Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II

Tuyên Ngôn về Giáo Dục Kitô Giáo

Gravissimum Educationis

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Lời Giới Thiệu

Chú ý đọc bản Tuyên Ngôn về giáo dục, chúng ta sẽ cảm thấy những ấn tượng khá phức tạp buồn vui lẫn lộn, vừa sung sướng vừa thất vọng. Phân tích sơ qua ta cũng đủ thấy được những nguyên do rõ rệt gây ra những hậu quả trên.

Trước hết, bản Tuyên Ngôn có một chất liệu rất là phong phú, một luồng thanh khí sôi bỏng làm cho bản Tuyên Ngôn trở nên sống động, chứng tỏ rằng Cộng Ðồng đã ý thức đầy đủ tính chất quan trọng cũng như tầm mức diễn tiến của vấn đề. Nhất là người ta ngỡ ngàng trước mối thiện cảm chân thành và đáng phục của Giáo Hội đối với nỗ lực của những ai đang theo đuổi một lý tưởng trùng hợp với niềm ưu tư liên lỉ của mình là chu toàn sứ mệnh trần gian và vĩnh cửu của nhân loại.

Trong khi đó, cách bố cục lại thiếu cân xứng và vững chắc. Người ta mong thấy một kiểu trình bày khúc chiết hơn để độc giả có cảm tưởng đầy đủ và thoải mái như khi chiêm ngưỡng một lâu dài kiên cố với những chi tiết tỉ mỉ, mỹ thuật.

Lịch sử

Ấn tượng lưỡng diện trên thật dễ hiểu.

Ngày 17-11-1964 khi các Nghị Phụ thảo luận về lược đồ của bản Tuyên Ngôn này, đó chỉ là một bản văn ngắn gọn, không có giá trị tổng quát bao nhiêu. Một số Nghị Phụ muốn thu tóm thành một đoạn để đưa vào một sắc lệnh quan trọng khác; một số khác lại muốn khai triển tư tưởng của Giáo Hội về vấn đề này một cách rộng rãi hơn. Trước tình trạng tế nhị đó, đa số cố gắng đem sơ đồ ra biểu quyết để định hướng vấn đề, sợ rằng nếu bác bỏ lại gặp phải một lược đồ còn nghèo nàn hơn. Vì thế thà chấp nhận những cố gắng đáng kể về phương diện giáo dục do người đời đóng góp còn hơn là tông huấn Divini Illius Magistri quá tách biệt với các định chế nhân loại. Như vậy các ngài hy vọng có thể bổ túc thêm những gì cần thiết.

Ngày 20-11-1964, bản văn được thông qua với 1,457 phiếu thuận, 419 phiếu chống và 3 phiếu trắng trong số 1,879 Nghị Phụ hiện diện.

Tài liệu được hoàn lại cho Ủy ban đặc trách. Ủy ban lại chỉ định một tiểu ban gồm có cha Hoffer, thư ký ủy ban và nhiều vị thông thái khác như Robert Massi, Paul Dezza v.v...

Từ 23 đến 30 tháng 3 năm 1965, trong khi soạn thảo dự án, tiểu ban đã lưu ý tất cả những lời bình phẩm cũng như "gợi ý" của một số đông các Nghị Phụ gửi tới. Nhưng bản văn mới lại quá phong phú, xa hẳn bản cũ cả về lượng lẫn nội dung. Nhiều Nghị Phụ cho rằng làm như thế là không hợp pháp và cần duyệt xét lại cẩn thận.

Rất may là không xảy ra điều chi đáng tiếc cả và ngày 14-10-1965, văn kiện đã được chấp nhận với 1,912 phiếu thuận đối lại với 183 phiếu chống.

Sau cùng bản Tuyên Ngôn đã được công bố với 2,290 phiếu thuận, chỉ có 35 phiếu chống.

Phân tích

Giờ đây chúng ta hãy cùng nhau phân tích văn kiện trên:

1. Văn kiện này dựa trên nguyên tắc của luật tự nhiên: mọi người đều có quyền hưởng một nền giáo dục đầy đủ và xứng hợp với thiên chức làm người của mình, "mỗi ngày một tham gia vào đời sống xã hội nhất là về kinh tế và chính trị một cách tích cực hơn hầu có thể hưởng dụng di sản văn hóa thiêng liêng của nhân loại một cách dễ dàng hơn" hợp với chức vị của người con Thiên Chúa.

Quyền này đã được nhiều văn kiện chính thức của Liên Hiệp Quốc nhìn nhận, xác định và khai triển. Ðây là lần đầu tiên người ta dựa vào đó để bàn luận về các quyền hành của Giáo Hội trong lãnh vực giáo dục. Căn cứ trên nguyên tắc, người ta có thể tố cáo lập luận của Tông Huấn Divini Ilius Magistri là đã đặt nền tảng các hoạt động giáo dục của Giáo Hội trên thực tại thần linh thuộc sứ mệnh mình. Tuy nhiên một khi người ta chấp nhận ưu quyền tổ chức thiêng liêng của thế giới là lo lắng đến lợi ích toàn diện cho mọi phần tử, đồng thời cũng là những con người của xã hội dân sự, họ không thể chối bỏ quyền tối thượng của con người.

Một khi được hiểu biết và chấp nhận, quyền này sẽ đem lại những hậu quả thiết thực như: việc đào luyện những đức tính tự nhiên của một người công dân, phát triển những khả năng trí thức và óc phán đoán, khai tâm cho biết những giá trị luân lý, biết nhận thức và yêu mến Thiên Chúa, tiến tới ơn lãnh nhận đức tin, xây dựng xã hội trần thế và mở rộng nước trời. Tóm lại, không có gì thuộc sứ mệnh con người trong mọi thời đại mà lại ở ngoài phạm vi thực hành của quyền này.

Sau cùng, kể từ Thông Ðiệp Mater et Magistra và Pacem in Terris của Ðức Gioan XXIII cũng như Ecclesiam Suam của Ðức Phaolô VI, một âm điệu mới đã nhân tính hóa tiếng nói của Giáo Hội cho thích hợp với xã hội dân sự mà không còn ai phủ nhận nguồn gốc thần linh của nó.

2. Người ta hài lòng khi thấy Giáo Hội được bành trướng trên những hậu quả thuộc lãnh vực giáo dục nhờ vào "tiến bộ kỳ diệu về kỹ thuật, về các nghiên cứu khoa học", trên "những kinh nghiệm mới và sự phát triển về các phương pháp giáo dục và giáo huấn" và khi thấy Giáo Hội đòi hỏi mọi người phải được hưởng "một nền giáo dục xứng hợp với nhu cầu của tâm linh và phái tính, với truyền thống quốc gia hầu tiến đến một sự hợp nhất đích thực và một nền hòa bình trên thế giới". Người ta sung sướng khi thấy có một số điều cấm đoán và xác định tính cách bấp bênh của nhị nguyên thuyết từ lâu vẫn chủ trương tách biệt thể xác với linh hồn, cộng đoàn quốc gia với cộng đồng quốc tế.

Bởi đó, Giáo Hội không cón tự coi mình như là thẩm cấp duy nhất và là con đường độc nhất trong việc tìm cách chu toàn sứ mệnh của con người nữa, vì không những Giáo Hội chấp nhận những chiều hướng tuy khác mình nhưng cùng tiến tới một mục đích, mà còn sung sướng được trông thấy nhiều công cuộc đem lại lợi ích thực sự cho con người.

Trước kia Giáo Hội và thế giới dân sự vẫn cách biệt nhau, nhưng vì là con cái của cả hai xã hội đó, ngày nay chúng ta sung sướng khi thấy họ hòa hợp lại với nhau để cùng gánh vác những công việc nặng nề và cùng nỗ lực xây dựng một lâu đài độc nhất là sự thành công của con người nay ở đời này cũng như sửa soạn cho cuộc sống vinh hiển muôn đời.

3. Sau hết, văn kiện đề cập tới những tổ chức thuộc về các hoạt động giáo dục như là học đường, một "môi trường phát triển các khả năng, óc phán đoán và giúp khám phá những di sản văn hóa của các thế hệ trước, đề cao các giá trị, chuẩn bị cho cuộc sống chức nghiệp và biết thông cảm lẫn nhau".

Như thế học đường vượt trên những chiều hướng vật chất và bao gồm tất cả các hệ thống có ảnh hưởng trên chủ thể thụ huấn: gia đình "học đường đầu tiên dạy các đức tính xã hội" và cách riêng là môi trường học đường với mọi "yếu tố" trực tiếp ảnh hưởng ít nhiều như: thầy dạy, bạn bè, bản tín và phẩm chất của việc giáo dục, các phương pháp cũng như tất cả các điều kiện khác giúp cho việc giáo dục thành công: "trình độ học vấn, sức khỏe học sinh và qui chế học đường".

Trong quá khứ, vì sự va chạm giữa hai quyền bính tôn giáo và thế tục đã gây nên một cuộc tranh chiếm độc quyền học đường. Vì thế văn kiện nêu ra nguyên tắc tương trợ để loại bỏ tệ đoan đó và chấp nhận người công dân có quyền đòi hỏi ít ra trong trường hợp chính quyền thiếu sót, được tự do chọn lựa trường học cho con em hợp với tín ngưỡng của họ.

Những vị có trách nhiệm giáo dục chính thức trước hết phải kể tới các bậc phụ huynh. Nhưng trong thực tế, vì việc giáo dục đòi hỏi những điều kiện vượt quá khả năng của mỗi cá nhân, nên xã hội lại phải đảm nhiệm tổ chức "những gì cần thiết cho lợi ích chung của con người": bảo đảm quyền lợi và bổn phận của các phụ huynh, giúp đỡ họ, thiết lập các trường sở giáo dục.

Trên cương vị quốc gia, nhà nước cụ thể hóa quyền lợi và nghĩa vụ tự nhiên này bằng cách phân phối cho một cơ quan tối cao để tổ chức và điều hành đời sống của từng cá nhân trong các nhóm người.

