CHÚA NHẬT III C MÙA VỌNG
Xp 3:14-18a; Pl 4:4-7; Lc 3:10-18
Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD
Chúa sẽ hân hoan
vì người
Hỡi Thiếu Nữ Zion, hãy cất tiếng ca! Hỡi
Israel, hãy hân hoan vui mừng! Hỡi Thiếu Nữ Jerusalem, hãy hân hoan nhảy mừng
hết tâm hồn! Chúa đã rút lại lời kết án ngươi và đẩy lui quân thù của ngươi.
Vua Israel là Thiên Chúa ở giữa các ngươi, ngươi không còn phải khổ cực nữa.
Trong những ngày đó, ở Jerusalem, thiên hạ sẽ nói rằng: Hỡi Zion, đừng sợ, tay
ngươi sẽ hết rã rời! Chúa là Thiên Chúa ngươi, là đấng mạnh mẽ ở giữa ngươi,
chính Người cứu thoát ngươi. Người hân hoan vui mừng vì ngươi. Người cảm động
yêu thương ngươi, và vì ngươi, Người sung sướng reo mừng. Những kẻ hư hỏng bỏ
lề luật, Ta sẽ qui tụ chúng lại, vì chúng cũng là con cái ngươi. (Zephaniah
3:14-18a)
*******
Mùa Vọng, không chỉ là thời gian thống
hối, mà còn là thời gian VUI MỪNG. Người Kitô hữu tuyên xưng đấng Thiên Sai thực
sự đang đến và triều đại Thiên Chúa đang ở tầm tay. Trong những ngày này, tất
cả mọi người đều được mời gọi chuẩn bị tâm hồn và cuộc sống để đón Con Thiên
Chúa làm người đến.
Giáo Hội gọi Chúa Nhật này là Chúa
Nhật Vui Mừng / Gaudete Sunday. Chúng ta hãy để ý đặc biệt hai chủ đề
quan trọng trong bài đọc 1 là danh hiệu “Thiếu Nữ Zion” và từ “Vui
Mừng”.
THIẾU NỮ ZION LÀ
AI?
Bài đọc 1 trích sách tiên
tri Zephaniah (3:14-18a-20) nói về người Thiếu Nữ Zion. Ai
là thiếu nữ Zion? Tại sao Giáo Hội lại lấy danh hiệu này đặt cho Đức Maria là
Mẹ Thiên Chúa ?
Tại sao lại gọi là “Thiếu
Nữ Zion”? Đây là một kiểu nhân cách hóa thành Jerusalem. Zion là
tên một thành lũy của người Jebusite mà vua David đã chiếm; dân tộc Tiền-Israel
hay bộ lạc Cana đã sinh sống ở đây, sau này trở thành thị trấn David. Trong Cựu
ước, nhiều chỗ nói về người Thiếu Nữ Zion, nhưng không phân biệt rõ ràng giữa
Thiếu Nữ Zion và thị trấn Jerusalem.
Trong Cựu Ước, tước
hiệu Nữ Đồng Trinh Israel cũng có nghĩa như Thiếu Nữ
Zion. Hình ảnh vị hôn thê của Thiên Chúa được nói tới trong sách Hosea
chương 1-3 phản ảnh sự bất trung của dân đối với Thiên Chúa. Sách tiên tri
Jeremiah 3:3-4 cũng nói về tính đĩ thõa và sự bất trung của vị hôn thê. Trong
Cựu Ước khi nói về sự đồng trinh có nghĩa là lòng trung thành với Giao Ước.
Trong thư gửi tín hữu Corinto, thánh Phaolo nói về Giáo Hội như là một
trinh nữ, thì có nghĩa là Niềm Tin tinh tuyền.
Xuyên suốt Cựu Ước, chúng ta
thấy nói Thiên Chúa sẽ tụ họp tất cả dân Người ở Zion - Jerusalem. Trong tiên
tri Isaiah 35:10, các chi họ Israel sẽ tụ tập tại Zion. Trong Ezekiel 22:17-22,
tiên tri đã nói Thiên Chúa thanh tẩy dân Người ở “bên trong” nội thành
Jerusalem.
Tả phần nội thành, tiếng
Hebrew được dùng là từ “beqervah”. Tiếng này có gốc là “qerev”,
nghĩa là sâu thẳm, thân thiết, thầm kín bên trong con người. Nó cũng có nghĩa
là dạ con của người mẹ, là tim, ngực, nội tạng của con người, cái phần huyền bí
nhất của linh hồn con người, ở đó cả khôn ngoan, tinh thần / thần tính, gian
xảo lẫn luật lệ của Chúa đều hiện diện. Do đó, Jerusalem giữ một nhiệm vụ làm
mẹ rõ ràng và nhất định trong lịch sử ơn cứu
độ.
THIẾU
NỮ ZION TRUYỀN THỐNG KITO GIÁO
Công Đồng Vatican II, trong
hiến chế tín lý về Giáo Hội Ánh Sáng Muôn Dân / Lumen Gentium (No
52), cũng long trọng gọi Maria là Thiếu Nữ Zion. Giáo Hội đặt tước hiệu này cho
Mẹ Thiên Chúa đã dựa vào một nền tảng Kinh Thánh rất phong phú. Maria làm nổi
bật những lời tiên tri trong cựu ước nói về nhiệm vụ cao quí của người phụ nữ
thời cánh chung vừa là mẹ Đấng Thiên Sai vừa là mẹ thần dân mới của Thiên Chúa.
Tước hiệu Thiếu Nữ Zion rõ
ràng là biểu tượng của Zion của đấng Thiên Sai trong Kinh Thánh. Maria chứng
minh những lời tiên tri trong Kinh Thánh Do Thái nói về nhiệm vụ cao cả của
người phụ nữ thời cánh chung là Mẹ đấng Thiên Sai và Mẹ thần dân mới của Thiên
Chúa, nghĩa là lúc đó từng cá nhân và toàn thể thần dân sẽ kết hợp chặt chẽ với
nhau thành hàng lối theo cấu trúc của văn hóa Israel.
Đối với các tiên tri, Thiếu
Nữ Zion chính là phối ngẫu của Thiên Chúa khi nàng tuân giữ giao ước. Nhiệm vụ
của Maria là Thiếu Nữ Zion, -không vì bất cứ một nhiệm vụ nào của Mẹ trong đời
sống dân Chúa- được hiểu một cách riêng rẽ về chúa Kito hay chúa Thánh Thần,
đấng mà Đức Kito đã ban tặng cho nhân loại khi trút hơi thở trên thập giá.
Theo Hiến chế “Ánh Sáng Muôn
Dân” thì tất cả khoa thần học và lòng thương xót của mẹ Maria đều thuộc về mầu
nhiệm Chúa Kito và mầu nhiệm của Giáo Hội. Maria, Thiếu Nữ Zion, là khuôn mẫu
của Giáo Hội, là vị Hôn Thê, là đấng đồng Trinh và là Mẹ. Đồng trinh ở đây không
chỉ hiểu theo nghĩa vật lý hay sinh học, mà còn có nghĩa tinh thần, nghĩa là
trung thành với Kinh Thánh, hòa hợp với tha nhân và tinh tuyền trong đức tin.
Lời mẹ Maria nói với gia
nhân tại tiệc cưới ở Cana (Ga 2:1-12) chính là lời mời gọi muôn dân trở thành
một phần của thần dân mới của Thiên Chúa. Maria chính là “Người Thiếu Nữ
Mới của Zion”, bởi vì Mẹ đã yêu cầu các gia nhân vâng theo chúa
Giêsu. Như vậy phải hiểu là tại Cana, người Thiếu Nữ Mới này của Zion đã nói
với toàn thể nhân loại.
Ở cả Cana lẫn trên núi
Calvary (trong Tin Mừng thánh Gioan), Maria đã đại diện không chỉ với tư cách
là Mẹ và thân tộc của Con mình, mà còn đại diện với tư cách nhiệm vụ biểu tượng
của một Phụ Nữ và Mẹ của thần dân Thiên Chúa. Tại núi Calvary, mẹ Maria chứng
tỏ là Mẹ của Zion. Rõ ràng nhất là trong Tin Mừng thánh Gioan: Tình mẹ
thiêng liêng bắt đầu dưới chân thánh giá.
Với tư cách “Mẹ
Zion”, Mẹ không những chỉ chào mừng và đại diện cho Israel, mà còn cho
toàn thể dân Chúa của Giao Ước Mới. Dưới chân thánh giá, Maria là Mẹ của thần
dân mới của đấng Thiên Sai, của tất cả những ai kết hợp làm một với chúa Kito.
Mẹ là người đã cưu mang chúa
Kito trong bụng, bây giờ Mẹ vẫn giữ địa vị của mẹ nơi tập hợp của thần dân
thánh của Thiên Chúa. Mẹ là Tân Jerusalem, bụng mẹ là Đền Thờ Thiên
Chúa, và muôn dân sẽ cùng nhau tụ họp lại trong Đền Thờ này là Con Mẹ. Mẹ chúa
Giêsu thực sự là mẹ của mọi con cái rải rác khắp mọi nơi. Mẹ là Mẹ Giáo Hội. Mẹ
là Thiều Nữ đầu lòng của Zion, dẫn dắt toàn dân Chúa trên hành trình đi về
vương quốc vĩnh cửu.
Xin được nhắc lại lời của
Hồng Y Marc Ouellet trong lời mở đầu hội nghị các Giám mục về “Lời Chúa
trong đời sống và sứ mệnh của Giáo Hội” hồi tháng 10 năm
2008: “Một phụ nữ là Maria, đã hoàn thành trọn vẹn lời Thiên Chúa kêu
gọi bằng tiếng ‘Xin Vâng’ trước Giao Ước và Sứ Mệnh của mình.
Qua tình mẫu tử đối với Thiên Chúa và tình mẫu tử thiêng liêng, mẹ Maria đã tỏ
ra là mẫu mực cho Giáo Hội sơ khai và Giáo Hội ngày nay.”
HÃY
VUI MỪNG TRONG CHÚA
Trong bài đọc 2 hôm nay,
thánh Phaolo kêu gọi chúng ta hãy luôn luôn vui mừng trong Chúa (Pl 4:4-7;
2:18; 3:1; 4:4). Đây là niềm vui mà thánh Phaolo đã khuyến khích chúng ta. Nó
phải là trung tâm điểm của mùa Vọng. Nhưng cái gì đã làm cho những người Kito
hữu bị truy nã hành hạ mà vẫn vui mừng?
Câu trả lời là vì họ có tình
liên đới, kết hợp với Thiên Chúa. Tình này sẽ trở nên mạnh mẽ hơn, thâm sâu hơn
trong khi họ bị truy nã. Sự vui mừng của họ không có tính cơ hội, trái lại nó ở
trong mọi hoàn cảnh. Đúng ra là nó ở trong Thiên Chúa. Niềm vui thực sự thì
vượt thoát khỏi vực thẳm, kéo dài sự liên kết với Thiên Chúa. Ngài lôi kéo
những ai có lòng tin thoát khỏi mọi thử thách và ưu phiền. Vui mừng trong Chúa
là một hình thức thờ lạy, và thờ lạy thì thường là những hình thức cầu nguyện.
Liên tục vui mừng dẫn đưa tới cầu nguyện và liên tục ca ngợi tung hô Thiên
Chúa. Vì thánh Phaolo khuyên chúng ta phải cám ơn sau mỗi khi cầu nguyện, nên
“cầu nguyện” có nghĩa là cầu khẩn Thiên Chúa, xin can thiệp cho mình và người
khác một cách nào đó.
ĐỐI
NGHỊCH VỚI VUI MỪNG
Đối nghịch của vui mừng và
hạnh phúc không phải là buồn rầu, nhưng là tình trạng chết chóc tang thương. Nó
thường biểu lộ dưới hình thức cay đắng, hoài nghi, tinh thần vô nghĩa, đầu óc
trống rỗng và tâm trí hẹp hòi. Nhiều người nghĩ là chúng ta thường cảm thấy có
một cái gì khác lạ xẩy ra trước các biến cố lớn như cảnh chết chóc tang thương
và bất mãn do nền văn hóa tiêu thụ gây ra. Nó kích động cảm giác chúng ta và
đưa ra cho chúng ta rất nhiều chọn lựa vô nghĩa trong khi chúng ta vẫn thèm
khát những mục đích thâm sâu cần thiết hơn.
Thế rồi lại có những ganh
ghét, tị hiềm là những loại cảm giác gặm nhấm làm hao mòn tâm hồn chúng ta do
chúng ta được giảng giải quá nghèo nàn về Lời Chúa nên đã có những chọn lựa
không thích hợp. Khi chúng ta nhận ra những người khác có thể làm được nhiều
điều hay vì họ đã bắt rễ nơi Thiên Chúa thì chúng ta tỏ ra ganh ghét tị hiềm.
Đây không phải là hiện thượng mới mẻ gì!
Ước ao thoát khỏi tình trạng
chết chóc và không hợp ý là một trong những lý do thúc đẩy những bậc cha mẹ
sống nơi cô tịch từ xưa đến giờ. Họ chối bỏ một thế giới náo nhiệt chỉ biết
theo đuổi quyền lực, tư lợi vật chất và lạc thú. Họ đi vào sa mạc để được thấm
nhuần suối nguồn thực của đời sống và niềm vui để có thể khám phá ra con người
thực sự của họ qua cầu nguyện liên lỉ. Khi đã khám phá ra được cái vô nghĩa và
sự trống rỗng của nền văn hóa mà họ gọi là Hạnh Phúc thì họ phải thay đổi để tìm
một lối đi khác.
ĐÔI
LỜI KẾT: HÃY VUI MỪNG TRONG THIÊN CHÚA
Để kết thúc bài suy
niệm này, chúng tôi mượn lời của Đức Phaolo VI trong tông huấn của ngài về Niềm
Vui Kito Giáo: “Hãy Vui Mừng Trong Thiên Chúa / Gaudete in Domine”:
“Đức Maria đã nắm bắt -chắc
chắn hơn bất cứ ai khác- là Thiên Chúa đã hoàn thành nhiều điều lạ lùng: Ngài
là thánh, Ngài nhân từ khoan dung, Ngài nâng những kẻ khiêm tốn lên, Ngài luôn
luôn giữ lời hứa. Nhìn bề ngoài cuộc sống của Mẹ, chúng ta chẳng thấy có gì
khác lạ, nhưng không phải vậy, Mẹ luôn luôn để ý rồi chiêm nghiệm về Chúa qua
những dấu chỉ nhỏ bé nhất, suy nghĩ và giữ kín trong lòng (Lc 2:19, 51).
“Không phải Mẹ không biết
đau khổ: Mẹ đứng sầu bi dưới chân thánh giá, hòa mình cộng tác một cách
tuyệt vời với những hy sinh của Con Mẹ là Thiên Chúa vô tội. Mẹ cũng vui mừng
vô cùng khi Chúa sống lại để rồi Mẹ cũng được đưa lên trời cả hồn xác trong
vinh quang.
“Mẹ là đấng đầu tiên vô
nhiễn cứu chuộc từ lúc thụ thai, Mẹ là nơi Thánh Linh Chúa ngư trị có một không
hai, nơi trú ẩn tinh tuyền của đấng Làm Người CứuChuộc. Mẹ đồng thời là Thiếu Nữ
yêu quí của Thiên Chúa và, trong Đức Kitô, Mẹ là Mẹ muôn loài. Mẹ đúng là mẫu
mực toàn hảo của Giáo Hội trần gian cũng như trên trời.”
Trong Mùa Vọng này, nhờ
gương sáng của thánh Gioan Tiền Hô, chớ gì chúng ta có được sức mạnh và lòng
can đảm cần thiết để biến đổi sa mạc khô cằn của chúng ta thành những khu vườn
tươi mát, những trống rỗng vô nghĩa của chúng ta thành ý nghĩa và kinh nghiệm
của người Công Giáo. Chớ gì lòng dũng cảm của thánh Phaolo và gương sáng của Mẹ
Maria, Thiếu Nữ Đồng Trinh Zion, chỉ dạy chúng ta cách thức vui mừng trong
Chúa, là đấng đang đến cận kề chúng ta rồi.
Fleming
Island, Florida
Dec. 2021