CHÚA NHẬT LỄ LÁ, NĂM A
Is 50:4-7; Pl 2:6-11; Mt
26:14-27, 66
Bác
sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD
Để chuẩn bị
Tuần Thánh chúng ta không thể không biết đến cuốn sách của Biển Đức XVI: “Đức
Giesu thành Nazareth – Từ lúc đi vào Jerusalem đến lúc Phục
Sinh” (Ignatius Press, San Francisco-USA-2011). Thiết tưởng tất
cả mọi người công giáo từ giáo sĩ, linh mục, giám mục đến giáo dân nên đọc để
có thể gặp được con người Giesu thành Nazareth và thấu hiểu trọng điểm của màu
nhiệm niềm tin mà chúng ta sẽ ôn lại trong tuần thánh này. Chuẩn bị Tuần Thánh
và đại lễ Phục Sinh, không có cách nào hay hơn là đọc và suy niêm kiệt tác này.
Nó sẽ giúp chúng ta hiểu biết hơn về đức Giesu, đồng thời giúp chúng ta cầu
nguyện và rao truyền Lời Chúa hiệu quả hơn.
Hàng năm, vào tuần thánh,
chúng ta vẫn theo chúa Giesu đi lên Jerusalem
giữa rừng người tung hô vang trời “Hosanna! Hoan hô! Hoan hô đấng nhân danh
Thiên Chúa mà đến!” Quả là một ngày tràn ngập ánh sáng, đầy vui tươi, hớn
hở, vang động tiếng nguyện cầu, nhưng ảm đạm ở cuối trời là cả một nguồn sóng
ngầm đầy oán ghét hận thù, tang thương và chết chóc. Chúng ta cũng bị cuốn hút
vào đám đông tung hô đấng thiên sai là vua khi người từ núi cây dầu đi
xuống…không phải rầm rộ với đoàn xe hộ tống, nhưng ngồi trên lưng một con lừa
con.
Quí vị nghĩ sao về quang
cảnh tưng bừng, người người tung hô đức Giesu là đấng thiên sai, là vua hòa
bình và hy vọng khi Người đi vào Jerusalem để rối 5 ngày sau, những tiếng hoan
hô vãy chào biến thành lời chửi rủa, đòi kết án tử hình, đóng đanh Chúa vào
thập giá.
Việc âm mưu giết Chúa của
một số người và những vị lãnh đạo tôn giáo thời đó là một tội ác tày trời, và
chúng ta hôm nay cũng đều là những kẻ đáng trách. Tội của họ và của chúng ta đã
làm Chúa phải chết trên thập giá. Chúng ta biết vì đâu mà Chúa phải chết như
vậy. Dĩ nhiên không phải vì bản tính thâm độc của những kẻ chủ trương giết Chúa
hơn 2000 năm trước, mà cả một vòng tròn tội ác lẩn quẩn đủ thứ như ganh ghét,
hận thù, ác độc, gian dối, bạo động, quỉ quái, lưu manh… từ xưa đến nay vẫn còn
tiếp tục đóng đanh Chúa, treo Chúa trên thập giá giữa những người anh chị em
huynh đệ của mình.
CÂU CHUYỆN CHÚA KHỔ NẠN
THEO MATHIEU
Khi viết câu chuyện khổ
nạn của Chúa (Mt 26:14-27:66), Mathieu đã theo sát chuyện của Mac Co, nhưng bỏ
một phần (Mc 14:51-52) và thêm một phần (Mt 27:3-10,19). Phần ông thêm vào, một
phần là những tin tức mà ông biết được từ đâu đó, một phần là cảm nghiệm thần
học của riêng ông (Mt 26:28) “…về sự tha
thứ tội lỗi” (Mt 27:52). Ngoài ra, Mathieu cũng thay đổi một ít chi tiết nhỏ
của Mac Co. Tuy nhiên cũng không có gì mới lạ hơn câu chuyện của Mac Co.