Bản Tuyên Ngôn còn hàm chứa cả một ý niệm về giáo dục và huấn luyện những hoạt động nhằm thăng tiến con người, từ việc dạy A B C cho người lớn tuổi, chăm sóc các trẻ bất thường trong những cơ sở chuyên biệt, mở trường dạy văn hóa chuyên nghiệp và kỹ thuật cho tới những cơ sở vĩ đại quảng bá nền văn hóa phổ thông hay khoa học chuyên môn; những phân khoa thần học cũng có nhiệm vụ phải cố gắng giúp con người thành công mỹ mãn trong cả hai chiều hướng tư nhiên và siêu nhiên.

Ba khía cạnh của văn kiện chúng ta vừa phân tích tóm kết đại cương một cách khá trung thực ý hướng của Thánh Công Ðồng đề cập đến một trong những vấn đề trọng yếu của thế giới theo chiều hướng đầy đủ, phong phú và cao đẹp nhất.

Như vậy cũng đã tạm đủ để chúng ta lưu tâm tới khía cạnh hào hứng nhất của vấn đề đã hình thành tư tưởng của Giáo Hội về một điều kiện thiết yếu để cứu rỗi nhân loại.

Kết luận

Trước khi đọc nguyên bản, chúng tôi ước mong mọi người đọc nó với tất cả tinh thần mà Ðức Gioan XXIII, vị khởi xướng Công Ðồng, đã đề ra tức là chú ý đến những hiện trạng của thế giới ngày nay. Trong khi chú thích một vài tư tưởng, chúng tôi đặc biệt khai thác, duy trì và nhấn mạnh tới sự hòa hợp những viễn tượng hiện đang là mối bận tâm của Giáo Hội và thế giới hôm nay với niềm hy vọng sẽ đem lại cho nhân loại những thành quả thật mỹ mãn.

còn tiếp

« Năm 2010 ghi dấu những sự kiện quan trọng trong lịch sử Giáo Hội Việt Nam : 350 năm thiết lập hai giáo phận tông tòa Ðàng Ngoài và Ðàng Trong (1659-2009), 50 năm thiết lập hàng giáo phẩm tại Việt Nam (1960-2010). Ðây là thời điểm cho chúng ta nhìn lại quá khứ để tạ ơn Chúa và lắng nghe bài học lịch sử, nhìn vào hiện tại để nhận diện những thuận lợi và thách đố, nhìn tới tương lai để cùng nhau canh tân đời sống và xây dựng Giáo Hội theo đúng thánh ý Thiên Chúa ». (Thư Hội đồng Giám mục Việt Nam gửi Cộng đồng Dân Chúa công bố Năm Thánh 2010 »,  ngày 09.10.2009)

Gioan Lê Quang Vinh

Tiến sĩ Phạm Huy Thông

Lm. Giuse Hoàng Kim Toan 

Nhà Văn Quyên Di

Trong những năm gần đây, vấn đề thông tin đại chúng đã tiến được những bước thật khổng lồ với đôi hia bảy dặm, mà ngày xưa có nằm mơ cũng chẳng thấy.

Trong số báo trước, gã đã bàn tới chuyện điện thoại.  Từ điện thoại công cộng được đặt tại bưu diện, còn gọi là nhà dây thép gió, đến điện thoại bàn trong các gia đình. Rồi sau đó, từ điện thoại bàn tới điện thoại di động trong túi mỗi người, vốn được gọi bằng một  danh từ rất thân thương là…dế con, với đủ mọi hình dáng, mọi màu sắc, mọi điệu nhạc, mọi chức năng.

Hôm nay gã xin trình bày về chuyện internet. Vậy internet là  gì ?

Cách đây mười mấy năm, gã tậu được một chiếc máy vi tính và đã được coi là hơi bị văn minh. Vì không phải là dân chuyên nghiệp, cho nên đối với gã, chiếc máy vi tính được dùng thay cho chiếc máy chữ cổ lỗ sĩ. Ngồi đánh văn bản không còn đau buốt những đầu ngón tay. Rồi lại còn có thể chỉnh sửa theo ý muốn của mình. Bỏ chỗ này,  thêm chỗ kia, thật là trên cả tuyệt vời.

Sau đó, chiếc máy vi tính được nối mạng và gã có thể ngồi nhà mà liên lạc với bè bạn khắp bốn phương thiên hạ. Đây quả thực là một phương tiện phù hợp với chủ trương của gã, đó là ngon, bổ rẻ…

Theo “Từ điển Bách khoa Việt Nam” thì internet là mạng thông tin máy tính toàn cầu, cho phép bất kỳ máy tính nào nối với mạng đều có khả năng thông tin với các máy tính trên mạng thông qua một địa chỉ chính xác. Mạng được xây dựng trên cơ sở hạ tầng viễn thông để cung cấp các dịch vụ công cộng và dịch vụ cá nhân.

