Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II 

Sắc Lệnh Về Tông Ðồ Giáo Dân

Apostolicam Actuositatem 

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Chương VI: Huấn Luyện Làm Tông Ðồ

28. Cần huấn luyện để làm việc Tông đồ. Việc tông đồ chỉ đạt tới kết quả mỹ mãn nhờ việc huấn luyện đầy đủ và chuyên biệt. Sở dĩ đòi hỏi phải được huấn luyện chu đáo như thế không những vì người giáo dân phải tiến bộ liên tục về đời sống thiêng liêng và về giáo lý, mà họ còn phải thích nghi trong khi hoạt động với những hoàn cảnh khác biệt tùy theo thực tại, nhân sự cũng như tùy theo nhiệm vụ. Việc huấn luyện này phải dựa trên những nền tảng đã được Thánh Công Ðồng đề xướng và công bố trong nhiều văn kiện khác ¹. Ngoài việc huấn luyện chung cho mọi tín hữu, còn phải có thêm lớp huấn luyện chuyên biệt cho một vài đoàn thể tông đồ có nhiều đoàn viên và hoàn cảnh khác nhau.

29. Những nguyên tắc của việc huấn luyện. Vì giáo dân cũng được tham dự vào sứ mệnh của Giáo Hội theo thể thức riêng của họ, nên việc huấn luyện cho họ làm tông đồ phải căn cứ trên tính chất riêng biệt của người giáo dân là sống giữa lòng đời, và phải đặc biệt thích nghi với đời sống thiêng liêng của họ.

Việc huấn luyện để làm tông đồ cũng bao hàm việc huấn luyện toàn diện con người cho phù hợp với nhân cách và hoàn cảnh của mỗi người. Thực vậy, giáo dân nhờ việc hiểu biết thấu đáo về thế giới hiện đại, họ phải là một phần tử thích nghi với xã hội và với nền văn hóa riêng của họ.

Nhưng tiên vàn, người giáo dân phải học sao cho biết chu toàn sứ mệnh của Chúa Kitô và của Giáo Hội bằng sống đức tin vào mầu nhiệm Thiên Chúa sáng tạo và cứu chuộc dưới sự hướng dẫn của Thánh Thần, vì Thánh Thần là Ðấng làm cho Dân Chúa được sống, Ðấng thôi thúc mọi người yêu mến Thiên Chúa Cha cũng như mến yêu thế giới và nhân loại trong Ngài. Việc huấn luyện như thế phải được coi là căn bản và là điều kiện cho mọi hoạt động tông đồ có hiệu quả.

Ngoài việc huấn luyện về đời sống thiêng liêng, còn phải huấn luyện vững chắc về giáo lý, ngay cả về thần học, luân lý, triết học tùy theo tuổi tác, hoàn cảnh và khả năng. Cũng không thể coi thường việc giáo dục văn hóa tổng quát cũng như đào tạo về kỹ thuật và thực hành.

Ðể việc giao tế với người khác được tốt đẹp, cần phải phát huy những giá trị nhân bản thực, nhất là cách sống chung thân thiện, cộng tác và đối thoại với mọi người.

Bởi vì việc huấn luyện tông đồ không phải chỉ hệ tại việc huấn luyện về lý thuyết, nhưng phải dấn thân trọng tập cho người giáo dân, ngay từ bước đầu dưới ánh sáng đức tin, đồng thời trong khi hành động, biết tự luyện và nên hoàn thiện cùng với người khác. Ðược như vậy họ sẽ phục vụ Giáo Hội một cách tích cực ². Việc huấn luyện này cần phải được hoàn hảo luôn mãi vì con người ngày một trưởng thành và vì những vấn đề luôn luôn biến đổi. Chính vì thế việc huấn luyện đòi hỏi một kiến thức mỗi ngày một sâu rộng, cũng như một hành động luôn luôn thích nghi. Ðể thỏa mãn những đòi hỏi muôn mặt trong việc huấn luyện, phải luôn lưu tâm tới tính cách duy nhất và toàn vẹn của con người để duy trì và gia tăng sự hòa hợp và thế quân bình nơi họ.

Như thế, người giáo dân mới dấn thân vào chính thực tại của trật tự trần thế một cách tích cực và sâu xa cũng như đảm đương vai trò của mình trong việc điều hành trật tự trần thế một cách hữu hiệu. Ðồng thời, như một phần tử sống động và là chứng nhân của Giáo Hội, họ làm cho Giáo Hội hiện diện và hoạt động ngay giữa lòng trần thế ³.

30. Người chịu trách nhiệm huấn luyện. Việc huấn luyện làm tông đồ phải bắt đầu ngay từ lúc mới giáo dục các trẻ em. Nhưng đặc biệt phải tập cho các thanh thiếu niên biết làm tông đồ và thấm nhuần tinh thần này. Việc huấn luyện này còn phải được tiếp tục trong suốt đời chúng tùy theo đòi hỏi của những trách nhiệm mới mà chúng lãnh nhận. Vậy những ai có trách nhiệm trong việc giáo dục Kitô giáo hẳn nhiên là phải coi trọng bổn phận huấn luyện tông đồ này.

Trong gia đình, bậc cha mẹ phải lo dạy cho con cái ngay từ khi còn thơ ấu nhận biết tình thương yêu thương của Thiên Chúa đối với hết mọi người, và dần dần, nhất là bằng gương sáng, phải dạy cho chúng biết lo lắng đến những nhu cầu vật chất cũng như tinh thần của người lân cận. Như vậy toàn thể gia đình và đời sống chung của gia đình phải nên như trường huấn luyện đầu tiên cho việc tông đồ.

Hơn nữa, trẻ em cần phải được giáo dục sao để vượt khỏi phạm vi gia đình, cho chúng biết nghĩ tới các cộng đoàn khác như Giáo Hội và xã hội. Chúng phải được tham dự vào đời sống cộng đoàn giáo xứ nơi chúng đang sống thế nào để cho chúng ý thức được mình là một thành phần sống động và hoạt động của toàn thể Dân Thiên Chúa. Các linh mục phải luôn nhớ đến việc huấn luyện tông đồ này trong khi giảng dạy giáo lý, trong các bài giảng, trong việc coi sóc linh hồn cũng như trong tất cả mọi hoạt động mục vụ khác.

Các trường học, các trường cao đẳng, các học viện công giáo nhằm mục đích giáo dục cũng có bổn phận phải giáo dục cho giới trẻ tinh thần công giáo và hoạt động tông đồ. Nếu thiếu việc huấn luyện này, hoặc vì thanh thiếu niên không học ở trường đó, hoặc vì một lý do nào khác, bậc cha mẹ và các vị chủ chăn cũng như các hội đoàn lại càng có bổn phận phải quan tâm đến vấn đề huấn luyện này. Do chức nghiệp và phận sự, các thầy dạy và các nhà giáo dục thực hành việc tông đồ giáo dân dưới một hình thức cao cả, do đó họ phải hấp thụ nền giáo lý cần thiết và phải thông thạo cao cả, do đó họ phải hấp thụ nền giáo lý cần thiết và phải thông thạo về khoa sư phạm để có thể giáo dục cách hữu hiệu.

Cả những tập thể hay các hội đoàn giáo dân, hoặc nhằm mục đích tông đồ hay nhằm những mục đích siêu nhiên nào khác, cũng phải tùy theo mục tiêu và phương thế riêng của mình mà chuyên cần hỗ trợ cho việc huấn luyện tông đồ này ⁴. Chính những tổ chức này thường là đường lối thông thường thích hợp cho việc huấn luyện làm tông đồ. Quả thật chính trong những tổ chức ấy người ta thấy có việc huấn luyện về giáo lý, về đời sống thiêng liêng và cả về thực hành. Cùng với những bạn hữu hay với các đồng chí hợp thành tiểu tổ, các đoàn viên của những tổ chức này kiểm điểm về những phương pháp, kết quả của hoạt động tông đồ của mình và cùng nhau đem đời sống hằng ngày của mình đối chiếu với Phúc Âm.

Việc huấn luyện này phải được tổ chức thế nào để bao gồm tất cả hoạt động tông đồ của người giáo dân. Vì không những họ hoạt động tông đồ giữa những tiểu tổ của các đoàn thể, mà còn phải hoạt động suốt đời trong mọi hoàn cảnh nhất là trong đời sống nghề nghiệp và trong đời sống xã hội. Hơn nữa, mỗi người giáo dân phải tích cực chuẩn bị để làm tông đồ. Việc chuẩn bị này càng cấp bách ở tuổi trưởng thành. Thực vậy càng lớn lên, trí khôn càng mở mang, vì thế mỗi người có thể khám phá thêm những tài năng Thiên Chúa phú bẩm cho, cũng như có thể sử dụng hữu hiệu hơn những đoàn sủng mà Chúa Thánh Thần ban cho để mưu ích cho các anh em mình.

31. Thích ứng việc huấn luyện với từng hình thức hoạt động tông đồ. Những hình thức hoạt động tông đồ khác nhau cũng đòi hỏi một sự huấn luyện đặc biệt tương ứng:

a) Ðối với việc tông đồ nhằm rao truyền Phúc Âm và thánh hóa mọi người, người giáo dân phải được huấn luyện đặc biệt để có thể đối thoại với người khác, với những người có đức tin hay với những người không tin, để bày tỏ sứ điệp Chúa Kitô cho mọi người ⁵.

Vì ở thời đại chúng ta, duy vật chủ nghĩa dưới mọi hình thức đang lan tràn khắp nơi, ngay cả giữa những người công giáo, nên người giáo dân không những phải chuyên cần học hỏi giáo lý công giáo, đặc biệt là những vấn đề đang được đem ra tranh luận, mà họ còn phải làm chứng bằng một đời sống Phúc Âm để chống lại với bất cứ hình thức duy vật chủ nghĩa nào.

b) Về việc cải tạo trật tự trần thế theo tinh thần Kitô giáo, người giáo dân phải được học hỏi về ý nghĩa đích thực và về những giá trị của những của cải trần gian, hoặc căn cứ ở chính những của cải ấy, hoặc căn cứ vào liên lạc giữa chúng với mọi mục đích của con người. Họ cũng phải được tập luyện để sử dụng đúng những của cải trần thế và biết tổ chức các cơ cấu, mà vẫn luôn luôn để ý đến công ích theo những nguyên tắc của học thuyết luân lý và xã hội của Giáo Hội, nhất là giáo dân phải lãnh hội những nguyên tắc và những áp dụng của học thuyết xã hội này để có khả năng không những góp phần vào việc phát triển học thuyết đó mà còn áp dụng đúng đắn học thuyết đó vào từng trường hợp cá biệt ⁶.

c) Vì những công cuộc bác ái và từ thiện là một bằng chứng hùng hồn về đời sống Kitô giáo, nên việc huấn luyện tông đồ cũng cần phải khuyến khích thực hiện những công cuộc đó, để các đồ đệ của Chúa Kitô, ngay từ thiếu thời, đã biết chia sẻ nỗi đau khổ của người anh em mình và rộng lòng giúp đỡ những anh em thiếu thốn ⁷.

32. Phương thế huấn luyện. Người tông đồ giáo dân hiện nay có nhiều phương thế, chẳng hạn: những khóa học tập, những kỳ đại hội, những cuộc tĩnh tâm, linh thao, những buổi họp mặt thường xuyên, những buổi thuyết trình cũng như sách báo và những sách giải thích: tất cả đều là những phương thế giúp họ trau giồi thêm kiến thức về Thánh Kinh cũng như về giáo lý công giáo, giúp họ nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng cũng như giúp họ hiểu biết những hoàn cảnh sống của thế giới để khám phá và sử dụng những phương pháp thích ứng nhất ⁸.

Những phương thế huấn luyện này được sử dụng tùy theo các hình thức hoạt động tông đồ khác nhau cũng như tùy môi trường hoạt động.

Có nhiều trung tâm và nhiều viện cao đẳng cũng được thiết lập nhằm mục đích huấn luyện này đã đem lại nhiều kết quả mỹ mãn.

Thánh Công Ðồng hoan hỷ vì thấy những sáng kiến như thế đang thịnh hành nhiều nơi và mong muốn thấy người ta thiết lập những cơ sở như thế ở những nơi đang cần thiết.

Hơn nữa Thánh Công Ðồng cũng cổ võ sự thiết lập những trung tâm thu thập tài liệu và nghiên cứu cho hết mọi hoạt động tông đồ, không những về khoa thần học mà cả về các khoa học khác như nhân chủng học, tâm lý học, xã hội học, phương pháp học, để phát triển tài năng của giáo dân nam cũng như nữ, giới trẻ cũng như giới trưởng thành.

Lời Kêu Gọi

33. Vậy Thánh Công Ðồng nhân danh Chúa hết sức kêu mời tất cả các giáo dân, hưởng ứng sự thúc đẩy của Chúa Thánh Thần, hãy mau mắn, đại độ và sẵn sàng đáp lại tiếng gọi của Chúa Kitô, Ðấng giờ đây đang tha thiết mời gọi họ. Ước gì giới trẻ hiểu rằng lời mời gọi này được đặc biệt gởi tới họ và ước gì họ vui mừng và quảng đại đón nhận. Quả thật chính Chúa một lần nữa nhờ Thánh Công Ðồng này, mời gọi tất cả các giáo dân hãy kết hợp với Người ngày một mật thiết hơn và nhận thức được những gì của Người cũng là của chính mình (x. Ph 2,5), họ hãy tham gia vào sứ mạng cứu rỗi của chính Người và một lần nữa Người sai họ đi tới các thành và những nơi Người sẽ đến (x. Lc 10,1). Như thế giáo dân hãy chứng tỏ mình là cộng tác viên của Chúa, cộng tác vào cùng một công cuộc tông đồ của Giáo Hội bằng nhiều hình thức và phương tiện khác nhau. Những cộng tác viên phải luôn luôn thích nghi với những đòi hỏi mới của thời đại và không ngừng ra sức phục vụ Chúa bởi biết rằng khó nhọc của mình không phải là uổng phí trong Người (x. 1Cor 15,58).

Tất cả và từng điều đã được ban bố trong Sắc Lệnh này đều được các Nghị Phụ Thánh Công Ðồng chấp thuận. Và dùng quyền Tông Ðồ Chúa Kitô trao ban, hiệp cùng các Nghị Phụ khả kính, trong Chúa Thánh Thần, Chúng Tôi phê chuẩn, chế định và quyết nghị, và những gì đã được Thánh Công Ðồng quyết nghị, Chúng Tôi truyền công bố cho Danh Chúa cả sáng.

Roma, tại Ðền Thánh Phêrô, ngày 18 tháng 11 năm 1965.

Tôi, Phaolô Giám Mục Giáo Hội Công Giáo.

Tiếp theo là chữ ký của các Nghị Phụ.

Chú Thích:

1 Xem CÐ Vat. II, Hiến chế tín lý về Giáo Hội, ch II, IV, V: AAS 57 (1965), trg 12-21; 37-49. - x. thêm Sắc Lệnh về hiệp Nhất, số 4, 6, 7, 12: AAS 57 (1965), trg 94-96, 97, 99, 100. - x. thêm trên, số 4.

2 Xem Piô XII, Huấn từ ad IV Conferentiam internationalem "Boy-Scout", 6-6-1952: AAS 44 (1952), trg 579-580. - Gioan XXIII, Tđ. Mater et Magistra, 15-5-1961: AAS 53 (1961), trg 456.

3 Xem CÐ Vat. II, Hiến chế tín lý về Giáo Hội, số 33: AAS 57 (1965), trg 39.

4 Xem Gioan XXIII, Tđ. Mater et Magistra, 15-5-1961: AAS 53 (1961), trg 455.

5 Xem Piô XII, Tđ. Serium laetitae, 1-11-1939: AAS 31 (1939), trg 635-644. - Xem n.t., Ad "laureati" Act. cath. It, 24-5-1953: AAS 45 (1953), trg 413-414.

6 Xem Piô XII, Huấn từ ad Congressum universalem Foederationis mundialis juventutis femineae Catholicae, 18-4-1952: AAS 44 (1952), trg 414-419. Xem n.t. Huấn từ ad Associationem Christianam Operatiorum Italiae (X.C.I.I), 1-5-1955: AAS 47 (1955), trg 403-404.

7 Xem Piô XII, ad Delegatos Conventus Sodalitatum Caritatis, 27-4-1952: AAS 44 (1952), trg 470-471.

8 Xem Gioan XXIII, Tđ. Mater et Magistra, 15-5-1961: AAS 53 (1961), trg 454.

*****

Tác Phẩm: MỘT VỊ THIÊN CHÚA NGỎ LỜI!

Thiên Chúa tỏ mình cho con người thế nào?

Chuyển ngữ:

Thérèse Trần Thiết

Fr. Marie Bảo Tịnh O.Cist

Nguyên tác: 

Michel HUBAUT

UN DIEU QUI PARLE!

Comment Dieu se révèle-t-il à l’homme?  

Chương 7

ĐỨC KITÔ-LỜI, LÀ NGƯỜI GIEO VÀ LÀ HẠT GIỐNG

(tiếp theo)

Mầu nhiệm được vén mở qua dụ ngôn

“Khi còn một mình Ðức Giê-su, những người thân cận cùng với Nhóm Mười Hai mới hỏi Người về các dụ ngôn” (Mc 4, 10).

Sau dụ ngôn đầu tiên này, dường như Thầy và các môn đệ muốn giữ một khoảng cách nào đó đối với đám đông (4, 26). Ta thấy quang cảnh được thay đổi cách đột ngột. Có gì xảy ra ở đó? “Ở nơi thanh vắng”. Mác-cô không nói rõ hơn, vì ông không mấy bận tâm đến nơi chốn. Ở đây, ông chỉ muốn cắt nghĩa tại sao lại dùng dụ ngôn, cũng như tại sao Lời Thầy Giê-su và cả Hội Thánh của Thầy lại gặp thất bại. Giảng huấn của Thầy hình như được chia làm hai phần: một phần dành cho đám đông còn phần kia dành cho nhóm môn đệ của Thầy (x. Mc 4, 10-25 và 33-34)

Chính Thầy Giê-su, và theo Mác-cô, cả cộng đoàn ki-tô hữu non nớt của ông, đều nhận thấy rằng các dụ ngôn thường vẫn còn khó hiểu đối với đại đa số thính giả. Họ như chỉ được nghe kể một câu chuyện hay, lý thú, mà không nắm bắt được ý nghĩa tâm linh sâu xa của nó. Thật ra, sứ điệp của dụ ngôn chỉ được hé mở từ từ, và cần được chú ý lắng nghe cách đặc biệt mới có thể khai mở được những ám hiệu để đi xuống chiều sâu của vấn đề.

Ở đây, thánh Mác-cô diễn tả như kiểu một “bài học cơ bản” mà Thầy Giê-su muốn giảng dậy cho nhóm Mười Hai và những “người chung quanh Thầy”, những người tìm riêng Thầy để hỏi về ý nghĩa dụ ngôn. Điều rõ ràng là họ đã không hiểu gì hơn đám đông! Nhưng nhóm người này của cộng đoàn được phân biệt với những người “ở ngoài kia”, chính vì họ dám hỏi Thầy về “dụ ngôn”, để có thể đào sâu hơn ý nghĩa của nó.

Mác-cô đã dùng từ “dụ ngôn” ở số nhiều, tuy Thầy mới chỉ kể một dụ ngôn này lần đầu! Điều này chứng tỏ cuộc đối thoại có tính cách chung chung, ám chỉ nhiều dụ ngôn khác nữa trong giáo huấn của Thầy. Niềm tin là một đón nhận từ từ một mầu nhiệm luôn vượt quá mọi tầm mức quan niệm của loài người. Niềm tin luôn là một thi công không ngừng.

“Người nói với các ông: "Phần anh em, mầu nhiệm Nước Thiên Chúa đã được ban cho anh em; còn với những người kia là những kẻ ở ngoài, thì cái gì cũng phải dùng dụ ngôn” (Mc 4, 11).

Thầy Giê-su như muốn phân định rõ giữa các môn đệ của Thầy: “Phần anh em” là những người nghe và đón nhận, còn với những “người kia”, họ ở ngoài Mầu Nhiệm, nên chỉ nghe được bằng ẩn dụ. Đối với Mác-cô, mầu nhiệm Nước Thiên Chúa (được dùng ở số ít) ám chỉ chính con người của Thầy. Giê-su là hiện thân của Thiên Chúa vô hình đến cứu chuộc con người; Giê-su là chính sự vén mở của mầu nhiệm Thiên Chúa. Ngay lúc Giê-su xuất hiện, lập tức Vương Triều của Thiên Chúa đã được cưu mang, nhưng chỉ sau biến cố Vượt Qua, Phục Sinh Khải Hoàn, lúc Đức Giê-su Ki-tô thực sự “Đăng Quang” trên Ngai Đấng Cứu Thế, mới là lúc Triều Đại của Thiên Chúa được khai trương đích thật.

Đối với Mác-cô, việc phân định giữa các môn đệ và “những người ở ngoài” không mang ý nghĩa kỳ thị, chia rẽ giữa hai thành phần “được chọn” và “không được chọn”. Vì thật ra, chính chất lượng của việc nghe và đón nhận mầu nhiệm Giê-su, mầu nhiệm của Lời Thầy, chính niềm Tin đã cho phép chúng ta đi từ nhóm này sang nhóm khác, “vào trong” hay “ra ngoài”; thuộc “đám đông” nghe mà không hiểu, hay vào số “các môn đệ”, là những người lắng nghe và đón nhận Ơn của Lời Thầy. Vì nơi Giê-su, mầu nhiệm được “trao ban” cho mọi người.

Mác-cô đối chiếu tâm trí, trí hiểu của con tim sẵn sàng cởi mở, với trí tuệ, trí thông minh chai cứng, khép kín trong những chủ thuyết triết lý, thuần lý, và cả thuần tôn giáo. Như những đoán xét của các nhà luật sĩ tố cáo Thầy Giê-su là đồng đảng với Sa-tan, và thái độ của những người “bà con” của Thầy đang đứng “ở ngoài” (x. Mc 3, 22.31-34). Một bên vì tự phụ, tự mãn trong mớ kiến thức chai cứng của họ, một bên vì sợ mà không thể đón nhận sự canh tân mới mẻ của Lời Giê-su.

Thái độ không đón nhận Giê-su và Sứ Điệp của Thầy còn là một vấn đề cho cộng đoàn ki-tô hữu mới được khai sinh. Nên thánh Mác-cô cũng muốn giải thích ở đây, bằng cách trích một câu trong sách ngôn sứ I-sai-a (x. Is 6, 9-10), nói rằng: mặc dù xem như có thất bại, có sự cứng lòng – các ngôn sứ đã nếm thử - nhưng tất cả đều mang một ý nghĩa trong lịch sử cứu độ, trong chương trình của Thiên Chúa.

 “Để họ có trố mắt nhìn[1]cũng chẳng thấy, có lắng tai nghe cũng không hiểu, kẻo họ trở lại và được ơn tha thứ” (Mc 4, 12).

Đoạn này trích từ trình thuật về ơn gọi của ngôn sứ I-sai-a, đã không được giới hữu trách thấu hiểu, họ bịt tai trước những lời kêu gọi của ngôn sứ. Tuy nhiên sự cứng lòng này đã không làm ông nản chí, cũng không ngăn cản ông tiếp tục sứ vụ do Thiên Chúa trao phó. Rất có thể là Thầy Giê-su đã ứng dụng trích đoạn này cho mình, để minh hoạ những khó khăn của chính Thầy khi không được dân chúng “nghe lời”.

Ta phải thấy rõ rằng Thiên Chúa đã mạo hiểm vô cùng khi để Lời của Người nhập thể, vì con người không những có thể từ chối không nghe Lời, mà còn đùa giỡn hay làm cho Lời sai lạc đi! Trong lịch sử Hội Thánh, đã chẳng có nhiều lần giáo huấn của Thầy Giê-su bị khinh rẻ, hoặc đã có một sự chênh lệch vô cùng lớn lao giữa những điều Thầy muốn mạc khải, và những gì con người nắm bắt được đó sao? Chúng ta sẽ chẳng bao giờ có thể tinh luyện việc “lắng nghe Lời Thầy” của mình cho cân xứng được!

Là một nhà mô phạm mẫu mực, luôn tôn trọng tự do con người, Thầy Giê-su không bao giờ cưỡng ép, mà chỉ khơi gợi niềm tin vào Lời. Thầy chỉ từ từ vén mở bức màn nhiệm mầu, để con người dần dần có đủ ánh sáng mà tìm hiểu hơn nữa, rồi bước theo Thầy, chứ không cưỡng bách, tước bỏ quyền tự do của chúng ta. Chính vì thế mà ta có thể nói rằng nghi nan hầu như đã là một thành phần cơ bản của mầu nhiệm đức tin rồi.

Thầy Giê-su đã không nhất thiết xếp con người vào giữa “những kẻ ở ngoài” và “nhóm môn đệ ở trong”. Thầy mong ước cho ơn cứu độ đến với mọi người. Thật ra, ranh giới nằm trong lòng mỗi người chúng ta. Mắt thường của ta không dễ nhận ra sự lớn mạnh của mầu nhiệm Nước Chúa, của Tình Yêu; chỉ những ai biết để cho Lời Thầy tác động làm thửa đất lòng mình nên trù phú, và được soi sáng bởi Thần Khí, mới trải nghiệm được thực tại này trong cuộc sống hàng ngày của mình.

 “Người còn nói với các ông: "Anh em không hiểu dụ ngôn này, thì làm sao hiểu được tất cả các dụ ngôn?” (Mc 4, 13).

Mác-cô mô tả ở đây dấu chỉ đầu tiên của sự kém hiểu biết nơi các môn đệ. Một đề tài mà ông đã nói đến 10 lần trong Tin Mừng của ông. Để nhấn mạnh rằng ngay các môn đệ cũng không nắm bắt được cách mau lẹ mầu nhiệm mà Thầy Giê-su muốn vén mở cho các ông, họ đã không dễ dàng đi từ “bên ngoài” vào “bên trong” các dụ ngôn! Mối bận tâm của Mác-cô là bầy tỏ cho cộng đoàn các tín hữu cũng như độc giả biết rằng chìa khóa để diễn giải các dụ ngôn chính là Đức Tin. Tin là đón nhận mầu nhiệm Giê-su, Người là “Dụ Ngôn sống động”, là chìa khóa của Vương Triều Thiên Chúa. Dụ ngôn người gieo giống này đã chẳng tóm lược trọn vẹn hình ảnh về sứ vụ của Thầy Giê-su, đã từng gặp những tấm lòng tin tưởng, cởi mở tiếp nhận, cũng như khép kín, từ chối không đón nhận sứ điệp của Thầy đó sao?

Diễn giải dụ ngôn Người gieo giống

  Mác-cô cũng như các thánh khác, khi viết Tin Mừng, đều phải cố gắng hiện thực hóa dụ ngôn này, để trả lời cho tình trạng hoang mang nơi các cộng đoàn mới mẻ của họ. Thầy Giê-su đã đặt trọng tâm của dụ ngôn vào việc gieo giống, vào một mùa gặt bội thu của sứ vụ, mặc dù những thất bại gặp phải nơi thửa đất lòng người.

Trong cách diễn giải của Mác-cô, ông đã đặt dấu nhấn trên thái độ của những “người đã được gieo cấy Lời”[2], trên sự chuẩn bị nội tâm của người nghe, trên chất lượng của việc đón nhận. Chúng ta đi từ câu chuyện gieo giống đến câu chuyện “thửa-đất-lòng-người”, tượng trưng cho từng thái độ đối với Lời.

Lối diễn giải mới này chỉ đơn thuần là vấn đề nhấn mạnh một khía cạnh, chứ không liên quan gì đến việc trung thành với mạc khải của Thầy, được Thần Khí bảo đảm và linh hứng cho các tác giả Tin Mừng. Lời Chúa là một kho tàng bất tận, mỗi thế hệ luôn có thể kín múc những ánh sáng mới, đáp ứng cho những vấn nạn của mình. Trong phần giải thích dụ ngôn, được biến thành ẩn dụ, một thể văn dễ dàng mang lại ý nghĩa cho từng phần của trình thuật, Mác-cô mô tả cho chúng ta bốn loại “đất-thính-giả” tiêu biểu.

 “Người gieo giống đây là người gieo lời. Những kẻ ở bên vệ đường, nơi lời đã gieo xuống, là những kẻ vừa nghe thì Xatan liền đến cất lời đã gieo nơi họ” (Mc 4, 14-15).

Xa-tan có thể làm cản trở việc nghe Lời (đối phương, kẻ thù của người gieo giống đến gieo cỏ lùng, trong Mt 13, 25). Các cộng đoàn Giáo Hội sơ khai đã có những kinh nghiệm đau buồn về việc loan báo Lời Tin Mừng, thường bị những sức mạnh của đối phương đe doạ, mà người ta dễ dàng nhận diện Xa-tan, kẻ cố tình cất Lời ra khỏi lòng người.

 “Còn những kẻ được gieo trên sỏi đá là những kẻ khi nghe lời thì liền vui vẻ đón nhận, nhưng họ không đâm rễ mà là những kẻ nông nổi nhất thời; sau đó, khi gặp gian nan hay bị ngược đãi vì lời, họ vấp ngã ngay” (Mc 4, 16-17).

  Lý do thứ hai của việc không đón nhận Lời là sự hời hợt của con người. Lời gieo vào cần được đón nhận trong thâm sâu lòng người, để được bén rễ trong đó hầu tránh khỏi mọi nguy hiểm, thử thách tất yếu phải xảy đến trong mọi cuộc sống của con người. Đối với Mác-cô, những nơi “sỏi đá”, có ý ám chỉ sự cứng lòng của người nghe, cũng như những cuộc “bách hại”, những vụ tai tiếng làm lung lạc lòng người.

 “Những kẻ khác là những kẻ được gieo vào bụi gai: đó là những kẻ đã nghe lời, nhưng những nỗi lo lắng sự đời, bả vinh hoa phú quý cùng những đam mê khác xâm chiếm lòng họ, bóp nghẹt lời khiến lời không sinh hoa kết quả gì” (Mc 4, 18-19).

Lý do thứ ba của việc không đón nhận Lời, của sự kiện Lời không nẩy sinh hoa trái, là vì bị chết nghẹt bởi “trăm công, nghìn việc”, bởi những lo lắng thái quá về của cải vật chất đời này, bởi những quyến rũ giàu sang. Đây chính là loại đối thủ lừa đảo nguy hiểm nhất, chúng ẩn hiện ở ngay trong cộng đoàn các tín hữu. (x. Gc 2, 1-4; 5, 1-6).

 “Còn những người khác nữa là những người được gieo vào đất tốt: đó là những người nghe lời và đón nhận, rồi sinh hoa kết quả, kẻ thì ba mươi, kẻ thì sáu mươi, kẻ thì một trăm” (Mc 4, 20).

Sau cùng là đất tốt, tượng trưng cho tất cả “những ai lắng nghe” Lời, cho Lời sinh hoa kết quả. Người lắng nghe bằng con tim, được Thần Khí Chúa tác động để có được một trí thông minh của đức tin. Lời sẵn có sinh lực riêng của mình, đó là suối nguồn của sự cảm thông mới mẻ, của sự thẩm định và cam kết dấn thân. Chỉ cần ta đừng gây trở ngại. Thành quả mỹ mãn của cuộc sống con người tuỳ thuộc vào mức độ đón nhận Lời trong đời mình.

Lm Phanxicô Xaviê Ngô Tôn Huấn

Lm. VĨNH SANG, DCCT, Chúa Nhật 28.10.2012 (Ephata 533)

ڰ

BẢN THẢO

ỨNG SINH LINH MỤC HỌC & SỐNG LINH ĐẠO LINH MỤC GIÁO PHẬN

GIÁO TRÌNH TU ĐỨC LỚP THẦN II & III

ĐẠI CHỦNG VIỆN THÁNH GIUSE HÀ NỘI 

2011-2012

CHƯƠNG HAI

ỨNG SINH LINH MỤC GIÁO PHẬN

HỌC VƯỢT LÊN KHỦNG HOẢNG VÀ TÁI ĐỊNH HƯỚNG ĐỜI SỐNG VÀ SỨ VỤ ƠN GỌI LINH MỤC (tiếp theo)

C. CÁC KHỦNG HOẢNG CÓ THỂ XẢY RA TRONG ĐỜI SỐNG VÀ SỨ VỤ LINH MỤC GIÁO PHẬN

“Chẳng lẽ Thiên Chúa lại không minh xét cho những kẻ Người đã tuyển chọn, ngày đêm hằng kêu cứu với Người sao? Lẽ nào Người bắt họ chờ đợi mãi? Thầy nói cho anh em biết, Người sẽ mau chóng minh xét cho họ. Nhưng khi Con Người ngự đến, liệu Người còn tìm thấy lòng tin trên mặt đất nữa chăng?”[329] 

C.1. Các cơn khủng hoảng có thể

Chúng ta có thể nói rằng khủng hoảng là một hiện tượng đặc trưng cho nhân loại qua dòng những thập kỷ này. Ngày nay người ta nói đến khủng hoảng năng lượng (dầu mõ, khí đốt), khủng hoảng chính trị (thay đổi quyền lực đột ngột và cực đoan), khủng hoảng sinh thái (giảm thiểu tầng ozone và quả địa cầu nóng lên), khủng hoảng kinh tế (nạn lạm phát và thất nghiệp), khủng hoảng đạo đức (áp đặt một nền đạo đức là kết quả những cuộc thăm dò đại đa số), khủng hoảng đức tin (những gì che đậy đàng sau sinh hoạt tôn giáo), khủng hoảng lãnh đạo (thiếu năng lực, phẩm chất, nhất là thiếu sự đồng nhất trong lời nói việc làm và cuộc sống), khủng hoảng ơn gọi (thiếu ơn gọi giáo sĩ và sự không ổn định của giới trẻ), khủng hoảng đời tu (sự tàn lụi của các Dòng lớn và những cộng đoàn đặc sủng cá biệt, và sự phát sinh những phong trào tông đồ mới), khủng hoảng căn tính linh mục (gương xấu lạm dụng ở nhiều nơi)…

Tuy nhiên, chúng ta cũng phải nhìn nhận rằng các khủng hoảng cũng là một dữ kiện sinh tồn. Có khủng hoảng tất nhiên đòi hỏi phải có những tiêu chuẩn giải quyết: chúng ta phải mở ra với thế giới đang đổi thay, nhưng phải tránh cơn cám dỗ khuôn đúc theo thế giới này, đồng thời phải chuyển tải cái nhân Phúc Âm đến cho một thế giới đang thực sự cần nó. Cái nhân Phúc Âm này không phải là một giáo thuyết mà là một con người: Chúa Giêsu Kitô, linh mục thượng phẩm và là Thầy duy nhất của chúng ta. Đặt trọng tâm nơi Chúa Giêsu, “vẫn là một hôm qua, hôm nay và mãi mãi”[330] là cách thế duy nhất để vượt lên khủng hoảng, tái định hướng đời sống và sứ vụ ơn gọi của mình hầu trở nên môn đệ đích thực.

Có thể nói ý niệm “mọi sự đều có lúc, mọi việc đều có thời” của sách Giảng Viên cũng nói lên chiều kích tích cực của các cơn khủng hoảng trong cuộc đời con người:

“Một thời để chào đời, một thời để lìa thế ;
một thời để trồng cây, một thời để nhổ cây ;
một thời để giết chết, một thời để chữa lành ;
một thời để phá đổ, một thời để xây dựng ;
một thời để khóc lóc, một thời để vui cười ;
một thời để than van, một thời để múa nhảy ;
một thời để quăng đá, một thời để lượm đá ;
một thời để ôm hôn, một thời để tránh hôn ;
một thời để kiếm tìm, một thời để đánh mất ;
một thời để giữ lại, một thời để vất đi ;
một thời để xé rách, một thời để vá khâu ;
một thời để làm thinh, một thời để lên tiếng ;
một thời để yêu thương, một thời để thù ghét ;
một thời để gây chiến, một thời để làm hoà.”[331]

Chúng ta nói qua một số khủng hoảng liên quan gần gũi với đời sống ơn gọi và sứ vụ của chúng ta:

C.1a. Khủng hoảng tự nhiên về thể lý và sinh lý  

Thông thường cứ 7 năm một lần, tất cả mọi tế bào trong cơ thể đều được thay thế để tăng trưởng. Vấn đề sinh lý cũng thế qua từng giai đoạn của tuổi đời, các tuyến nội tiết và các loại hooc-môn cũng phát sinh và bị kích thích trong lãnh vực tình cảm tính dục thông thường tự nhiên: Ai dạy cho khỉ biết leo cây? mà người đời hay ví von “trong lòng không có biển mà vẫn có sóng.”  Ngày nay trẻ trưởng thành sinh học sớm hơn và có những lúc không nhận ra những cơn sóng nguy hiểm, mà cứ coi thường đứng xem… (Đường êm quá ta đi mà quên ngó, đến khi hay gai nhọn đã vào thấu xương!) đến khi nhận ra nguy hiểm thật sự, thì sợ chạy trốn cũng không còn kịp nữa !!! Sóng sẽ vùi dập… Vì thế Chúa Giêsu căn dặn “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn để khỏi sa chước cám dỗ, tinh thần thì nhẹ nhàng chóng vánh, nhưng xác thịt lại nặng nề yếu đuối…”

C.1b. Khủng hoảng đức tin

Thế giới hôm nay đang chối bỏ Thiên Chúa nhưng lại đang cần đến Thiên Chúa nhất. Cái thế lưỡng nan đó gây nên khủng hoảng đức tin. Nhiều khi có sự chênh lệch đáng buồn giữa giáo thuyết và đời sống thực hành tôn giáo, ảnh hưởng những tư tưởng thần học cấp tiến, hoặc những trào lưu tư tưởng dân chủ tự do thế tục và những đợt sống mới đã gây nên những cuộc khủng hoảng đức tin, nhất là nơi giới trẻ. Tình trạng đau khổ và bất công trong xã hội, và cả Giáo Hội nữa, cũng mang lại những cái thuận lợi và cái nguy hiểm cho đức tin.

Một điều may mắn là những thử thách đau khổ có thể kéo con người đến gần Thiên Chúa, vì không còn có thể tin tưởng cậy trông ai ngoài Chúa:

Âu là Thánh Ý Chúa Trời
Giúp con lột bỏ một đời bơ vơ
Còn ai ngoài Chúa mà mơ
Cuối đường Chúa đứng đợi chờ đỡ nâng
Chúa ôi! Thôi thật “xin vâng”
Cạn tàu ráo máng xin dâng cho Ngài.

Nhưng mối nguy hiểm là những thử thách đau khổ cũng có thể đẩy con người xa Ngài, vì không lý giải được những đau khổ bất công bản thân cũng như những người vô tội phải gánh chịu, những nghịch lý và ngôn hành bất nhất trong Giáo Hội và do người của Giáo Hội, điều mà Chúa Giêsu đã ân cần cảnh báo các môn đệ: “Vậy, những gì họ nói thì anh em hãy làm, hãy giữ; nhưng đừng theo hành động của họ vì họ nói mà không làm.”[332] 

Trong trạng huống này, chúng ta hãy nhớ lại câu chuyện của ông Gióp và lời ông Gióp: “Chúng ta đã đón nhận điều lành từ bàn tay Thiên Chúa, còn điều dữ lại không biết đón nhận cũng từ bàn tay Ngài sao? Vậy, “ngày gặp vận may đừng quên ngày bất hạnh, và ngày gặp bất hạnh đừng quên đi vận may” và ông không để môi miệng thốt ra lời tội lỗi (G 2,10). Thánh Grêgôriô Cả Giáo Hoàng khuyến cáo “ai nhận ơn lành mà không canh phòng thử thách mà cứ tự mãn tự kiêu sẽ có ngày té nhào, còn ai bị thử thách nghiền nát mà lấy những ơn lành đã lãnh nhận làm nguồn an ủi thì gánh nặng thử thách sẽ nhẹ hơn, không đến đỗi thất vọng ê chề và tâm hồn mất bình an.[333]

Chúa Giêsu đã nói với Phêrô: “Ma quỉ đòi sàng các con như sàng gạo, và Thầy đã cầu nguyện cho con khỏi vấp ngã; nhưng khi chỗi dậy, con hãy củng cố đức tin của anh em con.” Mỗi người chúng ta có bổn phận củng cố đức tin cho nhau, và nhất là cho những người yếu hơn chúng ta mà chúng ta hiện có trách nhiệm hay sẽ được giao phó cho chúng ta sau này. ĐTC Phaolô VI nói rằng người thời nay nghe theo các chứng nhân hơn là thầy dạy, và nếu họ nghe theo các thầy dạy thì bởi vì các thầy dạy đó là những chứng nhân. 

Bức thư ngắn sau đây của ông G. Banner gửi cho một giáo sĩ đáng cho chúng ta suy nghĩ: “Thưa cha, tôi muốn thấy một bài giảng, hơn là nghe một bài giảng mỗi ngày. Tôi muốn cha cùng đi với tôi, chứ không chỉ đường cho tôi mà thôi. Con mắt là một học trò giỏi và thông minh hơn lỗ tai. Lời khuyên thâm thúy vẫn khó hiểu, nhưng gương mẫu ăn ở bao giờ cũng rõ ràng. Tốt hơn hết là cha thực hành điều cha tin đi, vì ai cũng thấy việc lành cha thực hiện. Nếu tôi thấy cha làm, tôi có thể tập làm theo rất nhanh chóng. Những bài của cha có lẽ rất khôn ngoan, xác đáng và hấp dẫn, nhưng tôi muốn học tập đương lúc xem cha thực hành. Vì tôi có thể hiểu sai lời giảng của cha, nhưng tôi không bao giờ hiểu sai cách làm việc và cách cư xử của cha. Kính chào cha, G. Banner.”[334]

Quả thật lời nói lung lay gương bày lôi kéo. Những lời này cũng cảnh tỉnh chúng ta, nhất là những ai có trách nhiệm và thẩm quyền trên kẻ khác.

C.1c. Khủng hoảng trong các tương quan

C.1c.1) Khủng hoảng quyền bính

Khủng hoảng đức tin kèm theo khủng hoảng quyền bính: “Hãy nghe lời họ nói, nhưng đừng bắt chước việc họ làm”; “Họ chất gánh nặng lên vai kẻ khác còn họ không giơ ngón tay lay thử”; “Họ giết chết các con mà tưởng là làm vinh danh Chúa”… Người Việt Nam bị trị thách thức: “Làm quan hãy xét cho dân, không tin ngài xuống ngài mần ngài coi”. Tình trạng này dẫn đến tình trạng vâng mà không phục, bằng mặt mà không bằng lòng.  

Giáo Hội được Chúa Kitô thiết lập trên nền tảng các tông đồ, được tuyên xưng là công giáo, thánh thiện và tông truyền. Mọi quyền bính đều phát xuất từ Thiên Chúa nên sứ vụ giảng dạy, thánh hóa và điều khiển Dân Chúa của Giáo Hội dựa trên thần quyền: “Phêrô, Thầy sẽ trao cho anh chìa khoá Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy” (Mt 16,19). Quyền này cũng được chuyển cho các tông đồ khác, và định chế do quyết định này cũng mở rộng đến mọi Giám mục trong Hội Thánh.[335] Quyền bính Giáo Hội có tính cách tập trung từ trên xuống dưới và sự vâng phục cũng có tính cách tuyệt đối. Tuy nhiên, nền tư pháp và kỷ luật của Giáo Hội không chỉ có tính biện pháp chế tài, mà còn nhằm biến đổi, sửa chữa và đào tạo nên tốt, tin tưởng vào lòng nhân hậu của Chúa rằng mỗi vị thánh đều có một quá khứ và mỗi tội nhân đều có một tương lai, như ĐGH Alexander nói: “Bản chất con người là lầm lỗi và bản chất Thiên Chúa là tha thứ.”

 Từ cái thần quyền và tuyệt đối từ trên xuống dưới đó đã tạo nên sự “vâng lời tối mặt” suốt bao nhiều thế kỷ. Cuộc canh tân của Công Đồng Vaticanô II mở ra con đường vâng phục đối thoại và trưởng thành, nghĩa là khi truyền xuống mệnh lệnh, Bề trên cho phép và lắng nghe bề dưới đối thoại, trình bày mọi lý do, quan điểm và lập trường, kể cả có khi ngược lại ý Bề trên, Bề trên cũng nhẫn nại giải thích, thuyết phục, và cùng bề dưới cầu nguyện để tìm ý Chúa… Nhưng lời nói cuối cùng vẫn luôn luôn là của Bề trên. Và dù quyết định cuối cùng đó có nghịch lại ước vọng của bề dưới, thì bề dưới cũng sẽ vâng phục với tinh thần đức tin và siêu nhiên, vì cảm thấy thỏa mãn được nhu cầu được nói, được trình bày, được giải thích, được biện hộ, được lắng nghe…

Thế nhưng tâm thức con người thời đại vẫn không ngừng tiến hóa và phát triển theo hướng tự do thế tục và chủ nghĩa cá nhân, nên chúng ta thấy trong thế giới, trong Giáo Hội hoàn vũ cũng như tại Việt Nam thời gian qua có những hiểu lầm và thái quá, thể hiện nơi các phát biểu và tranh cãi thiếu kính trọng trên các phương tiện truyền thông, gây tổn thương và xúc phạm đau lòng làm suy giảm uy tín và chứng tá Tin Mừng của Giáo Hội, do cái nhìn và quan điểm chính trị [thoả hiệp, đối thoại bằng mọi giá, đối thoại chứ không đối đầu, hợp tác quốc doanh…]. Dĩ nhiên bên nào cũng có cái lý chủ quan của mình, muốn xây dựng và bảo vệ Giáo Hội theo cách nhìn cách nghĩ phiến diện và một chiều của mình, mà không thấy được những thiếu sót khách quan có thể gây nguy hại rất lớn. Chính ĐTC Biển Đức XVI, trong thư gửi Giáo Hội Ái Nhĩ Lan, đã than phiền về “một sự bận tâm không đúng chỗ cho thanh danh của Giáo Hội và một ưu tư mang tính lạm dụng nhằm bảo vệ tiếng tăm của Giáo Hội khỏi những vụ tai tiếng, để tránh những gương xấu,” thậm chí vì vậy mà có những điều nói không đúng sự thật và bất công, khiến có những bức xúc mạo phạm, nhất là trên các trang mạng internet, dễ bị kế hoạch của Thần Dữ lợi dụng, mà không ai chịu cố gắng trả lời nghiêm túc câu hỏi của Chúa Cứu Thế: “Tinh thần nào đang xúi đẩy các con?” 

Chính TGM Diarmuid Martin, giáo phận Dublin, Ái Nhĩ Lan, đã thẳng thắn và mạnh bạo nói rằng cuộc khủng hoảng sâu xa nhất của Giáo Hội là sự đánh mất đức tin: nhiều lãnh đạo Giáo Hội đã sai sót sâu xa trong các bổn phận mục tử của mình; hơn thế nữa, còn tỏ ra kiêu căng và sính quyền bính, cách hành động nghịch lại sứ điệp Tin Mừng làm tín hữu xa lánh. Những sai sót và lạm dụng đó làm Giáo Hội mất đi uy tín xã hội và sự đáng tin cậy của mình… Khả năng giải quyết vấn đề là trở lại với câu hỏi nền tảng “Chúa Giêsu là Ai?” Nhiều người ở nhiều lứa tuổi không còn biết thực sự Chúa Giêsu là ai. Chúng ta không tạo nên căn tính của Chúa Giêsu, nhưng chúng ta lại làm tổn hại tính toàn vẹn của mầu nhiệm Giêsu. Chỉ có việc tái khám phá lời mời gọi theo Ngài của Chúa Giêsu cho chúng ta tìm được chỗ đứng của mình, bằng cách trở lại với các chân lý không thay đổi của đức tin..”[336]

Cha Lombardi, phát ngôn viên của Tòa Thánh đã cho biết Đức Thánh Cha đã nhiều lần nói rằng những nguy hiểm và các cám dỗ nghiêm trọng nhất đối với Hội Thánh ở ngay trong lòng Hội Thánh. Trong những thời kỳ khó khăn, như những thời kỳ chúng ta đang trải qua, thì những căng thẳng từ bên ngoài đưa vào tạo điều kiện cho những căng thẳng bên trong nổi lên, góp phần vào việc gieo rắc thêm hỗn loạn và bất ổn… Trong giai đoạn xung khắc và ngờ vực nầy, thế giới đang chờ đợi nơi các Kitô hữu một chứng từ về sự hoà thuận nẩy sinh từ cuộc gặp gỡ của họ với Chúa Kitô phục sinh, là căn nguyên sự tương trợ của họ, để xã hội nầy cũng tìm thấy được con đường đúng đắn cho tương lai.[337] Để đạt được điều đó, ĐTC Biển Đức XVI dạy “Mọi tín hữu đều được mời gọi… củng cố các mối liên hệ hiệp thông giữa họ và thực hiện một sự hoán cải cá nhân và cộng đoàn liên lỉ… vì bổn phận truyền giáo không phải là cách mạng hóa thế giới, nhưng là biến đổi thế giới, múc lấy sức mạnh của Chúa Giêsu Kitô, Đấng triệu mời chúng ta đến bàn tiệc Lời Chúa và Thánh Thể”[338] 

Khi nói ở Nhà thờ Chính tòa Hà Nội, cũng như khi trả lời hãng thông tấn “Các Giáo Hội Á châu”, Đức Cha Phó Chủ tịch HĐGMVN, Giuse Nguyễn Chí Linh, nói rằng ngày nay các Giám Mục đã có thể nghe được tiếng nói của dân Chúa. Nhờ truyền thông thời đại mới và internet, cũng như trình độ văn hóa của giáo dân cao hơn, họ có thể theo dõi thời sự, biết nhiều tin tức về Giáo hội, họ có thể bày tỏ ý kiến một cách dễ dàng hơn, tiếng nói của giáo dân và các lời tuyên bố của họ có thể được nghe thấy, và các nhà lãnh đạo của bất cứ tổ chức nào, xã hội cũng như Giáo hội, phải lắng nghe và lắng nghe một cách chăm chú hơn.[339] Điều đó đúng, nhưng phải nói trong sự kính trọng, đúng sự thật, đúng người, đúng việc và đúng nơi, thì mới có tính cách xây dựng tích cực, chứ ngược lại là tai hại và có thể đắc tội.

Nhưng để việc đó được thực hiện tốt, thì cả hai phía lãnh đạo Giáo Hội cũng như giáo dân đều phải có một quyết tâm chung là trung thành với Chúa và nên thánh, như ĐTC Biển Đức XVI, trong sứ điệp ngày 4/8/2010 do ĐHY Bertone chuyển đến Đại hội Hiệp sĩ Colombo tại Washington DC, đã nói rằng “đối diện với những tấn công bất công và vô căn cứ nhằm vào Giáo Hội và các lãnh đạo Giáo Hội thì câu trả lời hiệu quả nhất là lòng trung thành lớn lao hơn với Chúa Kitô và Lời Chúa, cùng với quyết tâm hơn để theo đuổi sự thánh thiện và gia tăng dấn thấn cho đức ái trong sự thật về phía tất cả các tín hữu.”[340 

Ai cũng thấy rằng tình trạng này cần phải được thay đổi, thay đổi về phía trên cũng như về phía dưới. Nếu mà trên và dưới có thể xích lại gần nhau, nghe nhau, hiểu nhau, vượt lên được những khác biệt và khó khăn cá nhân để cùng tìm một mẫu số chung là vì Chúa, vì Giáo Hội và vì các linh hồn thì không việc gì mà không giải quyết thỏa đáng được cả. Nhưng nhiều khi việc đối thoại không dễ và thật khó mà thấy được rằng phải bắt đầu thay đổi từ chính bản thân mình, về phía các lãnh đạo cũng như về phía giáo dân và những người cấp dưới. Và phải thay đổi trước khi bị bó buộc phải thay đổi, sợ e quá muộn đi chăng, vì nếu không thay đổi được lập trường của một người thì người ta sẽ tìm cách thay đổi (thay thế) con người đó, ít ra là làm vô hiệu hóa ảnh hưởng của con người đó.[341] Tuy nhiên, lời Chúa trong thứ thứ hai của thánh Gioan Tông đồ thánh sử là một cái phanh cần thiết cho chúng ta: “Phàm ai đi quá xa và không ở lại trong giáo huấn của Chúa Kitô, thì người ấy không có Chúa Cha và Chúa Con.”[342]

Lời tuyên bố của các Giám mục Nam Phi cho chúng ta thêm một chỉ dẫn: “Khi giải thích những dấu chỉ thời đại và phân tích Thánh ý Chúa dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Linh, thì những bất đồng có thể nẩy sinh ngay cả giữa các giám mục. Điều nầy đòi hỏi lòng bao dung và sự nhạy bén… Chúng tôi tin tưởng rằng các vị lãnh đạo Giáo Hội, dù là Giáo Triều Rôma hoặc các giám mục địa phương của một quốc gia, là những người liêm chính luôn cố gắng trung thành với Phúc Âm, mặc cho tính yếu đuối mỏng dòn con người và trong một số trường hợp ngoại lệ, còn có cả những sai sót con người lớn lao… thì chắc chắn thỉnh thoảng những căng thẳng có thể xảy ra. Trong trường hợp như vậy, chủ yếu phải tiếp tục bàn bạc một cách khiêm nhường… Chúng tôi mời gọi tất cả các tín hữu Công giáo cũng dũng cảm như thế trong việc ủng hộ giáo huấn tín lý, xã hội và luân lý của Giáo Hội. Làm như vậy là một phần cốt yếu của sứ mạng rao giảng Phúc Âm của Giáo Hội để làm thay đổi xã hội.”[343]

Chúng ta phải thực sự trở về nguồn Phúc Âm của Chúa Giêsu để có một cái nhìn đúng đắn về quyền bính của Chúa Giêsu, Đấng đã phán “Trong anh em, người làm lớn hơn cả, phải làm người phục vụ anh em.”[344] Và cùng nhau sửa chữa lại tệ hại thần thánh hoá hàng lãnh đạo, vì do sự thần thánh hóa đó mà nảy sinh lối sống và tương quan lệch lạc, bất cập hoặc thái quá. Ngày nay có nhiều sự kiện khiến cả hai phía bớt dần cái nhìn thần thánh hóa ấy: Giáo Hội Mỹ đã phải chi ra hơn 2  tỷ đôla bồi thường thiệt hại do một số giám mục, linh mục trong các vụ án lạm dụng tình dục. ĐHY Bernard Law đã mất chức TGM Boston vì bao che những vụ lạm dụng của các linh mục dưới quyền. Giáo Phận San Diego là giáo phận thứ 5 của Mỹ phải khai phá sản để tránh những vụ kiện liên quan đến lạm dụng tình dục của các giáo sỹ. Giáo Phận Orange có đông tín hữu Việt Nam cũng phải chi 100 triệu để bồi thường, nhưng rồi ngày 6 tháng 9 năm 2007, tòa án lại đòi GM Tod Brown và GM Hồi Hưu Norman McFarland ra trả lời tiếp về những cáo buộc liên quan. Ngoài ra, hình ảnh của những linh mục, giám mục làm tay sai cho Cộng Sản Ba Lan trước đây cũng đã bị bạch hóa cho thấy quan niệm thần thánh hóa ấy là một quan niệm và lối sống đạo không trưởng thành.[345] 

Mới đây, Bộ Tu Sĩ ban hành Huấn thị “Phục Vụ Quyền Bính và Vâng Phục”[346] coi đức vâng lời là một hành trình cùng tìm kiếm Chúa và ý Chúa, nghe Lời Chúa và trở nên ý thức đối với ý định tình yêu của Chúa. Văn kiện khuyên vâng lời cách thanh thản và vì đức tin, đồng thời cũng cống hiến và liên kết các chỉ dẫn cho việc thực thi quyền bính như mời người ta lắng nghe, ủng hộ đối thoại, chia sẻ, đồng trách nhiệm, đối xử đầy lòng thương xót… Huấn thị này nói với Bề trên hơn là với bề dưới, khi đề cập đến phẩm chất và các điều kiện để Bề trên có thể thi hành tốt nhiệm vụ, như có khả năng tinh thần và khả năng hiểu biết tương ứng với thời đại, đời sống nội tâm sâu xa dưới sự hướng dẫn của Chúa Thánh Thần, nghĩa là mỗi người tham gia vào công cuộc lãnh đạo, dù ở cấp độ nào, đều phải nỗ lực canh tân, điều chỉnh bản thân mình cho phù hợp với các tiêu chí lãnh đạo, khiến bề dưới có thể vâng lời cách dễ dàng hơn. Mỗi người trong chúng ta cũng không quên liên tưởng đến chính mình trong đó. 

Tôi có một kinh nghiệm bản thân khi vừa làm Giám học trường Trung học Tam Giang vừa làm chủ nhiệm lớp 8B: lúc giải quyết việc đột xuất cho một giáo viên ở hành lang, lớp tôi rất ồn ào. Xong việc vừa quay vào, một cây cà-rem được ném lên bảng đen. Tôi nghiêm nét mặt hỏi và trò Sáu cho biết do trò Trang ném. Mất bình tĩnh vì tức giận, tôi gọi trò Trang lên giữa lớp tát ba cái thật mạnh va đầu vào bảng đen. Học trò ai cũng sợ, lớp học im lặng, riêng trò Trang đang suy tính tìm cách trả thù. Tôi thấy trong giờ giải lao, Trang đi tìm một cái gì đó trong sân cỏ. Trước khi tan học, tôi linh cảm một điều chẳng lành nên mời Trang về phòng tôi: Trang giữ trong tay một mũi sắt nhọn. Tôi kéo ghế mời Trang ngồi suy nghĩ. Sau 15 phút tôi hỏi Trang “có tức thầy không? – tức; có thù Sáu không? – thù.” Hai lần 15 phút trôi qua, vẫn các câu hỏi và trả lời ấy. 

Tôi bắt đầu lo và cầu nguyện, rồi đến bên cạnh, đặt tay lên vai Trang, tôi nói: “Trang ơi, thầy xin lỗi, con tha thứ cho thầy nhé!” Quá bất ngờ, Trang xúc động khóc rồi nói “không, con có lỗi.” – “Vâng, con có lỗi, nhưng lỗi thầy lớn hơn, vì thầy đã trị lỗi con trong khi thầy quá nóng giận. Con tha lỗi cho thầy nghe.” Để Trang qua hết cơn xúc động, tôi hỏi: “Trang còn tức thầy không? –Dạ hết; con còn thù Sáu không? – Dạ hết.” Tôi cám ơn Trang và tiễn trò ra về. Hôm sau đi học, ai cũng ngán cái đầu gọt tóc trọc lóc của Trang. Nhưng thật ra đó là quyết tâm đổi đời của Trang. Từ đó, Trang học hành tử tế, thân ái với mọi người, lại là cầu nối cho tôi sinh hoạt với Gia Đình Phật Tử Hương Từ. 

Bẵng đi một thời gian dài, chúng tôi tình cờ gặp lại trên một đoạn đường sắp có giao tranh. Trang chỉ huy một đoàn quân, một tay lăm lăm cò súng, tay kia ra hiệu cho tôi dừng xe lại. Tôi quạt lá gan vì sợ… Hóa ra là Trang. Trang thân thiện chào tôi và nói vắn tắt: “Thầy, con luôn nhớ thầy, nhờ thầy mà con có ngày hôm nay. Xin thầy đi nhanh đi, nguy hiểm lắm, chúng con sắp đánh nhau…” Tôi luôn tự hỏi “nếu tôi không nhận ra lỗi của mình và xin lỗi Trang thì cái gì đã xảy ra?” Và tôi xác tín rằng “lời xin lỗi của kẻ trên có tác dụng rất mạnh… nhưng liệu có mấy bề trên dám xin lỗi bề dưới?!” Tôi cũng nhận thấy rằng đừng làm ai phải xấu hổ trước tập thể, dù là để trừng phạt hay sửa lỗi bề dưới, vì “xấu quá thì hóa giận, mà giận quá thì hóa thù”, huống gì là làm mất thể diện và thanh danh của Bề trên. Tuy nhiên, chúng ta đừng đòi hỏi người khác, nhất là Bề trên, một lời xin lỗi rõ ràng; song hãy bằng lòng với một thái độ thân thiện hoặc một bù đắp nào đó của họ, coi như đó là cách xin lỗi và lời xin lỗi của họ vậy.

C.1c.2) Khủng hoảng tình cảm

Sách Diễm Ca nói rằng: “Tình yêu mãnh liệt như tử thần, cơn đam mê dữ dội như âm phủ. Lửa tình là ngọn lửa bùng cháy, một ngọn lửa thần thiêng. Nước lũ không dập tắt nổi tình yêu, sóng cồn chẳng tài nào vùi lấp.”[347] Những hấp dẫn, khao khát tự nhiên của tình yêu con người dễ bộc lộ mãnh liệt hơn nữa như một thứ bù trừ khi gặp đau khổ, buồn phiền, oan ức, chán nản, tuyệt vọng, vì mọi thân xác đều có tính dục và mọi tương quan đều có tính cách phái tính.

Có một dữ kiện tâm sinh lý cần phải được quan tâm đến ngày nay là sự hấp dẫn tính dục. Có sức hấp dẫn tính dục hay bị hấp dẫn tính dục đều là nguy hiểm đối với một con người, dù là người bình thường hay là người ngay chính và cả người tu hành, coi chừng kẻo bị tấn công. Chúng ta có thể bị người khác hấp dẫn tính dục như bà Bersabê vợ ông Uria đối với Vua Đavid, và chúng ta cũng có thể trở thành hấp dẫn tính dục đối với người khác như Giuse Ai cập đối với bà vợ nhà quan, dù người đó ở đời hay đi tu, còn độc thân hay đã có gia đình. Bao nhiêu người đã liều mình sa ngã khi gặp phải hoàn cảnh ấy mà không chạy đến với nguồn trợ lực thiêng liêng nơi sự hiện diện của Chúa (x. Câu chuyện “một nơi nào thật kín không ai nhìn thấy” của thầy Dòng nọ).

Thánh Kinh hằng nhắc nhở “Hỡi ai nghĩ mình đang đứng vững, hãy coi chùng kẻo ngã.”[348] Anh hùng cũng không tránh khỏi cảnh “ngã đau” vì nhi nữ thường tình. Cây bách cây tùng nhiều khi còn bị đốn ngã, huống là là cây lau cây sậy! Trường hợp Salomon là một điển hình: “Vua Salômôn nắm quyền trị nước trong thời bình, Thiên Chúa đã cho ông được bốn bề yên ổn để ông dựng một ngôi nhà dâng kính Thánh Danh, và chuẩn bị xây một đền thánh bền vững muôn đời. Ngài khôn ngoan biết bao ngay từ thời niên thiếu, ngài thông minh dường nào tựa dòng sông đầy ngập! Sự hiểu biết của ngài bao trùm mặt đất, dụ ngôn và ẩn ngữ của ngài lan truyền khắp mọi nơi. Danh tiếng ngài vang đến tận các đảo xa vời, vì hiếu hoà, ngài được người người mến chuộng. Các bài ca, châm ngôn và dụ ngôn cũng như các lời giải thích của ngài khiến mọi xứ phải trầm trồ khen ngợi. Nhân danh Đức Chúa là Thiên Chúa, Đấng được gọi là Thiên Chúa của Israel, ngài đã gom vàng như đống sắt, đã chất bạc như đống chì. Thế mà ngài đã trao thân cho bọn đàn bà con gái, biến thân xác ngài thành nô lệ. Ngài đã bôi nhọ vinh quang, làm ô danh dòng dõi khiến cơn thịnh nộ giáng xuống trên con cháu và họ phải khổ đau vì sự điên dại của ngài.”[349]

Trong lãnh vực này không ai được phép cho rằng mình mạnh cả. Thánh Phaolo đã tâm sự: “Có ai trong anh em yếu đuối mà tôi không cảm thấy yếu đuối; có ai trong anh em sa ngã mà tôi không cảm thấy như thiêu như đốt?” Và chính Chúa Kitô đã biết rõ thân phận con người mỏng dòn chúng ta mà căn dặn: “Các con hãy tỉnh thức và cầu nguyện luôn để khỏi sa chước cám dỗ, vì tinh thần thì nhẹ nhàng chóng vánh nhưng xác thịt thì nặng nề yếu đuối.” ĐHY Carlo Maria Martini nói: “Mọi kitô hữu, mọi Giám mục, mọi linh mục phải xác tín rằng không ai chắc chắn bền đỗ được; mối nguy lớn nhất là tưởng rằng mình đã đạt đến một mức ổn định đến nỗi không cần thận trọng nữa.”[350] Người Việt Nam khuyên “bảy mươi chưa què chớ khoe mình lành” kẻo “cười người hôm trước hôm sau người cười.”

Và khi nhỡ yếu đuối mà sa ngã, hãy khiêm tốn cầu xin ơn mau mắn chỗi dậy, sám hối lật sang trang đời mới, đứng về phía Chúa và Giáo Hội.[351] Ngày chuẩn bị ra trường, cha giáo mục vụ nhắc nhở anh em chúng tôi rằng là linh mục giáo phận ở giữa đời, trăm mắt sẽ cùng nhìn và trăm tay sẽ cùng chỉ về phía chúng tôi; chúng tôi phải sống dường như mọi cử chỉ đều được quay phim, mọi lời nói đều được ghi âm. Ngày nay sự kiểm soát càng gia tăng hơn nữa, cái gì cũng phải đăng ký (hộ khẩu, số điện thoại, kê khai tài sản, v.v…), không những “sức mạnh thế gian” ghi nhận tất cả mọi sơ hở, mà còn gài bẫy cho chúng ta có thể mắc phải những yếu đuối để mặc cả, đặt điều kiện ép buộc chúng ta không được làm hay phải làm những điều có lợi cho họ, bất chấp những thiệt hại của Giáo Hội, của các linh hồn và của cả chính chúng ta. Nếu gặp phải trường hợp không may đó, hãy khiêm tốn chân thành trình bày với Bề trên Giáo Hội, chia sẻ với anh em linh mục, và nếu cần thú thật và xin lỗi giáo dân, mọi người sẽ tha thứ, nâng đỡ và yêu thương đùm bọc, nâng đỡ chúng ta đứng lên, sửa chữa làm lại từ đầu, tội thì tha, lỗi thì sửa.

Thánh Phaolô khuyến cáo: “Trước kia, có vài người trong anh em đã là như thế. Nhưng anh em đã được tẩy rửa, được thánh hoá, được nên công chính nhờ danh Chúa Giêsu Kitô và nhờ Thần Khí của Thiên Chúa chúng ta!”[352] “Anh em biết chúng ta đang sống trong thời nào. Đã đến lúc anh em phải thức dậy, vì hiện nay ngày Thiên Chúa cứu độ chúng ta đã gần hơn trước kia, khi chúng ta mới tin đạo. Đêm sắp tàn, ngày gần đến. Vậy chúng ta hãy loại bỏ những việc làm đen tối, và cầm lấy vũ khí của sự sáng để chiến đấu. Chúng ta hãy ăn ở cho đứng đắn như người đang sống giữa ban ngày: không chè chén say sưa, không chơi bời dâm đãng, cũng không cãi cọ ghen tương. Nhưng anh em hãy mặc lấy Chúa Giêsu Kitô, và đừng chiều theo tính xác thịt mà thoả mãn các dục vọng”[353]

Một câu chuyện thật xảy ra tại Ba Lan: Mật vụ ép buộc một linh mục kia phải đọc một bản thông cáo ngăn cản cuộc biểu tình của giáo dân. Linh mục đó không chịu, mật vụ liền đưa ra bức ảnh chụp một người phụ nữ bế đứa con, bằng chứng sa ngã của linh mục mà nó đã nắm được. Vị linh mục tái mặt và mật vụ đe dọa sẽ đưa ra công khai nếu không làm theo ý của nó. Sau khi cầu nguyện, linh mục đó nói với giáo dân vào cuối thánh lễ: “Tôi đã sai lầm yếu đuối sa ngã trong quá khứ. Nay mật vụ dựa vào đó để đặt điều kiện ép buộc tôi hợp tác ngăn cản cuộc xuống đường ngày mai. Tôi kêu gọi anh chị em hãy tham gia đông đủ. Hôm nay là thánh lễ cuối cùng của tôi ở đây, xin anh chị em tha thứ lỗi lầm của tôi và cầu nguyện cho tôi.” Sau phút im lặng ngỡ ngàng, cả nhà thờ nhôn nhao xin linh mục ở lại với họ và cương quyết nói “ngày mai tất cả chúng ta cùng xuống đường.” Cương quyết thành thật và khiêm tốn, can đảm nhận lỗi và sám hối sẽ vô hiệu hóa các điều kiện của kẻ nghịch, bù lại sẽ được tâm hồn bằng an và ơn tha thứ cho sự mỏng dòn yếu đuối con người của mình. Càng muốn che đậy càng bị kẹt vì phải chấp nhận hết điều kiện nọ đến điều kiện kia, luôn sống trong bất an và sợ hãi.

Biết như vậy, chúng ta hãy luôn chạy đến với Chúa, nỗ lực sống trong sáng và triệt để những đòi hỏi của chức linh mục, thông cảm nâng đỡ anh em và khiêm tốn cầu xin, vì nếu Chúa không thương che chở thì có khi mình đã sa ngã nặng nề hơn, nhớ lời ĐTC Biển Đức XVI dịp lễ hai thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô tại Rôma: “mối nguy lớn nhất của Giáo Hội không phải là bách hại bên ngoài, mà chính là những ‘thái độ tiêu cực’ có thể gây ô uế và ‘đầu độc cộng đồng Kitô giáo” từ bên trong… những thử thách và bách hại bên ngoài này không phải là mối nguy lớn lao nhất cho Giáo Hội, nhưng Giáo Hội chịu thiệt hại lớn lao nhất từ những gì gây ô uế đức tin và đời sống Kitô giáo của các thành viên và các cộng đoàn của Giáo Hội, xói mòn sự toàn vẹn của Nhiệm Thể, làm Giáo Hội suy yếu khả năng nói tiên tri và làm chứng nhân, làm hoen ố vẻ đẹp của khuôn mặt Giáo Hội.” Và ngài tin tưởng quả quyết: “Thiên Chúa gần gũi với những tôi tớ trung tín và giải thoát họ khỏi mọi sự dữ và giải thoát Giáo Hội khỏi những quyền lực tiêu cực, chống đối”[354]

Con trót dại bao lần sa ngã,

Ôi Giêsu lượng cả đoái nhìn.

Con nguyền can đảm đứng lên

Lệ sa rửa sạch tội khiên làu làu.

Xin ánh sáng rọi vào tâm trí,

Tỉnh cơn mê, con sẽ dâng Ngài

Bổng trầm điệu hát vui say

Muôn ngàn khấn nguyện giải bày khúc nôi.

            Thánh Thi Kinh Sáng Chúa Nhật Tuần I

C.1c.3) Khủng hoảng tình huynh đệ

Vì ảnh hưởng, vì tình cảm, vì quyền bính và quyền lợi, vì những sự việc tiêu cực phức tạp trong cuộc sống, nhiều người đã đi đến kết luận chua chát này: “Người đối với người là lang sói, nữ tu đối với nữ tu là lang sói hơn, linh mục đối với linh mục là lang sói nhất,” mà Thánh vịnh diễn tả: “Giả như tên địch thù phỉ báng, thì tôi cũng cam lòng, hay kẻ ghét ghen lên mày lên mặt, tôi có thể lánh đi. Nhưng đây lại là bạn, người đồng vai đồng vế, chỗ thân tình tâm phúc với tôi, đã cùng tôi chia ngọt sẻ bùi, trong đền Thiên Chúa, giữa hội vui cùng sánh bước.”[355] ... Tên phản phúc ra tay hại người thân nghĩa, lại lỗi ước quên thề; miệng nói năng ngọt xớt, lòng chỉ muốn chiến tranh, lời trơn tru hơn mỡ, mà bén nhọn như gươm.[356] ... “Kẻ đến thăm, miệng nói lời giả dối, nhưng chủ ý thâu tin độc địa, vừa ra khỏi nhà, đã vội rêu rao. Cả người bạn thân con hằng tin cậy, đã cùng con chia cơm sẻ bánh, mà nay cũng giơ gót đạp con!”[357]  

Sách Huấn Ca cho những lời chỉ dạy về tình bạn như sau: “Ăn nói dịu dàng thì tăng thêm bạn hữu, phát biểu dễ thương thì tăng thêm lời thân ái. Ước chi có nhiều người sống hoà nhã với con; nhưng cố vấn cho con, thì trong muôn ngàn chỉ nên chọn một. Nếu con muốn làm bạn với ai thì hãy thử người ấy trước, nhưng đừng vội tin tưởng ngay. Vì có kẻ chỉ là bạn nhất thời, ngày con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa. Có người là bạn lại trở nên thù, và tiết lộ chuyện cãi nhau, khiến con phải xấu hổ. Có người là bạn khi đồng hành với con, nhưng ngày con gặp nạn, nó chẳng còn là bạn nữa. Khi con gặp may, thì nó chẳng khác nào chính con: gia nhân con, nó tự do sai bảo. Nhưng lúc con sa cơ, nó liền chống lại và lánh mặt con luôn. Với quân thù, con hãy tránh xa, còn với bè bạn, con phải coi chừng. Người bạn trung thành là một nơi nương tựa vững chắc, ai gặp được người bạn như thế, là gặp được kho tàng. Không gì đổi lấy được một người bạn trung thành, và giá trị của người bạn ấy, không cân nào lường được. Người bạn trung thành là phương thuốc xoa dịu cuộc đời, những ai kính sợ Đức Chúa sẽ gặp được người như vậy. Người kính sợ Đức Chúa thì điều khiển được tình bạn của mình vì bản thân mình thế nào, thì cận thân mình cũng thế.”[358] 

Và cũng chớ gì không có ai là Doerg:[359]

Cha ơi! Cay đắng đã nhiều,                                                          

Bao phen con cũng muốn liều mà thôi!                                                 

Nhưng rồi tấc dạ bồi hồi,                                                                      

Chạnh nhớ Chúa chết trên đồi Canvê,                                               

Vì thương Chúa phải ê chề,                                                                                   

Bị người kết án không hề hở môi.                                                                

Đời con cũng lắm khúc môi,                                                                      

Bầm gan tím ruột vì người bất công,                                                  

Đôi khi muốn nói hả lòng,                                                                           

Sao con không động mà người động con?

Tình bạn đích thực là một cái gì tuyệt diệu trong đời, nhất là tình huynh đệ bí tích linh mục, nhưng nếu gặp phải kẻ “lừa thầy phản bạn, đội trên đạp dưới” thì không sao diễn tả hết được nỗi đau! Nhưng “lẽ nào Thiên Chúa lại không minh xét cho những kẻ Người đã tuyển chọn, ngày đêm hằng kêu cứu với Người sao? Lẽ nào Người bắt họ chờ đợi mãi? Thầy nói cho anh em biết, Người sẽ mau chóng minh xét cho họ. Nhưng khi Con Người ngự đến, liệu Người còn thấy lòng tin trên mặt đất nữa chăng?”[360]

Nhưng nếu khi gặp phải điều không mong đợi đó, chúng ta cũng hãy cố gắng sống cao thượng, như lời thánh Phaolô căn dặn là “lấy điều thiện mà chiến thắng điều ác, chứ đừng để bị điều ác đánh bại mình”; hãy vượt lên những nỗi đau buồn ấy chứ không để chúng đè bẹp và nghiền tán mình. Đừng để mình bị trở nên thấp kém nuôi lòng hận thù tìm cách trả đũa, như thánh Phêrô dạy: “Đừng lấy ác báo ác, đừng lấy lời nguyền rủa đáp lại lời nguyền rủa, nhưng trái lại, hãy chúc phúc, vì anh chị em được Thiên Chúa kêu gọi chính là để thừa hưởng lời chúc phúc._”[361]

Một trong bốn cột trụ chống đỡ đời tu, đặc biệt trong việc sống ba lời khuyên Phúc Âm, chính là tình huynh đệ, nhất là tình huynh đệ bí tích đối với anh em linh mục. Bốn cột trụ ấy là Chúa Giêsu, Phúc Âm, Tình huynh đệ và việc kiên trì chu toàn Sứ vụ. Kinh nghiệm đã cho chúng ta biết rằng khi người ta phải buồn phiền, cô đơn, thất vọng là lúc người ta dễ bị sa ngã vào tình cảm phái tính nhất. Vậy thì đừng để mình phải sống trong buồn phiền đau khổ, và cũng đừng gây nên đau khổ buồn phiền cho anh em khiến họ có thể phải sa ngã, chúng ta có phần trách nhiệm trong sự sa ngã của anh em. Một khi anh em linh mục thực sự yêu thương nâng đỡ nhau thì không một thứ tình cảm nào có thể chen vào làm hại được họ, vì “yêu thương là sống theo các điều răn của Thiên Chúa.”[362] Chúng ta hãy nhớ lại, suy nghĩ và nếm cảm về tình huynh đệ ấy vốn là:

·        một sự đoàn kết bên nhau để cùng tiến bước,

·        một cuộc đối thoại thường xuyên trong cuộc sống đa nguyên đa diện,

·        một cuộc gặp gỡ cởi mở hơn cho cuộc hành trình đầy gian khó và nguy hiểm,

·        một sự có mặt khích lệ hay một nâng đỡ hỗ trợ tinh thần,

·        một lời vui, một tiếng cười thanh thỏa cùng chia sẻ tình thương dâng lên vời vợi,

·        một cái nhìn cảm thông khi vướng trở ngại, hay khi bị thất bại chua cay,

·        một “tôi khác” để mỗi người có dịp phản tỉnh nhìn lại bộ mặt của mình, có khi đã hoen ố bụi đời,

·        một bạn đồng hành để con đường thập giá bớt nỗi đơn côi,

·        một Simong vác đỡ hay một Vêrônica lau mặt,

·        một cái gì khỏa lấp chỗ trống vắng tình thương sau tình yêu Thầy Chí Thánh,

·        một hiện diện và hiện thân của Thiên Chúa cao xa vô hình.  

Thấu hiểu điều đó, mỗi người chúng ta cố gắng sống trở nên người bạn thật tốt của nhau và của mọi người; đồng thời phải quyết tâm phá tan lời kết luận chua chát “linh mục với linh mục là lang sói nhất” ở trên kia, bằng niềm tin phó thác và lòng khiêm nhường đích thực. Đọc hạnh tích thánh Gioan Maria Vianey, chúng ta biết lực học ngài rất kém, nên khi thấy người ta đua nhau tới nghe ngài dạy giáo lý buổi trưa, các anh em linh mục trong vùng lo sợ giáo dân bị lạc đạo, bèn cùng nhau làm đơn vận động Giám mục Bản quyền không cho ngài dạy giáo lý hoặc đổi đi nơi khác. Có người đưa lá đơn ghi bao nhiêu yếu điểm của ngài với nhiều chữ ký tới cho ngài. Đọc xong, ngài lấy bút viết ở cuối “Anh em chưa nói hết khuyết điểm của con” và ký tên. Họ tưởng chắc chắn sẽ đuổi được Vianey, nhưng khi đọc xong tờ đơn với lời ghi chú và chữ ký của cha Vianey, Đức Giám Mục điềm tĩnh nói với các linh mục kia rằng “Cha Vianey là người khiêm nhường thực sự, Chúa sẽ làm việc của Ngài trong Vianey và qua Vianey, các cha về đi và cố gắng làm việc cho tốt, tôi vẫn giữa ngài lại ở Ars.” Tự hạ mình xuống là khiêm nhường, nhưng khi bị hạ nhục mà sẵn lòng đón nhận là khiêm nhường đích thực. Xin cho chúng ta biết dùng sự khiêm nhường đích thực để vượt lên khủng hoảng. 

Nếu trong mọi hoàn cảnh cuộc sống mà các linh mục giữ được mối tương quan và đối thoại của một “tình huynh đệ bí tích”[363] giữa các linh mục già và linh mục trẻ có thể đưa tới hiểu biết lẫn nhau và cùng nhau giải quyết các vấn đề và khó khăn trong sứ vụ linh mục của họ.[364] Sắc lệnh Chức vụ và đời sống linh mục khuyên các linh mục nhiều tuổi hãy đón nhận những linh mục trẻ như những người em thực sự và giúp đỡ họ trong những công tác và gánh nặng đầu tiên của sứ vụ linh mục; gắng hiểu tâm trạng của họ và theo dõi các dự tính của họ với thiện chí. Và các linh mục trẻ phải biết kính trọng tuổi tác và kinh nghiệm của các vị lớn tuổi; bàn hỏi với các ngài và sẵn lòng cộng tác với các ngài trong việc chăm sóc các linh hồn.[365]  

Tình huynh đệ bí tích này còn “hơn cả tình yêu của phụ nữ” (hãy xem tình bạn của David và Gionathan trong 2 Sm 1) và tình huynh đệ ấy trở thành bảo đảm cho đời độc thân của mọi linh mục trong tất cả cuộc sống và sứ vụ của họ. “Ngọt ngào tốt đẹp biết bao, anh em được sống vui vầy bên nhau.”[366] Thượng Hội Đồng Giám Mục Thế Giới năm 1971 ước mong rằng các hiệp hội linh mục phải được cổ vũ và phát triển để cung ứng cho họ sự trợ giúp huynh đệ.[367]

_________

chú thích 

(Ghi lại bài nói chuyện của Đức Tổng Giám mục Phanxicô Xaviê Nguyễn Văn Thuận với giới trẻ Việt Nam tại Strasbourg, Pháp, chiều ngày 12.9.1998)

Giới thiệu 

Muốn thành công trước hết phải chữa trị tận gốc mười (10) chứng bịnh làm băng hoại xã hội ngày nay.

Cuộc sống cộng đồng và Giáo hội, không những ở Việt Nam mà ngay cả ở hải ngoại, hiện đang có những bất ổn. Không hoặc chưa phát huy được nét tích cực của mình. Do đâu ?

Có rất nhiều căn nguyên. Những căn nguyên này là những chứng bịnh vừa nguy hiểm vừa truyền nhiễm đang hoành hành trong xã hội, và có cơ nguy làm cho cuộc sống xã hội băng rã. Tôi qui chúng lại thành mười bệnh lớn: Thập đại bịnh.

1. Bệnh quá khứ cục bộ

Bệnh này thể hiện qua tâm trạng chỉ nhớ và khen cái quá khứ của mình mà thôi và đóng khung lại trong đó. Ngày tôi bị đưa đi tù ra Bắc, thỉnh thoảng gặp giáo dân và ai cũng hớn hở tâm sự: "Thưa cha, chúng con thấy sung sướng nhất là thời còn Đức khâm sứ . Chúng con đi rước kiệu đầy đường phố, quanh cả bờ hồ Hoàn Kiếm, và thấy Đức khâm sứ quỳ trên chiếc xe, tay cầm Mình Thánh Chúa, mặt ngài sáng láng đỏ hồng như mặt trời. Không biết bao giờ chúng con mới trở lại được như thời kỳ có Đức khâm sứ!". Ta không quên quá khứ, vì đó là bài học kinh nghiệm, nhưng ta không dừng lại đó, ta nhìn tương lai để xây dựng còn đẹp hơn xưa.

Bà con chỉ sống trong quá khứ, mong trở về quá khứ. Mà thời gian thì bao giờ quay trở lại !

Tôi đi nhiều nơi, gặp nhiều anh chị em tới một tuổi nào đó. Chén thù chén tạc bên nhau than thở: "Biết bao giờ bọn mình trở lại được thời Cộng hoà. Mọi thứ rẻ mạt. Lương tháng mấy nghìn. Một tạ gạo giá chỉ mấy trăm bạc. Sướng thiệt !".

Ta đang ở năm 1998, làm sao mà lùi lại 1960 được !

Do vậy mà chúng ta đâm ra thiển cận. Thay vì nhìn tới thì lại nhìn lui. Giống như người lái xe, không nhìn đằng trước mà cứ chăm chăm vào kính chiếu hậu để ngắm xe sau. Vậy làm sao mà tiến được.

Mà dù thế nào thì mình vẫn phải sống. Quá khứ không bao giờ trở lại. Và thời gian thì cứ tiến mãi.

Nhìn lại gương Chúa Giêsu. Từ trời cao xuống thế, Ngài cứ nhắm tới, một mạch đi tới và cứ nói: "Thầy sẽ lên thành Giêrusalem chịu nạn". Ngài dư biết cuộc tử nạn sẽ rất đau đớn, nhưng vẫn đi tới, chấp nhận. Bởi qua cái đau khổ đó con người được cứu độ.

Cũng vậy, nếu chúng ta muốn cho Đất nước và Giáo hội mình tiến, thì phải nhìn về tương lai. Không quên quá khứ, vì đó là bài học cho tương lai. Nhưng đừng có viễn mơ lui lại quá khứ.

Mỗi người, mỗi thời đại đều có cái hay, cái đẹp. Phải làm sao biết khai triển cái hay cái đẹp đó cho hiện tại đang sống, chứ đứng đó mà than thở tiếc nuối thì ích gì ! Nhìn quá khứ để tạ ơn Chúa, để sám hối. Nhìn hiện tại để hăng say phục vụ với trách nhiệm - Nhìn tương lai với hy vọng.

HY. PX. Nguyễn Văn Thuận