Một  độc giả thuộc một Công Đoàn ở San Franciso ( CA) đã gọi cho tôi và nêu hai câu hỏi sau đây :

 1- Cha VN phụ trách Công Đoàn ở đây thường cho xức tro vào Chúa Nhật thứ 1 Mùa chay thay vì thứ Tư Lễ Tro !!

2- Năm nay Cha còn định cử hành nghi thức rửa chân vào Chúa Nhật thứ 5 Mùa chay !!

Xin hỏi: có luật nào cho phép làm như trên không ?

Trả lời : nếu quả thật như lời thắc mắc trên thì linh mục nào đó đã tự ý "phăng " ra luật phụng vụ riêng của mình bất chấp kỷ luật của Giáo Hội về việc của hành các  bí tích và nghi thức phụng vụ nói chung.( liturgical celebrations).

Giáo Hội có kỷ luật chặt chẽ về các vấn đề trên , và không một linh mục - ngay cả giám mục nào được phép coi thường kỷ luật chung để tự ý "chế ra" nghi thức hay kỷ luật riêng của mình, gây hoang mang cho giáo dân và nêu gương xấu trong Giáo Hội.

Cụ thể , lịch Phụng vụ của Giáo Hội Công Giáo qui đinh rõ hai thời điểm quan trọng để cử hành những biến cố  trọng đại của lịch sử cứu độ.Trước hết là  Mùa Vong ( Advent), kéo dài trong 4 tuần lễ và kết thúc với cao điểm là Lễ Giáng Sinh,  được cử hành thống nhất trong toàn Giáo Hội vào ngày 25 tháng 12 dương lich. Đây là thời điểm cho Giáo Hội và con cái mình suy niệm về Mầu Nhiệm Nhập Thể ( Incarnation) qua đó Chúa Cứu Thế Giêsu, tức Ngôi Hai Thiên Chúa, đã giáng sinh làm Con Người  để cứu chuộc cho nhân loai khỏi chết vì tội . Tiếp đến là  Mùa Chay-( Lent) kéo dài 40 ngày từ thứ tư Lể tro đến Lễ Vọng Phục Sinh vào tối thứ bảy Tuần Thánh - là thời điểm Giáo Hội tưởng niệm sự chay tịnh, sự  thương khó và cái chết của Chúa Kitô trên thập giá để hoàn tất chương trình cứu chuộc nhân loại  của Thiên Chúa thực hiện nhờ Chúa Kitô, Đấng  " đã hiến dâng mạng sống  làm giá chuộc cho muôn người." ( Mt 20:28).  Mùa Chay kết thúc trong Tuần Thánh với cao điểm là Lễ Phục Sinh  tức Lễ  Vượt qua của Chúa Kitô,  Đấng đã toàn thằng sự tội và sự chết qua các chết của chính Người trên Thập giá và sống lại Ngày thứ tám tức ngày Chúa Nhật Phục Sinh.

Để chuẩn bị tâm hồn cho các tính hữu sống Mùa Chay, Giáo Hội cử hành Lễ Tro vào ngày thứ tư thay đổi mỗi năm theo Lịch phụng vụ. Nghĩa là ngày này  cũng như Chúa Nhật Phục Sinh  không cố định như ngày lễ Chúa Giáng Sinh mà thay đỗi mỗi năm theo chu kỳ phụng vụ của Giáo Hội. Tuy nhiên , lễ tro và việc sức tro phải được cử hành đúng vào ngày Thứ Tư Lễ tro ( Ashes Wednesday), chứ không thể cử hành vào ngày nào khác nhất là ngày Chúa Nhật , là Ngày của Chúa, Ngày kỷ niệm Mầu Nhiệm Vượt Qua của Chúa Kitô, từ cõi chết sống lại, mở đường hy vọng sống lại cho  những ai cùng chịu đau khổ và cùng chết với Chúa thì " chúng ta cũng nên một với Người , nhờ được sống lại như Người đã sống lại." ( Rm 6:5).

 Mùa Chay kết thúc trong Tuần Thánh với ba ngày trọng đại gọi là Tam Nhật Thánh ( Triduum) tưởng  niệm trước hết việc  Chúa Giê su lập Phép Thánh Thể và Chức Linh Mục trong Bữa Tiệc Ly cuối cùng chiều thứ năm với các môn đệ. Theo Tin Mừng Thánh Gioan, trong Bữa tiệc Ly này , Chúa Giêsu đã rửa chân cho 12 Tông Đồ hiện diên để dạy cho họ bài học quí giá về đức khiêm nhường và gương phục vụ.( Ga 13: 1-14).Như thế, việc rửa chân phải diễn ra trong Lễ chiều thứ năm Tuần Thánh, theo truyền thống từ xưa đến nay trong Giáo Hội Latinh.  Thứ Sáu Tuần Thành( Good Friday) là ngày tưởng  niệm sự thương khó và cuộc  tử nạn  của  Chúa Giêsu trên thập giá trước khi Người sống lại ngày thứ tám trong tuần tức Chúa Nhật Phục Sinh.

Như thể các biến cố trên của cả hai Mùa Vọng và Mùa Chay phải được nghiêm khắc cử hành theo đúng lịch và  nghi thức phụng vụ kể cả thời gian dành cho việc cử hành những mầu nhiệm này.

Liên can đến vấn đề trên , Giáo Lý và giáo luật của Giáo Hội nói rõ như sau:

  1- Hội Thánh Mẹ chúng ta tin  rằng mình có bổn phận phải cử hành công  cuộc  cứu độ của vị Hôn Phu thần linh của mình bằng việc tưởng niêm linh thánh  vào những ngày giờ nhất định trong suốt cả năm .Mỗi tuần một lần vào ngày được coi là ngày của Chúa ,tức " Ngày Chúa Nhật", Giáo Hội tưởng nhớ sự Phục Sinh của Chúa. Giáo Hội cũng cử hành mỗi năm một lần mầu nhiệm này để nhớ lại cuộc khổ nạn của Chúa trong Lễ Vượt qua , tức lễ Phục sinh  là lễ trọng nhất trong các lễ kính quanh năm của Giáo Hội..... (x SGLGHCG, số 1163)

2- Giáo luật số 838, triệt 1 cũng qui định  như sau:

 " Việc điều hành phụng vụ tùy thuộc hoàn toàn vào quyền bính của Giáo Hội; trong thực tế thuộc quyền Tòa Thánh, và theo quy tắc luật định, thuộc quyền Giám Mục Giáo phận.

Triệt 4: Giám Mục Giáo Phận có quyền ban hành các quy luật về phụng vụ, buộc mọi người phải tuân giữ, trong Giáo Phận đã được ủy thác cho ngài và trong giới hạn quyền bính của ngài.

Căn cứ vào các lời dạy trên của Giáo Hội, thì cho đến nay,  chưa có nơi nào Giám mục cho phép rời Lễ Tro vào ngày Chúa Nhật và cử hành nghi thức rửa chân ngoài Tuần Thánh ( Holy week) bao giờ . Riêng lễ Truyền Dầu (Crism Mass),  thì vì nhu cầu mục vụ, nhiều Giáo Phận ở Mỹ, ( trong đó có TGP Galveston-Houston) đã tổ chức lễ này vào ngày thứ Ba Tuần Thánh thay vì Thứ Năm để các linh mục coi xứ có ngày giờ cử hành Lễ Tiệc Ly chiều Thứ Năm Tuần Thánh ở các giáo xứ, Công Đoàn.

Nói rõ hơn, không linh mục nào được phép cử  hành phụng vụ thánh theo ý riêng của mình.Thí dụ , không ai được phép cử hành Lễ Giáng Sinh ngoài ngày 25 tháng 12 vì bất cứ lý do gì.

Cũng vậy, trong Mùa Chay, không có luật phụng vụ nào cho phép  cử  hành lễ Tro và sức tro ngoài ngày thứ Tư Lễ Tro theo lịch phụng vụ mỗi năm, nhất là  không được phép cử hành nghi thức rửa chân ngoài thứ năm Tuần Thánh theo truyền thống có lâu đời trong Giáo Hội.  Lại nữa , dù được cử hành đúng theo lịch phụng vụ , thì cũng không được phép rửa chân cho phụ nữ, hoặc cho mọi người trong nhà thờ rửa chân cho nhau như một số nơi đã làm. Đây là sự phóng túng ( fantaisie) về phụng vụ vì không theo đúng truyền thống mà chính Chúa Giêu đã khởi đầu khi Người chỉ rửa chân cho 12 Tông Đồ hiện diện mà thôi.Từ đó đến nay, tại Tòa Thánh La Mã ,  chưa có Đức Giáo Hoàng nào đã  rửa chân cho phụ nữ, mà chỉ chọn 12 người nam (có thể là linh mục hay phó tế) để rửa chân trong Lễ tối Thứ Năm Tuần Thánh .

Như vậy, kỷ luật bí tích và phụng vụ của Giáo Hội phải được triệt để tôn trọng ở khắp mọi nơi trong Giáo Hội để nói lên sự hiệp nhất ( Unity) trong việc cử hành các bí tích và nghi thức  phụng cụ của Giáo Hội.

Mặt khác, Giáo Hội cũng dạy trong Hiến Chế về Phụng vụ Thánh (SC) như sau :

" ...các chủ chăn không những chỉ chú tâm tuân giữ các lề luật trong các hoạt động phụng vụ để cử hành thành sự và hợp pháp mà thôi, nhưng còn lo cho các tín hữu tham dự Phụng Vụ một cách ý thức  linh đông và hữu hiệu." ( SC, số 11)

Nghĩa là mọi cử hành phụng vụ thánh trong Giáo Hội đều có ý nghĩa riêng biệt  để ghi nhớ và làm sống lại ý nghĩa  của mỗi cử hành phụng vụ. Do đó, linh mục  không những phải theo đúng kỷ luật bí tích và nghi thức phụng vụ  mà còn  phải cử hành  đúng thời gian qui  định cho mỗi dịp  để  giúp giáo dân hiểu rõ về ý nghĩa của mỗi cử hành phụng vụ. Nói rõ hơn, mùa Chay là thời điểm để chuẩn bị tâm hồn tín hữu tưởng nhớ  và sống lại cuộc chay thánh của Chúa Giêsu  trong rừng vắng suốt 40 đêm ngày trước khi Người ra rao giảng Tin Mừng Cứu độ . Mùa chay mời gọi tín hữu sám hối để cùng chết với Chúa Kitô và được sống lại với Người trong ơn phúc cứu độ. Mùa chay bắt đầu với thứ tư Lế Tro để  nhắc nhở mọi tín hữu nhớ mình là tro bụi và sẽ trở về bụi đất qua cái chết của thân xác con người. Nhưng hy vọng được sống đời đời với Thiên Chúa nhờ công nghiệp cứu chuộc của Chúa Kitô.Do đó việc sức tro trong ngày thứ tư Lễ Tro có ý nghĩa rất quan trọng là mời gọi mọi tín hữu sám hối để cùng chịu thương khó với Chúa Kitô, cùng chết với Người để được cùng sống lại với Người trong một đời sống mới theo Thần Khí. Như vậy,  không thể sức tro vào ngày Chúa Nhật là ngày tưởng niệm sự Phục Sinh của Chúa sau khi Người đã chay tịnh, đi rao giảng Tin Mừng, chịu khổ nạn và chết trên thập giá để hoàn tất công nghiệp cứu chuộc của Người cho nhân loại.

Nói rõ hơn , chỉ có người không hiểu biết gì hay cố ý không hiểu biết  về phụng vụ thánh mới làm việc sai trái là sức tro ngoài Thứ Tư Lễ Tro,  nhất là vào ngày Chúa Nhật là Ngày Giáo Hội mừng kỷ niệm  Chúa sống lại, thì làm sao còn phải sám hối với việc sức tro nữa ? ??

Cũng vậy, nghi thức rửa chân, nếu được cử hành,  thì phải làm trong khuôn khổ ngày  Lễ kỷ niệm Chúa Giêsu ăn bữa sau hết với các Tông Đồ. Trong dịp trọng đại này, Chúa đã lập bí tích Thánh Thể và chức Linh mục để " anh  em làm việc này mà tưởng nhớ đến Thầy." ( 1 Cor 11: 24).Cũng  trong Bữa Ăn này , Chúa đã rửa chân cho 12 Tông đồ hiện diện.Như vậy, nghi thức rửa chân phải đươc cử hành trong Lễ Tiệc Ly chiều Thứ Năm Tuần Thánh như  Giáo Hội vẫn làm  từ xưa đến nay để tưởng ng nhớ việc Chúa Giêu đã làm  trước khi Người bị trao nộp và thọ nạn trên thập giá ngày hôm sau.

Vì thế, cử hành nghi thức rửa chân ngoài Lễ Tiệc Ly là không theo đúng truyền thống của Giáo Hội và làm mất ý nghĩa của nghi thức này vì không đúng thời điểm và ý nghĩa của nó.

Tóm lại, mọi linh mục trong Giáo Hội đều được mong đợi dạy dỗ đúng giáo lý, tín lý, thần học của Giáo Hội và thi hành nghiêm minh mọi kỷ luật về bí tích và nghi thức phung vụ để giúp giáo dân hiểu đúng để sống đức tin và sốt sắng tham dự mọi cử hành phụng vụ để tôn thờ Thiên Chúa và ca tụng những kỳ công của Người trong việc sáng tạo và cứu chuộc con người nhở Chúa Cứu Thế Giêsu-Kitô.

Do đó, Giáo dân có bổn phận phải trình cho Giám mục coi sóc mình biết về những sai trái phụng vụ để xin ngài  kịp thời sửa sai vì lợi ích thiêng liêng của dân Chúa.

LM Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn