Dưới đây là bài viết tóm tắt, cô đọng lại bài nói chuyện của Đức Phanxico với Ủy Ban Điều Hợp HĐGM Châu Mỹ Latinh và Carebean hôm 28-7-2013. (Nguyên bản bài nói chuyện của ĐTC Zenit.org July 29, 2013)

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD  

 Chiều Chúa Nhật 28-7-2013 Đức Phanxico đã gặp Ủy Ban Điều Hợp của Hội Đồng Giám Mục Châu Mỹ LaTinh (CELAM) với sự hiện diện của 45 Giám Mục. ĐTC chú trọng đến những dư âm của cuộc họp thứ 5 của CELAM/HĐGM Châu Mỹ Latinh và Caribean được tổ chức tại Aparecida tháng 5 năm 2007. 

Mở đầu bài nói chuyện, ĐTC nhắc lại 4 điểm chính của Hội nghị Aparecida. Thứ nhất là sự tham dự của những Giáo Hội đặc biệt như là tiến trình chuẩn bị một tài liệu tổng hợp dùng để tham khảo trong suốt hội nghị 5, nhưng đã không được dùng ngay từ lúc đầu khởi đầu. Bộ kinh cùng với những bài hát và lời cầu nguyện của giáo dân. Hội nghị Aparecida đã kết thúc mà không để lại tài liệu nhưng lại tiếp tục đi vào việc truyền giáo lục địa. Sau cùng thì lại là Hội nghị 1 của HĐGM Châu Mỹ La Tinh và Caribean được họp ở Đền Thánh Đức Mẹ Maria. 

ĐTC nói về 2 chiều kích của công tác truyền giáo lục địa: 1/ Chương trình: gồm những hoạt động truyền giáo 2/ Kiểu mẫu, sắp đặt bí quyết truyền giáo với những sinh hoạt hàng ngày của các giáo hội đặc biệt. ĐTC cắt nghĩa: “Việc này đem đến toàn thể tiến trình cải tổ cơ cấu của Giáo Hội. Sự ‘thay đổi cơ cấu này’ (từ cũ đến mới)…sẽ phát sinh ra do chính tính năng động của việc truyền giáo. Điều làm cho cái cũ bị loại đi, điều làm cho con tim của người Kito hữu thay đổi, chính là tinh thần truyền giáo”.  Đức Phanxico nhắc đến 2 thách đố hiện nay của tinh thần môn đệ truyền giáo: “Canh tân ngay bên trong Giáo Hội và đối thoại với thế giới chung quanh”. 

ĐTC tiếp tục nêu lên những “cám dỗ của người môn đệ truyền giáo” là biến đổi sứ điệp của Tin Mừng thành một lý tưởng: “Cố gắng cắt nghĩa Phúc Âm xa rời khỏi chính Phúc Âm và Giáo Hội”; như là chế độ hành chánh, làm “giảm giá trị thực tế của Giáo Hội, biến Giáo Hội thành cơ cấu của một tổ chức ngoài chính phủ (NGO)” và áp dụng loại ‘Thần học phồn vinh’ vào tổ chức công tác mục vụ”; và sau cùng, chủ nghĩa giáo sĩ hay là thái độ của giáo sĩ, là “một cám dỗ rất hiện thực ở Châu Mỹ LaTinh ngày nay” cho thấy “đa số giáo dân ở Châu Mỹ La Tinh chưa đủ trưởng thành và có tự do Kito giáo”. 

Sau đó ĐTC gợi ý một vài hướng dẫn của Giáo Hội:  

1* Thứ nhất, “người môn đệ truyền giáo mà hội nghị Aparecida đề nghị cho các giáo hội Châu Mỹ LaTinh và Caribean, là cuộc hành trình mà Thiên Chúa ước mong dành cho thời đại ‘ngày nay’….Cho thời đại ‘ngày nay’, nhưng cũng ‘căng lắm’. Không có những loại môn đệ truyền giáo bất động, ù lì như vậy, chẳng liên hệ với quá khứ mà cũng chẳng nhắm tới tương lai.

