần làm việc bác ái là được cứu rỗi hay sao ?

Trả lời :

 Mến Chúa và yêu người là hai điều răn quan trọng nhất mà Thiên Chúa truyền cho con người phải tuân giữ  để được chúc phúc từ thời Cựu Ước đến thời Tân Ước  như  lời Chúa Giêsu đã nói với một kinh sư kia như sau:

“ Điều răn đứng đầu là : Nghe đây, hởi Israel, Đức Chúa Thiên Chúa chúng ta,  là Đức Chúa duy nhất. Ngươi phải yêu mến Đức Chúa, Thiên Chúa của ngươi, hết lòng, hết linh hồn, hết trí khôn và hết sức lực  ngươi. Điều răn thứ hai là :  ngươi phải yêu mến người lân cận ( neighbors) như chính mình. Chẳng còn điều răn nào khác lớn hơn các điều răn đó.” ( Mc  12:  29- 31; Mt  22 : 38-39)

Nghĩa là mến Chúa phải đi đôi với yêu người. Mà yêu người thì không phải chỉ yêu người về phe với mình, ca tụng mình, có lợi cho mình mà còn phải yêu cả kẻ thù của mình như Chúa  đã dạy các môn đệ xưa:

“ anh  em đã nghe Luật dạy  rằng:  hãy yêu đồng loại và hãy ghét kẻ thù. Còn Thầy, Thầy bảo anh  em : hãy yêu kẻ thù và cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi anh  em.” ( Mt 5: 43-44)

Chúa không những dạy  mà còn làm gương yêu kẻ thù cho chúng ta,  khi Chúa bị treo trên thập giá và Người đã cầu xin cùng Chúa Cha cho những kẻ đã đóng đanh Người như sau:

“ Lậy Cha , xin tha cho chúng vì  chúng không biết việc chúng làm.” ( Lc 23 : 34)

Như  thể đủ cho chúng ta thấy là phải yêu người khác như thế nào để xứng đáng được “ trở nên con cái  của Cha anh  em, Đấng ngự  trên Trời, vì Người cho mặt trời của Người mọc lên soi sáng kẻ xấu cũng như người tốt, và cho mưa xuống trên người công chính cũng như kẻ bất chính. “ ( Mt 5: 45)

Nhưng mến Chúa và yêu người thì không thể nói lý thuyết suông được,  mà phải thể hiện bằng hành động cụ thể  để chứng minh, vì nếu chỉ nói mà không làm thì không thuyết phục được ai. Và cũng không có giá trị gì cả.

Thực vây, trước hết, nói về yêu mến Chúa, thì  phải  thực sự yêu mến từ trong lòng, từ  nội tâm ra  đến hành động  bên ngoài. Nếu không,  thì hãy  nghe  Chúa Giêsu mượn lời ngôn sứ  I-saia  để nói về bọn Biệt phái và Luật sĩ xưa như sau :

“ Dân này tôn kính Ta bằng môi bằng miệng

Còn lòng chúng thì lại xa Ta

Chúng có thờ phượng Ta  thì cũng vô ích

Vì giáo lý chúng giảng dạy chỉ là giới luật phàm nhân,” ( Mt 15: 8-9)

Nếu thực tâm yêu  mến Chúa thì trước hết phải tuân giữ các thánh chỉ hay điều răn của Chúa như Chúa Giêsu đã dạy  các môn đệ xưa:

“ Ai có và giữ các điều răn của Thầy

Người ấy mới là kẻ yêu mến Thầy

Mà ai yêu mến Thầy, thì sẽ được Cha của Thầy yêu mến.

Thầy sẽ yêu mến người ấy, và sẽ tỏ mình ra cho người ấy.” ( Ga 14: 21)

Nói khác đi, không thể nói tin Chúa, yêu Chúa mà lại làm những điều trái nghịch với tình thương, công bằng và thánh thiện của Chúa, như  oán thù,  nghen ghét,  giết người, giết thai nhi, bất công và bóc lột  người  khác, thay vợ đổi chồng, dâm ô trác táng, tôn thờ tiền của và mọi thú vui vô luân vô đạo.

Lại nữa, cũng không thể yêu Chúa mà không yêu mến Giáo Hội và  những bí tích tối cần cho ơn cứu độ như Thánh Thể và Hòa giải để siêng năng tham dự Thánh lễ ngày Chúa nhật và các ngày lễ buộc quanh năm; cũng như năng chạy đến với Chúa trong bí tích hòa giải để được tha thứ  mọi tội lỗi vì  yếu đuối con người- nhất là  vì ma quỷ cám dỗ và gương  xấu của môi trường sống.

Thứ  đến là  yêu mến người khác. Tình yêu này cũng phải được  thể hiện bằng hành động cụ thế, chứ không thể nói suông ngoài  môi miệng như Thánh Gia-cô- bê Tông đồ đã dạy như sau :

“ Giả như có người anh  em hay chị em không có áo che thân, và không đủ của ăn hàng ngày, mà có ai trong anh  em lại nói với họ : “Hãy đi bình an, mặc cho ấm, ăn cho no nhưng lại không cho họ những thứ thân xác họ đang cần , thì nào có ích gì ?” ( Gc 2: 14-16)

Nói rõ hơn, bác ái phải được minh chứng bằng hành động cụ thể thì mới có giá trị thuyết phục.

Bác ái đích thực cũng là thước đo đức tin sống động và là điều làm đẹp lòng Thiên Chúa, Đấng cũng vì yêu thương bác ái đích thực  mà  tạo dựng và  cứu chuộc con người  nhờ Chúa Kitô, Đấng  đã “hiến mạng sống mình làm giá chuộc cho muôn người.”( Mt 20: 28)  cũng chỉ vì muốn cụ thể hóa tình yêu của Chúa đối với tất cả  mọi người chúng ta như Chúa đã nói với các môn đệ trước giờ Người bị trao nộp:

“ Không có tình thương nào cao cả

Hơn tình thường của người đã hy sinh tính mạng

Vì bạn hữu của mình.” ( Ga  15: 13)

Trên đây là lời cáo biệt  sau hết  của Chúa với 12 Tông Đồ.Nhân dịp này  Chúa  đã gọi họ - và qua họ, tất cả chúng ta- là “ bạn hữu” của Người. Và Chúa đã minh chứng tình yêu của Người cho chúng ta bằng cách “ hy sinh mạng sống mình làm giá chuộc cho muôn người.” ( Mt 20 : 28)

Chính trong tinh thần này mà dụ ngôn Ngày Phán xét chung trong Tin Mừng Thánh Matthêu là một thí dụ cụ thể  về mến Chúa và yêu người cách đích thực.

Thật vậy,  qua dụ ngôn trên, Chúa muốn chúng ta cụ thể lòng tin yêu Chúa bằng việc bác ai, thiết thực  là cho kẻ  đói ăn, cho kẻ khát uống, thăm nom người đau yếu và kẻ bị tù đầy.Như thế  những việc bác ái này là bằng chứng nói lên lòng tin yêu  Chúa cách nồng nàn nhất – và do đó- có giá trị cứu rỗi cho những ai muốn chứng mình đức tin và đức mến của mình dựa trên  lời dạy sau đây của Thánh Gia-cô-bê Tông đồ:

“ Bạn, bạn có đức tin; còn tôi ,tôi có hành động. Bạn thử cho tôi thấy thế nào là tin mà không có hành động. Còn tôi tôi sẽ hành động để cho bạn thấy thế nào là tin…Ông Ap-raham tổ phụ chúng ta đã chẳng  được nên công chính nhờ hành động khi ông hiến dâng con mình là I-xa-ac trên bàn thờ đó sao ? Bạn thấy đó: đức tin hợp tác với hành động của ông, và nhờ hành động mà đức tin nên hoàn hảo…Anh  em thấy đó: nhờ hành động mà con người được nên công chính, chứ không phải chỉ nhờ đức tin mà thôi.” ( Gc  2: 17-18, 21, 24)

Nói cách khác, nhờ đức tin,  ta tin có Chúa là Cha cực tốt cực lành. Đức tin dạy ta phải mến Chúa và yêu người cách cụ thể, sống động chứ không lý thuyết suông bằng môi miệng.Do đó, đức ái nồng nàn là thể hiện đức tin sâu đậm. Nghĩa là nếu không có đức tin là động lực chính  thúc đẩy thì  hành động không thể mang giá trị bác ái được.

Cụ thể, người ta có thể bỏ ra hàng trăm triệu đôla để giúp người nghèo nhưng vẫn không có giá trị  bác ái,  nếu chỉ làm để khoe khoang, để được tiếng hảo tâm, rộng lượng, hoặc để được an tâm   che dấu  những cách làm tiền thiếu công bình, đạo đức của mình. Ngược lại, chỉ cho ai một đồng bạc, một chén cơm,  một ly nước lã.  Nhưng với lòng mến Chúa và tin có Chúa hiện diện nơi những người nghèo đói  nên muốn chia sẻ với họ theo khả năng của mình,  thì vẫn có giá trị bác ái hơn người cho cả triệu đồng  để giúp  trẻ mồ côi, giúp xậy nhà thương, nhà thờ nhà chùa, chỉ vì muốn  khoe khoang hay  muốn che mắt người đời về  những cách làm giầu tội lỗi của mình  như  buôn bán gian lận,  mở sòng bài bạc, sản xuất phim ảnh, sách báo dâm ô đồi trụy- và nhất là-  buôn bán phụ nữ  và trẻ em cho kỹ nghệ mãi dâm, ấu dâm ( child prostitution)  vô cùng khốn nạn như nhiều người đang làm hiện nay.

Tiền bạc của họ bỏ ra cho ai, nhờ cách  kiếm tiền tội lỗi nói trên  thì chắc chắn không thể biện minh cho việc làm vô luân  vô đạo  của họ được , và nhất là không giúp ích gì cho phần rỗi của họ sau này. Một chuyện có thật, đáng chú ý  là  cách nay 9 năm , một nhà thờ Tin lành ở Houston, Texas đã từ chối không nhân hai triệu đôla của một người  đã trúng  lôtô dâng cúng. Vị mục sư coi sóc nhà thờ ở đây  đã không  nhận số tiền trên vì  cho rằng tiền đó là do cờ bạc đem lại chứ không phải do công khó làm ra !

Trong nhãn giới này,  không ai có thể mua Nước Trời, mua ơn cứu rỗi bằng tiền bạc được.Nghĩa là  không thể bỏ hàng triệu bạc ra xin “ lễ đời đời”  hay  “mua hậu” của những nơi buôn thần bán thánh để khoán trắng phần rỗi của mình cho  người khác làm thay  mà không cần  có nỗ lực mến Chúa yêu người  thực  sự đi kèm. Nói rõ hơn, chỉ có sống đức tin đích  thực  là yêu mến Chúa hơn yêu tiền bạc và mọi thú vui vô luân vô đạo song song với  đức ái  nồng nàn,  thì đó mới là phương thế  hữu hiệu cho ta được cứu rỗi nhờ công nghiệp cứu chuộc  vô giá của Chúa Giê-su Kitô mà thôi.

Ước mong giải đáp trên thỏa mãn phần nào câu hỏi được đặt ra.

Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn