CHÚA NHẬT 5A PHỤC SINH

Cv 6:1-7; 1Pr 2:4-9; Ga 14:1-12

Nguyễn Tiến Cảnh

Chúa Giesu đã nói “Ta là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống.” Cách nói này đã diễn tả một cách rất vắn gọn ý nghĩa thực của Đạo. Đi đúng “đường”, hiểu biết đúng “sự thật” thì sẽ có “đời sống thực sự”. Hai bài đọc 1, 2 và bài Tin Mừng Phúc Âm Gioan của Chúa Nhật này là những bổ túc cho ý nghĩa thâm sâu đầy súc tích ấy về đạo.

Bài đọc 1 (Cv 6:1-7) nói về cuộc tranh luận giữa người Hellenist và người Do Thái. Người Hellenists được kể như là dân Do Thái theo Kito giáo nói tiếng Hy Lạp, người Do Thái thì nói tiếng Aramaic. Người Hellenists cảm thấy có sự khác biệt trong cách đối sử ở những bữa ăn chung trong cộng đồng.

Sách Công vụ tông đồ trình bày câu chuyện kêu gọi các môn đệ và truyền chức phó tế đầu tiên trong Giáo Hội. Câu chuyện ngắn này nói về nỗi buồn phiền đã xẩy ra trong một Giáo Hội còn non trẻ. Sách công vụ các tông đồ cho thấy Giáo Hội sơ khai lúc đó đã cố gắng xây dựng đoàn kết trong đời sống cộng đồng và tình nghĩa môn đệ, để rồi vươn tới một tình bác ái (x.Cv 2:42-47). Tuy nhiên ở đây có điều bất ổn vì một số người than phiền là nhu cầu của họ không được đặc biệt để ý tới như những người khác. Nhất là những thành viên nói tiếng Hy Lạp, là những góa phụ bị quên lãng “không được phân phát thức ăn hàng ngày”. Niềm đau này đã có trong Giáo Hội dưới nhiều hình thức. Người Hellenists thì có hai khác biệt rõ ràng về văn hóa và ngôn ngữ. Tình trạng thiên kiến này đã xẩy ra ở Giáo Hội sơ khai tại Jerusalem rồi lan tới các Giáo Hội truyền giáo ở những nơi khác. 

Cũng cần phải để ý là bảy người được chọn làm phó tế lúc đó đều là những người Hy Lạp. Họ là những người Hellenists và phải phụ thuộc vào các tông đồ là những người giữ truyền thống để được trao cho một phần quyền hành qua lời cầu nguyện và đặt tay trên họ. Sách công vụ tông đồ thì nói rõ ràng về những trách nhiệm của các tông đồ: Họ là những thừa tác viên có nhiệm vụ cầu nguyện và giảng Lời Chúa. Trách nhiệm của bảy người phó tế được chọn này thì không rõ ràng nhưng coi như là để tham dự vào việc phục vụ cho những nhu cầu của những người thường bị quên lãng, cụ thể là những góa phụ là những người mà Thiên Chúa hứa phải bảo vệ và cần được giúp đỡ (x. Jeremiah 49:11). Thánh Luca cho thấy việc mở rộng quyền lãnh đạo của các tông đồ đã rất thành công vì các tông đồ được rảnh rang để loan truyền Lời Chúa giúp cho Giáo Hội tiếp tục lớn mạnh. Việc xung đột nội bộ này đã giúp cho Luca thấy được nhu cầu cần phải mở rộng nhiều mục vụ khác nhau khi mà Giáo hội lớn mạnh và trưởng thành.

Với bài đọc 2 (1Pr 2:4-9) thánh Phero đã dùng Kinh Thánh làm ẩn dụ để nói về cách xây dựng ngôi nhà Giáo Hội được xây bằng những viên đá sống động là những giáo dân mà nền nhà là một tảng đá lớn là Chúa Giesu.

Trong thư thứ nhất, thánh Phero nói về một nhóm Kito hữu ở Tiểu Á bị hy sinh vào  thời Neron và thị trấn Roma bị đốt cháy vào năm 64 AD. Đây là một trong bảy thánh thư của các tông đồ -còn gọi là thư phổ quát- nói về quyền bính của Phero để khuyến khích người Kito hữu nên kiên trì với hy vọng cứu chuộc qua Chúa Kito  dù cho bị thế gian chối bỏ và truy nã đắng cay.

Với một ngôn từ sống động, bức thư diễn tả sức mạnh cá nhân và niềm tin cộng đồng của những người đến với Chúa Kito. Người Kito hữu được miêu tả như những “viên đá sống động” xây thành ngôi nhà tâm linh mà nền nhà là Chúa Kito là một đá tảng. Dù Chúa bị loài người chối bỏ nhưng Thiên Chúa Cha đã chọn Người. Với “đá tảng sống động” này, đền thờ Giáo Hội sẽ vững chắc và không thể bị phá hủy. Theo Isaiah 28:16, Chúa Kito chính là đá tảng của Giáo Hội, một loại đá “quí báu đã được chọn.”   