2* Thứ đến, “Giáo Hội là một định chế, nhưng khi nó tự biến thành ‘trung tâm điểm’, thì nó trở thành một cơ chế hành chánh, và chắc chắn từ từ rồi nó sẽ biến thành một tổ chức ngoài chính phủ (NGO)…Từ một ‘định chế’ nó biến thành một ‘xí nghiệp’. Nó dừng lại, không còn là vị hôn thê để rồi cuối cùng trở thành một quản trị viên. Từ một đầy tớ trở thành một người ‘giám sát’. Aparecida muốn Giáo Hội là vị hôn thê, là mẹ và là đầy tớ, một người dễ dãi với đức tin chứ không phải một giám sát viên đức tin”.

3* Thứ ba, “Ở Aparecida -Đức Phanxico nói- có hai loại mục vụ nhất định phải thực hiện. Nó phát khởi từ tính độc nhất của Phúc Âm, chúng ta có thể dùng nó làm tiêu chuẩn để xác định xem chúng ta sống tinh thần môn đệ truyền giáo trong Giáo Hội như thế nào: sống gần gũi và tiếp cận với giáo dân. Hai loại mục vụ này chẳng có gì là mới lạ, mà thực ra là cách mà chính chúa Giêsu đã biểu lộ cho chúng ta trong lịch sử”; ngài tiếp tục nhắc lại: những kế hoạch mục vụ mà không đếm xỉa đến những chiều kích ấy thì tốt nhất cũng chỉ “có thể tạo ra một kiểu chinh phục tân tòng, nhưng nó chẳng bao giờ có thể truyền hứng cho người dân cảm thấy mình là một phần tử hay thuộc về Giáo Hội”; ngài còn thêm “một thử thách để đo lường xem một kế hoạch mục vụ có áp dụng cách sống gần gũi với dân không và khả năng tiếp cận với họ có phải là bài giảng trong thánh lễ không”.

4* Thứ tư và sau cùng, ĐTC phê bình “Giám mục phải là người dẫn đầu nhưng không phải là người hống hách, quan liêu, không muốn ai trái ý mình”, đồng thời ngài đưa ra một số hướng dẫn làm tiêu chuẩn “ Giám mục phải là những mục tử gần gũi với dân, là cha, là anh em, phải nhẹ nhàng dịu hiền, nhẫn nại và nhân hậu. Là những người biết yêu mến khó nghèo, cả bên trong như tự do trước mặt Chúa, lẫn bên ngoài như sống đơn giản và khắc khổ. Là những người không có tư tưởng và hành động như những ‘ông hoàng bà chúa’. Là những người không có tham vọng, đã kết hôn với giáo hội nhưng không để mắt nhìn đến một giáo hội khác. Là những người có khả năng coi sóc đoàn chiên đã được trao phó cho họ, bảo vệ tất cả mọi sự hầu giữ chiên kết hợp với nhau: Để ý coi sóc giáo dân khỏi mọi hiểm nguy có thể hãm hại chúng, nhưng trên hết phải cho họ niềm hy vọng để ánh sáng sẽ chiếu rọi vào tâm trí mọi người. Là những người có khả năng yểm trợ những chia sẻ của Thiên Chúa với dân Người với tình thương yêu và nhẫn nại. Giám mục phải ở với dân theo 3 cách: Đứng trước dân để chỉ đường đi cho dân; ở trong dân để giữ họ liên kết với nhau và phòng ngừa họ bị phân tán; ở đằng sau dân để bảo đảm không có ai bị bỏ lại phía sau, nhưng tiên khởi cũng để đoàn chiên khỏi tách ra đi theo những đường lối mới”. 

Để kết luận Đức Phanxico thêm: “Chúng ta đang kéo lê sứ vụ của chúng ta, một cuộc cải đổi mục vụ cần phải có. Chúng ta cần giúp đỡ nhau hơn nữa để cùng bước theo những bước mà Chúa đã đòi hỏi chúng ta trong Giáo Hội Châu Mỹ Latinh và Caribean của ngày nay.  Đây là nơi thuận tiện và tốt để khởi sự.” 

Fleming Island, Florida

July 29, 2013

NTC