http://xuanbichvietnam.wordpress.com/2009/10/03/tong-huan-pastores-dabo-vobis/

LTS: Nhân dịp Năm Linh Mục và vì nhu cầu tham chiếu qua internet cho những người không có bản văn trong tay, chúng tôi mạo muội cho đánh máy lại bản dịch Việt ngữ Tông Huấn Pastores Dabo Vobis, mà chúng tôi không biết dịch giả, để phổ biến phục vụ nhu cầu học hỏi. Xin chân thành cám ơn dịch giả đã cống hiến cho độc giả một tài liệu rất quan trọng  trong việc đào tạo linh mục. XBVN.

GIỚI THIỆU TÔNG HUẤN PASTORES DABO VOBIS

I. NHẬN ĐỊNH SƠ KHỞI.

Bản dịch Tông Huấn bằng Việt Ngữ, “Những mục tử như lòng mong ước”, mới ra mắt chưa tròn một tháng, với số lượng trên 1000 cuốn, đã cạn sạch. Nhiều nơi còn đặt mua thêm 30, 40, 60… Chắc chắn sẽ có tái bản mặc dầu bản dịch chưa phải là hoàn chỉnh. Được biết có một số giám mục, linh mục và cả nữ tu đang sử dụng tối đa văn bản (đọc đi đọc lại, gạch đích, ghi chú, rút tia đề tài, suy niệm,…) để làm của ăn nuôi sống bản thân, để làm chất liệu hướng dẫn cộng đoàn trong hoàn cảnh hiện tại.

Phải chăng tác phẩm của Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô II đã đến đúng lúc để cứu chữa cơn sốt linh mục, để đáp ứng nỗi khát khao mong chờ rạo rực từ nhiều phía, phía Thiên Chúa, phía Giáo Hội nói chung, phía các linh mục nói riêng, và nhất là cả phía giáo dân nữa: làm sao để có được “những linh mục như lòng mong ước”.

Chúng ta không có quyền nhìn và nghe ngóng sự kiện một cách chủ quan, giàn lược hoặc quá lạc quan. Có thể có những người chỉ vì “sính trí thức” mà chạy theo Tông Huấn để tự chứng tỏ chính mình. Cũng có thể có những người chủ trương cơ hội chỉ trích dẫn và chỉ nhấn mạnh những gì trong Tông Huấn đem lại cho lợi ích cấp thòi. Không thiếu những người lần giờ văn kiện với một thái độ hời hợt và thiển cận. Một số đông sẽ vội vàng bỏ cuộc vì nản chí, vì ngại đương đầu với những khó khăn đòi phải tiến sâu vào ngõ ngách của vấn đề.

II. NHỮNG KHÓ KHĂN.

Khó khăn dường như là điều đương nhiên. Thế nhưng không vì vậy mà người Kitô hữu và nhất là người linh mục lại không cùng với Đức Giáo Hoàng tìm hiểu và cảm nghiệm sâu xa nhu cầu bức bách của Giáo Hội hiện nay, một “Giáo Hội là mầu nhiệm, hiệp thông và sứ vụ”, một Giáo Hội không lẫn tránh khó khăn nhưng luôn tìm cách đương đầu và vượt qua. Một chi tiết được Tông Huấn lặp đi lặp lại khá nhiều lần là người linh mục vừa “ở trong” Giáo Hội vừa “đứng trước” Giáo Hội: đây lại càng là một thôi thúc để chúng ta nhận định những khó khăn của văn kiện để rồi cũng say mê văn kiện như người soạn thảo đã viêt lên với một tâm hồn dạt dào, tha thiết và say sưa.

1. Phải thú nhận rằng khó khăn thoạt đầu của chúng ta là khó khăn chủ quan của những con người nghiêng chiều về khuynh hướng thực dụng. Chúng ta quen dùng “mì ăn liền”, những bài giảng soạn sẵn, những mẫu suy niệm vắn gọn, mau hấp dẫn và chống lôi cuốn, những áng văn hoa mỹ dành để thưởng thức hơn là đòi phải suy nghĩ bằng tất cả tâm hồn. Đây cũng là nhận xét của Đức Giáo Hoàng ngay trong phần dẫn nhập Tông Huấn: “… Về phần những linh mục ít lâu nay đang thi hành chức vụ của mình, họ dường như rơi vào một sự phân tán thái quá trong những hoạt động mục vụ ngày càng tăng… họ cảm thấy bó buộc phải xét lại lối sống của mình, xét lại những chọn lựa ưu tiên của mình… và đồng thời cảm nghiệm mỗi lúc một sâu sắc sự cần thiết phải có một nền đào tạo trường kỳ”. Trong chương I khi đặt mầu nhiệm linh mục trước những thách đố của thiên nhiên kỳ đang kết thúc, ngài đã nhắc nhở: “truy tầm một sự hiểu biết chính xác và sâu rộng về bản chất và sứ vụ của chức linh mục thừa tác là đường lối phải tuân theo để có thể ra khỏi cuộc khủng hoảng về căn tính linh mục”. Ý thức khó khăn thoạt đầu này, chúng ta mượn lời Thánh Augustinô để cùng khuyến khích nhau đi vào Tông Huấn: Tolle et lege.

2. Khó khăn cơ bản không thể không nhận ra đó là phạm vi bao la và sâu rộng của vấn đề đào tạo linh mục. Đề tựa của Tông Huấn là: “Việc đào tạo linh mục trong hoàn cảnh hiện nay”. Ngay cả khi chúng ta tự giới hạn khái niệm “đào tạo” vào vấn đề đã là mênh mông rồi. Huống nữa, ở đây, Đức Giáo Hoàng lại mở rộng khái niệm “đào tạo”. Chẳng những đào tạo là đào tạo các ứng sinh linh mục nhưng còn là đào tạo chính các linh mục, ngài coi đó là hai giai đoạn của cùng một tiến trình đào tạo: đào tạo khai đạo (formation initiale) và đào tạo trường kỳ (formation permanente), được khai triển và trình bày trong hai chương cuối là chương V và chương VI.

a) Chương V lấy hình ảnh Nhóm Mười Hai chung quanh Chúa Giêsu trước khi được sai đi làm kim chỉ nam và là chương dài nhất trong Tông Huấn. Phần I bàn về các chiều kích của việc đào tạo các ứng sinh gồm có: nhân bản, trí thức, thiêng liêng và mục vụ. Phần II đề cập tới các môi trường đào tạo như đại chủng viện, tiểu chủng viện và những hình thức khác. Phần III nhắm tới những người đảm nhận trách nhiệm đào tạo, trước hết là Giáo Hội và Giám Mục, sau đó là cộng đoàn hữu trách ở chủng viện, các giáo sư thần học và chính bản thân ứng sinh.

b) Chương VI tuy có phần ngắn hơn nhưng có thể được coi như là chương cao điểm. Hình ảnh chỉ đạo cho việc đào tạo trường kỳ trong chương VI là lời khuyên nhủ mà Thánh Phaolô nói với Timôthê: “Cha kêu mời con khơi thắm lại ân huệ mà Thiên Chúa đã đổ xuống trên con”. Tương tự như chương V, chương VI lần lượt bàn về những lý do thần học của việc đào tạo trường kỳ, khai triển các chiều kích đa dạng của việc đào tạo ấy, cũng gồm có nhân bản, thiêng liêng, trí thức và mục vụ, xét tới ý nghĩa sâu xa của việc đào tạo trường kỳ, đề cập tới tuổi tác và điều kiện sống, xác định những thành phần chịu trách nhiệm về việc đào tạo trường kỳ và sau cùng đề nghị thời giờ, hình thức và những phương thế để tổ chức việc đào tạo trường kỳ.

Hai chương V và VI như chúng ta vừa phác hoạ dầu quan trọng cũng chỉ là phần ứng dụng của những phân tích và suy niệm về nền móng. Những phân tích và suy niệm này lại liên hệ và đan kết với nhau một cách chặt chẽ tuy vẫn được chia thành bốn chương.

c) Chương I có thể ví như một bức hoạ đặt người trẻ ứng sinh cũng như người linh mục vào khung cảnh của thời đại, với những yếu tố tiêu cực cũng như tích cực. Nhưng bức hoạ gắn liền với Tin Mừng: không lẩn tránh sự thật phũ phàng, nhưng cũng không kém lạc quan và nhất là dấu chỉ thời đại không phải để nhận xét suông rồi áp dụng vội vàng, nhưng để nhận ra lời mời gọi, trách nhiệm và bổn phận phải cộng tác, phải không ngừng canh tân và thích nghi. Công cuộc “phúc âm hoá mới” đòi phải có “những nhà phúc âm hoá mới”. Vì linh mục “được cất nhắc từ giữa loài người”, nên linh mục và ứng sinh linh mục vừa phải am tường môi trường nhân sinh, phải bén nhạy trước dấu chỉ của thời đại nhưng vừa phải cậy dựa vào lời hứa của Thiên Chúa trung thành, cùng chia sẻ với Giáo Hôi niềm tin tưởng vững chắc và sâu xa vào hoạt động của Chúa Thánh Thần.

d) Chương II truy tầm cội nguồn của căn tính linh mục bằng cách nhìn vào chính Chúa Giêsu linh mục, trong tình yêu Chúa Cha và sự thánh hiến của Chúa Thánh Thần, nhìn vào Giáo Hội trong mầu nhiệm, hiệp thông và sứ vụ, móc nối với Đức Kitô Đầu và Mục Tử, hướng đến công cuộc phục vụ Giáo Hội và thế giới. “Ngài đã xức dầu thánh hiến tôi”.

e) Chương III khai triển sâu rộng về đời sống thiêng liêng của linh mục một khi được lấp đầy Thánh Thần : “Thần Khí Chúa ngự trên tôi”. - Cũng như người giáo dân và còn hơn người giáo dân, linh mục được mời gọi nên thánh một cách đặc biệt – Phương thức nên thánh của linh mục là nên đồng hình dạng với Đức Giêsu Kitô Đầu và Mục Tử và là thực thi đức ái mục vụ – Đời sống thiêng liêng và thánh thiện ấy phải được biểu lộ trong việc thi hành thừa tác vụ – Sự thánh hiến của linh mục gắn liền với những đòi hỏi triệt để của Tin Mừng : vâng phục, nghèo khó và trinh khiết – Yếu tố định đoạt của một đời sống thiêng liêng Kitô giáo và hơn nữa một đời sống thiêng liêng linh mục, đó là ý thức mình ở trong một Giáo Hội địa phương và xả thân phục vụ Giáo Hội ấy một cách tận tụy – Tin vào ân sủng của Chúa Thánh Thần trong mọi hoàn cảnh.

f) Chương IV bàn về ơn gọi linh mục trong mục vụ của Giáo Hội. Mẫu mực của ơn gọi linh mục là cuộc gặp gỡ ban đầu giữa Chúa Giêsu với hai môn đệ của Gioan Tẩy Giả: “Hãy đến mà xem”. Mọi ơn gọi Kitô hữu đều phát xuất từ Thiên Chúa và đều là ân huệ của Thiên Chúa dành cho Giáo Hội. Ơn gọi bao gồm cuộc đối thoại giữa Thiên Chúa đề xướng và con người đáp trả. Làm sao để cổ võ và nuôi dưỡng các ơn gọi (mẫu gương của Anrê trong Tin Mừng Gioan). Mọi thành phần trong Giáo Hội đều có trách nhiệm đối với các ơn gọi linh mục: giám mục, linh mục, gia đình, học đường, giáo dân.

Liệt kê sơ lược dàn bài cùng với những đề tài chính trên đây là để chúng ta nhận thức được tầm mức sâu rộng của Tông Huấn. Tầm mức sâu rộng ấy không cho phép chúng ta dừng lại ở những suy nghĩ phiến diện, hời hợt hoặc xé vụn nhưng ngược lại mời gọi chúng ta đương đầu với khó khăn và nỗ lực đi vào những suy niệm và phân tích của Đức Giáo Hoàng với thái độ chú tâm và với tinh thần Tin Mừng.

3. Hai khó khăn trên không phải là không thể khắc phục nếu chúng ta đánh giá cao và nếu chúng ta ưa chuộng văn kiện quý hoá này. Thật ra, khó khăn đặc biệt của Tông Huấn Pastores dabo vobis là ở chỗ nó được viết ra bằng ngôn ngữ của con tim nên đòi phải được đọc và nghiền ngẫm cũng bằng những rung cảm của con tim. Không giống như thông thường. Tông Huấn về đào tạo linh mục của Đức Gioan Phaolô II không chỉ là thành quả góp nhặt từ quá khứ để lại, từ những nghiên cứu và thảo luận của Thượng Hội Đồng 1990, cũng không chỉ là dùng Quyền Giáo Huấn để đưa ra những chỉ dẫn, khuyên bảo có tính cách giáo thuyết. Hơn thế nữa, ở đây là cả một sự san sẻ những ưu tư, nhận thức và cảm nghiệm sâu xa đã thấm đượm những nhịp đâp của con tim. Người đọc chăm chú có thể lấy làm lạ và ngỡ ngàng tự hỏi: tại sao một Tông Huấn với những đề tài quan trọng và nặng tính chất giáo điều như thế mà lại được diễn đạt một cách say mê và dào dạt kinh nghiệm sống như vậy? Phải chăng chúng ta có quyền coi đây là kiệt tác của Vị Kế Nhiệm Thánh Phêrô thời đại, với biết bao chuyến công du mục vụ ở nhiều nơi trên thế giới, với những tiếp xúc gặp gỡ đậm đà và chân tình cùng các linh mục và giáo dân ở rải rác khắp nơi, với một cái nhìn bao quát và sâu rộng kèm theo mối ưu tư khắc khoải đối với sức sống của Giáo Hội, với những ơn thúc đẩy và soi sáng của một vị Thủ Lãnh Giáo Hội có đời sống nội tâm sâu xa và bén nhạy.

Ngay trong phần dẫn nhập, sau khi đã say sưa kêu gọi người Kitô hữu mạnh mẽ tin tưởng vào lời hứa của Chúa, mặc cho biết bao những khủng hoảng, mặc cho sự xuống cấp, mặc cho tình trạng thiếu hụt linh mục trầm trọng, Đức Gioan Phaolô II đã bày tỏ nỗi lòng của mình: “Tôi muốn ngỏ lời tâm huyết (le coeur) với mọi tín hữu và từng tín hữu, cách riêng với các linh mục và với tất cả những ai đã dấn thân vào trách nhiệm tế nhị trong lãnh vực đào tạo linh mục. Qua Tông Huấn này, tôi mong mỏi được tiếp cận tất cả các linh mục và mỗi một linh mục, triều hoặc dòng”. Trong phần kết luận, ngài còn diễn tả rõ hơn : “Ngài (Đức Kitô Mục Tử Nhân Lành) yêu cầu những con tim khác cũng phải chung nhịp đập – những con tim linh mục – “Các ngươi hãy cho họ ăn”. Như vậy không phải lối suy nghĩ và diễn tả của “người slave” làm cho bản văn ra vòng vo và phức tạp cho bằng những lối nẻo của con tim, lắt léo, uốn khúc, có khi chi li, súc tích… Thừa tác vụ linh mục được gọi là “amoris officium” theo kiểu nói của Thánh Augustinô: “Đời sống thiêng liêng của linh mục không là gì khác hơn sự đón nhận “chân lý” của thừa tác vụ linh mục, được coi là amoris officium, trong ý thức và trong tự do, và bởi đó trong trí óc và con tim, trong những quyết định và những hành động”. (cuối số 24).

Con tim có những tỷ lệ ít cần đếm xỉa đến lý trí. Chẳng hạn để giải quyết vấn đề khủng hoảng về căn tính linh mục, chương II nhằm mời gọi linh mục quay về với nguồn cội tột cùng của mình, để đắm mình trong tình yêu của Chúa Cha, để yêu mến nguồn cội cao cả của chính mình: “Đời sống và thừa tác vụ linh mục là sự nối dài đời sống và hoạt động của chính Đức Kitô. Căn tính của chúng ta nằm ở đó, cũng như phẩm giá thực sự của chúng ta, nguồn mạch vui mừng của chúng ta, và niềm tin vững chắc của chúng ta về sự sống” (cuối số 18).

Vấn đề độc thân linh mục cũng được giải quyết vừa mạnh mẽ, cương quyết nhưng cũng vừa nhẹ nhàng và uyển chuyển. Ý thức sáng suốt những chỉ trích và chống đối, không phủ nhận những lỗi phạm, những khó khăn. Tông Huấn chuyển vấn đề sang mặt tích cực, chiêm ngắm một “Đức Giêsu Kitô mong muốn được linh mục yêu mến một cách hoàn toàn và độc chiếm giống như Đức Giêsu Kitô Đầu và Phu Quân đã yêu mến Giáo Hội” (số 29, phần giữa), kêu gọi linh mục “đón nhận bậc sống độc thân với một quyết định tự do và ngập tràn yêu thương”, xác quyết bậc sống độc thân linh mục là có thể thực hiện một cách trung thành nhờ “cầu xin trong sự kết hiệp với Giáo Hội” và gợi lên “lòng tin cậy và can đảm trong việc tiếp tục tiến bước” (cuối số 29).

Cụ thể, trong việc đào tạo ứng sinh linh mục, bằng ngôn ngữ của con tim. Tông Huấn đòi phải có “sự quan tâm tới du khách, nghĩa là tới con người cụ thể đang dấn thân trong chuyến du hành đào tạo…”, “lòng yêu mến đích thực và sự tôn trọng chân thành đối với người ứng sinh đang bước tới chức linh mục trong những chiều kích cá vị của mình”. (số 61, phần cuối). Việc đào tạo trường kỳ cũng được đẩy xa tới những ngỏ ngách của con tim như khi đề cập đến tình huynh đệ linh mục ở số 74 phần giữa: “Tình huynh đệ linh mục không loại trừ một ai; dầu vậy,…, linh mục có thể và phải dành những ưu tiên cho người nào đang cần giúp đỡ và cần khích lệ nhất. Tình huynh đệ ấy dành một sự quan tâm đặc biệt đối với các linh mục trẻ, duy trì một thái độ đối thoại chân tình và huynh đệ với những linh mục thuộc lứa tuổi trung bình hoặc cao niên cũng như đối với những linh mục nào vì lý do này hay lý do khác đang phải đương đầu với những khó khăn…” Cũng về việc đào tạo trường khi, khi cổ võ những trao đổi và gặp gỡ giữa các linh mục với nhau, Tông Huấn ghi nhận: “Họ sẽ nhờ đó mà chứng tỏ tình yêu của mình đối với toàn thể linh mục đoàn và chứng tỏ niềm hăng say của mình trong việc đáp ứng như cầu của Giáo Hội địa phương là nhu cầu phải có những linh mục được đào tạo hẳn hoi”. (số 76 phần giữa).

Một vài dẫn chứng trong số muôn vàn dẫn chứng khác thiết tưởng tạm đủ để chúng ta cảm phục con tim tràn đầy sức sống được bộc lộ ra trong Tông Huấn lớn lao của Giáo Hội và nhất là để chúng ta cũng đón nhận và đi vào Tông Huấn bằng chính con tim của chúng ta cùng với niềm say mê và nỗi thao thức của những chi thể trong Nhiệm Thể Giáo Hội có Chúa Kitô là Đầu, Mục Tử và Tôi Tớ.

III. MỘT VÀI ĐIỂM NỔI BẬT VÀ LAN TỎA TRONG TÔNG HUẤN

1. Trước hết, trong mạch văn của cái gọi là ngôn ngữ con tim, chúng ta có thể ghi nhận một đức tính mà Tông Huấn luôn kêu mời mặc dầu từ ngữ chỉ được lặp lại nhiều lần khi đề cập tới chiều kích nhân bản và mục vụ của việc đào tạo, đó là tính bén nhạy (sensibilité). Trong số 72, chương V, Tông Huấn viết: “Linh mục phải làm sao để tính bén nhạy nhân bản của mình được nên phong phú nhờ vào một kinh nghiệm ngày càng rộng lớn hơn và để cho Dân Thiên Chúa có thể nói về mình một cách tương tự như tác giả thư gởi tín hữu Do Thái đã nói về Đức Giêsu: Không phải chúng ta có một vị thượng tế bất lực, không cảm thông được những nỗi yếu hèn của chúng ta, trái lại, Ngài đã nếm chịu mọi thử thách, giống như chúng ta, ngoại trừ tội lỗi (Dt 4,15)”.

a) Trọn chương I là để khai triển tính bén nhạy đối với môi trường và hoàn cảnh chung quanh : những thách đố của thiên niên kỷ thứ hai. Cần phải nhận thức và nhất là diễn giải tình huống phức tạp hiện nay thì mới trả lời được câu hỏi: “Làm sao để đào tạo các linh mục cho thực sự ngang tầm với hoàn cảnh hiện nay, cho thực sự có khả năng phúc âm hoá thế giới ngày nay?” (số 10). Một tính bén nhạy như thế cần phải đưa theo Tin Mừng, cần phải được “soi sáng và cũng cố nhờ Chúa Thánh Thần, Đấng mọi nơi mọi lúc khơi dậy sự vâng phục đức tin, lòng dũng cảm tươi vui để nối gót Chúa Giêsu, ơn khôn ngoan để xét đoán mọi sự và không bị một ai xét đoán (x. 1 Cr 2.15)” (số 10, gần cuối).

b) Bén nhạy đối với Lời Chúa, đối với truyền thống Giáo Hội, đối với Huấn Quyền (số 26, tr.61).

c) Bén nhạy đối với người nghèo : “Không loại trừ một ai trong việc loan báo và ban phát ơn cứu độ, linh mục biết chú tâm tới những người bé nhỏ, tới các tội nhân, tới hết mọi người sống ngoài lề xã hội…” (số 30, tr. 73)”… giữ mình khỏi mọi thái độ trịch thượng hoặc khỏi việc thi hành một quyền bính nào đó mà không luôn luôn hoặc không chỉ có thể biện minh bằng đức ái mục vụ” (số 60, tr.145). “Các chúng sinh phải tìm kiếm Đức Kitô… nhất là nơi những người nghèo, những người bé nhỏ, những người yếu đau, những người tội lỗi và những người không tin” (số 45, tr.116).

“Linh mục cần phải có khả năng hiểu biết sâu xa lòng trí con người, trực giác được những khó khăn và những vấn đề, tạo điều kiện dễ dàng cho sự gặp gỡ và đối thoại, đạt được lòng tin cậy, sự cộng tác, phát biểu được những phán đoán lành mạnh và khách quan” (số 43, tr. 109).

“Linh mục cần phải lớn lên trong việc tiếp xúc thường ngày với người khác và trong việc chia sẻ cuộc sống với họ mỗi ngày,… hiểu được những nhu cầu và đón nhận những lời kêu cứu, có thể trực giác những yêu cầu không được phát biểu thành lời…” (số 72, tr. 176).

d) Bén nhạy đối với Giáo Hội, “khuyến khích Giáo Hội địa phương sống đậm đà hơn chiều kích phổ quát của Giáo Hội ấy” (số 31, tr.76), “nhằm giúp xây dựng toàn thể cộng đoàn, mọi đặc sủng riêng biệt đều được sắp xếp cho sự phục vụ cộng đoàn ấy” (số 31, tr.77).

Tất cả sự bén nhạy nói trên nhờ “mặc lấy những tâm tình của Đức Kitô”, nhờ “nên đồng hình dạng với Ngài”, nhờ thông phần vào đức ái mục vụ của Ngài, nhờ hoạt động “nhân danh” và “thay mặt” Ngài.

2. Ba khái niệm luôn được móc nối với nhay là: hiệp thông, tính phổ quát và tư thế ứng trực (communion, universalité, disponibilité).

Ngay trong phần dẫn nhập, Tông Huấn đã nêu bật kinh nghiệm cụ thể của Thượng Hội Đồng Giám Mục: “kinh nghiệm riêng biệt về sự hiệp thông giữa các giám mục trong tinh thần phổ quát nhờ đó mà cảm thức về Giáo Hội phổ quát cũng như trách nhiệm của các giám mục đối với Giáo Hội phổ quát và đối với sứ vụ của Giáo Hội, được củng cố, trong mối hiệp thông thân ái và thiết thực chung quanh Thánh Phêrô”. Từ nhận định về hoàn cảnh Giáo Hội, trong đó có “sự kiện này là càng ngày người ta càng thuộc về Giáo Hội một cách không trọn vẹn và có điều kiện, gây ảnh hưởng tiêu cực cho sự nở rộ các ơn gọi hướng đến chức linh mục, cho ý thức mà linh mục có về căn tính và về thừa tác vụ của mình” (số 7, tr.18). Đức Gioan Phaolô II đã đề cao tính “tương giao” và tính “hiệp thông” của thừa tác vụ linh mục trong Giáo Hội.

Tính chất thiết yếu “tương giao” ấy là “do bởi chức linh mục phát sinh từ nơi sâu thẳm Mầu Nhiệm khôn tả của Thiên Chúa, nghĩa là từ tình yêu của Chúa Cha, từ ân sủng của Chúa Giêsu Kitô và từ ơn hiệp nhất của Chúa Thánh Thần, người linh mục qua bí tích được hội nhập vào sự hiệp thông với giám mục và với các linh mục khác, để phục vụ Dân Thiên Chúa là Giáo Hội và để dẫn dắt mọi người đến với Chúa Kitô” (số 12, tr.30).

Do đó, thừa tác vụ được điều phối mang “bản chất cộng đồng” và chỉ có thể được hoàn thành như là “công trình tập thể”. Đời sống thiêng liêng cũng được suy niệm trong chiều hướng hiệp thông ấy: từ việc nên đồng hình dạng với Đức Kitô Đầu và Mục tử, đức ái mục vụ cho đến sống các lời hứa vâng phục, khó nghèo, và trinh khiết… Tất cả đều mang chiều kích cộng đồng. Chính vì thế, trong Giáo Hội là mầu nhiệm, hiệp thông và sứ vụ, linh mục phải sống với ý thức mình thuộc về Giáo Hội phổ quát qua Giáo Hội địa phương, và phải xả thân phục vụ Giáo Hội một cách tận tụy. Toàn thể Giáo Hội phải chăm lo cho ơn gọi linh mục, vì ơn gọi linh mục là từ trong Giáo Hội và để phục vụ Giáo Hội (chương IV). Hai chương V và VI cũng luôn nêu dẫn chiều kích hiệp thông ấy đối với tiến trình đào tạo : một linh mục đoàn duy nhất, liên kết chặt chẽ với giám mục, gắn bó và kề cận với mọi người.

Điểm đặc biệt ở đây là tính hiệp thông luôn gắn liền với lời mời gọi hướng đến Giáo Hội phổ quát : “bởi vì trong nội bộ Giáo Hội, linh mục là con người của sứ vụ và hiệp thông, cho nên đối với mọi người, linh mục phải là con người của sứ vụ và đối thoại… Linh mục phải nối kết những quan hệ huynh đệ trước hết với các anh em thuộc các Giáo Hội khác và thuộc các hệ phái Kitô giáo, nhưng cũng phải nối kết những quan hệ huynh đệ với các tín hữu thuộc các tôn giáo khác, với mọi người thiện chí và một cách đặc biệt với những người nghèo và những người yếu đuối hơn hết cũng như với hết mọi người, hoặc không nhận thức, hoặc không diễn đạt ra được, đang ngưỡng vọng về chân lý và ơn cứu độ mà Đức Kitô mang đến…” (số 18, tr.42 và 43); “bất cứ thừa tác vụ linh mục nào cũng tham dự vào những chiều kích hoàn vũ của sứ vụ được Đức Kitô giao phó cho các Tông Đồ” (số 32, tr.77); “một não trạng thừa sai, mở ngỏ hướng đến những nhu cầu của Giáo Hội và của thế giới, chú trọng tới những người xa cách nhất và trên hết tới những tập thể ngoài Kitô giáo trong môi trường của mình” (số 32, tr.77). Trong công việc giáo dục và huấn luyện, Tông Huấn cũng khuyến khích sự đóng góp đa dạng cho các giáo phận kề nhau, do những thành phần nam nữ dị biệt…

Tính chất hiệp thông và phổ quát lại dẫn đến một thái độ quan trọng nơi người linh mục : đó là tư tế ứng trực, sẵn sàng để được sai đi bất cứ nơi nào, sẵn sàng chấp nhận vượt ra ngoài biên giới giáo phận, nếu cần luôn tạo thuận lợi cho việc đón tiếp mọi người có nhu cầu, mọi lời kêu cứu. “Ứng sinh linh mục sẽ được giúp đỡ để yêu mến và sống chiều kích thừa sai thiết yếu của Giáo Hội cùng những hoạt động mục vụ đa tạp; họ sẽ được giúp đỡ để trở nên rộng mở và ứng trực sẵn sàng đối với mọi đường lối có thể thực hiện ngày nay nhằm loan báo Tin Mừng… ứng trực, đáp lại Chúa Thánh Thần và đáp lại giám mục, để rồi được sai đi rao giảng Tin Mừng bên kia những biên giới của quốc gia mình” (số 61, tr.147), “liên lỉ ứng trực và sẵn sàng để cho mình bị chộp giữ hay, có thể nói, để cho mình bị “ăn” do bởi những nhu cầu và những đòi hỏi dĩ nhiên cần phải hợp lý của đoàn chiên” (số 28, tr.67).

3. Một yếu tố quan trọng cần được ghi nhận để khỏi lạc hướng khi bước vào Tông Huấn, đó là vấn đề đào tạo nhắm đến phẩm chất linh mục hơn là con số linh mục. Nhiều từ ngữ được dùng để diễn tả trọng tâm đó : “Những nhà phúc âm hoá mới”, “những linh mục ngang tầm với thời đại”, “những linh mục được đào tạo hẳn hoi” (bien formés), “một trình độ đào tạo trí thức ưu tú”, “không phải […] bất cứ những mục tử nào nhưng những mục tử như lòng Ngài mong ước”.

Chính vì thế mà Tông Huấn nhận định tình trạng thiếu hụt linh mục cũng như sự giảm sút ơn gọi linh mục với một thái độ khách quan và bình tĩnh và luôn nêu cao trách nhiệm cộng tác vào sự thực hiện lời hứa của Chúa với một niềm tin vững mạnh và can trường. Cũng chính vì thế mà, không như chúng ta có thể lầm tưởng, Tông Huấn không tự giản lược vào những phân tích và nghiên cứu nhằm đưa ra những phương hướng huấn luyện và giáo dục. Tông Huấn đi xa hơn nhiều, với dụng ý đưa linh mục vào trong mầu nhiệm của cuộc sống : “Từ vấn đề căn tính của linh mục, sự chú trọng được hướng đến các vấn đề liên quan tới tiến trình đào tạo linh mục và tới phẩm chất đời sống các linh mục” (Phần Dẫn Nhập, tr.7).

Chương I nhấn mạnh “bản tính con người” của thừa tác viên, tới môi trường nhân sinh, tới những điều kiện và hoàn cảnh của cuộc sống: “Ngay cả vào năm 2000, ơn gọi linh mục sẽ tiếp tục là lời mời gọi sống chức linh mục độc nhất và trường tồn của Chúa Kitô. Cũng vậy, đời sống và chức vụ linh mục phải thích nghi với mọi thời đại và với mọi môi trường sống” (số 5, tr.12). Trong dòng liên tục này, Tông Huấn không ngừng lặp đi lặp lại “đời sống linh mục”, “đời sống thiêng liêng của linh mục”, “cuộc sống của người linh mục và tính triệt để của Tin Mừng”, “sống nối gót Đức Kitô như các Tông Đồ”, Tông Huấn đạt tới đỉnh cao của việc suy niệm về cuộc sống linh mục, đó là chương VI với việc đào tạo truyền kỳ : sống làm sao cho sâu đậm hơn, khơi thắm lại cuộc đời linh mục đã khởi đầu: “Cha kêu mời con khơi thắm lại ân huệ mà Thiên Chúa đã đổ xuống nơi con”.

Cuộc sống linh mục bắt nguồn từ mầu nhiệm Thiên Chúa Ba Ngôi, múc lấy sức mạnh nơi Vị Mục Tử Nhân Lành đã được Cha sai đến trong quyền lực của Chúa Thánh Thần. Đó là căn tính của linh mục, “là nguồn mạch vui mừng của chúng ta, và niềm tin vững chắc của chúng ta về sự sống”. Toàn bộ Tông Huấn nhằm mục đích nối dài và ứng dung sự sống cội nguồn này. Khởi từ việc mô phỏng Vị Mục Tử Nhân Lành đã hiến ban mạng sống, “nhân danh Ngài, các linh mục tiến dâng nghi lễ cứu độ… các linh mục có trách nhiệm xả thân phục vụ Dân Cha để nuôi dưỡng họ bằng lời của Cha và làm cho họ sống bằng các bí tích của Cha; các linh mục sẽ là những chứng nhân thực sự cho đức tin và đức ái, sẵn sàng hiến mạng sống mình như Đức Kitô đã hiến dâng mạng sống cho đàn em và cho Cha” (số 15, tr.37).

Cuộc sống linh mục chính là tham gia và thông phần vào sức sống của Đấng là Đầu của Thân Thể, nên đồng hình dạng với Ngài. Biểu hiện rõ nét nhất của sự tham gia thông phần chính là “đức ái mục vụ”, sự trao hiến trọn vẹn chính mình một cách tích cực và tươi vui, như Đức Kitô Phu Quân đã trao hiến chính Ngài cho Hiền Thê là Giáo Hội. Có thể nói rằng toàn bộ Tông Huấn xoay quanh “đức ái mục vụ” bởi vì đó chính là biểu hiện, là trợ lực, là cội rễ và nguồn mạch của đời sống linh mục: “Việc chuẩn bị cho cuộc sống linh mục nhất thiết bao hàm một nền đào tạo vững chắc về đức ái, nhất là về lòng yêu mến ưu tiên đối với người nghèo…”

Có thể kể thêm “đời sống cầu nguyện” “đời sống bí tích” “sống thinh lặng”, “sống cô đơn” v.v… Nói tóm lại, cả Tông Huấn đều trình bày về sự sống, giới thiệu sự sống và dẫn vào sự sống. Sống chức vụ linh mục chớ không phải có chức linh mục. Tương lai và hy vọng của Giáo Hội là ở đó.

Một đôi điều giới thiệu và gợi ý trên đây chẳng qua là nỗ lực khiêm tốn nhằm giúp bạn đọc đỡ nản chí khi mới bắt tay vào Tông Huấn. Chúng tôi chưa dám tự cho mình là nắm vững được nội dung phong phú và trào tràn của văn kiện. Cũng như bạn đọc, chúng tôi còn phải đọc đi đọc lại, nghiền ngẫm thật nhiều nữa…

TÔNG HUẤN

VỀ VIỆC ĐÀO TẠO LINH MỤC TRONG HOÀN CẢNH HIỆN NAY

CỦA ĐỨC GIÁO HOÀNG GIOAN PHAOLÔ II

GỞI GIÁM MỤC ĐOÀN - HÀNG GIÁO SĨ - VÀ TOÀN THỂ GIÁO HỮU

SAU THƯỢNG HỘI ĐỒNG GIÁM MỤC

DẪN NHẬP

1. “Ta sẽ ban cho các ngươi những mục tử như lòng Ta mong ước” (Gr 3,15).

Qua lời của ngôn sứ Giêrêmia, Thiên Chúa hứa sẽ không bao giờ để cho Dân Ngài phải thiếu mục tử chăm lo qui tụ và hướng dẫn: “Ta sẽ thôi thúc cho [các chiên Ta] những mục tử để các mục tử chăn nuôi chúng, chúng sẽ không còn phải sợ hãi và hoảng loạn” (Gr 23,4).

Là Dân Thiên Chúa, Giáo Hội luôn chứng nghiệm cho sự thực hiện lời tuyên sấm ấy và, trong niềm vui, Giáo Hội tiếp tục tạ ơn Chúa. Giáo Hội biết rằng Đức Giêsu Kitô chính là lời hứa của Thiên Chúa được ứng nghiệm, một cách sống động, tuyệt hào và vĩnh viễn : “Ta là Mục Tử Nhân Lành” (Ga 10,11). Là “Mục Tử tối cao của đoàn chiên” (Dt 13,20), Đức Giêsu đã giao phó cho các Tông Đồ và những người kế vị các ngài sứ mệnh chăn dắt đoàn chiên của Thiên Chúa (x. Ga 21, 15-17; 1 Pr 5,2).

Một cách đặc biệt, nếu không có linh mục, Giáo Hội sẽ không thể nào thực thi được sự vâng phục cơ bản vốn nằm ngay giữa lòng cuộc sống và sứ mệnh của Giáo Hội trong lịch sử, sự vâng phục đối với lệnh truyền của Chúa Giêsu: “Các con hãy ra đi,. Hãy chiêu tập môn đệ từ khắp muôn dân” (Mt 28,19) và “hãy làm việc này mà nhớ đến Ta” (Lc 22,19; x. 1Gr 11,24). Lệnh truyền ấy có nghĩa là lệnh truyền loan báo Tin Mừng và hàng ngày cử hành hy lễ Mình và Máu Người đã trao hiến và đổ ra cho nhân loại được sống.

Đức tin dạy cho chúng ta rằng Chúa không bao giờ bội ước quên thề. Lời Chúa đã hứa chính là động lực làm cho Giáo Hội vui mừng và vững mạnh, trước sự nở rộ và tình trạng gia tăng con số những ơn gọi linh mục được ghi nhận ở một số miền trên thế giới. Lời hứa ấy còn là nền tảng và là yếu tố kích thích cho một hành vi đức tin cao cả hơn, cho một niềm hy vọng mãnh liệt hơn trước sự thiếu hụt linh mục trầm trọng nơi những miền khác trên thế giới.

Tất cả chúng ta đều được mời gọi chia sẻ niềm tin cậy hoàn toàn vào sự ứng nghiệm liên lỉ của lời Thiên Chúa hứa, như các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng Giám Mục đã làm chứng một cách rõ ràng và mạnh mẽ: “Với niềm tin cậy hoàn toàn vào lời hứa của Chúa Kitô: ‘Và Ta, Ta sẽ ở với các con mọi ngày cho đến tận thế’, Thượng Hội Đồng Giám mục ý thức rằng Chúa Thánh Thần không ngừng hoạt động trong Giáo Hôi; Thượng Hội Đồng tin tưởng một cách sâu xa rằng Giáo Hội sẽ không bao giờ hoàn toàn khuyết vị những thừa tác viên được thánh hiến… Mặc dầu người ta ghi nhận sự thiếu vắng linh mục ở một số miền trên thế giới, Chúa Cha, Đấng khơi dậy các ơn gọi, sẽ không bao giờ ngưng hoạt động trong Giáo Hội” (1).

Đứng trước cuộc khủng hoảng về ơn gọi linh mục, như Tôi đã tỏ bày khi kết thúc Thượng Hội Đồng Giám mục, “giải pháp đầu tiên của Giáo Hội phải là hoàn toàn tin tưởng vào Chúa Thánh Thần. Chúng ta thâm tín rằng sự phó thác với lòng tin cậy ấy sẽ không làm chúng ta thất vọng nếu chúng ta luôn trung thành với ơn đã lãnh nhận” (2).