Đọc Mathieu, chúng ta có
cảm tưởng cuộc khổ nạn của chúa Giesu là một định mệnh vì Chúa đã chấp nhận nó
như là bổn phận của mình do Thiên Chúa Cha sắp đặt và sự chống trả mãnh
liệt với tử thần chỉ là tự nhiên. Trong chương đầu sách “Giesu thành Nazareth”
phần “Đi vào Jerusalem”, Biển Đức muốn chúng ta coi Zachariah 9:9, bản văn mà
Mathieu và Gioan đã trích dẫn với mục đích làm nổi bật ngày “Chúa Nhật Lễ Lá”: “Hãy
nói với thiếu nữ Zion, kìa Đức Vua của ngươi đang đến với ngươi, hiền hậu ngồi
trên lưng lừa con, một con vật chở đồ”(Mt 21:5; Zech 9:8; Ga 12:15).
Biển Đức viết: “Chúa Giesu là vua phá hủy mọi khí cụ chiến tranh, vua hòa bình,
vua bình dị, vua nghèo khó. Và sau cùng chúng ta thấy người trị vì một vương
quốc trải dài từ biển này tới biển kia, bao trùm toàn thế giới. Chúng ta cũng
được nhắc nhở về một tân thế giới bao quanh vương quốc của đức Giesu trải rộng
từ biển này đến biển kia trong những cộng đồng bẻ bánh hiệp thông với đức Giesu
Kito, như là một vương quốc hòa bình của Chúa. Không một vương quốc nào giống
như vậy…”
HOSANNA
NGHĨA LÀ GÌ
“Hosanna” nguyên thủy là
lời các tư tế trong đền thờ chúc lành cho khách hành hương, nhưng khi nó được tiếp
nối bởi lời tung hô “đấng nhân danh Thiên Chúa mà đền” thì có nghĩa là
đấng Thiên Sai, đấng mà Thiên Chúa Chỉ Định và Hứa Hẹn. Lúc đó nó trở thành lời
chào mừng Đức Giesu là đấng mà mọi người mong đợi, một người nhân danh Thiên
Chúa mà đến.
Có người hỏi tại sao lại
dùng từ “Hosanna” là tiếng Do Thái / Hebrew mà không chuyển dịch qua tiếng Hy
Lạp? Từ Hosanna theo nghĩa Hy Lạp là “Lạy Con vua David, xin hãy cứu giúp.
Chúc phúc đấng nhân danh Thiên Chúa mà đến. Lạy đấng tối cao, xin hãy cứu giúp
chúng tôi.” Đám đông tung hô chào mừng chúa Giesu trong khi hô to Hosanna,
xin cứu giúp, tay cầm cành lá vạn tuế vẫy chào theo nghi thức phụng vụ lễ
sukkot đã bị chính trị hóa thành lễ độc lập, lễ Hanukkah đầu tiên của dân Do
Thái. Dùng nghi thức phụng vụ để chào mừng đức Giesu hẳn có một mục đích. Tiếp
theo cuộc khải hoàn của đức Giesu đi vào Jerusalem
là việc Chúa thanh tẩy đền thánh (Mt 21:14-16). Đây là khung cảnh tranh đua
giải phóng của anh em nhà Maccabe đã được tính toán trước hầu nung nấu hy vọng
về một đấng thiên sai. Khi dân chúng tay cầm cành lá vạn tuế vẫy chào, miệng hô
to Hosanna hẳn họ đã biết điều họ làm.
Cảm xúc họ biểu lộ khá
phức tạp: Vui mừng ca ngợi Thiên Chúa lúc đi vào thành, hy vong giờ điểm của
đấng thiên sai đã đến, đồng thời cầu xin cho vương quyền David tức vương quyền
Thiên Chúa ngự trị trên Israel
sẽ được tái lập (Jesus of Nazareth, tr.8-10). Tiếng kêu cứu xin giúp đỡ khẩn
cấp “Hosanna” có một giá trị phổ quát, nó luôn luôn thích ứng với mọi hoàn cảnh
của con người, nó là lời kinh độc ngữ có tác động ảnh hưởng chính trị lật
đổ những kẻ áp bức ở bất cứ nơi nào, hiện tại cũng như thời thượng cổ, vì
vậy nó phải được thay đổi và tìm hiểu.
VỊ NGÔN SỨ TỪ NAZARETH
Ngay từ khởi đầu khi người
ta nghe nói về một ngôn sứ đến từ Nazareth, thì
người đó cũng chưa xuất hiện và đối với Jerusalem
cũng chẳng có gì là quan trọng, dân địa phương cũng không biết ông ta là ai.
Đám đông tôn vinh đức Giesu ở cổng thành lúc đó cũng không phải là đám đông sau
này đòi đóng đanh Chúa trên thập giá. Cả hai bộ mặt trong câu chuyện này đều
không nhận ra được chúa Giesu vì họ lẫn lộn giữa dửng dưng và sợ hãi. Điều này
đã được Biển Đức XVI mô tả như là một cảnh bi thương của thị trấn mà đức Giesu
đã nhiều lần nói tới, có khi rất gay gắt khi Người biểu lộ cho biết thời cánh
chung.
Ý NGHĨA CỦA KHỔ NẠN THEO
MATHIEU
Đối với Mathieu, điểm mốc
lịch sử của đức Giesu là cái chết và sự Phục Sinh của Người. Ngay khi Chúa vừa
chịu chết, thì một đời sống mới bắt đầu xuất hiện: Đất trời rung động, đá bể
làm đôi, mồ mả mở cửa, các thánh đi ra khỏi mồ và khải hoàn đi vào thị trấn của
Chúa. Khi viết những lời này, Mathieu đã nêu ra một viễn tượng vĩ đại về những
bộ xương khô như nói trong Ezekiel 37. Thiên Chúa thở thần khí vào những bộ
xương đó và họ sống lại từ cõi chết rồi trở thành người mới. Mathieu tin rằng
một đời sống mới cho toàn thể thế giới xuất hiện từ cái chết của đức Kito; một
cộng đồng sơ khai đã xuất hiện từ cuộc sống gần chết vì sứ mệnh của người Kito
giáo Do Thái đối với Israel hầu phát triển một thế giới ở Địa Trung Hải
và rèn luyện những người Do Thái và dân ngoại thành những người mới. ‘Chết-Sống
Lại’ không phải chỉ là một hình thức định mệnh của đức Giesu mà còn là
một hình thức định mệnh cho chính cộng đồng lịch sử.
Ý NGHĨA CỦA KHỔ NẠN THEO THỜI
NAY
Cuộc khổ nạn theo Mathieu
có ý nghĩa gì đối với chúng ta ngày nay? Nó tùy theo cái nhìn Kinh Thánh của
mỗi người về tình trạng hiện tại của Giáo Hội và thế giới. Chúng ta nhận sứ
mệnh đi diễn hành và làm mục vụ không phải chỉ từ Giáo Hội mà còn từ thế giới
bên ngoài nơi chúng ta sống. Thảm kịch ghê gớm về cuộc khổ nạn mà Mathieu
diễn tả cho thấy những điều mà ta gọi là “biến cố thế tục”, ngay cả những điều
bị phá hủy, làm tổn thương và khủng bố hay làm cho mù quáng đã đưa chúng ta về
phía trước của tương lai của Chúa và đặt thành giai đoạn để Chúa biểu lộ mình
cho chúng ta.
THỜ LẠY CHÚA
TRONG THÁNH THỂ
Để kết luận xin lấy những
lời Biển Đức XVI suy niệm về bài Tin Mừng Chúa Nhật Lễ Lá:
“Giáo Hội thờ lạy Chúa
trong phép Thánh Thể như là đấng đang và đã đến giữa Giáo Hội. Giáo Hội cũng
đồng thời thờ kính Người là đấng đang tiếp tục đến, là đấng dẫn dắt chúng ta đi
về phía Người. Là những khách hành hương, chúng ta đi lên với Người; là một
khách hành hương, Người đến với chúng ta và đem chúng ta lên cùng Người khi
Người chịu chết trên thập giá và sống lại, để cuối cùng đi về một Jerusalem
thực sự đang triển nở giữa thế giới hiệp thông, liên kết chúng ta với thân thể
Người.” (Jesus of Nazareth tr.11)
NTC