CHĂM SÓC GIA NGHIỆP CỦA THIÊN CHÚA
Câu chuyện dụ ngôn quan trọng này hoàn thành câu chuyện dụ ngôn tuần trước. Dụ ngôn về hai người
con cho thấy sự ngoan cố của dân Israel; còn câu chuyện dụ ngôn tuần này, nói về
những tá điền độc ác, tập trung vào hình phạt sắp xảy ra.
Chúa Giêsu so sánh dân Israel với một vườn nho được
tuyển chọn, có hàng rào đặc biệt, có tháp canh, có người canh gác để trông chừng
bọn trộm và lũ thú hoang: “Có gia chủ kia
trồng được một vườn nho; chung quanh vườn, ông rào giậu; trong vườn, ông khoét
bồn đạp nho, và xây một tháp canh” (Mt 21: 33). Thiên Chúa đã không tiếc
công sức để trồng trọt và tô điểm vườn nho của Ngài. Vườn nho do các tá điền quản
lý; chủ nhà là Thiên Chúa, và vườn nho là dân Israel như tiên tri Isaia kể: “Bạn thân tôi có một vườn nho trên sườn đồi mầu
mỡ. Anh ra tay cuốc đất nhặt đá, giống nho quý đem trồng, giữa vườn anh xây một
vọng gác, rồi khoét bồn đạp nho. Anh những mong nó sinh trái tốt,… Có gì làm
hơn được cho vườn nho của tôi, mà tôi đã chẳng làm?” (5:1-2, 4) hoặc như
tiên tri Giêrêmia khẳng định: “Còn Ta, Ta
đã trồng ngươi như cây nho hảo hạng, cây nho thuần chủng” (2:21).
Những người tá điền được Thiên Chúa giao cho việc
chăm sóc dân Ngài là các thượng tế, kinh sư và kỳ lão. Sự vắng mặt của người chủ
cho thấy rõ ràng rằng Thiên Chúa thực sự đã giao phó Israel cho những người
lãnh đạo của họ; do đó Ngài yêu cầu họ phải chịu trách nhiệm và trả lẽ về vườn
nho mầu mỡ, tươi tốt mà họ đã được giao cho.
Người chủ thỉnh thoảng sai đầy tớ đi thu hoa lợi:
đây là sứ mệnh của các nhà tiên tri, nhưng số phận của các tiên tri đầy những
hy sinh đau khổ, những trái ý, những thập giá trong cuộc đời thi hành sứ vụ của
mình. Giêrêmia là một nhân chứng: “Suốt
ngày con đã nên trò cười cho thiên hạ, để họ nhạo báng con… Con nghe biết bao
người vu cáo: Kìa, lão 'Tứ phía kinh hoàng!', hãy tố cáo, hãy tố cáo nó
đi!" Tất cả những bạn bè thân thích đều rình xem con vấp ngã. Họ nói :
"Biết đâu nó chẳng mắc lừa, rồi chúng ta sẽ thắng và trả thù được nó!”
(Gr 20, 7-18). Thánh Phaolô trong thư gửi cho tín hữu Hípri cũng cho thấy: “Có những người phải chịu nhạo cười và roi vọt,
hơn nữa còn bị xiềng xích và bỏ tù; họ bị ném đá, bị cưa đôi, bị chết vì gươm;
họ phải lưu lạc, mặc áo da cừu da dê, chịu thiếu thốn, bị áp bức và hành hạ”
(Hípri 11: 36-37). Lần thứ hai người chủ sai một số đầy tớ đến thu hoa lợi thì họ
cũng chịu chung số phận như người trước. Chúa Giêsu ám chỉ cách các tiên tri của
Thiên Chúa bị các vua và tư tế Israel đối xử tệ bạc: “Gần đến mùa hái nho, ông sai đầy tớ đến gặp các tá điền để thu hoa lợi.
Bọn tá điền bắt các đầy tớ ông: chúng đánh người này, giết người kia, ném đá
người nọ. Ông lại sai một số đầy tớ khác đông hơn trước: nhưng bọn tá điền cũng
xử với họ y như vậy” (Mt 21: 34-36).
Cuối cùng, Thiên Chúa sai Con của Ngài đến với họ vì nghĩ rằng họ sẽ kính trọng Con
của Ngài hơn: “Sau cùng, ông sai chính
con trai mình đến gặp chúng, vì nghĩ rằng: Chúng sẽ nể con ta” (Mt 21: 37).
Ở đây có sự khác biệt giữa Chúa Giêsu và các tiên tri, vốn chỉ là những người
là tôi tớ, chứ không phải “Người Con”. Dụ ngôn cho thấy quyền làm con duy nhất,
siêu việt, diễn tả thiên tính của Chúa Giêsu Kitô.