Internet được thai nghén và được hình thành tại Hoa Kỳ vào năm 1969. Thuở ban đầu chỉ là một mạng máy tính của bộ Quốc phòng, có tên là Arpanet, nhằm liên lạc thông tin giữa các trường đại học và các đơn vị quân đội. Rồi từ đó cho đến nay, internet không ngừng được hoàn chỉnh và được bàn dân thiên hạ, từ chú nhóc tì cho đến ông già đầu bạc, chiếu cố và sử dụng.

Riêng tại Việt Nam, dịch vụ internet được chính thức khai trương vào ngày 19 tháng 11 năm 1997. Tuy sinh sau đẻ muộn, nhưng internet tại Việt Nam vẫn liên tục phát triền và có mặt khắp các hang cùng ngõ hẻm của đất nước này.

Chắc hẳn không ai dám phủ nhận những lợi ích to lớn mà internet đã đem đến cho nhân loại.

Trước hết, đây là một phương tiện liên lạc thông tin thật mau chóng. Gã còn nhớ ngày xưa muốn viết và gửi một bài báo, thì phải tốn rất nhiều công sức. Đồng thời, phải trừ hao ít nữa là hai tháng.

Trước hết, phải ngồi vào bàn đánh máy, rồi mang ra bưu điện gửi. Thời gian bức thư được chuyển từ Việt Nam qua Thụy Sĩ là ba tuần hay một tháng. Sau đó, tòa soạn phải đánh máy lại, dàn trang, in ấn và phát hành cũng mất toi một tháng nữa. Còn bây giờ thì khỏe re. Viết xong chỉ cần nhấn nút. Và trong giây lát, bài viết đã có mặt tại tòa soạn. Nhân viên tòa soạn chỉ cần cắt dán và trình bày mà thôi.

Cũng vậy trong phạm vi liên lạc cá nhân. Viết và gửi một bức thư vừa vất vả, lại vừa hao tốn thời giờ và tiền bạc. Còn bây giờ gửi một cái “meo” với tài liệu đính kèm, vừa rẻ lại vừa mau. Chỉ hơi buồn cười một tí là viết không có dấu, nên phải đoán. Và trong một vài trường hợp đã đoán sai, đoán trật. Chẳng hạn hai chu “nghi ngoi”, co thể hiều là “nghỉ ngơi” hay “nghĩ ngợi” tùy theo mạch văn. Và còn những chữ độc địa hơn nhiều.

Tuy nhiên, một lợi ích khác không kém phần quan trọng, đó là internet đã cung cấp cho chúng ta một kho tài liệu thật đa dạng, thật phong phú, khả dĩ làm cho chúng ta mở rộng tầm nhìn và trau dồi thêm được vô vàn kiến thức. Internet được coi như là một cánh cửa mở rộng, để chúng ta đi vào thế giới. Với internet, chúng ta có thể giải trí, có thể du lịch, có thể học hỏi, có thể trao đồi kinh nghiệm…

Tuy nhiên, một đồng tiền có mặt sấp và mặt ngửa, mặt phải và mặt trái, internet cũng có  hai mặt : mặt tốt và mặt xấu, mặt lợi và mặt hại.

Cái hại đầu tiên mà bản thân gã đã phải hứng chịu, đó là internet đã biến gã trở nên một tên ăn trộm, ăn cắp. Thực vậy, ngày xưa ngồi lọc cọc đánh máy, nhưng gã lại rất tự hào, bởi vì bài nào viết ra, thì chính xác là của gã, do gã đã đổ công sức của mình mà đầu tư cho bài viết ấy. Còn bây giờ, với số lượng thông tin ồ ạt, khiến gã tối tăm cả mặt mũi. Cứ việc liếc qua, thấy hay thì lưu vào kho tài liệu và khi cần, sẽ mang ra “chế biến” mà xài đỡ.

Thành thử, gã cứ vô tư mượn đỡ, hay vô tư xài chùa của thiên hạ, miết rồi trở thành một thói quen lúc nào cũng không hay. Thói quen này làm thui chột khả năng sáng tác. Đầu óc không suy nghĩ, không làm việc, thì cũng sẽ bị cùn dần và mòn dần đi với thời gian mà thôi.

Bây giờ, xin bàn tiếp mấy hiện tượng đang được bàn dân thiên hạ chú ý, nhưng đồng thời cũng mang lại những hậu quả tai hại cho bản thân cũng như cho gia đình, cho người già cũng như cho người trẻ.

Xin được nói ngay rằng gã không phải là một cư dân thường trú trên mạng, nên chỉ lượm lặt những gì báo chí đăng tải, hay bàn dân thiên hạ xì xèo mà thôi. 

THỨ NHẤT LÀ…WEB ĐEN. 

Đối với người phương Đông, chuyện tình dục là chuyện riêng tư, rất ít khi được bàn luận một cách công khai giữa thanh thiên bạch nhật với bàn dân thiên hạ. Đôi khi còn là điếu cấm ky.

Nhưng đối với người phương Tây thì lại khác, đây là một nhu cầu rất tự nhiên, như ăn và uống. Vì thế, họ thường có thái độ thông thoáng và cởi mở hơn. Cũng vì thái độ thông thoáng và cởi mở này, mà hằng ngày gã nhận được không biết bao nhiêu thư rác, trong đó đa số đều nói đến chuyện tình dục cũng như quảng cáo cho những loại thuốc, chẳng hạn như viagra…

Hơn thế nữa, làm sao có thể kể hết những trang web trên internet bàn về chuyện tình dục. Hằng hà sa số. Bất cứ nghĩ ra một chữ nào, gõ vào máy rồi thêm cái đuôi…”com”, rồi nhấn nút. Thế là trang web đó sẽ hiện ra.

Ở Việt Nam, người ta gọi những trang web chuyên về tình dục với những hình ảnh thuộc loại phim “con heo”, sỗ sàng, khích thích là những trang…web đen.

Nhiều nhà giàu trang bị may vi tính cho con cái ở phòng riêng. Thấy con suốt ngày cặm cụi học hành. Ai dè những cậu ấm va cô chiêu ấy suốt ngày vùi đầu vào những trò chơi, hay đi lang thang vào những trang web đen để sưu tầm hàng độc. Sao chép và truyền cho nhau, đề rồi cuối cùng việc học hành bị sa sút. Sống vật vờ như kẻ mất hồn và thiếu ngủ.

Không phải chỉ bọn trẻ mới  la cà trên những trang web đen cho thỏa mãn óc tò mò và tính hiếu kỳ, mà ngay cả những người mang nặng tuổi đời cũng vẫn chịu khó chui vào đó để tìm lấy cho mình những cảm giác mạnh. Gã không nhớ rõ một tờ báo nào đó đã làm cuộc điều tra và cho biết kết quả không ít người đã…”nghiện” những  trang web đen này.

Chiếc áo vấy bẩn, ta có thể giặt đi giặt lại một cách dễ dàng. Thế nhưng, một hình ảnh xấu, khi đã lọt vào trong tâm hồn, thì khó mà tẩy xóa cho được. Nó sẽ cắm dùi và chiếm lấy tâm hồn làm nơi cư trú, để rồi bất kỳ lúc nào nó cũng có thể hiện lên và nhảy múa trong đầu óc.

Kinh nghiệm cũng cho thấy : chơi dao có ngày đứt tay. Sống trong dịp tội mà không sai lỗi vấp phạm, thì đó là một phép lạ cả thể, mà chắc chắn Chúa sẽ chẳng bao giờ thực hiện cho chúng ta.Từ những hình ảnh nhảy múa trong đầu óc, đến những cám dỗ và từ những cám dỗ đến những hành động tội lỗi, tất cả chỉ là những đoạn đường ngắn mà thôi.

Ở Việt Nam, số thanh thiếu niên phạm vào những trọng tội, như cướp của, giết người, hãm hiếp…hình như mỗi ngày một gia tăng. Va khi được hỏi tại sao lại hành động như thế, nhiều em đã trả lời tỉnh bơ :

- Thấy trên phim ảnh người ta làm vậy, nên bắt chước mà làm theo. 

THỨ HAI LÀ…CHÁT. 

Chát là trò chuyện, trao đổi thông tin trên mạng giữa hai hay nhiều người bằng hình thức điện thư. Cái thế mạnh của chát là không ai biết được ai, nên dân chát cứ mặc sức tung hoành.

Họ thường dùng những “nickname” thật ấn tượng để cho bàn dân thiên hạ phải chú ý đến, chẳng hạn : quandui (quần đùi), emconcodon (em còn cô đơn), chiconaothoi (chỉ còn áo thôi), taychoisungsuc (tay chơi sung sức), natso (nát sọ), chemchamay (chém cha mày)…Những cái tên ấy vừa ít văn hóa, vừa kém thẩm mỹ, lại vừa thiếu giáo dục, nhưng vẫn được lôi lên mạng, khiến cho nhiều người phải giật mình và ngao ngán.

Vì không ai biết ai, nên họ tha hồ tán hươu tán vượn, với những lời lẽ sặc mùi máu me thô tục khi họ chửi bới lẫn nhau,  hay ủy mị ướt át khi họ nói đến chuyện tình cảm và mời chào.

Tác giả Đinh Quý Anh, trong một bài viết trên báo “Công An Thành Phố”, đã kể lại những ghi nhận của mình như thế này :

Chiều 12 tháng 10, tôi vào phòng máy tính trên đường Phạm Viết Chánh, tại đây có trên 30 máy, đa số đã có người. Khách là những gương mặt còn non choẹt, đang say sưa chơi game và tán dóc.

Lấy lý do tìm bạn, tôi lướt một vòng quanh phòng. Ngoài những nickname khiêu chiến, khích bác lẫn nhau, nhiều tay chát còn thản nhiên trao đổi chuyện tình rất sành điệu, trong khi tuổi đời của họ vẫn còn quá trẻ.

Một cô bé 14, hay 15 tuổi là cùng, mang nickname “ghientrai” (ghiền trai) viết :

- Mình đã có một đời chồng, làm tình rất sõi.

Viết xong, cô bé cười ha hả vì đối phương đã bị đánh lừa. Tuy  nhiên, bạn chát của cô bé cũng rất cao thủ khi nhắn lại :

- Với một người từng làm đàn ông từ lúc 15 tuồi, thì đó chỉ là chuyện nhỏ.

Chẳng biết “người đàn ông” kia bao nhiêu tuổi, hay chỉ là một cô bé còn thích ô mai, lấy nickname người lớn để đùa cợt.

Tôi hỏi một học sinh cấp ba ngồi bên phải :

- Tại sao em khoái chát ?

Chú nhóc cho biết :

- Vì thấy vui, tụi nó với mình chửi nhau thoải mái. Một vài người còn dạy mình cách “cưa” con gái…nên muốn thử.

- Em không thấy là vượt quá sức mình à ?

- Chẳng sao cả. Chát chỉ là trò ảo, mọi người đều dối gạt nhau, không riêng gì em. Chủ yếu là tìm cảm giác lạ.

Do tính chất ảo của chát, người ta tha hồ hoán đổi vị trí cho nhau : già biến thành trẻ, còn trẻ thì lại biến thành già. Con giai biến thành con gái, còn con gái thì lại biến thành con giai. Đờn ông biến thành đờn bà, còn đờn bà thì lại biến thành đờn ông.

Hơn thế nữa, người ta lại còn mặc sức thêm râu thêm ria, vẽ vời về địa vị, nghề nghiệp cũng như con người của mình, để lừa gạt đối phương.

Vừa mới làm quen trên mạng, chị L được người bạn trai mời đi hát karaoke. Tại đây, trong lúc người bạn trai mời chị uống bia, thì tên bạn hắn viện cớ vào toilet. Sau đó, người bạn trai lấy lý do ra ngoài để gọi điện thoại, rồi cả hai tên đều chuồn mất tăm, đề lại chị ngồi một mình, cùng với tờ hóa đơn trị giá 1,2 triệu đồng.

Có những ông chồng và những bà vợ, vì không được hạnh phúc, hay gặp phải những khó khăn và rạn nứt trong gia đình, nên đã chọn chát làm nơi trút bàu tâm sự. Họ say mê chát, bởi vì họ được thoải mái giãi bày những hoàn cảnh éo le của mình.

Hơn thế nữa, người tình ảo trên mạng lại chẳng bao giờ gây phiền toái và rắc rối cho họ. Trái lại, luôn “chiều” họ ở mọi nơi và trong mọi lúc. Cuối cùng họ lấy ảo làm thực và lấy thực làm ảo, để rồi cuối cùng gia đình họ chắc chắn sẽ đứng bên bờ vực thẳm của đổ vỡ.

Tệ hại hơn nữa, chát còn là nơi “mần ăn” của gái mãi dâm. Thực vậy, các chị em ta cũng đua nhau lên mạng để săn tìm khách làng chơi. Nếu đồng ý, thì sẽ cho ngắm “hàng” qua webcam, để dễ bề trả giá, biến chát trở thành một cái bẫy moi tiền của những “con nai vàng ngơ ngác”, hay của những kẻ ham của lạ và thích chơi trống bỏi.

Tóm lại, một số người đến với chát để học hỏi, để trao đổi kinh nghiệm, để chia sẻ những tâm tình chân thật, cũng như để kiếm tìm cho mình một chút tình cảm, vốn đã bị thiếu hụt nơi bản thân, hay trong cuộc sống gia đình.

Tuy nhiên, nhiều người khác đến với chát cốt để tán dóc, để chửi bới, đề dối gạt, để nói những chuyện tầm bậy tầm bạ. Họ đã vô tình biến một sân chơi vốn lành mạnh, dành cho những người bạn lâu ngày muốn gặp nhau để trao đồi thông tin, thành một đám xà bần hổ lốn, mang nhiều tính cách độc hại, hơn là đem lại những lợi ích thiết thực. 

THỨ BA LÀ LỐC (BLOG)

Hiểu một cách đơn giản, lốc là một thứ nhật ký điện tử mà người khác cũng có thể tham dự. Chẳng hạn gã đưa ra một quan điểm và người khác cũng có thể gửi vào đó những ý nghĩ, những suy tư của mình.

Theo tac giả Kim Cúc của báo Gia Đình, thì trong thời gian gần đây, lốc nở rộ như một sân chơi cho nhiều người, đặc biệt là giới trẻ.

Với lốc, họ thể hiện được những cá tính của mình một cách cởi mở và tự nhiên, chẳng hạn khả năng làm báo trên mạng, phản ảnh sinh động cuộc sống của giới trẻ.

Với lốc, họ là những ông vua của thế giới mạng, một thế giới không biên cương. Chính vì tự coi mình là một ông vua, nên  nhiều người đà biến lốc trở thành một thế giới ích kỷ, một nơi truyền bá những quan điểm thiếu lành mạnh của mình.

Một cậu học trò lớp 11 đã dành mỗi ngày 8 tiếng đồng hồ để viết và trang trí cho lốc của mình. Đồng thời, qua đó cậu hô hào chống lại sự “chuyên chế” của gia đình, mà cậu gọi đó là “thuộc địa của những lễ giáo phong kiến”. Mỗi ngày cậu đưa lên mạng khuôn mặt “tội nghiệp” của mình sau những trận “tra tấn” bằng cách răn dạy của cha mẹ. Thỉnh thoảng cậu lại bỏ nhà đi chơi, có khi một hai ngày và cậu rất tự hào coi đó là những “cuộc đào tẩu thoát khỏi sự kìm kẹp của cha mẹ”.

Hành động này đã gây nên những hậu quả rất tai hại, vì đám bạn cậu rất ủng hộ lập trường của cậu và tôn cậu lên làm “đại ca”. Thỉnh thoảng cả đám bạn này cùng với đại ca của mình lại trốn nhà đi chơi, tiêu phí tiền bạc của cha mẹ.

Một cô bé khác với biệt danh là “búp bê Bắc Kinh” lại quảng bá cho lập trường yêu chuộng tự do của mình. Cô bé phát biểu :

- Con gái ở xứ mình đến hắt xì hơi cũng phải xin phép.

Vì thế, cô bé hô hào giới trẻ vùng dậy chống lại mọi thứ lễ giáo, chống lại cha mẹ và những người vốn đặt ra luật lệ kỷ cương và kìm hãm sự phát triển.

Những lốc như trên phải chăng là một kiểu tuyên truyền cho những tư tưởng độc hại?

Ngoài những lốc mang nặng tính cách đấu tranh, phổ biến những quan điểm lệch lạc, còn có những người đã biến lốc của mình thành một trang web đen, bằng cách phóng lên đó những hình ảnh khiêu gợi, những hình ảnh chụp lén ở ngoài đường hay ở những nơi sinh hoạt công cộng khác. Cùng với những hình ảnh này là những lời chú thích đầy khiêu khích. Tất cả đều được coi là thứ hàng độc, là một cách chơi trội để hơn người khác.

Lốc không phải chỉ ảnh hưởng tới giới trẻ, mà đôi khi còn làm tê liệt đời sống gia đình. Gã không có kinh nghiệm gì về vấn đề này, nên xin trích một vài đoạn trong một bài viết của Nguyên Phương, đăng trên báo Phụ Nữ Chủ Nhật, số ra ngày 15 tháng 4 năm 2007, như sau :

…Vợ chồng tôi cưới nhau đã hơn 20 năm. Cuộc sống của chúng tôi tương đối đầy đủ vì cả hai đều có thu nhập ổn định. Bé Vy, con gái duy nhất của chúng tôi, đang theo đại học năm cuối.

… Một bữa, Vy đi học về sớm, nhìn tôi chăm chăm :

- Mẹ, có khi nào mẹ…mất ba không?

Tôi chưng hửng:

- Con ăn nói gì kỳ vậy, Vy?

- Con không kỳ đâu, mẹ theo con.

Con bé lôi tôi vào phòng như một cơn lốc, bật CPU.

- Gì vậy con, để mẹ nấu cơm.

- Mẹ cứ lo nấu cơm đi, có ngày mất ba thiệt đó.

- Là sao, con giải thích cụ thể đi.

- Mẹ biết lốc không?

- Lốc hả, mẹ có nghe nói, nhưng liên quan gì đến ba con?

- Mẹ ơi, ba tạo lốc lâu rồi, pây-viu (page views) đã lên tới mấy chục ngàn, lít-phren (list friends) hơn cả trăm người.

- Ừ, thì sao?

- Thì ba bắt đầu quan tâm tới mấy lốc-gờ (blogger) khác chứ sao!

- Trời ơi, con nói cái gì mẹ không hiểu?

- Có gì mà không hiểu, mỗi người trên thế giới mạng tạo cho mình ít nhất một lốc, đặt níc-nem (nickname), đì-zai (design) theo gu của mình, rối bắt đầu viết en-trai (entry). Lốc nào có nhiều en-trai hay sẽ được đông đảo lốc-gờ theo dõi, còm-măng (comment), đòi ạt (add)…

- À, vậy là ba con viết an-trai hay nên có nhiều người còm-măng và đòi ạt hả?

- Ba con viết cũng hay, nhưng có nhiều người hay hơn. Trong số phren của ba nổi bật một lốc-gờ có níc (nick) là Ướtmi. Cô này viết về tổ ấm của mình…

- Trời, tưởng gì, cái đó mẹ cũng viết được vậy. Mẹ cũng có ba, có con.

Con tôi khẳng định chắc nịch làm tôi cụt hứng :

- Không dám đâu! Mẹ sẽ không bao giờ viết được như cô ấy. Vì cô ấy tỏ ra rất sâu sắc, rất nhạy cảm tinh tế và dặc biệt là rất “prồ” nữa. Bên cạnh những trang viết về chồng con, cô ấy còn có những bài rất hay về ba mẹ, họ hàng, bè bạn, thời thơ ấu, thời thiếu nữ, shopping…Bài nào cũng hay. Cô ấy lại siêng viết mỗi ngày nên thu hút được cả mấy trăm ngàn lượt người đọc. Đến con từng là học sinh giỏi Văn mà cũng phải gật gù tấm tắc khi đọc lốc cô ấy.

- Nhưng tại sao con biết ba con có lốc và quan tâm đến lốc cô ấy?

- Bạn con cho con ling (link) của lốc Ướtmi, con đọc thấy thích nên ạt Ướtmi vào lốc mình, rồi vào lít-phren của cô ấy và thấy ba.

- Sao con biết đó là ba?

- Mặc dù ba lấy níc là Rong Rêu, nhưng con vẫn biết đó là ba, vì cái a-va-ta (avatar) ba đề là hình ba dắt con đi lãnh thưởng hồi học mẫu giáo, cái hình trắng đen đó, mẹ nhớ không?

Tôi cười phá lên :

- Trời, ba con mà rong rêu nỗi gì, bình thường thấy ổng khô như ngói mà!

- Vậy là mẹ không hiểu ba rồi. Ba con là người rất giàu tình cảm, con theo dõi lốc ba cả năm nay nên con biết. Ba viết lại các kỷ niệm khi học phổ thông, lên đại học, về hoa lá cỏ cây, quán cà phê, về cô N, cô X gì gì mà ngày xưa ba yêu và yêu ba. Nhưng con thích nhất en-trai “Con gái của ba”. Bài đó ba nói ba hối hận vì đã quát con khi con đòi đi học hip-hop, ba nói là ba hiểu ai cũng có một thời tuổi trẻ, ba còn nhắc lại đã vui khi thấy con biết lật, biết đi thế nào, đau lòng khi con bị sốt xuất huyết ra sao…Nhờ đọc lốc ba mà con thương ba hơn đó.

- Vậy ba có nói gì về mẹ không?

- Dạ không.

Tôi lặng đi.

…Dạo này tôi không còn xem tivi buổi tối nữa. Tôi lên phòng bé Vy, đọc lốc anh và lốc “người ta” dưới sự hướng dẫn của chuyên viên mạng là con tôi. Tôi đọc kỹ từng en-trai của anh, từng com-măng người ta gửi cho anh và anh đáp trả người ta. Không ngờ chồng tôi “trẻ hóa” quá…

Con tôi bảo:

- Cô ấy ạt ba sau khi đọc một en-trai của ba có nhắc đến tên cô ấy.

Tôi dò tìm :

- “…Những người ưa che giấu nỗi buồn thường là những người buồn lâu và buồn sâu nhất. Mong Ướtmi đủ bản lãnh vượt qua những giai đoạn khó khăn trong đời…”

Và đây là com-măng của người ta :

- “Cảm ơn moungu chưa quen bao giờ nhưng lại thấu hiểu một ngóc ngách tâm hồn của Ướtmi…Cho phép Ướtmi ạt bạn vào phren nhé!”

Và en-trai này :

- “Hôm nay bé Mía sốt cao quá. Mình đã gọi cho anh hai lần, nhưng lần nào anh cũng từ chối. Mình hiểu là anh đang có nhiều công việc, nó ngăn không cho anh chạy về với mẹ con mình như ngày nào…”

Cũng từ en-trai này mà con tôi cho rằng mẹ sắp mất ba :

- Ba không cầm lòng được nên đã đi mua một con gấu bông. Con không biết ba chuyển bằng cách nào mà mấy ngày sau khi bé Mía lành bệnh, cô ta đã post hình đứa bé ôm con gấu trắng lên, rồi viết  là “Chú Rong Rêu ơi, chú chưa biết bé Mía thương con gấu thế nào đâu. Không có nó là bé không chịu ngủ đâu!”

- Thôi, con không nên nghĩ ngợi lung tung. Chuyện ba tặng quà cho một đứa trẻ cũng thường thôi.

Con tôi cong môi nói :

- Không đâu, ba tặng vì thương mẹ nó ấy chứ.

Tôi trấn an con mà lòng dạ nào yên. Không ngờ cái thế giới tưởng chừng như vô thưởng vô phạt, “sắc sắc không không” đó lại có thể khiến chồng tôi dành công sức và thời gian cho nó đến vậy.

Nơi đó, anh tự do hồi tưởng, tự do mơ mộng, tự do độc thoại, cũng như đối thoại và mong ngóng chia sẻ. Nơi đó không có người đàn bà ngoài 50, vóc dáng sồ sề, tối ngày chỉ biết còng lưng lo chuyện tiền nong, cơm nước, cằn nhằn. Nơi đó toàn là những đôi cánh thiên thần thuần khiết và ăm ắp xúc cảm. Chuyện đời đẹp như thơ như tranh.

Tôi biết phải làm gì bây giờ? Chẳng lẽ nhờ con biến mình thành một “lốc-gờ”. Hay là tôi sẽ cam phận…mất chồng, như con tôi đang dự đoán ?

Gã Siêu   gasieu@gmail.com