CHÚA NHẬT 6-A THƯỜNG NIÊN
Sr15:15-20;1Cr 2:6-10; Mt 5:17-37/5:20-22a,27-28,33-34a,37
Bác sĩ Nguyễn Tiến
Cảnh, MD
Tranh của James Tissot:Chúa
Giesu đang giảng cho các môn đệ.
Bài Tin Mừng Mathieu hôm nay
phản ảnh Giáo Hội sơ khai sau khi thành Jerusalem bị phá hủy vào năm 70 AD.
Theo bài Phúc Âm, đức Giesu đã quả quyết giá trị cố định của luật (Mt 5:18-19),
nhưng cách cắt nghĩa thì tùy theo đấng bản quyền (Mt 5:21-48). Chúa đã kiện
toàn mọi luật lệ từ căn bản: Đôi khi Người làm cho nó nhẹ đi (như luật ly dị,
luật báo thù), đôi khi Người cắt nghĩa gay gắt hơn (như luật giết người, ngoại
tình và thề thốt), hoặc uyển chuyển tùy trường hợp (như luật ngày Sabbath).
Chúa Giesu đã nhấn mạnh đến hai loại luật về đức Ái là Yêu Chúa (Tl 6:5)
và Thương Người (Lv19:18) mà“tất cả mọi luật và các ngôn sứ đều phụ thuộc vào hai
luật này” (Mt 22:34-40). Đức Giesu là một tân Maisen vì Người theo sát luật và
truyền đạt ý muốn của Thiên Chúa cho loài người, trước tiên là cho dân Do Thái,
sau đó cho tất cả mọi dân tộc trên toàn thế giới (Mt 28:19-20).
BÀI GIẢNG TÁM
MỐI PHÚC THẬT
Bài giảng Tám Mối Phúc Thật
tức Hiến Chương Nước Trời còn gọi là bài giảng trên núi vì đức Giesu truyền ra
trên núi thánh ở Galilee, một địa danh nổi tiếng thường xuyên được nhắc tới
trong Tân Ước, nơi mọi người đã nhìn thấy quyền lực của Thiên Chúa trên luật mà
dân Israel đã nhận từ Thiên Chúa là nền tảng của Giao Ước, nay đã được xác định
rõ ràng và được chính đức Giesu thi hành. Chính nơi núi thánh này, sau khi
tuyên bố giá trị vĩnh cửu của luật buộc mọi người phải tuân giữ (Mt 5:18-19),
đức Giesu đã yêu cầu mọi người phải ăn ở công chính hơn cả những kinh sư và
người biệt phái, và tuân giữ luật một cách linh động theo tinh thần Tin Mừng về
đức Bác Ái với lòng Chân Thật.
Bài Phúc Âm Mathieu hôm nay
là một phần của bài giảng trên núi. Bài giảng có một đoạn dài khá phức tạp, gồm
toàn những điều cấm đoán (Mt 5:17-37), khó có thể “nuốt” và thấu hiểu tất cả
mọi ý nghĩa bên trong. Câu “Anh em đừng tưởng thầy đến để bãi bỏ luật lệ và
các ngôn sứ” (5:17) được đưa ra như lời mở đầu thì ngay sau đó là một xác
quyết: “Thầy đến không phải để bãi bỏ mà là để kiện toàn.” Lý do
là luật vẫn còn đó và sẽ tồn tại mãi mãi, bởi vì nó đến từ Thiên Chúa là đấng
không hề thay đổi. Đức Giesu muốn đưa ra lý tưởng về một tân vương quốc trần
thế khi Người tái xuất hiện. Ý Chúa muốn mọi người đừng thi hành luật một cách
chi li từng chữ như kiểu các kinh sư và những người biệt phái, mà phải đi vào
trọng điểm của tinh thần luật. Chúa nói: vâng theo điều nhỏ nhặt nhất thì
còn lâu mới có thể đạt tới mức độ biết Yêu Chúa Thương người. Cố gắng để có một
tình thương ít hoặc khó hoàn hảo nhất thì cũng chẳng khác gì cố công hoàn thành một điều
quá nhỏ nhoi (Mt 5:19).
ĐỪNG QUÁ CHI
LI KHẮT KHE
Với những thí dụ, Mathieu đã
nêu ra 6 đức tính mà người môn đệ chúa Giesu cần phải có (5:21). Mỗi thí dụ
tương đương với một giới luật đều được bắt đầu bằng câu: “Anh em đã nghe luật
dạy người xưa rằng…hoặc một công thức tương đương, rồi tiếp sau là lời đức
Giesu giảng giải về giới luật đó. Nhưng ta nói cho anh em biết… Đây là một chỉ
định và cũng là những “phản đề”. Ba trong những phản đề đó là phải tuân theo
luật Maisen nhưng mở rộng đào sâu hơn (Mt 5:21-22, 27-28, 43-44), ba phản đề
kia là từ chối, cấm cản, không được coi là những đức tính căn bản của người môn
đệ (Mt 5:31-32, 33-37, 38-39).
Thí dụ đầu tiên về đức tính
của người môn đệ Kito giáo là phải thắng lướt mọi giận dữ, oán hận,
ước muốn bệnh hoạn thường tồn đọng trong tâm can
con người, ngay cả việc không tuân giữ giới luật Maisen, trong đó có luật cấm
giết người. “Anh em đã nghe luật dạy người xưa rằng ‘Chớ giết người. Ai
giết người thì bị mang ra tòa xét sử.’ Nhưng thầy bảo cho anh em biết, ai giận
anh em mình cũng bị mang ra tòa” (Mt 5:21-22). Cũng ràng buộc như vậy là trường hợp xúc phạm đến
người khác bằng lời nói độc ác, chế riễu, hạ nhục, nhạo báng…Đó là lời kết án
tất cả những ai nhân nhượng, chiều theo bản tính ác độc, thù ghét, kỳ thị có
khả năng biến thành hành động làm tổn thương người khác như giết người hoặc làm
tổn thương tinh thần hay tâm lý, bởi lẽ nó vi phạm đức ái, một đòi hỏi phải có
giữa con người với nhau.
Đức Giesu trình bày sự vẹn
toàn của luật bác ái bằng cách nhắc nhở loài người suy nghĩ tận tâm can xem
có còn thắc mắc ấm ức nào trong lòng mình không. “Nếu anh em sắp dâng lễ vật
trên bàn thờ mà sực nhớ có người anh em nào đang có chuyện bất bình với mình
thì hãy để của lễ đó, đi về làm hòa với họ rồi hãy trở lại dâng của lễ (Mt
5:23-24). Đức ái chúa Giesu giúp con người làm việc thiện ích, biết đoàn kết
hòa hợp với nhau trong tình anh chị em láng giềng, cả những trường hợp tranh
tụng pháp lý (Mt 5:25).
Thí dụ 2 liên hệ đến giới
răn thứ 6, cấm ngoại tình. Để luật đạt mức hoàn hảo, đức Giesu đã diễn nghĩa:
“Anh em đã nghe luật dạy rằng ‘Chớ Ngoại Tình’; còn thầy, thầy bảo cho anh em
biết ai nhìn người phụ nữ mà thèm muốn thì đã phạm tội ngoại tình rồi….(Mt
5:27-28). Chúa kết án ngay cả những cái nhìn hoặc ước muốn bất chính và mờ ám
xác thịt rồi đề nghị hy sinh cái bất toàn thể xác đó để có được nước trời vĩnh
cửu (Mt 5:29-30). Cũng như vậy Chúa Giesu nói về ly dị: “Ai bỏ vợ mình thì phải
cho bà ta một chứng thư ly dị (Mt 5:31). Nhưng ta nói cho các ngươi hay… “Vì
lòng các ngươi trai đá nên ông Maisen mới cho phép các ngươi ly dị vợ, chứ thuở
ban đầu đâu có như vậy (Mt 19:8). Không kể trường hợp hôn nhân bất hợp pháp,
nếu ai ruồng rẫy, ly dị vợ mình đi lấy người khác là đương nhiên phạm tội ngoại
tình” (Mt 19:9).
Chúa Giesu cũng dạy chúng ta
không nên đa nghi. Tốt hơn hết là hãy thành thật cả lời ăn tiếng nói và hành động: “Có
nói có, không nói không; thêm bớt là do ma quỉ” (Mt 5:37).
TA ĐẾN KHÔNG
ĐỂ HỦY BỎ MÀ ĐỂ KIỆN TOÀN
Thực vậy, Chúa Kito đến
không phải để hủy bỏ luật, nhưng để kiện toàn. Nghe Người diễn nghĩa luật và
nhìn cuộc sống cùa Người thì biết. Danh từ ‘Kiện Toàn’ phải được hiểu là nó
liên hệ tới Giao Ước của Thiên Chúa với dân Do Thái và Luật, các ngôn sứ và
Kinh Thánh. Kiện toàn không không có nghĩa là hủy bỏ; nhưng nói lên mối liên hệ giữa Cựu
Ước và Tân Ước, bởi lẽ Lời Chúa là lời đúng như Chúa là đấng duy nhất. Về một phương diện khác,
chứng tỏ sự toàn vẹn của Tân Ước, trong đó Thiên Chúa là Cha, là Con và Thánh
Thần (Mt 28:19).
Chúa Giesu hiểu luật một
cách hoàn hảo. Người tận hiến mình để kiện toàn luật. Tuy nhiên, Người vẫn
chứng tỏ hoàn toàn tự do. Người ước muốn chính thức cắt nghĩa luật (ngày
Sabbath, thức ăn cấm, luật thanh tẩy, cách ăn chay …); Người cũng muốn diễn tả
nội dung và ý nghĩa thâm sâu của Luật và Kinh Thánh. Đi thật xa như thể Người chứng
tỏ Người là đấng làm ra luật với quyền hạn ngang hàng với Thiên Chúa. Chính
Người đã kiện toàn luật (Rm 10:4). Đức Giesu cũng chứng tỏ Người là đấng tiếp
nối đích thực của các ngôn sứ qua sứ điệp và cuộc sống của Người. Giống như các
ngôn sứ, Người tuyên xưng niềm tin vào Thiên Chúa của “Abraham, Isaac và Jacob”
(Mt 2:32).
Chúa Giesu tự tỏ mình là người
kiện toàn các sách Khôn Ngoan trong Cựu Ước. Những sách này -dưới dạng Thánh
Vịnh, Cách Ngôn, Trình Thuật bình dân- cho thấy dân Chúa được điều khiển, một
mặt bởi luật là những chỉ dẫn phải theo, một mặt bởi các ngôn sứ là người chỉnh
huấn dân chúng, vua chúa và cả các tư tế khi họ đi lạc đường sai
lối.
SỰ CHÍNH XÁC
CỦA ĐỨC ÁI VÀ NHỮNG THÁCH THỨC CỦA
NÓ.
Tân Ước cho thấy Chúa Giesu
không chỉ là nối tiếp hoặc kết thúc Cựu Ước, mà còn có những điều hoàn toàn
mới, là nguồn gốc và trên hết. Đức Giesu làm cho tình yêu Thiên Chúa trở thành
chính xác và đầy thách đố. Tình yêu được đánh giá bằng sự trung thành với những
chi tiết nhỏ nhặt nhất của luật, từng chấm từng phảy. Chúng ta có khả năng tuân
theo luật lệ là hoàn toàn do ơn trên ban cho. Cuộc sống của đức Giesu chính là
mẫu mực cho việc kiện toàn này. Người không chỉ đơn giản nói với các môn đệ là
“Hãy tuân giữ luật của ta” mà còn nói “Hãy theo ta, hãy bắt chước ta và hãy
đi trong ánh sáng của ta”.
Chúa Giesu không chỉ giúp ta
hiểu biết tường tận hơn về Kinh Thánh, mà chính Người là Lời Thiên Chúa toàn
hảo và dễ hiểu, bởi lẽ Người chính là phản chiếu vẻ huy hoàng của Người, là
hình ảnh trung thực nhất của bản thể Thiên Chúa, Người là đấng dùng quyền năng
của mình mà duy trì vạn vật (Dt 1:3). Người là “Lời đã trở nên người trần ở
giữa chúng ta” (Ga 1:14). Người là “ánh sáng thật chiếu rọi trên muôn dân” (Ga
1: 9). Người là “đầu nhất và cuối hết”, là “đấng hằng sống” (Kh 1: 17-18).
Không thể hiểu được một cách xác quyết tất cả mọi điều trong Kinh Thánh và lịch
sử nếu không dựa vào ánh sáng Chúa Kito.
HÃY HỌC HỎI KINH THÁNH
Áp dụng bài Tin Mừng hôm
nay, chúng ta lại tiếp tục suy niệm tông thư Lời Chúa / Verbum Domini, hậu
Thượng Hội Đồng Các Giám Mục về ‘Lời Chúa trong đời sống và sứ mệnh của Giáo
Hội, đoạn #75.’
“Để hoàn thành mục đích của
Thượng Hội Đồng, nhất là tăng cường nhấn mạnh về Kinh Thánh trong sinh hoạt mục
vụ của Giáo Hội, tất cả mọi Kito hữu, đặc biệt các giáo lý viên, cần phải được
huấn luyện thích hợp. Cần phải để ý đến hoạt động tông đồ về Kinh Thánh là một
phương thế rất có giá trị cho mục đích này như kinh nghiệm của Giáo Hội cho
biết. Các giáo phụ của thượng hội đồng cũng yêu cầu, có thể qua việc sử dụng
các cơ sở chuyên môn hiện có, các trung tâm huấn luyện phải được thiết lập ở
những nơi mà giáo dân và các nhà truyền giáo có thể được học hỏi để hiểu, để
sống và tuyên xưng Lời Chúa. Cũng như vậy, ở những nơi cần thiết, các tu hội
chuyên biệt về nghiên cứu Kinh Thánh phải được thiết lập để bảo đảm những nhà
chú giải kinh thánh có được một hiểu biết vững chắc về thần học và biết lượng
giá thích đáng các bản văn mà họ dùng để thi hành sứ mệnh của họ.”
Fleming
Island, Florida
Feb 8, 2023