Mục đích thâm độc của bọn tá điền là giết chết Người
Con, cũng là người thừa kế, để đoạt lấy gia tài: “Nhưng bọn tá điền vừa thấy người con, thì bảo nhau: "Đứa thừa tự
đây rồi! Nào ta giết quách nó đi, và đoạt lấy gia tài nó!” (Mt 21:38). Đây
là sự điên rồ của những người lãnh đạo vì họ mong muốn trở thành chủ nhân độc
tôn của Israel, dân của Chúa, bằng cách giết chết Chúa Giêsu: “Thế là chúng bắt lấy cậu, quăng ra bên ngoài
vườn nho, và giết đi” (Mt 21:39). 12:14; 26:4). Điều này ám chỉ việc Chúa Giêsu
bị đóng đinh, bên ngoài tường thành Giêrusalem.
Tham vọng của họ khiến họ mù quáng trước sự trừng
phạt đang chờ đợi họ. Chúa Giêsu tiên tri về hình phạt mà Thiên Chúa sẽ giáng
xuống những kẻ làm ác: Ngài sẽ xử tử chúng và cho người khác thuê vườn nho: “Vậy xin hỏi: Khi ông chủ vườn nho đến, ông sẽ
làm gì bọn tá điền kia?" Họ đáp: "Ác giả ác báo, ông sẽ tru diệt bọn
chúng, và cho các tá điền khác canh tác vườn nho, để cứ đúng mùa, họ nộp hoa lợi
cho ông” (Mt 21: 40-41). Đây là một lời tiên tri rất có ý nghĩa: “Các ông chưa bao giờ đọc câu này trong Kinh
Thánh sao? Tảng đá thợ xây nhà loại bỏ lại trở nên đá tảng góc tường. Đó chính
là công trình của Chúa, công trình kỳ diệu trước mắt chúng ta” (Mt 21: 42).
Sau này Thánh Phêrô nhắc lại điều này trước Tòa Công Luận: “Đấng ấy là tảng đá mà quý vị là thợ xây loại
bỏ, chính tảng đá ấy lại trở nên đá tảng góc tường” (Cv 4:11) và: “Anh em hãy tiến lại gần Chúa Kitô, viên đá sống
động bị người ta loại bỏ, nhưng đã được Thiên Chúa chọn lựa và coi là quý giá”
(1 Pr 2:4).
Viên đá sống động ấy là Chúa Giêsu, nhưng các
kiến trúc sư của dân Israel, những người lãnh đạo và
cai trị người dân, đã chọn cách không sử dụng viên đá đó trong công trình.
Vì sự bất trung của họ, Vương quốc của Thiên Chúa sẽ được trao vào tay một dân
tộc khác, Dân Thánh – Hội Thánh, những người sẽ dâng cho Thiên Chúa hoa trái Nước
Trời, nghĩa là đón nhận và kết hợp với Người Con và tạo thành một dân mới chung
quanh Người Con ấy là Chúa Kitô Giêsu, như Thánh Phaolô nói với tín hữu Philíphê
trong bài đọc thứ hai: “Anh em đừng lo lắng
gì cả. Nhưng trong mọi hoàn cảnh, anh em cứ đem lời cầu khẩn, van xin và tạ ơn,
mà giãi bày trước mặt Thiên Chúa những điều anh em thỉnh nguyện. Và bình an của
Thiên Chúa, bình an vượt lên trên mọi hiểu biết, sẽ giữ cho lòng trí anh em được
kết hợp với Chúa Kitô Giêsu” (4:6-7).
Để xây dựng tòa nhà được vững chắc, cần phải dựa
vào Viên Đá - Kitô Giêsu này, đừng
bao giờ vất bỏ viên đá đó kẻo rồi: “Ai
ngã xuống đá này, kẻ ấy sẽ tan xương; đá này rơi trúng ai, sẽ làm người ấy nát
thịt” (Mt 21: 44). Những kẻ này là những người lãnh đạo và cai trị dân Do
Thái thời Chúa Giêsu và tiếp đó là những kẻ coi Chúa Kitô và Giáo Hội của Ngài như
thù địch; rồi ra họ sẽ cay đắng ngộ ra rằng: “Ngài sẽ là nơi thánh; đối với cả Israel và Giuđa, Ngài sẽ là hòn đá gây
vấp ngã và là tảng đá khiến họ sa ngã” (Is 8:14-15).