2. Trung thành với ơn đã lãnh nhận ! Quả thực, ơn huệ của Thiên Chúa không hủy diệt tự do của con người nhưng lại cổ võ, phát huy và đòi hỏi tự do ấy.

Bởi thế, trong Giáo Hội, lòng tin cậy hoàn toàn vào sự trung thành vô điều kiện của Thiên Chúa đối với lời hứa của Ngài phải kèm theo trọng trách hợp tác với hoạt động của Thiên Chúa là Đấng mời gọi, trọng trách đóng góp vào việc tạo những điều kiện thuận lợi và bảo tồn những điều kiện ấy để cho hạt giống tốt được Thiên Chúa vãi gieo có thể bén rễ và trổ sinh dồi dào hoa trái. Giáo Hội sẽ không bao giờ ngưng cầu xin Đấng làm chủ mùa gặt để Ngài sai thợ gặt đến (x. Mt 9,38); Giáo Hội sẽ đề nghị với các thế hệ trẻ một phương án ơn gọi sáng tỏ và can trường. Giáo Hội sẽ giúp các thế hệ trẻ phân định tính chính hiệu của lời mời gọi từ Thiên Chúa và đáp lại lời mời gọi ấy với lòng quảng đại; Giáo Hội sẽ chú tâm đặc biệt đến việc đào tạo các ứng sinh cho hàng linh mục.

Thật vậy, vì tương lai của công cuộc phúc âm hoá nhân loại, việc chuyên chăm đào tạo các linh mục tương lai triều và dòng, việc nối dài nền đào tạo ấy trong suốt đời sống các linh mục, nhằm giúp họ biết thánh hoá bản thân khi thi hành chức vụ bà biết thường xuyên cập nhật hoá đường hướng dấn thân mục vụ của mình, được Giáo Hội nhìn nhận như là một trách vụ có tầm quan trọng đặc biệt và là một trách vụ hết sức tế nhị.

Nhờ công trình đào tạo ấy, Giáo Hội nối tiếp trong thời gian công trình của Đức Kitô mà tác giả tin mừng Máccô trình bày như sau: “Chúa Giêsu leo lên núi, Ngài gọi những kẻ Ngài muốn đến với Ngài. Họ đã đến với Ngài. Và Ngài đã thiếp lập Nhóm Mười Hai để họ ở với Ngài và để sai họ đi rao giảng, kèm theo quyền xua trừ ma quỉ” (Mc 3,13-15).

Có thể quả quyết rằng trong suốt dòng lịch sử của mình, khi nhặt khi khoan, cách này hoặc cách khác, Giáo Hội đã áp dụng trang Tin Mừng này vào cuộc sống bằng công trình đào tạo các ứng sinh cho hàng linh mục và ngay cả đào tạo chính các linh mục. Dầu vậy, ngày nay Giáo Hội cảm thấy mình được mời gọi đi vào một phương thức dấn thân mới để ứng dụng vào cuộc sống điều mà Đấng là Thầy đã làm với các Tông Đồ của Ngài, trong lãnh vực này, Giáo Hội bị thúc bách bởi những biến đổi xã hội sâu rộng và nhanh chóng, bởi sự đa tạp và dị biệt của những bối cảnh trong đó Giáo Hội loan báo Tin Mừng và làm chứng cho Tin Mừng. Giáo Hội cũng được khích lệ bởi sự tiến triển thuận lợi về con số ơn gọi linh mục trong nhiều giáo phận trên thế giới, bởi sự khẩn cấp phải duyệt xét lại nội dung và phương pháp đào tạo linh mục, nởi nỗi băn khoăn của các Giám Mục và các cộng đoàn trước sự thiếu vắng linh mục ngày càng tăng, bởi sự cần thiết tuỵệt đối phải làm cho công cuộc “phúc âm hoá mới” có được những “nhà phúc âm hoá mới”, đầu tiên là các linh mục.

Chính trong bối cảnh lịch sử và văn hoá này mà và qua Thượng Hội Đồng Giám mục thế giới năm 1990, đã tiến hành Đại Hội chung thương kỳ, dành trọn đại hội cho “việc đào tạo linh mục trong hoàn cảnh hiện nay”, hai mươi lăm năm sau Cộng Đồng, với ý hướng bổ túc giáo thuyết cộng đồng về điểm này và thích nghi giáo thuyết ấy một cách thỏa đáng hơn vào hoàn cảnh hiện nay. (3).

3. Nối tiếp các văn kiện Công Đồng Vaticanô II về vấn đề chức linh mục và đào tạo linh mục (4), nhằm mục đích đem giáo thuyết phong phú được ban hành trong các văn kiện ấy áp dụng một cách cụ thể vào trong những hoàn cảnh khác nhau. Giáo Hội đã nhiều lần bàn luận về các vấn đề đời sống, chức vụ và đào tạo linh mục.

Những cơ hội long trọng hơn cả là các Thượng Hội Đồng Giám mục. Ngay từ Đại Hội chung đầu tiên tháng 10 năm1967, Thượng Hội Đồng đã dành năm ủy ban cho đề tài canh tân các chủng viện. Công việc này đã mang lại một đóng góp dứt khoát cho việc soạn thảo tài liệu của Thánh Bộ Giáo dục Công giáo: “Những tiêu chuẩn cơ bản dành cho việc đào tạo linh mục” (5).

Nhất là Đại Hội chung Thường kỳ, lần thứ hai, vào năm 1971, đã dành phân nửa đại hội cho chức linh mục thừa tác. Được lấy lại và cô đọng trong một vài “lời nhắn nhủ” do vị Tiền Nhiệm của Tôi là Đức Giáo Hoàng Phaolô VI, được đọc lên vào lúc khai mạc Thượng Hội Đồng Giám mục năm 1974, các thành quả của công cuộc tư duy lâu dài ấy chủ yếu liên quan đến giáo thuyết về chức linh mục thừa tác và về một vài khía cạnh tu đức cũng như thừa tác vụ của hàng linh mục.

Trong nhiều cơ hội khác, Huấn Quyền của Giáo Hội đã tiếp tục bày tỏ mối quan tân của mình đối với đời sống và chức vụ linh mục. Trong những năm hậu công đồng, có thể nói không có một bài tham luận nào của Huấn Quyền mà, dưới hình thức này hay hình thức khác, lại không minh nhiên hoặc mặc nhiên lưu ý tới ý nghĩa sự hiện diện của các linh mục trong cộng đoàn, vai trò và sự cần thiết của các linh mục đối với Giáo Hội và đối với đời sống nhân loại.

Những năm gần đây, ở nhiều nơi, người ta đã cảm thấy cần phải quay về với đề tài chức linh mục và đề cập vấn đề dưới một quan điểm tương đối mới hơn và thích nghi hơn cho hoàn cảnh Giáo Hội và văn hoá hiện nay. Tư vấn đề căn tính của linh mục, sự chú trọng được hướng đến các vấn đề liên quan tới tiến trình đào tạo linh mục và tới phẩm chất đời sống linh mục. Thực ra, các thế hệ trẻ được ơn gọi làm linh mục thừa tác biểu lộ rõ rệt những đặc tính khác với những đựac tính của các thế hệ kế cận trước đây, họ sống trong một thế giới mới, một thế giới dưới nhiều phương diện không ngừng biến đổi một cách nhanh chóng. Cần phải chú trọng đến tất cả những điều ấy khi soạn thảo chương trình và khi thực hiện những đường hướng đào tạo linh mục thừa tác.

Về phần những linh mục ít lâu nay đang thi hành chức vụ của mình, họ dường như rơi vào một sự phân tán thái quá trong những hoạt động mục vụ ngày càng tăng. Đứng trước những khó khăn của xã hội và nền văn hoá hiện đại, họ cảm thấy bó buộc phải xét lại lối sống của mình, xét lại những chọn lựa ưu tiên của mình trong việc dấn thân mục vụ và đồng thời cảm nghiệm mỗi lúc một sâu sắc sự cần thiết phải có một nền đào tạo trường kỳ.

Thượng Hội Đồng Giám mục năm 1990 đã hướng những mối ưu tư và những suy nghĩ của mình vào vấn đề gia tăng ơn gọi linh mục, vào việc đào tạo – sao cho các ứng sinh hiểu biết và nối gót theo Chúa Giêsu đồng thời học tập cử hành và sống bí tích Truyền Chức Thánh là bí tích làm cho họ nên đồng hình dạng với Chúa Kitô là Đầu và Mục Tử, là Tôi Tớ và Phu Quân của Giáo Hội – và váo việc xác định những đường hướng đào tạo trường kỳ thích hợp để nâng đỡ cách thiết thực và hữu hiệu chức vụ và đời sống thiêng liêng của các linh mục.

Thượng Hội Đồng Giám mục này cũng có ý giải quyết một yêu cầu của Thượng Hội Đồng trước về vấn đề ơn gọi và sứ mệnh của người giáo dân trong Giáo Hội và trên thế giới. Chính người giáo dân mong ước được các linh mục dấn thân đào tạo họ để giúp họ một cách thỏa đáng trong việc thực thi sứ vụ chung của Giáo Hội. Thực ra, “hoạt động tông đồ giáo dân càng phát triển, người ta càng cảm nhận một cách mãnh liệt nhu cầu phải có những linh mục được đào tạo hẳn hoi, những linh mục thánh thiện. Bởi đó, chính đời sống của Dân Thiên Chúa trở thành lời diễn giải cho giáo huấn của Công đồng Vaticanô II về tương quan giữa chức tư tế công đồng với chức tư tế thừa tác và phẩm trật. Thực vậy, trong mầu nhiệm Giáo Hội, phẩm trật mang tính chất thừa tác (x. Lumen gentium, GH, số 10). Ơn gọi đặc thù của giáo dân càng được đào sâu ý nghĩa thì những gì là đặc thù của linh mục càng hiển thiện hơn” (6).

4. Trong kinh nghiệm tiêu biểu về Giáo Hội của Thượng Hội Đồng, nghĩa là “kinh nghiệm riêng biệt về sự hiệp thông giám mục trong tinh thần phổ quát nhờ đó mà cảm thức về Giáo Hội phổ quát cũng như trách nhiệm của các Giám mục đối với Giáo Hội phổ quát và đối với sứ vụ của Giáo Hội được củng cố, trong mối hiệp thông thân ái và thiết thực chung quanh Thánh Phêrô” (7), người ta đã nghe được tiếng nói minh bạch và thống thiết của nhiwuf Giáo Hội địa phương và lần đầu tiên, trong Thượng Hội Đồng vừa qua, của một số Giáo Hội Đông phương, các Giáo Hội ấy đã công bố niềm tin vào sự ứng nghiệm của lời Thiên Chúa hứa: “Ta sẽ ban cho các ngươi những mục tử như lòng Ta mong ước” (Gr 3.15). Các Giáo Hội đã canh tân công cuộc dấn thân mục vụ nhằm quan tâm đặc biệt đến ơn gọi và nhằm đào tạo linh mục, với ý thức rằng tương lai của Giáo Hội, sự phát triển và sứ mệnh cứu độ phổ quát của Giáo Hội tuỳ thuộc vào những công việc này.

Giờ đây, với tư cách là Giám mục Tôma và là Đấng kế vị thánh Phêrô, trong Tông Huấn sau Thượng Hội Đồng Giám mục này, Tôi xin đóng góp thêm tiếng nói của Tôi vào trong nền móng rất phong phú gồm những suy tư, những phương hướng và những chỉ dẫn đã dọn đường cũng như đã hình thành các công trình của các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng. Tôi muốn ngỏ lời tâm huyết với mọi tín hữu và từng tín hữu, cách riêng với các linh mục và với tất cả những ai đã dấn thân vào trách nhiệm tế nhị trong lãnh vực đào tạo linh mục. Qua Tông Huấn này, Tôi mong mỏi được tiếp cận tất cả các linh mục và mỗi một linh mục, triều hoặc dòng.

Tôi muốn vay mượn tâm tình và lời lẽ của các Nghị Phụ Thượng Hội Đồng trong “Sứ điệp chung kết của Thượng Hội Đồng gởi Dân Thiên Chúa : “Với đầy lòng tri ân và cảm phục, chúng tôi hướng về các linh mục là những cộng tác viên đầu tiên của chúng tôi trong sứ vụ tông đồ. Vai trò của anh em trong Giáo Hội thật là cần thiết và bất khả thay thế. Chính anh em là những người đảm nhận gánh nặng của chức vụ và trực tiếp gần gũi với giáo dân. Anh em là những thừa tác viên của bí tích Thánh Thể, những người phân phát lượng từ bi của Thiên Chúa qua bí tích Thống Hối, những người an ủi các tâm hồn và những hướng dẫn viên cho mọi tín hữu trong cơn lốc của cuộc sống dẫy đầy khó khăn ngày hôm nay”.

“Chúng tôi hết lòng chào đón anh em, chúng tôi bày tỏ với anh em tâm tình biết ơn của chúng tôi, và chúng tôi khuyến khích anh em kiên tâm tiến bước trong niềm vui và lòng hăng say. Đừng lùi bước trước sự chán nản. Công việc của chúng ta không phải là của chúng ta nhưng là của Thiên Chúa”.

“Đấng đã kêu gọi chúng ta và sai phái chúng ta vẫn luôn ở với chúng ta, hết mọi ngày trong đời chúng ta. Quả vậy, chúng ta hoạt động là do được Chúa Kitô ủy thác” (8).

Còn tiếp

LỜI KÊT 

Gs. Trần Văn Cảnh

Thật không dễ để chúng ta rao giảng một Đức Ky Tô là Thiên Chúa. Và càng không dễ để chúng ta rao giảng một Đức Ky Tô là Thiên Chúa đã phục sinh. 

Khi Philatô hỏi Chúa: “Ông có phải là vua dân Do Thái không ?” Chúa đáp: “Quan nói đúng. Tôi là vua. Nhưng nước tôi không thuộc về thế  gian nầy. Nếu nước tôi thuộc về thế gian nầy thì những người của tôi đã chiến đấu để tôi không bị nộp cho người Do Thái. Nhưng nước tôi không thuộc về thế gian nầy.” 

Trần Hiếu

Mời thăm và giới thiệu www.giaoducconggiao.net

Br. Huynhquảng 

 www.gdthanhgiusetampa.org

Tác phẩm: Cẩm  Nang  Hạnh  Phúc Gia  Đình  Kitô - MỤC VỤ HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

Tác giả: D. WAHRHEIT (Lm. Minh Anh, GP. Huế tổng hợp biên tập)

A1. TÂM LÝ VỢ CHỒNG TRẺ - NHỮNG KHÁC BIỆT NƠI NGƯỜI VỢ

còn tiếp nhiều kỳ

 [BẢN THẢO]

LINH MỤC GIÁO PHẬN SỐNG TU ĐỨC TOÀN DIỆN

TRONG BỐI CẢNH THỰC TẾ CỦA GIÁO HỘI VÀ XÃ HỘI VIỆT NAM HÔM NAY

LỜI NÓI ĐẦU

Tôi rất thích định nghĩa này: “Đời sống thiêng liêng là đời sống nhân bản được sống trong Chúa Thánh Thần.” Quả vậy, việc đào tạo linh mục (được đào tạo và tự đào tạo) phải đi qua tiến trình “làm con người tốt, rồi làm người kitô hữu tốt, thì mới làm người linh mục tốt được.” Nếu hạ tầng cơ sở mà không vững chắc thì thượng tầng kiến thiết sẽ không bền lâu được. Điều đó Chúa Giêsu đã nói rõ trong Phúc Âm qua việc xây nhà trên đá. 

Sau nhiều năm chia sẻ với các ứng sinh linh mục và tu sĩ thuộc nhiều giai đoạn được đào tạo và tự đào tạo, từ những gì tôi đã học được, đã hiểu, đã cố gắng sống và trải nghiệm, những kinh nghiệm sống bản thân không thiếu thăng trầm va vấp cho đến nay ở tuổi bảy mươi, những kinh nghiệm qúi báu rút tỉa được từ việc giúp tĩnh tâm, giải tội đối thoại và linh hướng, cũng như những bài học học được khi họ chia sẻ những thao thức, những trăn trở, những niềm vui và đau khổ, nước mắt và nụ cười, những thành công và thất bại, những thách đố và trông đợi, ở chính mình, ở anh chị em, ở Bề Trên và các nhà đào tạo, ở những người họ phải giao tiếp trong sứ vụ tông đồ, thuộc về Giáo Hội hay ở ngoài Giáo Hội công giáo, tôi nhận ra một thực tế rất hữu ích rằng chúng ta cần học hỏi lẫn nhau và cùng nhau học với vị thầy duy nhất là Chúa Giêsu Kitô trong Chúa Thánh Thần, nhất là đối với các ứng sinh linh mục triều. 

Trong ánh sáng Lời Chúa và giáo huấn của Giáo Hội, những kinh nghiệm sống ấy gợi hứng cho tôi chú tâm hơn vào thực tế cuộc sống khi soạn đề tài “LINH MỤC GIÁO PHẬN TƯƠNG LAI SỐNG TU ĐỨC TOÀN DIỆN TRONG BỐI CẢNH THỰC TẾ CỦA GIÁO HỘI VÀ XÃ HỘI VIỆT NAM HÔM NAY.”[1]

Mong muốn của phần này là cố gắng theo sát ánh sáng chỉ đạo của giáo huấn Giáo Hội để nhìn vào thực tế đang diễn ra trong Giáo Hội và thế giới, đặc biệt trong bối cảnh Giáo Hội và Xã hội Việt Nam, hầu giúp ứng sinh can đảm đối mặt với thực tế của đời mình, và từ thực tế đó mà định hướng hay tái định hướng đời sống ơn gọi của mình theo đúng bản chất đích thực của lý tưởng đời sống và sứ vụ linh mục triều mà Chúa và Giáo Hội mong muốn, thế giới và con người ngày nay đang chờ đợi, với mục đích kép là vừa học cho mình sống hôm nay vừa chuẩn bị hành trang cho sứ vụ của mình ngày mai. 

Vấn đề thật cần thiết và hữu ích, nhưng vượt quá tầm với của sức mình, nên tôi thêm hai chữ “BẢN THẢO” ở giáo trình này. Phải, đây mới là bản thảo. Là bản thảo nghĩa là chưa xong, chưa đầy đủ, chưa tốt, cần phải được liên tục sửa chữa, hiệu đính, cập nhật cái mới, bỏ đi cái cũ hay không thích hợp. Công việc này không phải tự mình tôi hay cùng những người nghe tôi chia sẻ và chia sẻ với tôi mà làm được. Tôi tha thiết xin mọi người, nhất là các bậc Thầy, các bậc Đàn Anh giúp chỉ giáo và sửa chữa giúp tôi, vì lợi ích lớn hơn của các ứng sinh, đang học làm linh mục và sẽ sống linh mục hơn lên mỗi ngày trong sứ mệnh của Giáo Hội giữa lòng thế giới không ngừng biến chuyển, đặc biệt trong bối cảnh Giáo Hội và Xã Hội Việt Nam hôm nay.  

Nguyện xin Chúa Thánh Thần tiếp tục cho đến hoàn thành tốt đẹp những gì Ngài đã thương khởi sự cho chúng ta và với chúng ta, nhờ lời cầu bàu mạnh thế của Mẹ Maria Lavang và Thánh Cả Giuse. 

Bùi Chu, Xuân Canh Dần

Micae-Phaolô Trần Minh Huy pss

CHƯƠNG MỘT 

LINH MỤC GIÁO PHẬN TƯƠNG LAI

sỐng TỐT đỜi SỐNG đỘc thân LINH MỤC

TRONG BỐI CẢNH GIÁO HỘI VÀ XÃ HỘI VIỆT NAM HÔM NAY

Điều khẳng định căn để là bản chất đời sống độc thân linh mục vẫn là một đòi buộc không hề thay đổi trong Giáo Hội Công Giáo Rôma và được các đương sự tự nguyện dấn thân vào. Nhưng trong bối cảnh xã hội hôm nay, nó phải được hiểu, được sống và được bảo vệ một cách tế nhị, cương quyết và khôn ngoan dù khó khăn hơn các thế hệ trước đây. 

A. ĐẶT VẤN ĐỀ: 

MÔI TRƯỜNG SỐNG CỦA ỨNG SINH TRƯỚC KHI ĐƯỢC TIẾP NHẬN VÀ ĐÀO TẠO 

Chúa kêu gọi và chọn lựa một người từ trong hoàn cảnh sống cụ thể của mình. Vậy môi trường sống của các ứng sinh muốn theo đuổi lý tưởng linh mục tại Việt Nam ngày nay như thế nào?  

A.I. KẾt quẢ cỦa mỘt cuỘc điỀu tra

Có một cái gì đó thức tỉnh và thúc giục chúng ta khi đọc những kết luận giật mình được công bố trong cuộc Hội thảo “Giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên ở nước ta hiện nay - Thực trạng và Giải pháp” do Hội Khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam tổ chức năm 2007 tại Đồng Nai[2].  

A.I.1 Càng lên cao, người trẻ càng... “hư”

Tỷ lệ quay cóp: Rất ngạc nhiên khi có tới 8% học sinh tiểu học đã... quay cóp. Con số này lên đến bậc THCS và THPT đã nhảy vọt thành 55% - 60% và đến bậc ĐH, CĐ đã thành 69%. 

Tỷ lệ nói dối: Ở bậc Tiểu học, đã có tới 22% nói dối cha mẹ, còn ở bậc THCS và THPT thì có tới 50% - 64% học sinh lừa cha dối mẹ. Và ở bậc ĐH, CĐ có đến hơn 80% sinh viên sẵn sàng nói dối để qua mặt phụ huynh. 

Tỷ lệ thiếu niên phạm pháp cũng ngày một tăng cao: năm 1986 có 3.607, năm 1996 có 11.726 em vị thành niên phạm tội bị phát hiện (gấp 3 lần). Trung bình mỗi năm trên cả nước có 4.746 thiếu niên phạm pháp.

Nạn ma túy học đường gia tăng đột biến ngày càng trở thành vấn đề nhức nhối: Năm 2004 chỉ có 600 học sinh, sinh viên nghiện ma túy, đến năm 2007 con số này đã tăng lên 1.234 học sinh, sinh viên.  

A.I.2 Phong cách sống đạo đức của học sinh, sinh viên ngày càng “có vấn đề”: Kết quả cuộc điều tra khảo sát năm 2007 tại 30 trường ĐH-CĐ trong cả nước do Vụ Văn hóa - Ban Tư tưởng Văn hóa Trung Ương phối hợp với Vụ Công tác Học sinh Sinh viên (Bộ GD-ĐT) cho thấy 51,4% sinh viên cho rằng “sống thử trước hôn nhân là hiện tượng khá phổ biến” và được coi là “bình thường” [x. Hiện tượng “sinh viên tầm gửi” và “tình ở trọ”] 

A.I.3 Một số các nguyên nhân

-     Chúng ta vẫn nặng về dạy chữ, nhẹ về dạy người. Nhiều giáo viên lên lớp chỉ lo truyền giảng kiến thức chuyên môn, chứ không chú trọng để uốn nắn chỉnh sửa những sai trái của học trò mình. 

-     Gia đình buông lỏng việc quản lý giáo dục con cái, để trẻ ngày càng tách khỏi thế giới thực và bị cuốn hút bởi những trò chơi bạo lực ly kì, hấp dẫn trên TV mà quên đi nhiệm vụ học tập, giúp đỡ gia đình.  

-     Việc giáo dục đạo đức trong nhà trường từ bậc phổ thông đến đại học còn nhiều bất ổn: Các chương trình giáo dục đạo đức còn nặng về lý thuyết, nhẹ giáo dục kỹ năng sống, không tạo được dấu ấn và điều kiện thuận lợi để hình thành nhân cách cho học sinh.

-     Tác động của nền kinh tế thị trường, sự hội nhập các nền văn hóa và sự hấp dẫn của đời sống đô thị đã làm cho các giá trị đạo đức truyền thống bị xâm hại và mai một dần. 

-     Người trẻ càng lớn càng hư vì nhiều năm qua họ phải thụ hưởng một nền giáo dục đạo đức theo kiểu quan liêu, giáo điều, áp đặt, nhồi nhét và khô cứng mà không được tôn trọng thật sự. 

-     Cần coi trọng tính thực tiễn trong việc giáo dục đạo đức cho học sinh, sinh viên: Thầy cô cần tích cực liên hệ thực tiễn, đưa ra nhiều tình huống để các em tự giải quyết, qua đó các em nhận thức được giá trị sống, học được kỹ năng cơ bản và định hướng hành vi. Nội dung chương trình các môn học khác cần được lồng ghép với nội dung giáo dục một cách phù hợp.

-     Yếu tố kinh tế là vấn đề nổi cộm nhất, mà môi trường gia đình và xã hội có nhiều yếu tố xấu tác động trực tiếp đến nhân cách học sinh, đặc biệt là vấn đề đạo đức”. 

A.II. NhẬn đỊnh cỦa HĐgm ViỆt Nam

“Ngày nay, một trong những điều gây nhức nhối lương tâm là sự gian dối trong nhiều lãnh vực, kể cả trong môi trường cần đến sự thật nhiều nhất là giáo dục học đường. Chắc chắn tất cả những ai tha thiết với tiền đồ của đất nước và dân tộc không thể không quan tâm đến tình trạng này... Do đó, việc giáo dục đạo đức và lương tâm phải là trách nhiệm hàng đầu của toàn xã hội, và cần đến sự tham gia tích cực của người dân cũng như các tổ chức xã hội”[3]  

A.III. SUY TƯ và nỖ lỰc cẢi tiẾn CỦA Chúng ta

Người có trách nhiệm trước nhất và cao nhất trong việc tuyển chọn và đào tạo linh mục là Giám Mục giáo phận. Đây cũng là trách nhiệm của mọi thành phần Dân Chúa, giáo sĩ, tu sĩ và giáo dân, đặc biệt là các cha xứ (x. GL 233: “Toàn thể cộng đồng kitô giáo có bổn phận phải cổ động các ơn gọi để đáp ứng đủ những nhu cầu của thừa tác vụ thánh trong toàn thể Giáo Hội. Bổn phận này bó buộc cách riêng các gia đình, các nhà đào tạo, đặc biệt là các giáo sĩ, nhất là các cha sở... Chuẩn bị thích đáng cho những người nam đứng tuổi cảm thấy mình được gọi vào thừa tác vụ thánh.”

Nhưng trong chiều kích Giáo Hội tham gia, Giám mục giáo phận ủy nhiệm cho một số nhà đào tạo đã được chuẩn bị kỹ lưỡng cộng tác với Ngài để:

-         đồng hành với các ứng sinh,

-         tiệm tiến thẩm tra và giúp ứng sinh biện phân ý Chúa và thực thi ý Chúa (qua câu chuyện đời của anh),

-         bảo đảm cho ứng sinh là anh được Thiên Chúa kêu gọi,

-         mời gọi anh tham gia vào việc đào tạo chính anh bằng việc tự đào tạo chính mình,

-         và sau cùng, chính việc Giám Mục gọi ứng sinh lên chịu chức linh mục xác nhận ơn gọi đích thực của Chúa đối với anh. 

Cuộc sống đức tin, nhất là đời sống ơn gọi, luôn là lối đi ngược dòng với xu hướng thời đại của nền văn minh sự chết. Tuy nhiên, sống trong một bối cảnh xã hội như thế, chắc chắn các thanh thiếu niên nam nữ Công giáo cũng không thể không chịu ảnh hưởng, kể cả các dự tu nam nữ trong thời gian tìm hiểu và đi học ở ngoài.

Thật thế, trong Huấn Thị “Những chỉ dẫn về việc huấn luyện trong các dòng tu,” Bộ Tu sĩ nhận định: “… Thường có sự chênh lệch giữa những kiến thức đời, đôi khi rất chuyên môn, với sự tăng trưởng tâm lý và đời sống kitô… Họ cũng chịu ảnh hưởng của một xã hội tiêu thụ cùng với những thất vọng của nó. Khi đạt tới một địa vị xã hội, đôi khi rất vất vả, một số đã bị băng hoại do bạo lực, ma túy và dâm ô… Trong số những ứng sinh vào đời tu, càng ngày càng có không ít thanh niên đã có những kinh nghiệm thương đau trong lãnh vực vừa kể trên… đòi phải được thanh lọc và uốn nắn lại”[4] 

Do đó, các nhà đào tạo phải quan tâm đến các mối liên hệ xã hội và đời sống độc thân thanh khiết của các ứng sinh trước khi vào Chủng viện hay Dòng tu.[5] Phải cân nhắc thái độ của ứng sinh đối với giới tính và khả năng sống độc thân thánh hiến (Bộ GDCG, Chỉ dẫn việc huấn luyện độc thân linh mục tr.7-75); đồng thời phải xem ứng sinh có ngăn trở Giáo luật nào không (GL 1024-1052).  

Trong một xã hội tục hoá, buông thả luân lý và hưởng thụ khoái lạc, các nhà đào tạo cần phải giúp các ứng sinh nhận ra được lý tưởng cao cả của chức linh mục và đời sống tu sĩ, cùng những yêu sách tất nhiên của nó ở trong Giáo Hội, hầu kiên trì sử dụng mọi phương thế tự nhiên và siêu nhiên để gìn giữ và tự bảo vệ lấy mình, trong mọi mối tương quan nhân loại, nhất là tương quan khác phái, hầu được xứng hợp theo đuổi lý tưởng ơn gọi cho đến cùng.  

Người trẻ ngày nay trưởng thành sớm về mặt sinh học nên chuyện tình cảm yêu đương không thể tránh. Họ cần được giúp hiểu và sống tốt nguyên vẹn cuộc đời mình trước khi đi vào lựa chọn đời sống hôn nhân hay đời sống linh mục và tu sĩ đúng như Chúa muốn và Giáo Hội dạy. Đồng thời cũng phải giúp họ thẳng thắn nhìn nhận những cản trở và chiến đấu không thể vượt qua được để lượng sức mình mà đổi hướng sớm, không cần đợi đến lúc bị phát hiện hay bị tố cáo, vì con đường linh mục hay tu sĩ không phù hợp cho họ.[6] 

Đối với người Việt Nam chúng ta, lãnh vực tính dục rất tế nhị, các nhà đào tạo phải làm cho mình trở thành người biết nhẫn nại lắng nghe và khả tín hầu ứng sinh dễ dàng bộc lộ sự thật, đồng thời đừng để mình dễ bị “sốc” và có ngay biện pháp khiến ứng sinh lo sợ và co mình lại hoặc nói dối, kẻo một lần đã nói dối thì họ sẽ có khuynh hướng nói dối mãi, dù biết rằng sẽ phải trả giá rất đắt khi lời nói dối bị vạch trần. 

Vì thế, thật hữu ích trong thời gian đầu này, ứng sinh cần được trình bày rõ và tự mình có trách nhiệm đối mặt với những gì đã xảy ra cho mình và giải quyết chúng, với sự giúp đỡ của các nhà đào tạo, nhất là vị linh hướng. Có thế thì sự chọn lựa đời sống linh mục hay tu sĩ có hướng dứt khoát ngay từ đầu, để tiến trình đào tạo và tự đào tạo được thanh thản và hiệu quả. 

Nếu chỉ là chuyện tình cảm và tình yêu thì nên dần dần chấm dứt đi, khi đã chọn lựa đời tu. Nếu lỡ có chi hơn thế mà không đến đỗi mắc ngăn trở thì càng phải cương quyết chấm dứt, triệt để biến đổi lật sang trang đời mới, không nuôi dưỡng đèo bồng du dưa nữa. Kể cả hai bên đều cùng đi tu thì phải biến đổi và thăng hoa nó lên, để tránh những hệ lụy “người xưa cảnh cũ” sau này. Tốt nhất là không nên tìm cơ hội gặp gỡ riêng tư với người tình cũ. Nhớ câu chuyện “đứt đuôi nòng nọc.”[7] Và dù có nói là quyết tâm lật sang trang đời mới thì cũng cần có đủ thời gian để ứng sinh trắc nghiệm chính mình là mình có thể kiên trì làm được điều đó; đồng thời người có trách nhiệm có đủ dữ kiện để an tâm chứng nhận rằng ứng sinh thực sự đã đổi mới và kiên trì tiến bước được trên đường ơn gọi. Giáo Hội đã quá đau khổ, bị thiệt hại vì chuyện này và đang nỗ lực nghiêm khắc chấn chỉnh ngay từ bước tuyển lựa và đào tạo đầu tiên. Tiếc là nhiều người quá chú trọng đến THI về kiến thức mà không có TUYỂN kỹ càng về phẩm chất đạo đức, thanh danh luân lý và những vấn đề thuộc tâm sinh lý, cũng như những cản trở Giáo luật có thể có.  

Đã là con người thì ai cũng có những nhu cầu và ham muốn tự nhiên cần phải chiến đấu, nhưng tội nghiệp cho những ai “bén mùi chùi chẳng sạch” sẽ phải chiến đấu nặng nề hơn. Tuy nhiên, nếu cứ phải chiến đấu quá nặng nề và quá dai dẳng thì không nên để tiếp tục, vì sẽ khổ cho đương sự và nhiều người khác sau này, thiệt hại cho công cuộc dưỡng giáo và truyền giáo của Giáo Hội.  

Chớ gì ngay từ những ngày còn là mầm non ơn gọi, các người có trách nhiệm trong gia đình, giáo xứ và giáo phận tích cực hướng dẫn, nói rõ cho các em biết và xem xét, nếu em nào không có khả năng sống độc thân khiết tịnh (tiết dục toàn vẹn và trường kỳ) như Giáo Hội đòi hỏi thì thôi, đừng cho tiếp tục nữa, kẻo các em sẽ hiểu sai lệch và có một lương tâm lệch lạc về đời sống linh mục và tu sĩ, rất nguy hiểm. Cũng nên xem xét kỷ các động lực đi tu của các em. 

Chuyện gì làm riêng tư một mình thì có Chúa biết. Nhưng chuyện gì làm giữa hai người thì rồi người khác cũng sẽ biết, không biết được hôm nay thì mai kia cũng sẽ biết. Có thể vì nhân đạo, họ không nói hoặc chưa nói đó thôi. Ứng sinh nên nhớ rằng những người thương mình và bảo vệ Giáo Hội sẽ không chấp nhận thái độ nước đôi đó đâu. Những người ghét mình hay gia đình mình sớm muộn gì sẽ tố cáo. Và ngay chính người con gái khó quên được chuyện ấy cũng sẽ không giữ kín được lâu đâu. Nàng có thể chấp nhận mất người yêu cho Chúa và Giáo Hội, chứ không chịu mất trong tay một hay nhiều cô gái khác đâu; và rồi chính nàng sẽ làm ra chuyện, vì “không ăn được thì đạp đổ!”  

Nếu thiếu tính tự giác tự nguyện đổi hướng về phía ứng sinh, thì ứng sinh nào bị phát hiện là không thích hợp, vì khiếm khuyết thể lý, quân bình tâm lý hay luân lý, và có những ngăn trở theo Giáo luật, nên mạnh dạn và nhanh chóng đưa đương sự ra khỏi con đường theo đuổi ơn gọi. Cả hai phía, các nhà đào tạo và ứng sinh, không được phép nuôi dưỡng những hy vọng hảo huyền và những ảo tưởng nguy hiểm, dù biết rằng mỗi vị thánh đều có một quá khứ và mỗi tội nhân đều có một tương lai. Cũng không ai được tự phụ rằng ơn thánh sẽ thay thế cho những khiếm khuyết tự nhiên.  

A.IV. Ứng sinh nên biẾt sỚm VỀ TRỞ NGẠI GL: 

Tuy đang ở những bước khởi đầu, các ứng sinh cần được biết sớm những khoản Giáo Luật liên quan cần thiết. Không nên để quá muộn khiến tiến thối lưỡng nan, thiệt hại cho Giáo Hội lẫn cho đương sự.

-     GL 1024 và 1033: Chỉ có người nam nào đã lãnh nhận Bí tích Rửa Tội và Thêm Sức rồi mới được lãnh nhận chức thánh cách thành sự và hợp pháp.

-     GL 1025: Phải trải qua một thời gian thử thách, hội đủ những đức tính thích hợp, không bị điều bất hợp luật và ngăn trở nào, đủ các giấy tờ cần thiết, và phải được điều tra kỹ lưỡng (x. GL 1051) 

-     GL 1026: Đương sự phải được tự do hoàn toàn, tuyệt đối không được cưỡng bách bằng bất cứ cách nào và vì bất cứ lý do gì, cũng không được ngăn cản người đủ khả năng xứng hợp theo Giáo luật (x. Chuyện lo và sợ sau khi học về nhiệm vụ linh hướng).

-     GL 1029: Chỉ nên cho tiến chức những ứng sinh có đức tin tinh tuyền, ý hướng ngay lành, kiến thức cần thiết, danh thơm tiếng tốt, đức hạnh vẹn toàn, nhân đức vững vàng, các đức tính về thể lý và tâm lý phù hợp với chức thánh sẽ lãnh nhận. 

-     GL 1036-1037: Ứng viên phải đệ trình một bản tuyên bố do chính tay mình viết và ký tên xác nhận mình tự nguyện và tự do xin được chịu chức và sẽ vĩnh viễn dấn thân cho thừa tác vụ của Giáo Hội, đã công khai đảm nhận nghĩa vụ sống độc thân trước Thiên Chúa và Giáo Hội. 

-     GL 1041: Những bất hợp luật không được chịu chức:

-         điên khùng/bệnh tâm thần không đủ năng lực chu toàn thừa tác vụ;

-         bội giáo, lạc giáo hay ly giáo;

-         mưu toan kết hôn, dù chỉ là hôn nhân dân sự;

-         tội sát nhân, phá thai có hiệu quả, hay tích cực cộng tác vào;

-         chủ tâm hủy hoại thân thể mình hay kẻ khác, đã mưu toan tự vẫn;

-         đã thực hiện một hành vi thuộc bí tích truyền chức [ngồi vào tòa giải tội nghe xưng tội, lấy MTC ra ban phép lành cho giáo dân…]. 

-         GL 1043: Buộc tín hữu phải trình báo với Bản quyền về người có những ngăn trở để nhận lãnh chức thánh. 

-         GL 1045: Dù không biết là có những điều bất hợp luật và những ngăn trở thì vẫn bị mắc những điều ấy.

-         GL 1051: Phải điều tra theo các phương thế hữu ích tùy hoàn cảnh mỗi thời và mỗi nơi:

-         giấy chứng nhận các đức tính cần thiết: học thuyết ngay lành, đạo đức chân thành, hạnh kiểm tốt, khả năng thi hành thừa tác vụ;

-         giấy chứng nhận đã khám nghiệm kỹ lưỡng sức khoẻ thể lý và tâm lý. 

Ứng sinh cũng cần có một cam kết khởi đầu về ý ngay lành và tính trung thực của việc theo đuổi ơn gọi, liên quan đến bối cảnh gia đình “xét như chủng viện đầu tiên” (Optatam Totius số 21), những điều kiện bên ngoài, những điều kiện tự nhiên và những điều kiện thiêng liêng (x. Bản câu hỏi tự vấn). 

