Khó nghèo là một bất hạnh lớn cho người đời ,
vì xét theo khôn ngoan của con người , thì đa số chỉ biết quí trọng giầu
sang về vật chất,và chỉ đi tìm danh lợi chóng qua ở đời này, nên người ta khinh
thường mọi giá tri tinh thần và đạo đức trong đó có giá trị của sự khó nghèo nội
tâm.
Nhưng với người có niềm tin Thiên Chúa, tin có
sự giầu sang vĩnh cửu trên Nước Trời, thì khó nghèo lại là một nhân đức cần
phải có để xứng đáng là những môn đệ lớn nhỏ của Chúa Kitô, Đấng đã thực sự
sống khó nghèo từ khi sinh ra trong hàng bò lừa cho đến khi chết trần trụi trên
thập giá.
Thế giới ngày nay đang chìm đắm trong đam mê
về tiền bạc và của cải vật chất,tôn thờ khoái lạc ( hedonism) khiến dửng dưng –
hay lãnh cảm ( numb, insensitive) trước sự đau khổ, nghèo đói của biết bao
triệu người là nạn nhân của bóc lột và bất công xã hội, đầy rẫy ở khắp nơi trong
thế giới tôn thờ vật chất, tục hóa và suy thoái thê thảm về luân lý, đạo đức và
lòng nhân đạo..
Đức Thánh Cha Phanxicô, trong một diễn từ , đã
thẳng thắn nói rõ là thế giới hiện nay đang sống với thảm trạng “ tôn thờ
tiền bạc ( cult of money ) và dửng dưng với bao triệu người nghèo đói ở
khắp nơi trên thế giới, đặc biệt là ở các quốc gia Phi Châu và Á Châu.
Không nói gì đến các nước vốn nghèo sẵn ở Á và
Phi Châu, ngay ở Hoa Kỳ là nước được coi là giầu có nhất nhì thế giới mà cũng có
biết bao người vô gia cư ( homeless) nghèo đói, sống vất vưởng trên hè phố ở
các đô thị lớn như Los Angeles, Houston, Chicago, Nữu Ước… Họ nghèo đến nỗi
không có nhà để ở và hàng ngày phải đến xin ăn ở các cơ sở từ thiện, trong khi
những người triệu phú , tỉ phú không hề quan tâm đến họ. Chính quyền liên bang
cũng như tiểu bang , cho đến nay, vẫn không có biện pháp tích cực nào để giúp
những người nghèo vô gia cự này.Nhưng mỉa mai và nghịch lý là chánh quyền Mỹ cứ
thi nhau đem tiền ra giúp các nước như Irak. Afghanistan, Pakistan, Ai Cập,
Syria...vì quyền lợi chiến lược của Mỹ, chứ không phải vì thương giúp gì dân
nghèo , nạn nhân của bóc lột và bất công xã hội ở các quốc gia đó; nhưng đáng
buồn hơn nữa là dân các nước nói trên vẫn chống Mỹ và muốn đuổi quân đội Mỹ
ra khỏi đất nước họ ! ( Irak và Afghanistan)!
Trước thực trạng trên của Thế giới, Đức Thánh
Cha Phanxicô, từ ngày lên ngôi Giáo Hoàng, đã tỏ mối quan tâm sâu xa đối với
người nghèo khó ở khắp nơi trên thế giới và luôn kêu gọi Thế giới nói chung và
Giáo Hội nói riêng phải làm gì cụ thể để thương giúp những người nghèo khó mà
Chúa Kitô đang đồng hóa với họ và thách đố chúng ta nhận ra Chúa nơi những
người xấu số này để thương giúp họ cách thich hợp theo khả năng của mình.( x Mt
25)
Đức Thánh Cha đã nghiêm khắc phê phán thế giới
“tôn thờ tiền bạc”vì người thấy rõ sự chênh lệch quá to lơn giữa người quyền thế
giầu sang và người nghèo cô thân cô thế ở khắp nơi trên thế giới tục hóa này.Nên
khi lên ngôi Giáo Hoàng ngày 13 tháng 3 năm 2013, ngài đã chọn danh hiệu
“Phanxicô” cho triều đại Giáo Hoàng ( Pontificate) của mình để nói lên ước muốn
sống tình thần nghèo khó của Thánh Phan xicô khó khăn Thành Assisi, và nhất là
tình thần và đời sống khó nghèo thực sự của Chúa Giêsu Kitô, “
Đấng vốn giầu sang phú quí nhưng đã tự ý trở nên khó
nghèo vì anh em để lấy cái nghèo của mình mà làm cho anh em trở nên giầu có.”
( 2 Cor 8:9)
Như thế, gương khó nghèo của Chúa Kitô mà Đức
Thánh Cha Phanxicô muốn thực hành phải là gương sáng cho mọi thành phần dân
Chúa trong Giáo Hôi noi theo, đặc biệt là hàng giáo sĩ và tu sĩ, là những người
có sứ mạng và trách nhiệm rao giảng và sống Tin Mừng Cứu Độ của Chúa Kitô để
nên nhân chứng dích thực cho Chúa , “Đấng đã đến
không phải để được người ta phục vụ nhưng là để phục vụ và hiến mạng sống mình
làm giá chuộc cho muôn
người.” ( Mt 20: 28).
Đặc biệt trong thư gửi cho các Tân Hồng Y ngày
13 tháng 1năm 2014 , Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh như sau :
“cái mũ đỏ không có ý nghĩa là
được thăng thưởng( promotion) một danh dự hay hào nhoáng bề ngoài (decoration)
mà chỉ đơn thuần là một hình thức phục vụ đòi hỏi mở rộng tầm nhìn và con tim…do
đó xin quí chu huynh nhận sự bổ nhiệm mới này với lòng khiêm cung, giản dị và
vui mừng, nhưng vui mừng không theo cách người đời hay bất cứ cách mừng vui nào
xa lạ với tinh thần của Phúc Âm về sự khắc khổ (austerity) tiết độ (sobriety)
và khó nghèo (poverty)”.
Tai sao phải sống
khiêm nhu và khó nghèo ?
Trước hết, phải nói ngay là khó nghèo ở đây
không có nghĩa là phải đói khát rách rưới, vô gia cư, lang thang đầu đường xó
chợ thì mới được chúc phúc. Ngược lại, phải lo cho mình và cho người trong gia
đình có phương tiện sống cần thiết tối thiểu như nhà ở, cơm ăn áo mặc, phương
tiện di chuyển như xe cộ ,vì ở Mỹ không ai có thể đi bộ hay xe đạp để đi làm
hay đi học được..Nghĩa là không nên “lý tưởng thiếu thực tế” để chỉ chú
trọng đến đời sống tinh thần mà coi nhẹ hay sao nhãng đời sống vật chất đúng
mức cho phù hợp với nhân phẩm.
Nhưng điều quan trọng nhất là phải có nhân
đức khiêm nhường và thực sự sống tinh thần nghèo khó mà Chúa
Kitô đã dạy các môn đệ và dân chúng xưa là “ Phúc
cho ai có tinh thần (tâm hồn)
nghèo khó vì Nước Trời là của họ. ( Mt
5:3; Lc 6 : 20)
Sự nghèo khó mà Chúa muốn dạy ở đây không có
nghĩa là phải đói khát , rách rưới về phần xác như đã nói ở trên mà chỉ có
nghĩa là không được ham mê tiền bạc và của cải vật chất, tiện nghi sa hoa, danh
vọng phù phiếm chóng qua ở đời này đến độ vô tình làm nô lệ cho chúng khiến
không còn chú tâm vào việc mở mang Nước Thiên Chúa trong tâm hồn của chính
mình và nơi người khác; cụ thể là các giáo dân được trao phó cho mình phục vụ
và săn sóc về mặt thiêng liêng.
Người tông đồ mà không có nhân đức khiêm nhu và
khó nghèo, để khinh chê tiền bạc , của cải vật chất và danh vọng hào nhoáng
ở đời , thì không thể rao giảng sự khó nghèo của Phúc Âm cho ai được. Không
có và không sống khiêm nhu và khó nghèo thực sự , mà lại rao giảng nhân đức
khó nghèo và khiêm tốn thì sẽ làm trò cười mỉa mai cho người nghe mà thôi.
Chắc chắn như vậy.
Mặt khác, sự thành công của sứ mệnh rao giảng
Tin Mừng không căn cứ ở những giáo đường, nhà xứ , Tòa Giám mục được xây cất
sang trọng , lộng lẫy để khoe khoang với du khách mà cốt yếu ở chỗ xây dựng
được đức tin và lòng yêu mến Chúa vững chắc trong tâm hồn của mọi tín hữu để
giúp họ sống đạo có chiều xâu thực sự, chứ không phô trương bề ngoài với số
con số đông tân tòng được rửa tội mỗi năm, đông người đi lễ hàng tuần, đi rước
ầm ỹ ngoài đường phố, trong khi rất nhiều người ( giáo sĩ, tu sĩ) vẫn sống
thiếu bác ái và công bình với nhau và với người khác.
Lại nữa,, người tông đồ lớn nhỏ - nam cũng như
nữ- mà ham mê tiền bạc , thì sẽ không bao giờ có thể sống và thực hành được
tinh thần khó nghèo của Chúa Kitô, Đấng đã sống lang thang như người vô gia cư
đến nỗi có thể nói được về mình là “ con trồn có
hang, chim trời có tổ, nhưng Con Người
không có chỗ tựa đầu.” ( Mt 8: 20)
Thử hỏi Chúa có đóng kich “ khó nghèo” từ khi
sinh ra trong hang bò lừa cho đến khi chết trần trụi trên thập giá hay không ?
Ai dám nói là có ? Nếu vậy, thì Chúa quả thực
đã sống khó nghèo trong suốt cuộc đời tại thế để nêu gương nghèo khó trong
tâm hồn và trong cuộc sống cho hết mọi người chúng ta. Nghĩa là các tông đồ
của Chúa nói riêng và toàn thể dân Chúa nói chung phải thi hành lời Chúa để đi
tìm và “ tích trữ cho mình những kho
tàng ở trên trời nơi mối mọt không làm hư nát, nơi trộm
cắp không đào ngạch và lấy đi được.” ( Mt 6: 20)
Nếu người tông đồ mà chỉ chú trọng đi tìm tiền
của và xây dựng nhà cửa cho sang trọng, thay vì xây dựng cho mình và cho những
người mình phục vụ một lâu đài nội tâm hoành tráng, thì mọi lời rao giảng về
khó nghèo của Phúc Âm sẽ trở nên trống rỗng và không có sức thuyết phục được ai
tin và thực hành, nếu không muốn nói là làm trò cười cho người nghe..
Muốn thuyết phục thì chính mình phải sống và
xa tránh hay chống lại những cám dỗ về tiền bạc và của cải vật chất để không
đôn đáo đi tìm tiền, làm thân với người giầu có để trục lợi.Và nhiên hậu, cũng
sẽ không hơn gì bọn Biệt phái và luật sĩ xưa kia, là những kẻ chỉ dạy người
khác sống nhưng chính họ lại không sống điều họ dạy bảo người khác, khiến Chúa
Giêsu đã nhiều lần phải nghiêm khắc lên án họ là :“quân
giả hình”, bó những gánh nặng mà chất lên vai
người ta , nhưng chính họ lại không buồn động ngón
tay vào.”( Mt 23: 4).
Nói rõ hơn, giảng tinh thần khiêm nhu và khó
nghèo của Chúa cho người khác, mà chính mình lại sống phản chứng bằng cách
chạy theo tiền của, dùng những phương tiện di chuyển sang trọng như đi các loại
xe đắt tiền như Lexus, BMW, Mercedes, Ìnfinity, Volvo… đeo đồng hồ longines,
Omega …làm thân với người giầu, không nhận dâng lễ cho người nghèo,vì có bổng lễ
thấp, mà chỉ nhận lễ có bổng lễ cao, nhất là bày chuyện “lễ đời đời”, một hình
thức buôn thần bán thánh (simonia), để lấy nhiều của giáo dân không am hiểu về
giá trị thiêng liêng của việc xin lễ..
Dĩ nhiên đây không phải là cách sống của tất
cả mọi linh mục, giám mục nhưng dù chỉ có một thiểu số nhỏ, thì cũng đủ gây
tai tiếng cho tập thể nói chung vì “ con sâu làm rầu nồi canh” như tục
ngữ Việt Nam đã dạy.