Có lẽ đây là một trong những dụ ngôn có lời lẽ
cứng cỏi nhất của Chúa Giêsu. Đây không phải là dụ ngôn về sự tha thứ và tình
yêu mà là về thực trạng đức tin của chúng ta. Ngài kêu gọi chúng ta sinh hoa
trái cho vương quốc của Thiên Chúa nếu không vương quốc đó sẽ bị lấy đi khỏi
chúng ta, giống như bị lấy đi khỏi những người tá điền vườn nho. Tôi có thực sự
sợ hãi khi nghĩ đến điều này không? Kitô hữu mọi thời đại nên xem dụ ngôn này
như lời cảnh báo và khích lệ họ trung thành xây dựng cuộc sống của mình trên “đá
tảng góc tường” là Chúa Kitô và đảm bảo rằng họ không rơi vào sự vô tín như các
thượng tế, kinh sư và kỳ lão Do Thái thời Chúa Giêsu.
Chúng ta được mời gọi trung thành và làm việc cần
mẫn trong vườn nho của Thiên Chúa. Dụ ngôn này là lời nhắc nhở đừng bao giờ trở
thành một người Công giáo hữu danh vô thực. Có lẽ tất cả chúng ta đều đã từng
nghĩ rằng mình không cần phải đến nhà thờ, không cần phải tìm hiểu Lời Chúa,
không cần phải hồi tâm cầu nguyện, hoán cải, không cần phải thực thi tình
thương đối với những người chung quanh hoặc không nhất thiết phải khoan dung những
kẻ đã làm hại mình... Suy nghĩ như vậy có thể khiến chúng ta lạc xa khỏi Thiên
Chúa và xa cách anh chị em nơi chúng ta đang sống, đang làm việc. Đôi khi chúng
ta cần được nhắc nhở về những nguy cơ sẽ xảy ra khi chúng ta không cảnh giác,
không xét mình, không tự vấn lương tâm, cứ mải sống trong lợi lộc, danh tiếng,
thú vui mà quên mất rằng trong trần thế này tôi chỉ là tá điền có trách nhiệm
làm cho gia sản của Thiên Chúa sinh hoa mầu tốt tươi. Hãy để Tin mừng này thắp
lên ngọn lửa chiếu sáng vào những vô minh trong tâm trí thực dụng và có khuynh
hướng duy vật của chúng ta, nhiều khi đến độ bất chấp mọi chuẩn mực đạo lý, như
những tá điền trong dụ ngôn sẵn sàng giết chết Người Con của Ông Chủ để chiếm
đoạt của cải về tay mình. Chúng ta chẳng bao giờ dám giết Chúa Giêsu công khai
như các thượng tế, kinh sư, kỳ lão của dân Do thái thuở xưa, nhưng chúng ta, bằng
cách sống vụ lợi, ích kỷ cá nhân, có lẽ không ít lần đã bóp nghẹt Lời Chúa, chối
từ và không để cho Lời ấy vang lên và chất vấn lòng dạ mờ tối đầy toan tính,
tranh giành mọi thứ cho cái tôi riêng mình?
Tôi có coi dụ ngôn này như lời cảnh báo và nhắc
nhở tôi như tiên tri Isaia nói trong bài đọc thứ nhất không: “Tôi những mong trái tốt, sao nó sinh nho dại?
Vậy bây giờ tôi cho các người biết tôi đối xử thế nào với vườn nho của tôi:
hàng giậu thì chặt phá cho vườn bị tan hoang, bờ tường thì đập đổ cho vườn bị
giày xéo. Tôi sẽ biến thửa vườn thành mảnh đất hoang vu, không tỉa cành nhổ cỏ,
gai góc mọc um tùm; sẽ truyền lệnh cho mây đừng đổ mưa tưới xuống” (Is 5:
4-6)? Đây là điều đã xảy ra: thành phố Giêrusalem
bị người La Mã phá hủy hoàn toàn vào năm 70 sau Công Nguyên, đúng như Chúa
Giêsu đã cảnh báo trước: “Anh em nhìn thấy
tất cả những cái đó, phải không? Thầy bảo thật anh em: tại đây, sẽ không còn tảng
đá nào trên tảng đá nào; tất cả đều sẽ bị phá đổ” (Mt 24: 2).
Để tránh được thảm trạng này, nghe và làm theo
lời khuyên nhủ của Thánh Phaolô dành cho tín hữu Philíphê là việc cần thiết: “Ngoài ra, thưa anh em, những gì là chân thật,
cao quý, những gì là chính trực tinh tuyền, những gì là đáng mến và đem lại
danh thơm tiếng tốt, những gì là đức hạnh, đáng khen, thì xin anh em hãy để ý. Những
gì anh em đã học hỏi, đã lãnh nhận, đã nghe, đã thấy ở nơi tôi, thì hãy đem ra
thực hành, và Thiên Chúa là nguồn bình an sẽ ở với anh em” (Pl 4:8-9).
Phêrô Phạm Văn Trung.
Tác giả:
Phêrô Phạm Văn Trung
|