.:: Cong Giao Viet Nam ::.

Anh em hãy đi khắp tứ phương thiên hạ, để Loan Báo Tin Mừng Cứu Độ (Mc 15,16).

Mời gọi và lệnh truyền ấy, đến nay và mãi mãi về sau, vẫn cứ là bản chất của Hội thánh, vẫn cứ là một sứ mạng thiêng liêng và chí cốt của mọi tín hữu.

Nói đến Loan Báo Tin Mừng hoặc Truyền Giáo là nói đến các phương tiện truyền thông, để "diễn tả" và "chuyển tải" Tin Mừng. Trong đó, không thể không nói đến vai trò quan trọng và cần thiết của Báo Chí. Đặc biệt ở thời bùng nổ thông tin ngày nay. Nghe và nhìn (đọc), tận mắt, tận tai.

Lịch sử trên 400 năm (1615-2017) đạo Chúa vào Việt Nam là lịch sử của một quá trình hội nhập, một hoá trình cộng sinh và tiếp biến rất phong phú và đa đang các nguồn kinh nghiệm, cả trong rao giảng, lẫn trong đón nhận Tin Mừng. Có gặp gỡ, mời chào, thân thiện, làm quen. Primum vivere, deinde philosophare. Có viếng thăm, trao đổi, chuyện trò, phân giải, lý lẽ, hội luận. Mà cũng có đấy, nào bài bản, sách vở, kinh văn; nào lễ lạy, phụng vụ, bí tích. Tắt một lời, vừa nhẹ nhàng, dân dã đi vào sinh hoạt, mùa vụ đời thường Việt Nam; đồng thời, cũng không kém phần trọng vọng, kinh điển, phép tắc theo quy định về huấn giáo và lễ nghi của Hội thánh. Phải chăng, đây đã là một trong những truyền thống Đức Tin - Văn Hoá rất đặc thù đã in sau vào đời sống của dân Chúa Việt Nam xuyên suốt dặm dài lịch sử truyền giáo? Mặc cho bao phen sóng gió, cấm cách, bách hại nghiệt ngã, truyền thống vững bền và hiệu quả ấy, không những không bị chao đảo, xói mòn; mà còn được cộng lại, nhân lên gấp bội. Xin mạn phép gọi đó là "Di Sản Đức Tin - Văn Hoá" của người Công giáo Việt Nam. Nó vừa là "vật thể", vừa là "phi vật thể". Nó vừa hiện ra ở dạng "thành văn", lại vừa thấp thoáng, bàng bạc nơi tâm thức và ký ức của bao đời. Chúng tôi muốn nói đến "các thể loại văn bản nhà đạo" hoặc "một thứ văn hoá đọc" rất riêng và rất thiêng, đã nuôi sống dân Chúa Việt Nam. Ngạc nhiên chưa, đơn giản chỉ là những kinh sách, ngắm nguyện, ca vãn, truyện tích, bài giảng, lời rao, lịch phụng vụ Công giáo (những ngày lễ quanh năm) hoặc trân trọng hơn, là các Thư Chung (Thư Luân Lưu của các đấng bậc bản quyền trong Hội thánh), hay các văn kiện, thư tịch... Liệu có cường điệu lắm chăng, khi tạm đưa ra nhận xét chủ quan này, rằng đó là "đêm trước" của hừng đông, cánh cửa lớn mở ra một dặm dài hằng trăm năm (1908-2017) của lịch sử Báo Chí Công Giáo Việt Nam?

Và rồi, một chương mới được mở ra. Từ khi Quốc ngữ khẳng định được chỗ đứng và giá trị, đặc biệt từ khi Báo Chí Quốc Ngữ với tờ Gia Định Báo ra đời (15.4.1865) thì đời sống văn hoá của người Việt mình bỗng nhiên khởi sắc, sinh động và cập nhật hẳn lên. Người ta không chịu thu mình mãi ở chốn thư phòng để tầm chương trích cú, để vịnh nguyệt ngâm hoa, để mộng du, hoang tưởng. Kìa, xem đường phố, quê thôn đang rộn rã những làng văn làng báo, những thư quán, xưởng in, nhà xuất bản, những bút nhóm, văn thi đoàn, những nhóm phóng viên, ký giả, toà soạn, quầy báo, những hình ảnh, tin tức thời sự nóng bỏng, sầm uất, đông vui...Chính trong cái cuộc ra mắt bừng bừng khí thế ấy, Petrus Trương Vĩnh Ký (1837-1898) rõ ràng là người lĩnh ấn tiên phong, đặt cơ sở bước đầu vững chắc cho "Văn Học Báo Chí", cho "Nghề Báo" và "Làng Báo" Việt Nam. Cũng chính buổi giao thời này, riêng Công giáo đã góp mặt góp công rất sớm với một đội ngũ đông đảo những người cầm bút, tập hợp dưới trướng hàng loạt những cơ sở in ấn, xuất bản tiếng tăm, như: Nazareth Hồng Kông, Kẻ Sở, Kẻ Sặt, Tân Định, Vĩnh Trị, Phú Nhai Đường, Ninh Phú, Trung Hoà Qui Nhơn, Huế, Kon-Tum v.v. Đặc biệt hơn cả, là vào ngày 26.11.1908, Tuần Báo Nam Kỳ Địa Phận, cơ quan ngôn luận chính thức đầu tiên của Công giáo Việt Nam chào đời, mở ra một kỷ nguyên cho Báo Chí Công Giáo Việt Nam. Đọc lại mấy hàng "Bổn Quán Kính Báo" sau đây, ta càng thấm thía sứ vụ Loan Báo Tin Mừng của những con người cầm bút, hết lòng phục vụ công cuộc "Truyền Thông Công giáo" ngay từ buổi đầu gian nan ấy:

"Vì lòng ái mộ danh Chúa cả sáng, cùng ước ao cho con cái nhà Annam ta mọi nơi đâu đó được đua nhau tấn tài tấn đức, cho thông phần đạo và ngoan việc đời. Nhựt trình này lập ra, có ý gieo tin lành trong vườn Hội Thánh, có ý cho gia đạo mọi người mọi nơi đều đặng nhờ ích lợi cho phần hồn phần xác mọi bề." (Nam Kỳ Địa Phận, số 1,26.11.1908). Nói theo học giả Phạm Quỳnh - chủ biên của tờ Nam Phong Tạp Chí (1917) - thời kỳ 1865-1908 quả là thời kỳ phôi thai của Báo Chí Việt Nam và những người lam báo trong giai đoạn này có thể tự hào đã đóng vai trò của" những nhà giáo dục quần chúng, những người hướng dẫn hay những sứ đồ". Người ta cũng đã đọc thấy nỗi trăn trở đầy bức xúc ấy trong chồng chất nỗi niềm khôn nguôi của danh sĩ Phao lô Nguyễn Trường Tộ (1827-1871), bậc thức giả Công giáo vốn nặng lòng ưu thời mẫn thế với cuộc canh tân đất nước, qua bản Trần Tình và Tế Cấp Bát Điều: "Cần ấn hành một tờ nhật báo để đăng tải các chiếu chỉ, sớ, dụ, những việc làm của những đấng bậc có tiếng tăm, những công vụ quốc gia hiện thời cho học sinh đọc để biết cong việc trong nước. Đó cũng là một lợi ích lớn (lợi ích ấy rộng rãi như mưa móc thấm nhuần."