Tạp chí La Civiltà Cattolica số ra ngày
23 tháng 12 năm 2024 vừa qua có viết rằng: “Đây
là lễ Giáng sinh thứ ba liên tiếp mà chúng ta đang sống trong thời kỳ chiến
tranh…Cơn thịnh nộ không thể kiểm soát đang tấn công tất cả mọi người, đặc biệt
là dân thường, người già, phụ nữ và trẻ em. Những ngôi nhà đổ nát chôn vùi cư
dân, toàn bộ khu phố bị san phẳng, bệnh viện trở thành mục tiêu có thể là nơi ẩn
náu của bọn khủng bố, những người mê sảng lang thang không biết đi đâu, khắp
nơi đều thấy xác trẻ em đã chết. Thiếu hụt các nhu yếu phẩm cơ bản, chẳng hạn
như nước và thuốc men. Việc chăm sóc những người bị thương rất khó khăn, nơi
trú ẩn an toàn rất hiếm cũng như cơ hội tái tổ chức chuỗi cung ứng thực phẩm. Ở
khắp mọi nơi, chúng ta thấy đống đổ nát, máu, sự tuyệt vọng, cái chết: những thực
tế gợi lại quá khứ xa xôi mà chúng ta nghĩ rằng mình đã bỏ lại phía sau mãi mãi.”
Sau đó tờ báo nhận định:
“Chúng
ta mừng lễ Chúa Giáng Sinh năm nay trong một tình huống bi thảm như vậy. Chúa
Giêsu lại một lần nữa sinh ra trong lịch sử và trong cuộc sống của chúng ta.
Đây là câu chuyện muôn thuở, một câu chuyện thể hiện kế hoạch của Thiên Chúa, lẽ
ra phải diễn ra một cách phong phú và thanh thản, nhưng thay vào đó lại nảy
sinh trong một cảnh tượng đau khổ, thất bại, bạo lực và chết chóc.” Và tờ tạp
chí đặt một câu hỏi: “Điều này đối với
chúng ta, có ý nghĩa gì?” [1]
1. Ánh sáng chiếu rọi
Chúng ta đang sống trong một thế giới có
quá nhiều sự chia rẽ. Chúng ta không muốn nghĩ mọi thứ trên thế giới lại tồi tệ
đến vậy. Nhưng không phải thế giới của chúng ta đen tối như vậy hay sao? Chúng
ta dễ có cảm giác có quá nhiều bóng tối ở khắp mọi nơi. Tất cả những điều này
làm nổi bật những xung khắc trong các mối tương quan của con người hiện tại. Nhưng
có bao nhiêu người trong chúng ta thừa
nhận rằng nguyên cớ của những xung khắc đó nằm ở chính cõi lòng sâu thẳm
của tất cả chúng ta: thiếu ánh sáng của Chúa Giêsu Nhập thể và Nhập thế. Bóng tối
không nhận ra ánh sáng: “Ngôi Lời là ánh
sáng thật, ánh sáng đến thế gian và chiếu soi mọi người. Ngài ở giữa thế gian,
và thế gian đã nhờ Ngài mà có, nhưng lại không nhận biết Ngài” (Ga 1: 9-10).
Nhưng hôm nay - cũng như ngàn năm trước, ánh sáng đó vẫn đang tỏa sáng. Bóng tối
cũng không thể chế ngự ánh sáng: “Ánh
sáng chiếu soi trong bóng tối, và bóng tối đã không diệt được ánh sáng” (Ga
1: 5). Ánh sáng đó - Ngôi Lời Giêsu - chỉ cho chúng ta con đường thoát khỏi tất
cả những điều tồi tệ này để đến với những điều tốt đẹp hơn.
Những chương đầu của sách Tin Mừng theo
thánh Mátthêu chỉ cho chúng ta thấy Chúa Giêsu là ai và Ngài từ đâu đến. Chúa
Giêsu đến từ Bêlem, quê hương của vua Đavít, thuộc miền Giuđê. Nhưng thực ra chúng
ta học biết rằng Chúa Giêsu là Ngôi lời đã có từ lúc khởi đầu: “Lúc khởi đầu đã có Ngôi Lời. Ngôi Lời vẫn hướng
về Thiên Chúa, và Ngôi Lời là Thiên Chúa” (Ga 1:1). Ngôi Lời cũng là “Sự sống, và sự sống là ánh sáng cho nhân loại”
(Ga 1:4) cho thời đó và cho đến tận ngày nay. Ánh sáng Ngôi Lời Giêsu chiếu vào
thế gian. Những nhà chiêm tinh đến Giêrusalem, theo dấu một ngôi sao. Không phải
là một ngôi sao bình thường. Người ta tranh luận: đây có thể là một sao chổi
không? Hay là sự giao thoa giữa các hành tinh? Một siêu tân tinh, có lẽ vậy?
Chúng ta không biết chắc. Nhưng dù gì đi nữa thì đó hẳn là một thiên thể vô
cùng chói lọi mà Đấng tạo nên các tinh tú đã đặt trên bầu trời. Thực tế là ánh
sao đó nổi trội và đang chuyển động, rõ ràng là kỳ diệu, chắc chắn là siêu
nhiên. Thiên Chúa Cha khiến các tầng trời chuyển động để cho thấy sự lớn lao
nơi Ngôi Lời Thiên Chúa, Con của Ngài.
Thật không hợp lý chút nào khi Vua của
người Do Thái lại sinh ra trong một máng cỏ bừa bộn. Ít ra là phải trong một
dinh thự dành riêng cho các cậu ấm cô chiêu giàu có và quyền quý chứ! Thế mà
Ngài lại là một đứa trẻ nghèo hèn hơn cả những đứa trẻ con nhà bình dân. Tại
sao? Đức Giáo Hoàng Bênêđíctô XVI đã nói “Dấu
hiệu của Thiên Chúa là Ngài đã trở nên nhỏ bé vì chúng ta. . . . Thiên Chúa đã
trở nên nhỏ bé để chúng ta có thể hiểu Ngài, chào đón Ngài và yêu mến Ngài”
(Bài giảng Lễ Đêm Giáng Sinh, 24 tháng 12 năm 2006). Con trẻ được tỏ lộ ra cho
tất cả chúng ta, cho người Do Thái và người ngoại, cho người giàu và người
nghèo: “Vì chính mắt con được thấy ơn cứu
độ Chúa đã dành sẵn cho muôn dân: Đó là ánh sáng soi đường cho dân ngoại, là
vinh quang của Israel Dân Ngài” (Luca 2:30).
Lễ trọng Hiển Linh hôm nay, Giáo hội mừng
Chúa Giêsu tỏ mình ra với thế giới, qua cuộc gặp gỡ với ba nhà thông thái từ
phương Đông, được ngôi sao dẫn đường, để chiêm ngắm hài nhi mới sinh trong máng
cỏ ở Bêlem. Họ là dân ngoại, không thuộc về Istael, dân Chúa. Hiển Linh có
nghĩa là đột nhiên cảm thấy Thiên Chúa bộc lộ chính Ngài cho chúng ta hiểu thấu,
cho chúng ta nhận ra được điều gì đó rất quan trọng đối với mình; một trải nghiệm
tâm linh mạnh mẽ. Lễ Hiển Linh quan trọng với chúng ta như thế nào, chúng ta được
Thiên Chúa bộc lộ cho điều gì và cảm nghiệm mạnh mẽ điều gì?
Liệu chúng ta có cảm nghiệm được điều
ngôn sứ Isaia diễn tả trong bài đọc thứ nhất không: “Kìa bóng tối bao trùm mặt đất, và mây mù phủ lấp chư dân; còn trên
ngươi Chúa như bình minh chiếu toả, vinh quang Ngài xuất hiện trên ngươi. Chư
dân sẽ đi về phía ánh sáng của ngươi, vua chúa hướng về ánh bình minh của ngươi
mà tiến bước” (60: 2-3)?