Ứng sinh cũng được yêu cầu trải qua một cuộc kiểm tra sức khỏe tổng quát và trắc nghiệm tâm lý; lãnh vực đời sống tình cảm cũng cần được khảo sát và chữa lành hầu đạt được sự ổn định cần thiết cho đời sống linh mục mai ngày; những gánh nặng nội tâm cần được tháo gỡ và giải quyết nhờ sự trợ giúp của các nhà đào tạo, nhất là vị linh hướng (GL 239,2; 240,2; 246,4; FABC, 7th Plenary Assembly, Spiritual Direction). 

-         GL 239,2: Mỗi chủng viện phải có ít nhất một vị linh hướng và những tư tế khác được Giám Mục chỉ định vào nhiệm vụ này.

-         GL 240,2: Không bao giờ được hỏi ý kiến của vị linh hướng hay cha giải tội trong việc cho chủng sinh tiến chức hoặc sa thải. 

-         GL 246, 4: Ứng sinh phải thường xuyên lãnh nhận bí tích sám hối và tự do chọn lựa cho mình một vị linh hướng để có thể tin tưởng bày tỏ lương tâm. Việc linh hướng thuộc bí mật tòa trong, như ấn tòa giải tội, trong mối tương quan khép kín tay ba (Chúa Thánh Thần, ứng sinh và vị linh hướng) 

Điều mà vị linh hướng khám phá về người thụ hướng ở toà trong sẽ không được tiết lộ ra ở toà ngoài. Điều này không những để bảo vệ người thụ hướng, mà còn cống hiến cho anh sự tín nhiệm và tin tưởng rằng điều gì anh đã bộc lộ ở tòa trong vẫn được giữ bí mật. Chính niềm tín nhiệm và bảo đảm này mang lại sự chữa lành tận gốc. Ngay trong tai họa lạm dụng tình dục trẻ em khiến lập trường Giáo Hội trở nên cứng rắn hơn và yêu cầu tích cực hợp tác với thẩm quyền dân sự thì ấn tòa giải tội vẫn phải tuyệt đối tuân giữ, là cha giải tội không được tố cáo các linh mục xưng thú phạm tội ấu dâm.[8] 

Tóm lại, việc chuẩn bị các ứng sinh thích hợp là nhiệm vụ hàng đầu của cộng đoàn Giáo phận, mà trên hết là của Giám Mục Bản Quyền và những người Ngài tin tưởng ủy thác cho công cuộc tối quan trọng này. Sự chuẩn bị nhắm đến việc tiếp nhận các ứng sinh vào chủng viện, qua việc phân định, nhận xét, đánh giá, tuyển chọn và khai tâm họ đi vào sự cam kết khởi đầu tiến trình tự biến đổi và cam kết với sứ vụ (x. GL 241). Việc đào tạo ở chủng viện tùy thuộc vào phẩm chất của các ứng sinh đã được nhận vào.  

ĐTC Biển Đức XVI đau đớn về vấn đề lạm dụng tình dục trẻ em hiện đang làm ta bối rối, một vấn đề từng góp phần vào việc làm suy yếu đức tin không ít và mất đi lòng tôn kính đối với Giáo Hội và giáo huấn của Giáo Hội, đã nêu ra một số nguyên nhân: 

“Chỉ bằng cách xem xét cẩn thận nhiều yếu tố phát sinh ra cuộc khủng hoảng hiện nay mới có thể tiến hành được một cuộc chẩn bệnh sáng suốt các nguyên nhân gây ra bệnh và tìm thấy các phương thuốc hữu hiệu. Chắc chắn, trong các yếu tố góp phần, ta có thể kể ra: các thủ tục thiếu sót trong việc ấn định ra tư cách xứng đáng để các ứng viên lãnh nhận chức linh mục và cuộc sống tu trì; thiếu sót trong việc đào tạo nhân bản, luân lý, tri thức và thiêng liêng trong các chủng viện và tập viện; khuynh hướng trong xã hội nể vì hàng giáo sĩ và những khuôn mặt có thẩm quyền khác; và việc quá quan tâm một cách không đúng chỗ tới tiếng tăm của Giáo Hội và tránh gương mù gương xấu, kết quả là không áp dụng các hình phạt hiện hành theo giáo luật để giữ tiếng tăm cho mọi người. Cần phải khẩn thiết hành động để điều chỉnh lại các yếu tố trên, từng mang lại nhiều hậu quả bi thương cho đời sống các nạn nhân và gia đình họ, và làm tối đen ánh sáng Phúc Âm đến độ ngay các thế kỷ bách hại cũng không làm hại đến thế”[9]

Lm. Micae-Phaolô Trần Minh Huy pss

còn tiếp

__________________________

chú thích

Gã xin bắt đầu mục chuyện phiếm hôm nay bằng một câu truyện vui như sau :

Ông vua xe hơi, Henry Ford, sau khi chết được đưa lên thiên đàng. Tại cổng, thánh Phêrô đang chờ sẵn để đón chào. Vừa gặp ông ta, thánh Phêrô cho biết :

- Hồi còn sống, ngươi đã thực hiện nhiều việc công ích cho xã hội, như sáng chế ra phương pháp làm việc dây chuyền, khiến kỹ nghệ xe hơi  thay đổi cả thế giới. Với thành quả như vậy, ngươi sẽ được một đặc ân  là có thể chuyện trò với bất cứ ai ở trên thiên đàng này.

Suy nghĩ vài giây, ông ta xin được gặp Thượng đế, Thánh Phêrô liền dẫn ông ta đến gặp Thượng đế. Vừa nhìn thấy Thượng đế, ông ta bèn hỏi ngay:

- Thưa Ngài, lúc chế tạo ra đàn bà, ngài đã suy nghĩ những chi ?

Thượng đế nghe xong bèn hỏi lại:

- Ngươi hỏi như vậy là ý gì?

Ông ta trả lời:

- Trong sáng chế của Ngài có quá nhiều sơ sót. Phía trước thì bị phồng lên, phía sau thì bị nhô ra. Máy thường kêu to khi chạy nhanh. Tiền bảo trì và nuôi dưỡng quá cao. Thường xuyên đòi hỏi nước sơn mới. Cứ đi hai mươi tám ngày là lại bị chảy nhớt và không làm việc được. Chỗ bơm xăng và ống xả lại quá gần nhau. Đèn trước thì quá nhỏ. Tiêu thụ nhiên liệu thì nhiều khủng khiếp.

Thượng đế nghe qua liền bảo:

- Ngươi hãy đợi một lát để ta xem lại bản thiết kế.

Ngài bèn cho gọi toàn bộ kỹ sư thiết kế và cơ khí trên thiên đàng lại để xem xét quá trình. Sau một thời gian, họ đã trình lên cho Thượng đế bản báo cáo.

Xem xong, Ngài bèn phán rằng:

- Những lời ngươi vừa nói hoàn toàn đúng, bản thiết kế của ta thật có nhiều sai sót, nhưng nếu tính trên phương diện kinh tế thì hiệu quả lại rất cao : Gần 98% đàn ông trên thế giới xài sản phẩm do ta chế tạo, trong khi chỉ chưa đầy 10% đàn ông xài sản phẩm của ngươi.

Từ câu truyện kể trên, gã lan mam suy nghĩ về tình nghĩa vợ chồng, cũng như về đời sống gia đình.

Tác giả Phu Chu trên báo “Tuổi Trẻ Cười” đã viết như sau :

“Theo các bà vợ đã trải qua chinh chiến ghen tuông, thì các ông bây giờ “ghê” lắm, “kinh” lắm. Chuyện bồ bịch lây lan còn nhanh hơn cả dịch cúm gà, heo tai xanh… Vì thế, phải tìm cách ràng buộc chứ.

Thế nhưng, thay vì ràng buộc nhau bằng sợi tơ vàng óng ánh, hay dải lụa mềm mại, mát rượi, thì nhiều bà vợ “chơi” luôn một cuộn dây thừng, hay dây thun gai để đối phương dù có cố gắng giãy giụa, cũng không thể chạy thoát, mà càng giãy càng thương tích đầy mình”.

Dĩ nhiên là có nhiều thứ dây thừng, thậm chí có cả dây xích để ràng buộc lẫn nhau. Tuy nhiên, trong phạm vi bài viết này, gã chỉ xin bàn tới một độc chiêu, đó là ràng buộc nhau bằng…tiền.

Ngày xưa, ở Việt Nam người ta chưa có ngân hàng để gửi tiền, cũng như chưa có két sắt đề mà cất tiền. Vì thế, người ta thường đựng tiền trong những cái ruột tượng hay những cái hầu bao.

Ruột tượng, theo nghĩa đen là ruột con voi, thế nhưng mấy ai trên đời đã được nhìn thấy cái ruột ấy. Còn theo nghĩa chuyên dùng, thì đó là một cái bao bằng vải, tuy nhỏ nhưng dài, vừa làm dây lưng lại vừa đựng tiền bạc.

Theo Toan Ánh trong “Phong tục Việt Nam” thì :

“Cùng với chiếc thắt lưng thường dùng, các bà các cô còn dùng thêm chiếc thắt lưng bao, đây là cái bao dài để các bà các cô đựng túi tiền.

Thắt lưng bao có chiều dài như một chiếc thắt lưng, khâu hai mép lại với nhau, nhưng lúc khâu bao cũng để lệch độ một khổ vải để miệng bao có hình chênh chếch, đút tiền vào được dễ dàng.

Thắt lưng bao cũng được nhuộm các màu. Các bà các cô thường ưa màu hoa lý và màu đỏ già gân chuyển sang màu nâu. Thắt lưng bao cũng thắt quanh người và cũng thắt giống như thắt lưng thường. Chiếc thắt lưng bao còn được mang tên là…ruột tượng”.

Còn hai chữ “hầu bao”, mặc dù gã đã tìm tòi, nhưng vẫn chưa được hiểu rõ chữ “hầu” ở đây nghĩa là gì. Tuy nhiên “hầu bao” nói chung là cái túi hay cái bao để đựng tiền.

Ngày nay chẳng còn ai dùng tới ruột tượng hay hầu bao, mà người ta dùng ví hay bóp, tức là cái túi da, có nhiều ngăn để đựng tiền và giấy tờ.

Thế nhưng, khi bảo nắm được ruột tượng, hay quản lý được hầu bao của ai, thì có nghĩa là nắm được tiền bạc, quản lý được vận mạng của người ấy và mình thì luôn ở vào cái thế thượng phong.

Thực vậy, ai trong chúng ta cũng hiểu được giá trị của tiền bạc, nó có một sức mạnh khả dĩ sai khiến được người khác và bắt họ phải lệ thuộc vào mình :

- Miệng nhà giàu có gang có thép.

Hay :

- Nén bạc đâm toạc tờ giấy.

Nhiều lần gã cũng đã suy gẫm về những chương trình viện trợ của những nước giàu đối với những nước nghèo. Mặc dù nói rằng viện trợ không hoàn lại, hay viện trợ không điều kiện. Thế nhưng, nếu tôi bảo mà anh không nghe, lúc đó tôi sẽ cúp viện trợ và anh sẽ chết không kịp ngáp.

Nếu gã nhớ không lầm thì vào những ngày gần giải phóng, chính phủ miền Nam năn nỉ ỉ ôi anh chàng Mỹ viện trợ cho một khoản tiền là 360 triệu đô la. Số tiền này được qui ra bằng vũ khí và tất cả những sự lỉnh kỉnh khác. Nhưng anh chàng Mỹ đã từ chối và miền Nam đã đi tới chỗ sụp đổ. Dĩ nhiên là còn nhiều nguyên nhân nữa, chứ  không phải chỉ có bằng ấy mà thôi đâu.

Thế nhưng, chỉ bằng ấy mà thôi cũng đủ cho thấy sức mạnh vạn năng của tiền bạc :

- Mạnh vì gạo, bạo về tiền,

  Có tiền có gạo là tiên trên đời.

Hay như một câu danh ngôn đã bảo :

- Khi đồng tiền đi trước, thì mọi cửa đều mở rộng.

Tới đây gã xin đi vào một lãnh vực nhỏ bé hơn, đó là lãnh vực gia đình. Mặc dù không nói ra, nhưng hình như đã có một thỏa thuận ngầm với nhau rằng :

- Ai nắm giữ được túi tiền, thì người đó sẽ làm chủ gia đình.

Vì thế, chị vợ ra sức ràng anh chồng và ngược lại anh chồng cũng ra sức buộc chị vợ bằng…tiền. 

Trước hết, chị vợ ràng buộc anh chồng bằng tiền. 

Rất nhiều chị vợ quan niệm rằng :

- Chồng mãi mãi là của riêng mình,  nếu trong túi anh ta không rủng rỉnh có  nhiều tiền bạc.

Vì thế, chị vợ ra sức quản lý chặt chẽ mọi nguồn thu nhập của anh chồng. Cụ thể là tiền lương hàng tháng phải đòi cho bằng được tới tận đồng xu cuối cùng. Những lời nói bùi hơn lạc, chẳng khác gì bàn tay sắt bọc nhung,  chị vợ dùng để mà bóp cổ, khiến anh chồng phải lè lưỡi :

- Cả hai chúng mình đã trở nên một, đâu còn tiền anh, tiền em,  mà là tiền chúng mình đấy chứ. Anh cứ để em giữ, lúc nào cần em sẽ đưa ngay cho mà.

Với những lời lẽ ngọt hơn cả đường cát, mát hơn cả đường phèn như vậy, anh chồng bỗng lạc vào mê hồn trận, bấn loạn cả tâm thần, nhất là vào thuở tình yêu còn đang nồng cháy. Và thế là cứ rui ríu nghe theo : giao nộp đầy đủ, chẳng bao giờ dám tơ tưởng đến quĩ đen quĩ đỏ.

Thế nhưng, khi đã nắm được hầu bao rồi, thái độ của chị vợ bỗng dưng đổi thay : chỉ biết có đầu vào, mà luôn phớt tỉnh cái đầu ra, nhận thì cười cười nói nói, còn chi thì day dứt và đay nghiến. Những anh chồng nhiều kinh nghiệm thương đau đã nhận xét :

- Chị vợ chính là một thứ “ngân hàng”. Gửi vào thì dễ, nhưng lấy ra thì khó khăn vô cùng.

Hầu như tất cả các chị vợ đều “ghét cay ghét đắng, ghét vào tận tim” thói trăng hoa đèo bòng bồ nhí, và tật ăn nhậu say xỉn  của anh chồng. Mà hai thói tật này lại liên hệ mật thiến đến túi tiền, cho nên cần phải quản lý một cách hết sức chặt chẽ. 

Thứ nhất  là thói trăng hoa  đèo bòng bồ nhí.

Thực vậy, người xưa đã bảo :

- Có tiền mua tiên cũng được.

Với một chiếc ví dày cộm những xấp tiền mới tinh, xem chừng bước đi của anh chồng trở nên mạnh mẽ khi bước vào những chốn ăn chơi. Và lập tức được các nàng tiên nữ vây quanh, chiều chuộng. Ăn thì có người gắp và đưa lên tận miệng. Uống thì có người rót và mời mọc hết ly này tới ly khác. Xừng xừng thì có người sẵn sàng cho mượn bờ vai hay bắp vế làm chỗ gác chân gác tay. Mệt mỏi thì có người mát xa, mát gần…Cứ việc chi cho thật đẹp, thì anh chồng dù xấu xí đến đâu cũng vẫn nghiễm nhiên trở thành một…thượng đế.

Có những anh chồng, thuở còn hàn vi, thì rất thương vợ thương con, chắt chiu từng đồng để mang về nuôi sống những người thân yêu và gia đình chan hòa hạnh phúc, một thứ hạnh phúc rất đơn sơ, theo kiểu :

- Râu tôm nấu với ruột bầu,

  Chồng chan, vợ húp, gật đầu khen ngon.

Nhưng rồi cuộc đời bỗng mỉm cười, phát đạt trong công ăn việc làm, trúng mánh trong nhiều vụ “áp phe” như sang nhượng đất đai và nhà cửa, mà bây giờ người ta gọi là…cò đất. Anh chồng cứ phất lên như diều gặp gió, tiền bạc chảy vô như nước, đếm không xuể.

Tiền nhiều nên phát sinh chứng “rửng mỡ”. Chị vợ ở nhà bỗng trở thành một thứ “bà lão” quá đát, cần phải có thư ký trẻ đẹp, đễ giao dịch trong việc làm ăn. Rồi từ chỗ tâm đầu ý hợp, anh chồng tậu ngay một căn phố, rồi bao thầu từ A đến Z mọi chi phí cho cô thư lý riêng của mình, để rồi đèo bòng bồ nhí lúc nào cũng chẳng hay.

Biết được cái thói trăng hoa ấy, nên chị vợ lại càng kiểm soát ngân sách một cách thật nghiêm ngặt, bởi vì theo chị nghĩ :

- Mấy con nhỏ xinh xinh ở hàng quán, có con nào lại chịu đong đưa mời chào, hay liếc mắt gợi tình với một gã bị viêm màng túi kinh niên, cho dù cái mã bên ngoài của gã ta có đẹp trai đến mấy chăng nữa…

Chuyện ăn nhậu phè phỡn nơi hàng quán chỉ là chuyện lẻ tẻ mà còn như thế, huống nữa là chuyện lập hẳn một dinh cơ nho nhỏ cho cô bồ nhí. Không tiền, thì làm sao mua được nhà cửa giữa thời buổi đất cát còn mắc hơn vàng. Không tiền, thì làm sao có thể bao thầu mọi nhu cầu cần thiết giữa thời buổi vật giá leo thang đến chóng cả mặt…Chỉ còn nước giơ tay lên trời mà thề quyết trung thành với chị vợ :

- Bà xã muôn năm. 

Thứ hai là tật ăn nhậu say xỉn. 

Hầu như chị vợ nào cũng tỏ ra bực bội mỗi khi anh chồng không về nhà ăn cơm. Trong khi chờ đợi mà chẳng biết ly do, nhìn mâm cơm mình đã cẩn thận nấu mướng cứ lạnh tanh lạnh ngắt mà muốn ứa nước mắt, rồi trong đầu óc xuất hiện những câu hỏi :

- Giờ này anh ở đâu và anh ở với ai ? Nhỡ bị tai nạn giao thông thì sao ?

Hầu như chị vợ nào cũng không chịu nổi cảnh mãi tận khuya anh chồng mới trở về trong tình trạng say xỉn, nồng nặc mùi bia rượu. Không cho chó ăn chè thì còn phúc tổ bảy mươi đời.

Thế nhưng, trong mối liên hệ xã hội, anh chồng nào mà chẳng có những người bạn. Bạn cùng học một trường, bạn cùng làm một nghề, bạn cùng ở trong một công ty… Gặp nhau là tay bắt mặt mừng, không rủ nhau đi nhậu, cho dù chỉ là một cái lẩu dê vỉa hè, thì cũng cà phê cà pháo tí chút.

Ngoại trừ những anh chồng nghiện nặng, vốn dĩ đã làm đệ tử của Lưu Linh, bữa nào cũng phải dùng vài ly cho mở mang trí hóa hay cho giải bớt cơn sầu, còn phần đông các anh chồng,  khi ăn cơm ở nhà với chị vợ và xấp nhỏ, rất nghiêm chỉnh chẳng đụng tới một giọt rượu, nhưng khi gặp bè bạn thì khác, đúng như một kinh nghiệm về những điều kiện của việc uống rượu, đó là phải tốt cái nhắm và phải lắm anh em.

Hai điều kiện này xem ra hơi bị hao tiền tốn bạc. Hơn thế nữa, hôm nay người ta mời mình, thì ngày mai minh phải mời lại người ta, như vậy mới là dân chơi thứ thiệc, đúng điệu và đúng mốt, có đi có lại mới toại lòng nhau.

Tuy nhiên, nếu chiếc túi hơi bị rỗng, thì chỉ có nước tan sở là ba chân chạy về nhà ăn cơm với bà xã, vừa an toàn thực phẩm, lại vừa đầm ấm gia đình trong cảnh đoàn tụ xum vầy. Hơn nữa, anh chồng cũng chẳng còn can đảm và mặt mũi nào, để ăn ké hay nhậu chùa với bạn bè hoài hoài…

Cuối cùng thì câu điệp khúc của muôn đời vẫn là :

- Mình về ăn bát cơm ta,

  Mắm tôm cà ghém, cơm nhà vẫn hơn.

Phương án quản lý hầu bao, xiết chặt túi tiền của các chị vợ đã đem lại những kết quả tuyệt vời, dồn anh chồng vào thế việt vị, bất nhóc nhách. Tuy nhiên, các chị vợ cũng cần phải xét lại một tí trước những nhu cầu chính đáng, kẻo bị phản tác dụng, khi anh chồng biết mở mắr ra, mà gian dối, cắt đầu nọ, bớt đầu kia, để lập quĩ đen quĩ đỏ cho riêng mình.

Đúng thế, một anh chồng đã tâm sự :

“Nghe những lời ngọt ngào, tôi đã tin tưởng trao tất cả lương bổng của mình cho cô ấy giữ. Ai ngờ khi cần tiền để đi đám cưới con của bạn, mừng tân gia cậu em,  hay thăm hỏi đồng nghiệp đau ốn, cô ấy lại giữ khư khư không đưa cho tôi với lý do :

- Anh cứ tập trung vào công việc ở cơ quan, còn mọi chuyện đối nội cũng như đối ngoại, thì hãy để  đấy cho em.

Lần khác cô em gái út của tôi phải vào bệnh viện, muốn cho em chút tiền gọi là để bồi dưỡng sức khỏe, hỏi đến thì lập tức cô ấy nổi cáu :

- Anh tưởng vài đồng bạc lương của anh là đủ chi tiêu trong tháng hay sao ? Nếu không có em giữ thì bố con anh làm gì có những bữa cơm ngon, canh ngọt như thế này. Hay là từ nay, em trao lại cho anh giữ  tiền, anh muốn ăn ở đâu thì tùy anh.

Biết cô ấy nói dỗi, tôi không còn ý định rút tiền từ túi của cô ấy nữa. (Báo Gia đình). 

Tiếp đến, anh chồng ràng buộc chị vợ bằng tiền. 

Ngày hôm nay, phe đờn bà con gái đã được giải phóng, không còn bị giam trong xó bếp, làm bạn với nồi niêu xoong chảo, nhưng đã ngoi ra ngoài xã hội và đã gặt hái được những thành quả đáng kể. Có người làm tới tổng thống, thủ tướng. Có người làm tới bộ trưởng, nghị sĩ. Có người làm tới kỹ sư, bác sĩ…

Tuy nhiên phần đông cánh đờn ông con giai, nhất là các anh chồng, đều muốn chị vợ của mình ở lại nhà mà “tề gia nội trợ”, chứ không mấy hứng thú khi thấy chị nợ bươm chải ngoài xã hội. 

Lý do thứ nhất, vì anh chồng sợ bị phỗng tay trên. 

Thực vậy, mặc dù nhiều lúc trong gia đình, cơm chẳng lành và canh cũng chẳng ngọt, nhưng tận đáy lòng anh chồng vẫn muốn chị vợ là của riêng mình. Ra ngoài đường, thiên hạ nhìn chằm chặp bằng những cặp mắt cú vọ thì làm sao chịu cho nổi.

Hơn thế nữa, như người ta vốn thường diễn tả :

- Vợ là cơm nguội của ta,

  Nhưng là phở tái, thằng cha láng giềng. 

Lý do thứ hai, vì anh chồng lo bị mất giá.

Thực vậy, nếu “chẳng may” chị vợ có chức to hơn, hay kiếm được nhiều tiền hơn, thì anh chồng sẽ bị tụt hạng và rớt giá không phanh. Lúc bấy giờ bậc thang giá trị trong gia đình sẽ bị đảo lộn. Chị vợ sẽ lên ngôi bà chủ, còn anh chồng  thì chui xuống làm tên đầy tớ. Và sự thật đã xảy ra như vậy.

Nhiều chị vợ đã khinh anh chồng ra mặt, chỉ vì anh chồng bị thất nghiệp, không còn kếm ra tiền :

- Cái nhà này, nếu không có bàn tay của tôi thì sẽ như thế nào ? Anh biết đấy. Không có tôi, bố con anh chỉ còn nước bị gậy mà ra ngoài đường.

Vì thế, những anh chồng khôn ngoan đã tìm đủ mọi cách để chị vợ phải hoàn toàn lệ thuộc vào tiền bạc của mình, phấn đấu trở thành cột trụ trong gia đình, không phải chỉ để chứng tỏ bản lãnh đờn ông của mình, mà còn để chị vợ phải dựa vào, bởi vì nếu không dựa vào cột thì biết dựa vào đâu bây giờ.

Các anh chồng ra sức dỗ ngon dỗ ngọt để cô ta chịu ở nhà :

- Đi làm mệt mỏi lắm, nhất là khi em đã lớn tuổi.

- Đi làm đầu óc căng thẳng, khó mà có…bầu. Có rồi, thì cũng dễ dàng…tuột như chơi.

- Mình anh đi làm cũng đủ nuôi sống gia đình này mà.

Quá cảm động, các chị vợ liền từ bỏ công danh sự nghiệp để ở nhà chu toàn thiên chức “nội tướng”. Và thế là chui đầu vào rọ. Lúc đầu còn tương đối rảnh rỗi, nhưng khi đã có được một hay hai mặt con, bấy giờ chị vợ sẽ phải đầu tắt mặt tối, làm không hết việc và nếu có mở miệng xin tiền, dù là tiền mua sữa cho con, anh chồng vẫn cứ tỉnh bơ, bằng không  thì lại quạu cọ :

- Tôi có phải là máy đâu mà in ra tiền.

Bao nhiêu thói hư tật xấu của anh chồng, chị vợ bèn phải cắn răng chịu đựng chứ làm sao bứt ra được một khi đã dựa vào cột, hay đã lệ thuộc vào đồng tiền nhỏ giọt của anh chồng.

Gã xin mượn trò chơi “thả diều” của tác giả Phu Chu trên báo “Tuổi Trẻ Cười” như một kết luận :

Cánh diều và sợi dây không thể thiếu nhau. Sợi dây phải mỏng manh nhưng rất dai. Căng quá, dây sẽ đứt. Chùng quá, cánh diều sẽ đâm xuống đất. Ngoài ra, trò chơi này cần phải có gió và khoảng trống. Đó mới chính là tình yêu vợ chồng vậy.

Gã Siêu   gasieu@gmail.com