Năm 2005, sau khi Bản Nghi Thức Thánh Lễ mới được Hội Đồng Giám Mục Việt-Nam công bố cho thi hành trên toàn quốc, nhiều ý kiến khác nhau đã được bày tỏ liên quan đến nội dung dịch thuật và một số từ ngữ thần học và phụng vụ được sử dụng trong Bản Nghi Thức mới này.
 

Trước hết là phần mở đầu Thánh Lễ, Chủ tế làm dấu thánh giá với công thức:

“Nhân danh Cha và Con và Thánh Thần”
 

Công thức này đã được dùng lại từ Bản Nghi Thức Thánh Lễ cũ xuất bản lần đầu năm 1969 nhưng khác với công thức của Bản thứ 2 năm 1992 như sau:

“Nhân danh Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần”

Lý do thay đổi được đưa ra là để tránh sự lầm lẫn về “Ba Chúa” (Trithéisme) có thể gây ra trong công thức của Bản 1992 tức là muốn nhấn mạnh đến sự kiện chỉ có Một Thiên Chúa với Ba Ngôi Vị “đồng một bản thể (consubstantialis) và uy quyền” như Giáo Hội tuyên xưng trong Kinh Tin Kính của Công Đồng Nicene (325 A.D).
 

Chi tiết quan trọng này rất thích hợp để chúng ta suy niệm về Mầu Nhiêm Chúa Ba Ngôi (Holy Trinity) mà Giáo Hội cử hành Chúa Nhật tuần này.( 26-5-13)

Thật vậy, có thể nói: Chúa Ba Ngôi là một Mầu Nhiệm lớn nhất của Đạo Công Giáo đã được Chúa Kitô mang xuống từ trời và truyền cho cho Giáo Hội sống và quảng bá cho mọi dân mọi nước biết để tin và sống hầu được cứu độ nhờ công nghiệp cứu chuộc mà Chúa hoàn tất cách nay trên 2000 năm.

Tất cả những gì là mầu nhiệm ( Mystery) của Đạo Thánh thì không thể cắt nghĩa cách thuần lý nào được, mà phải lấy đức tin mà chấp nhận thôi.

Xưa kia, các Thánh Giáo Phụ (Church Fathers), đặc biệt Thánh Augustinô (354-430), đã suy niệm nhiều về Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi, nhưng đã không thể tìm ra được lời giải đáp thuần lý nào ngoài xác tín đó là Mầu Nhiệm phải tin cho được cứu rỗi và hiệp thông với Giáo Hội là Thân Thể Nhiệm Mầu ( Mystical Body ) của Chúa Kitô. trên trần gian.

Trước hết, Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi đã không được mặc khải minh nhiên ( explicitly) trong Kinh Thánh Cựu Ước, trừ một trình thuật được ghi trong Sách Sáng Thế, kể lại việc có “Ba người khách la” đến thăm ông Ap-ra-ham khi ông đang ngồi nghỉ trong lều tại cụm sồi Man-rê. Tuy không biết các Ngài là ai, nhưng ông vẫn niềm nở chào đón khách vào lều và còn sai gia nhân giết một con bê để đãi khách nữa Trước cử chỉ hiếu khách hiếm có của ông, Khách đã nói với ông rằng: “ Sang năm tôi sẽ trở lại thăm ông và khi đó bà Xa-ra ,vợ ông , sẽ có một con trai.” (St 18: 1-10).

Ba Người Khách lạ nói trên chính là hình ảnh của Ba Ngôi Thiên Chúa được gián tiếp hé mở lần đầu tiên trong Kinh Thánh Cựu Ước.

Sở dĩ, Kinh Thánh Cựu Ước không minh nhiên nói gì về Ba Ngôi Thiên Chúa có lẽ là để tránh bối rối cho Dân Do Thái vốn quen sống với não trạng “độc thần = monotheism” cho phép họ chỉ biết tôn thờ một Thiên Chúa Yaweb là Cha của các Tổ Phụ Abraham, Isaac và Jacob và cũng là Thiên Chúa đã giải phóng họ, qua bàn tay ông Môisen, khỏi ách thống khổ bên Ai-Cập, để trở về quê hương bắt đầu một cuộc sống mới trong tự do, an bình..

Vì thế, sau khi đưa dân vượt biển Đỏ an toàn, ông Mô-sê đã long trọng nói với dân Do Thái là họ phải tôn thờ và thi hành Thánh Chỉ của MỘT THIÊN CHÚA như sau: : “..Trên trời cao cũng như dưới đất thấp, chính CHÚA là Thiên Chúa chứ không có thần nào khác nữa. Anh em hãy giữ các thánh chỉ và mệnh lệnh của Người mà hôm nay tôi truyền cho anh em, như vậy anh em và con cháu anh em sau này sẽ được hạnh phúc, được sống lâu trên đất mà ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa của anh em vĩnh viễn ban cho anh em.” (Đnl 4, 39-40)

Đây là ĐỨC CHÚA, Thiên Chúa đã gọi ông từ “bui gai bốc cháy” và sai ông dẫn đưa dân Do Thái ra khỏi Ai Cập, cũng như sau này đã trao cho ông Mười Điều Răn để ông truyền lại cho dân tuân giữ để được chúc phúc như ông đã nói với họ trên đây.