Trong vở kịch Barjona của Sartre, ba đạo
sĩ giải thích hành trình của họ với người đứng đầu Do Thái, người này gọi họ là
những kẻ ngốc nghếch già nua lẩm cẩm: “Này Barjona, đúng là chúng tôi rất già nhưng
chúng tôi có sự khôn ngoan và biết mọi điều xấu xa trên thế giới. Khi chúng tôi
nhìn thấy ngôi sao này trên trời cao, trái tim chúng tôi nhảy lên vì vui sướng
như trái tim của trẻ thơ. Chúng tôi đã từng như trẻ thơ, và chúng tôi lên đường
vì chúng tôi muốn hoàn thành nhiệm vụ của mình, nhiệm vụ phát xuất từ niềm hy vọng,
với tư cách là những con người. Này Barjona, người đánh mất niềm hy vọng, sẽ bị
đuổi ra khỏi làng và bị nguyền rủa. Những viên đá trên đường sẽ thô ráp hơn dưới
chân ông ta và những bụi cây sẽ nên gai góc hơn. Gánh nặng sẽ đè nặng lên lưng ông
ta, mọi bất hạnh sẽ hành hạ ông ta như những con ong giận dữ, và mọi người sẽ
chế giễu ông ta. Nhưng mọi thứ đều mỉm cười với người có niềm hy vọng. Đối với người
ấy, thế giới là một món quà. Vậy thì hãy đến đây, liệu ông muốn ở lại đây hay
quyết định đi theo chúng tôi?”
Chúng ta có dám, như ba vị đạo sĩ, lên
đường tìm kiếm niềm hy vọng của chúng ta, nơi Chúa Giêsu, trở thành “Những Người Hành Hương của Hy Vọng” (Chủ
đề của Năm Thánh 2025) và trao tặng Ngài món quà đáng giá nhất ở mọi lứa tuổi, chính
là tình yêu của chúng ta. Chúng ta hãy mang tình yêu của chúng ta dành cho chồng,
cho vợ, cho con cái, bạn bè, hàng xóm, đến máng cỏ của Chúa Hài Nhi. Xin Chúa
chấp nhận và chiếu sáng tình yêu đó của chúng ta.
2. Tỏa sáng như những ngọn đèn giữa bóng
tối bao quanh
Trong trình thuật Tin Mừng hôm nay,
chúng ta thấy “mấy nhà chiêm tinh từ phương
Đông” (Mt 2:1), họ thấy một ánh sáng trên bầu trời, và họ lên đường hướng về
Giêrusalem tìm kiếm và hỏi: “Đức Vua dân
Do thái mới sinh, hiện ở đâu?” (Mt 2:1-2). Và họ đã được chỉ dẫn, bằng lời
trong Sách Thánh: “Tại Bêlem, miền Giuđê,
vì trong sách ngôn sứ, có chép rằng: Phần ngươi, hỡi Bêlem, miền đất Giuđa,
ngươi đâu phải là thành nhỏ nhất của Giuđa, vì ngươi là nơi vị lãnh tụ chăn dắt
Israel dân Ta sẽ ra đời” (Mt 2:5-6). Tại Bêlem này, họ tìm thấy thứ mà họ
đang tìm kiếm. Không chỉ là một kỳ quan thiên văn dẫn họ đến một bữa tiệc thỏa
mãn đôi mắt chiêm tinh của họ, mà là một vẻ đẹp trời cao làm no thỏa trái tim của
họ: hy vọng, hòa bình, niềm vui, từ vị Vua trẻ thơ mà họ tìm thấy ở Bêlem.
Những lời mở đầu của bài đọc thứ nhất
đưa ra cho chúng ta một mệnh lệnh để tuân theo: “Đứng lên, bừng sáng lên! Vì ánh sáng của ngươi đến rồi. Vinh quang của
Chúa như bình minh chiếu toả trên ngươi” (Is 60:1). Ngôi sao, ánh sáng của
Chúa Giêsu Hài Đồng, là dành cho tất cả chúng ta, những người tìm kiếm hòa
bình, ơn cứu độ, cuộc gặp gỡ giữa dân Chúa và dân ngoại, những người tin và những
người không tin. Thiên Chúa gọi chúng ta lại với nhau để được thấm đẫm tình yêu
của Ngài, và Ngài kêu gọi chúng ta trở thành một gia đình nơi hòa bình và hòa
giải ngự trị. Ánh sáng mang lại cho chúng ta đức tin, hy vọng và tình yêu. Làm
thế nào chúng ta chào đón những người hàng xóm và bạn bè không chia sẻ đức tin
của mình? Giống như các nhà thông thái vốn đã thực hiện một chuyến đi phi thường
để tỏ lòng tôn kính Chúa Kitô mới sinh, chúng ta cũng được mời gọi tỏ lòng tôn
kính và trở thành người loan báo Tin Mừng, để công bố rằng Chúa Giêsu đã sinh
ra và có niềm hy vọng nơi Ngài, Đấng đã sống và yêu thương, đã chết và đã sống
lại vì chúng ta. Chúng ta tràn ngập niềm vui và dám mời những người khác bước
vào chia sẻ niềm vui đó.
Lễ Hiển Linh không chỉ là một sự kiện
cách đây lâu rồi. Lễ Hiển Linh nhắc nhở chúng ta rằng sứ mệnh của Chúa Giêsu là
dành cho tất cả mọi người. Ngài đến vì mọi người và mọi dân nước. Ánh sáng của
Chúa Giêsu chiếu rọi trên chúng ta ngày hôm nay, hướng dẫn chúng ta và chỉ cho
chúng ta con đường. Ánh sáng này mời gọi chúng ta theo Chúa Giêsu và chia sẻ
ánh sáng của Ngài với những người khác.
Trong bài đọc thứ hai, thư gửi tín hữu
Êphêsô, thánh Phaolô nói về một mầu nhiệm được mặc khải cho ngài. Mầu nhiệm này
là dân ngoại là đồng thừa kế với người Do Thái, cùng chia sẻ những lời hứa qua
Chúa Giêsu. Bài đọc này cho thấy rằng ơn cứu độ mà Chúa Giêsu mang lại là dành
cho tất cả mọi người: “Mầu nhiệm đó là:
trong Chúa Kitô Giêsu và nhờ Tin Mừng, các dân ngoại được cùng thừa kế gia nghiệp
với người Do thái, cùng làm thành một thân thể và cùng chia sẻ điều Thiên Chúa
hứa” (Ep 3: 2-3, 5-6).
Trong quá khứ, có những sự chia rẽ mạnh
mẽ giữa người Do Thái và người ngoại bang. Sứ điệp của Phaolô phá vỡ những rào
cản này. Thánh nhân giải thích rằng trong Chúa Giêsu, tất cả mọi người đều được
chào đón. Đây cũng là sứ điệp của Lễ Hiển Linh: các nhà thông thái, vốn không
phải là người Do Thái, đã đến để thờ lạy Chúa Giêsu. Chuyến viếng thăm của họ
cho thấy Chúa Giêsu đã đến vì tất cả các dân nước.
Lễ Hiển Linh nhắc nhở chúng ta rằng ân sủng
của Chúa Giêsu dành cho tất cả mọi người, bất kể xuất thân của họ. Ánh sáng của
Chúa Giêsu chiếu rọi trên tất cả mọi người, mời gọi chúng ta trở nên thành viên
của gia đình Thiên Chúa. Chúng ta được kêu gọi sống sứ điệp hiệp nhất này và
chia sẻ Tin Mừng với những người khác, trở nên những ngọn đèn tỏa sáng giữa
bóng tối bao quanh chúng ta.
Phêrô Phạm Văn Trung
[1] https://hdgmvietnam.com/chi-tiet/giang-sinh-trong-thoi-chien