Do đó, niềm tin vào Chúa Kito được coi như là một tặng phẩm có giá trị. Đối với những người không có niềm tin, dĩ nhiên họ có lý khi từ chối tặng phẩm đó, bởi vì họ không có hay không biết cách để nhận ra cái giá trị ấy. Lại nữa, theo tiên tri Isaiah, thì tảng đá bị từ chối này đã trở thành vấn đề lớn đối với chính dân của Người. Chúa Kito là Đá này“sẽ làm cho nhiều người sa ngã” đối với những ai không tin (x. Isaiah 8:14). Không tin thì bị quở trách vì không vâng lời.

Sau cùng, kết luận của bức thư nói lên giá trị của việc những  hòn đá sống động cùng nhau xây dựng. Người Kito hữu vui hưởng sự chọn lựa của mình vì niềm tin của họ nơi Chúa Kito. Tuy nhiên, như trong sách Xuất Hành (Exodus) mà Phero đã  nêu ra, khi Thiên Chúa chọn dân Israel làm “dân riêng của Người” thì Người cũng đặt họ vào hàng “tư tế vương quốc hay một quốc gia thánh” (x, Xh 19:6). Chỉ định này cũng đi theo với trách nhiệm. Khi bị truy tố tù đầy, người Kito hữu không được trốn tránh và che dấu, nhưng phải tuyên xưng lời ngợi khen Thiên Chúa. Đến với Chúa Kito là buộc phải từ chối bóng tối của vô minh, của không hiểu biết và tội lỗ, đồng thời phải ngụp lặn trong “ánh sáng kỳ diệu của Chúa.”

Qua bài Tin Mừng Phúc Âm hôm nay (Ga 14:1-12), Chúa Giêsu đã bảo đảm với các tông đồ là “Ta là Đường, là Sự Thật và là Sự Sống.” Thiên Chúa Cha ở trong Người và Người ở trong Chúa Cha. Ai tin vào Chúa Giêsu thì sống và hành sử  theo cách của Thiên Chúa.

Chương 14 của Tin Mừng Gioan là một phần của bài nói chuyện của Chúa Giêsu với các tông đồ vào bữa tiệc ly. Gioan cho thấy Chúa Giesu đã biết rất rõ về niềm tin của các tông đồ lúc đó thì rất yếu khi mà họ phấn đấu để cố tìm ra một đường hướng phải theo khi Chúa không còn ở với họ để hướng dẫn họ nữa. Chúa bảo các môn đệ đừng có sợ, là Người ám chỉ đến cái chết và phục sinh của Người, ngay cả khi Người trở lại.  Vào thời Gioan viết Tin Mừng của ông thì sự hiểu biết về việc Chúa Giêsu trở lại lần thứ hai không có thay đổi nhiều kể từ lúc một vương quốc đầy quyền uy được thiết lập cho đến khi mọi người đều tin vào việc Chúa Kito sẽ trở lại để tụ họp tất cả những ai tin vào Người. Vì lý do đó mà Chúa Giêsu đã nói về việc phải chuẩn bị trước “nhiều chỗ ở” cho tất cả mọi người đang chờ mong ngày giờ Chúa trở lại.

Để trả lời việc Chúa nói về sự ra đi của Người, ông Toma đã nói lên những lo lắng và ưu tư chính của tất cả các môn đệ là “Chúng con không biết Thầy sẽ đi đâu.” Chúa Giêsu đã trả lời:“Ta là đường, là sự thật và là sự sống.” Người Kito hữu cũng được gọi là“đường” (Cv 9:2). Những từ “sự thật” và “sự sống” cũng được hiểu là đường. Rất đơn giản, theo Tin Mừng Gioan, có niềm tin là có suối nguồn của sự thật và sự sống. Đôi lúc niềm tin của người Kito hữu bị lung lay và suy giảm là vì Chúa Giêsu chưa trở lại. Cách Chúa tự diễn tả về mình là có ý giúp cho niềm tin đó của họ được vững mạnh.

Chúa Giesu nói: đi sát và hành sử theo cách của Người là con đường duy nhất để mọi người có thể đến được với Thiên Chúa. Tuy nhiên các môn đệ vẫn còn bối rối và ưu tư chưa thỏa mãn vì chính mắt họ vẫn không “nhìn thấy” được Thiên Chúa. Khi Phillip đặt vấn đề này ra thì Chúa Giesu bèn quở trách tất cả các ông là đã không nhìn ra và chẳng hiểu gì cả về sự thiết thân giữa Chúa và Cha Người. Sự thân mật này đã được nói đến xuyên suốt trong Tin Mừng Gioan, bắt đầu ngay ở lời mở đầu nói về Kito học, diễn tả Chúa Giêsu là LỜI ở cùng Thiên Chúa từ trước khi có trời đất vũ trụ (x.Ga 1:1). Đối với những ai đọc Gioan mà không thể nhìn thấy Chúa Giesu bằng xương bằng thịt thì phải dựa vào niềm tin của mình và hoàn thành những việc lớn lao vì danh Người thì đã là những dấu chỉ đủ để biết Con Người và Cha Người là một. Những ai đã nhìn thấy Chúa bằng con mắt niềm tin thì cũng nhìn thấy “đường, sự thật và sự sống.” Thị kiến này còn vĩ đại hơn bất cứ một một cái gì có được do nhận thức, ý thức hay cảm thấy của một người thường trần tục.

Fleming Island, Florida

May 6, 2023

NTC