Ngược lại, trong Kinh Thánh Tân Ước, Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi đã được mặc khải rõ ràng cho nhân loại lần đầu tiên qua trình thuật Chúa Giêsu nhận phép rửa của Thánh Gioan Tẩy Giả trong sông Jordan (x Mt 3,13-17; Mc 1,9-11;Lc 3,21-22), nơi đây “Chúa Thánh Thần ngự xuống trên Người dưới hình dáng chim bồ câu” và tiếng nói của Chúa Cha lần đầu được nghe từ trời cao phán ra: “Con là Con của Cha, ngày hôm nay Cha đã sinh ra Con” (Lc 3:22).

Tiếng Chúa Cha lại được nghe thêm một lần nữa khi Chúa Giêsu Biến Hình trên núi Tabor trước mắt ba Tông Đồ Phêrô, Gioan và Gia-Cô-Bê. Các ông đã nghe tiếng Chúa Cha phán bảo từ trời cao như sau: “Đây là Con Ta yêu dấu hằng đẹp lòng Ta, các ngươi hãy nghe lời Người”. (Mt 17: 5)

Đặc biệt trong Tin Mừng Thánh Matthêu, Chúa Giêsu đã minh nhiên nói đến Ba Ngôi Thiên Chúa khi Người truyền cho các Tông Đồ đi rao giảng Tin Mừng Cứu Độ và rửa tội cho muôn dân “nhân danh Cha và Con và Thánh Thần”.

Ngoài ra, Tin Mừng Thánh Gio-an đã dành trọn Chương 17 để thuật lại những lời cầu xin của Chúa Giêsu với Chúa Cha trước giờ Chúa bị trao nộp và thọ nạn thập giá :

“ Lậy Cha, giờ đã đến

Xin Cha tôn vinh Con Cha

Để Con Cha tôn vinh Cha.” ( Ga 17 : 1 )

Trước đó, trong diễn từ cuối cùng nói với các Tông Đồ, Chúa Giêsu cũng hứa sai Chúa Thánh Thần, Đấng Bảo Trợ và là Thần Khí sự thật đến với các ông để “ dẫn anh em tới sự thật vẹn toàn.” ( Ga 16: 13).

Trong Tin Mừng Thánh Gioan Chúa Nhật Chúa Ba Ngội hôm nay, Chúa Giêsu đã nhắc lại công việc của Chúa Thánh Thần sẽ làm nơi các Tông Đồ là giúp họ thấu hiểu chân lý vẹn toàn là chính Chúa Giêsu và những lời Người rao giảng,. Như thế, các Tông Đồ xưa và mọi tín hữu chúng ta ngày nay được biết rõ rệt thêm về công việc của Ba Ngôi Thiên Chúa nhờ lời dạy bảo của Chúa Giêsu sau đây:

“ Mọi sự Chúa Cha có đều là của Thầy

Vì thế, Thầy đã nói :

Người ( Chúa Thánh Thần) lấy những gì của Thầy

Mà loan báo cho anh em.” ( cf. Ga 16 : 15)

Qua Những lời trích dẫn trên đây, Chúa Giêsu đã vén mở cho chúng ta biết về Ba Ngôi Thiên Chúa đồng bản thể trong Một Thiên Chúa duy nhất mà Giáo Hội long trọng mừng Lễ hôm nay.

Ba Ngôi Vị nhưng cùng Một Thiên Chúa duy nhất thánh thiện, uy quyền và đầy yêu thương. Chính tình yêu này của Ba Ngôi Thiên Chúa đã đưa đến kết quả là “Thiên Chúa sáng tạo con người theo hình ảnh Thiên Chúa.” (St 1,27) và “muốn cho mọi người được cứu độ và nhận biết chân lý” (1Tim 2,4).vì “Thiên Chúa là tình yêu”. ( 1 Ga 4: 8)

Như vậy, mừng lễ Chúa Ba Ngôi, Giáo Hội không những nhắc cho chúng ta phải tin không thắc mắc hay nghi ngờ Mầu Nhiệm Một Thiên Chúa trong Ba Ngôi vị đồng bản thể, mà cũng mời gọi chúng ta phải sống cốt lõi của Mầu Nhiệm này. Đó là tật cả chúng ta –tuy nhiều và có vai trò khác nhau trong Giáo Hội- -nhưng đều được mong đợi trở nên MỘT với Chúa, nhờ được lãnh nhận một Đức Tin, được cùng chịu một Phép Rửa, cùng tin một Thiên Chúa là Đấng đã dựng lên và cứu chuộc con người chỉ vì yêu thương và tha thứ. Nói khác đi, tuyên xưng và sống Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi cũng mạnh mẽ đòi hỏi chúng ta phải san bằng mọi dị biệt, mọi bất đồng và mọi trở ngại để trở nên MỘT trong yêu thương, và an hoà với nhau như Ba Ngôi trong Một THIÊN CHÚA Tình Thương và Hiệp Nhất.
 

LM. Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn