(Tôn Giáo chiến đấu chống lại hận thù và bạo động)

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD

Trong mấy tuần lễ nghỉ hè thư giãn, có dịp đọc được quyển sách nói về Niềm Tin và Tôn Giáo của David Brog. Thấy sách rất quan trọng và hữu ích, nên xin được chia sẻ với mọi người.

Tôn Giáo và Niềm Tin luôn luôn vẫn là vấn đề muôn thuở. Niềm Tin là hy vọng, là sự sống để con người sống còn. Không có nó con người không thể có đạo đức, tồn tại và phát triển cũng như đoàn kết và hiệp nhất. Căn bản của Niềm Tin chính là Tình Yêu..

Ít năm gần đây nhiều người chủ trưong vô thần đã kịch liệt đả phá Thiên Chúa và tôn giáo. Họ cho rằng tôn giáo không chỉ điên khùng mà còn tồi tệ. Nhiều người tố cáo tôn giáo cổ võ chia rẽ, hận thù và bạo động.

-         Không phải vậy, David Brog đã trả lời như thế trong cuốn sách của ông nhan đề “BẢO VỆ NIỀM TIN: Tư tưởng Do-Thái-Kitô-giáo và cuộc phấn đấu cho Nhân Loại”.[1]

Brog là một tác giả Do Thái và là Giám Đốc Tổ Chức Những Người Kitô Giáo Hiệp Nhất Cho Israel. Ông dẫn chứng: Truyền thống Do-Thái-Kitô-Giáo đã một thời là lá chắn rất hiệu quả ở Tây Phương ngăn chặn khuynh hướng bạo động của con người.

TÔN GIÁO VÀ NIỀM TIN

Thực vậy, trong quá khứ đã có những thời kỳ mà niềm tin mãnh liệt đến chỗ không thể chấp nhận bất cứ ai khác. Nhưng chúng ta phải đặt mình vào vị trí của thời điểm lúc đó để thấy cái bất toàn của truyền thống tôn giáo của chúng ta và nhận biết ta đã lãnh nhận được nhiều lợi ích và điều tốt là do thừa hưởng cái gia sản tinh thần ấy. Chúng ta không đơn thuần là con người “nhân chi sơ tính bản thiện” mà là do học hỏi và giáo dục tôn giáo. Trong quá khứ nhiều dân tộc cũng đã phân chia ra từng bộ lạc, sắc dân, quốc gia…..và phe này chống lại phe kia đấy sao.

Brog đã dẫn chứng, một sự thay đổi tận gốc rễ đã có được do truyền thống Do-Thái-Kitô-Giáo chính là tư tưởng “Con người được sinh ra giống hình ảnh Thiên Chúa(Kn1:26) và chúng ta được kêu gọi, khuyến khích hãy thương yêu nhau như anh em một nhà không ngoại trừ một ai” (Ga13:34-35; Mt 22:39; Rm13:8-10; Gl 5:14) đúng tinh thần “tứ hải giai huynh đệ”.

Brog gọi đó là tư tưởng Do-Thái-Kito-Giáo và đó không phải chỉ là một đổi mới ở Tây phương nhưng nó còn tiếp tục là nguồn linh hứng đạo đức cao vời lan truyền cho đến thời đại hiện nay của chúng ta.

Niềm cảm thông mà chúng ta có được đối với những nạn nhận động đất mới đây ở Haiti hay nạn nhân bệnh AIDS ở Phi Châu, người dân nghèo đói, cơ cực, khổ sở, lầm than, bị chính quyền hành hạ ức hiếp, bị cướp đất cướp nhà ở Việt Nam là một đức tính vị tha đặc biệt, ngoại lệ trong lịch sử nhân loại. Chúng ta có được như vậy chính là nhờ truyền thống Do-Thái-Kitô-Giáo.

Chúng ta thử lược qua những luận đề mà David Brog trình bày trong sách của ông.

THẬP TỰ CHIẾN VÀ TÒA ÁN LẠC GIÁO

Một chương trong cuốn sách nói về những hành động ác độc mà Brog coi như chỉ là những huyền thoại. Phần này chính thức nói về Thánh Chiến và Tòa Án Lạc Giáo ở Y Pha Nho. Đây là những vấn đề được nêu ra hầu như không thể tránh được khi mà Kitô giáo bị tấn công tới tấp. Thực  vậy, cả hai hiện tượng trong những giai đoạn lịch sử này đều đã phạm phải những tội ác độc hại tày trời, nhưng chúng ta cần phải để ý -như Brog đã nhận xét- đến bối cảnh đã đưa đẩy những điều đó xẩy ra.

Thánh chiến đã xẩy ra trong một kỷ nguyên chinh chiến ròng rã giữa Kitô giáo và Hồi giáo. Giữa những xung đột bất hòa đó thì Hồi Giáo luôn luôn là kẻ xâm lăng lấn kích trước, và cũng thường là kẻ chiến thắng. Vậy thì, theo như Brog, coi thánh chiến, người Kitô giáo là những kẻ khát máu không chấp nhận ai hết là một sai lầm và không chính xác. Ngoài ra Thánh Chiến chỉ là một trong những vòng xung đột giữa hai nền văn minh. Brog lý luận: lúc bấy giờ dĩ nhiên thánh chiến cũng đã gây ra nhiều tang thương chết chóc, nhưng Đức Giáo Hoàng, vị lãnh đạo Giáo Hội đã là người trước nhất cố gắng ngăn chặn lại những bạo động bất chính.

Còn về tòa án lạc giáo, Brog đã cắt nghĩa: Không thể có chuyện Giáo Hội là quyền lực đứng sau lưng lèo lái những truy nã ác độc được, trái lại Giáo Hội lúc bấy giờ đã luôn luôn là lá chắn và cái thắng ngăn cản những cực đoan thái quá.                                        

Thực vậy, vào năm 1478 Đức GH Sixtus đã ra một sắc chỉ cho phép tòa án lac giáo Y Pha Nho hoạt động, nhưng Brog vẫn biện hộ tiếp tục cho rằng chừng nào Vatican nhận thấy có điều gì quá đáng xẩy ra thì liền can thiệp buộc phải ngưng lại. Những năm sau đó, một số Giáo Hoàng cũng vẫn tiếp tục Tòa án lạc giáo với phương thức ấy.

Kết thúc chương sách này, Brog quả quyết rằng Giáo Hội Công Giáo lúc bấy giờ không phải là kẻ cầm đầu chủ mưu đứng sau lưng cổ võ bạo động chống Do Thái của thập tự chiến hoặc của tòa án lạc giáo mà trái lại Giáo Hội còn luôn luôn tìm cách ngăn cản, giới hạn những bạo động ấy. Vậy thì hai giai đoạn này không thể chứng minh được tôn giáo là nguồn gốc của xung đột giữa người với người. Tuy nhiên, ông vẫn thận trọng cảnh báo là nhờ những hiện tượng đó mà chúng ta phải luôn luôn tỉnh thức để niềm tin của chúng ta không bị mất hoặc bị tha hóa vì bản tính bất toàn của con người mình.

MẠNG SỐNG CON NGƯỜI

Ở một chương khác, Brog đã bàn về vấn đề mạng sống con người là thánh thiêng. Ông

lấy thí dụ và so sánh việc giết trẻ nít thời đế quốc La Mã. Luất pháp của La Mã lúc bấy giờ cho phép giết những đứa con trai bị tật nguyền hoặc yếu đuối và bất cứ đứa trẻ gái nào bất kể nó khỏe mạnh hay bệnh hoạn. Ngược lại, cả hai phía Do Thái giáo và Kitô giáo đều quả quyết và cấm không được sát nhân, giết kẻ vô tội. Brog đã lý luận là ở Tây phương ngày nay người ta nhận biết và coi mạng sống con người là thánh thiêng và mọi người đều bình đẳng chính là do được hấp thụ, thừa hưởng cái gia sản cao quí Do-Thái-Kitô-Giáo vậy.

Ông cho rằng từ xưa đến giờ xuyên suốt hầu hết các nền văn minh của nhân loại, chưa nơi nào đạt tới cái viễn tượng này. Nếu có một vài triết gia có được quan niệm đó và theo đuổi thì họ cũng không thể là người tiên khởi nghĩ ra được tư tưởng đó mà thực ra họ đã cóp nhặt được trong chính Kinh Thánh mà đa số họ đã đọc. Cái nguy hiểm là ngày nay –ông quả quyết- khoa học đang bóp méo, lẫn lộn giữa hai thế giới loài người và súc vật. Họ đối sử con người như là con vật. Họ cho rằng tôn giáo rất nguy hiểm và tôn giáo đã xâm nhập vào những địa hạt không phải của mình, nhưng thực ra nói đến luân lý đạo đức thì khoa học cần phải hiểu rằng quả thực mình thiếu cái chuyên môn đó.

Brog cảnh báo:

-         Khi khoa học phiêu lưu ra ngoài phạm vị khả năng chuyên môn của mình đi vào địa hạt luân lý thì thường để lại những thất bại đổ nát rải rắc trên lối đi của mình.

-         Cũng tương tự như vậy đối với khoa triết học –Brog tiếp tục giải thích- Khi chúng ta được lợi ích do truyền thống cổ điển và những triết gia theo học thuyết giác ngộ thì những điều mà triết lý dạy chúng ta lại bị giới hạn.

Truyền thống Do-Thái-Kito-Giáo cống hiến cho con người một giá trị vượt mức cá nhân đóng góp tài năng. Buồn thay -Brog biện luận- khoa triết hoc thế tục lại tìm cách phá vỡ cái tình trạng này và đưa chúng ta vào những hệ thống giá trị quá kém cỏi.

Một tronh những nguy hiểm khác là khoa ưu sinh học (eugenics) khá phổ quát ở những thập niên 1920 và 30. Họ chủ trương diệt sản những kẻ gọi là thấp hèn ngu dốt và ra luật trừng phạt người ta cũng không kém gì tối cao pháp viện Hoa Kỳ vậy. Để cho chúng ta khỏi nghĩ rằng đó chỉ là những chuyện kỳ quái trong lịch sử ở quá khứ, Brog còn đưa ra cho thấy rằng ngày nay cũng có những ông triết gia như Peter Singer đã từng chủ trương giết hài nhi, phá thai và an tử (euthanasia)[2].

TÍNH VỊ KỶ

Một chương đặc biệt với tiêu đề “Vượt thắng bản tính Vị Kỷ của chúng ta”[3] được đề tặng để chứng tỏ Do Thái Giáo và Kitô Giáo đã đặt Tình Yêu tha nhân vào một vị trí quan trọng thế nào. Để chứng minh điều đó, ta thấy Tình Yêu được ghi trong chương đầu của quyển sách thứ nhất của bộ Kinh Thánh, sách Sáng Thế Ký. Sách ghi rằng “Thiên Chúa tạo dựng nên loài người giống như hình ảnh Ngài” (Kn1: 26). Đây là tư tưởng cách mạng tuyệt đỉnh và độc nhất trong lịch sử nhân loại, Brog quả quyết như vậy.

Tin tưởng như thế có nghĩa là chúng ta công nhận mình được thấm nhuần cái giá trị cao cả ấy trên hết mọi loài thụ tạo và nó là nền tảng của mọi nhân quyền. Nó không chỉ kiến tạo một giá trị tuyệt vời về đời sống của mỗi người chúng ta mà còn khẳng định mọi người không phân biệt màu da, tiếng nói, địa phương, tôn giáo... đều bình đẳng như nhau.

Trong một đoạn đặc biệt và lý thú, Brog đã cắt nghĩa tình yêu tha nhận là trung tâm điểm của truyền thống Do Thái Giáo. Ông không chấp nhận tư tưởng cho rằng vào thời Chúa Giêsu, Do Thái Giáo chỉ thu gọn vào việc tuân giữ luật cựu ước và những nghi thức tế lễ.

Tuy nhiên ông cũng công nhận có sự khác biệt rõ ràng giữa Kitô giáo và Do Thái giáo. Nhưng nếu bỏ qua bên cạnh những vấn đề thần học ngăn cách hai bên, khi nói đến vấn đề luân lý đạo đức thì hiển nhiên Do Thái giáo và Kitô giáo có một tương đồng anh em rất rõ nét. Giống như Do Thái giáo, giáo huấn Kitô giáo luôn luôn nhấn mạnh là làm bất cứ việc gì chúng ta cũng phải nhân danh tình yêu và tình yêu cần phải đi đôi với việc làm. Tình yêu không có hành động là tình yêu chết. Tác giả đưa thí dụ đặc biệt về tình yêu sống động tuyệt vời là Chúa Giêsu chịu chết trên thập giá vì yêu thương nhân loại.

Ngày nay – Brog cũng nhấn mạnh- thông điệp đầu tiên của Đức Giáo Hoàng Biển Đức XVI cũng nói về Tình Yêu. Thiên Chúa là Tình Yêu / Deus Caritas est / God is Love.

LỜI KẾT

Brog cho rằng chúng ta có thể không đồng ý với nhau về việc có Thiên Chúa hay không nhưng chúng ta không thể không công nhận rằng căn bản và ý nghĩa của truyền thống Do-Thái-Kito-Giáo là nguyên thủy và trước nhất, nhờ đó chúng ta mới có thể biến cải một nền đạo đức đến chỗ tiến bộ được.

Để sáng tỏ vấn đề hơn, tôi mượn lời phê bình của Dennis Prager về cuốn sách. Dù khoa thần học của Do Thái giáo và Kitô giáo có khác nhau, nhưng hệ thống giá trị của Do-Thái-Kitô-Giáo quả là vĩ đại và không thể ngăn cách được. Là một người đã từng tranh biện trong nhiều thập niên, tôi có thể nói chắc chắn, không chút ngập ngừng, rằng David Brog đã hoàn thành một số vấn đề rất to lớn trong cuốn sách của ông. Tôi tin rằng ông đã đưa ra được một luận đề, không thể chối cãi được, là chối bỏ tư tưởng Do-Thái-Kitô-Giáo thì lại một lần nữa chỉ đưa con người đến đau khổ và tội lỗi, đổ nát triền miên mà thôi.

Hơn là một cuốn sách quan trong và tuyệt vời, sách In Defense of Faith: The Judeo-Christian Idea and the Struggle for Humanity của David Brog còn là một hướng dẫn cần thiết, không thể thiếu để đạt tới một thế giới tốt đẹp hơn.

Fleming Island, Florida

August 6, 2010

NTC