Như vậy, Giáo Hội của Chúa phải thực sự khiêm
nhu và nghèo khó theo gương Mẹ Maria , Thánh Giuse và nhất là Chúa Giêsu,
Người đã thực sự sống và chết cách khiêm nhu nghèo khó để dạy mọi người chúng
ta coi khinh , coi thường sự sang giầu, danh vọng phù phiếm ở đời này, để đi
tìm sự giầu sang, vinh quang đích thực là chính Thiên Chúa, cội nguồn của mọi
vinh phúc giầu sang vĩnh cửu mà tiền bạc, của cải và hư danh ở đời này không
thể mua hay đổi chác được.
Chỉ có nghèo khó, và khiêm nhu thực sự trong
tâm hồn, thì Giáo Hội mới có thể để lách mình ra khỏi mãnh lực của đồng tiền,
của cải vật chất,danh vọng trần thế, để không làm tay sai cho thế quyền mà trục
lợi cá nhân. Lại nữa, nếu quá yêu chuộng tiền bạc và hào nhoáng bề ngoài, để
nay tổ chức mừng 10 năm,mai 15 năm, ngày khác 20 năm thụ phong.., để kiếm tiền
mừng của giáo dân. Mà Kiếm để làm gì mới được chứ ? Cách riêng linh mục làm việc
ở Mỹ,được ưu đãi về lương bổng nhiều hơn các linh mục làm việc ở Á ,Âu Châu,
nhất là ở ViệtNam, nên không cần thiết phải kiếm thêm tiền bằng cách chỉ nhận
làm lễ với bổng lễ cao, nhất là tổ chức mừng sinh nhật, mừng kỷ niệm thụ phong
5 năm, 10 năm, 15 năm nhiều lần như vậy để kiếm tiền mừng của giáo dân, nhưng
lại là một trở ngại cho linh mục sống tinh thần khó nghèo của Chúa Kitô-và mặt
khác-làm phiền cho giáo dân cứ phải mừng cha xứ, cha phó trong những dịp như vậy
!
Tóm lại, muốn thi hành có hiệu quả sứ mệnh
thiêng liêng của mình là rao giảng Tin Mừng Cứu Độ của Chúa Kitô, thì người
Tông đồ lớn nhỏ phải là mẫu gương sáng chói về sự chê nghét của cải và hư
danh trần thế , để cứ dấu này “ người ta sẽ nhận
biết anh em là môn đệ của Thầy,(
Ga 13: 35) như Chúa Giêsu đã dạy các môn đệ xưa.
Nước Thiên Chúa mà Giáo Hội có sứ mệnh mở mang
trên trần thế này, không hề phục vụ cho nhu cầu tìm kiếm tiền bạc , danh vọng
trần thế và của cải vật chất hư hèn, mà chỉ cho mục đích hướng dẫn con
người đi tìm kiếm hạnh phúc và bình an vinh cửu trên Nước Trời mà thôi. Lại
nữa, không có giáo sĩ và tu sĩ nào có lời khấn sang giầu vật chất mà chỉ có
lời khấn khó nghèo, vì Có khó nghèo thực sự trong tâm hồn thì mới dễ vươn mình
lên cùng Chúa là chính nguồn vui, và vinh quang hạnh phúc vĩnh cửu . Đó là lý
do tại sao Chúa Giêsu đã nói với anh thanh niên giầu có kia là “
hãy đi bán những gì anh có mà cho người nghèo , anh sẽ
được một kho tàng trên trời , rồi hãy đến mà theo tôi.” ( Mc 10:
21)
Lời Chúa trên đây phải là đèn sáng soi cho mọi
người tín hữu trong Giáo Hội- cách riêng cho hàng giáo sĩ và tu sĩ- bước đi
qua bóng tối đen dầy đặc của tiền bạc, của cải vật chất,và danh vọng trần
thế hư hão, là những quyến rũ đã và đang mê hoặc con người ở khắp nơi, khiến
họ say mê đi tìm kiếm và tôn thờ, thay vì tìm kiếm và tôn thờ một mình
Thiên Chúa là cội nguồn của mọi phú quý giầu sang và vinh quang đích thực mà
thôi.
Chúa nói: “ ai có tai
nghe thì nghe” ( Mt 13:43; Mc 4: 23; Lc 8:8)
Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn
