Hiến Chế Về Phụng Vụ Thánh

Sacrosanctum Concilium

Bản dịch Việt Ngữ của Giáo Hoàng Học Viện Piô X

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Chương VII

Nghệ Thuật Thánh Và Dụng Cụ Thánh

122. Giá trị của nghệ thuật thánh. Trong những hoạt động cao quí nhất của tài năng con người, rất đáng kể đến mỹ thuật, nhất là nghệ thuật tôn giáo mà tột đỉnh của nghệ thuật này chính là nghệ thuật thánh. Tự bản tính, nghệ thuật thánh nhằm diễn tả một cách nào đó vẻ đẹp vô biên của Thiên Chúa qua những tác phẩm nhân loại; nghệ thuật này càng làm cho Thiên Chúa được ca tụng và tôn vinh hơn, một khi những tác phẩm đó không nhằm chủ đích nào khác ngoài sự góp phần tích cực vào việc đạo đức là hướng tâm trí người ta về cùng Chúa.

Vì thế, Giáo Hội Mẹ Cao Sang, luôn luôn là bạn của mỹ thuật và không ngừng tìm đến sứ mạng cao quí của mỹ thuật, nhất là để những vật dùng vào việc phụng tự thánh được thực sự xứng đáng thích hợp và mỹ thuật, đồng thời biểu thị và tượng trưng những thực tại trên trời; Giáo Hội cũng luôn lo huấn luyện các nghệ thuật gia. Hơn nữa, Giáo Hội vẫn tự coi mình như vị thẩm phán về mỹ thuật, xét xem trong những tác phẩm của các nghệ sĩ, tác phẩm nào thích hợp với đức tin, với lòng đạo đức, và với những luật lệ truyền thống trong đạo, cũng như xem xét những tác phẩm nào xứng đáng dùng vào việc thánh.

Giáo Hội hằng đặc biệt lo lắng sao cho vật dụng thánh góp phần trang trọng vào việc phụng tự một cách xứng đáng và mỹ thuật, đồng thời chấp nhận những thay đổi về chất liệu, về hình thức, cũng như về trang trí do tiến triển kỹ thuật trải qua các thời đại đem đến.

Vì thế về điểm này, các Nghị Phụ quyết ấn định những điều sau đây.

123. Các kiểu nghệ thuật. Giáo Hội đã không hề coi một kiểu nghệ thuật nào như là của riêng, nhưng công nhận các kiểu của bất cứ thời đại nào, tùy theo đặc tính và hoàn cảnh của các dân tộc, cũng như tùy theo nhu cầu của các Nghi Lễ khác nhau; những kiểu nghệ thuật này, trải qua các thế kỷ, đã tạo nên một kho tàng nghệ thuật cần thiết hết sức duy trì cẩn thận. Ngay cả những nghệ thuật trong thời đại chúng ta, nghệ thuật của mọi dân tộc và mọi miền, cũng phải được tự do thi thố trong Giáo Hội, miễn là vẫn giữ được vẻ tôn kính trang trọng phải có trong các thánh đường cũng như trong các nghi lễ thánh. Như thế, nghệ thuật đã có thể hòa giọng với bản nhạc vinh quang kỳ diệu mà những bậc vĩ nhân đã từng ca hát qua các thế kỷ để ca tụng đức tin công giáo.

124. Phát động và cổ võ nghệ thuật thánh đích thực. Các Ðấng Bản Quyền trong khi phát động và cổ võ nghệ thuật thánh đích thực, hãy nhắm tới vẻ đẹp cao quí hơn là chỉ nghĩ tới vẻ xa hoa lộng lẫy. Ðiều này cũng nói về phẩm phục và đồ trang trí nữa.

Các Ðức Giám Mục hãy cẩn thận lo loại trừ khỏi thánh đường cũng như những nơi thánh khác những tác phẩm nghệ thuật nào nghịch với đức tin và phong hóa, nghịch với lòng đạo đức Kitô giáo, cũng như những tác phẩm làm tổn thương ý nghĩa tôn giáo đích thực, hoặc vì hình thức tồi bại, hoặc vì thiếu nghệ thuật, tầm thường hay giả tạo.

Còn về việc xây cất thánh đường, cũng phải cẩn thận lo liệu làm sao để xứng hợp với việc chu toàn các hoạt động phụng vụ và giúp các tín hữu có thể tham dự một cách linh động.

125. Ảnh tượng thánh trong các thánh đường. Phải kiên quyết duy trì thói quen đặt ảnh tượng thánh trong các thánh đường cho các tín hữu tôn kính; tuy thế số các ảnh tượng ấy chỉ vừa phải thôi và phải được sắp xếp sao cho thích hợp, đừng làm chia trí cho giáo dân, cũng đừng làm cho giáo dân có lòng tôn sùng thiếu đứng đắn.

126. Ủy Ban giáo phận đặc trách Nghệ Thuật Thánh. Trong việc thẩm xét những tác phẩm nghệ thuật, các Ðấng Bản Quyền địa phương hãy lắng nghe ý kiến của Ủy Ban giáo phận đặc trách Nghệ Thuật Thánh, và trường hợp nào cần thiết, nên nghe những người rất thành thạo khác cũng như những Ủy Ban đã nói trong các khoản 44, 45, 46.

Các Ðấng Bản Quyền phải thận trọng săn sóc kẻo dụng cụ thánh hoặc các nghệ phẩm giá trị, là những vật trăng hoàng nhà Chúa, bị di nhượng hoặc tiêu hủy.

127. Ðào tạo các nghệ sĩ. Các Giám Mục, hoặc phải tự mình hoặc phải nhờ các linh mục đủ khả năng, thông thạo và yêu thích nghệ thuật, lưu tâm đến các nghệ thuật gia sao cho họ thấm nhuần tinh thần Nghệ Thuật Thánh và Phụng Vụ Thánh.

Ngoài ra cũng khuyến khích thành lập những trường học hay những Học Viện về Nghệ Thuật Thánh ở những miền xét ra là nên thành lập để đào tạo các nghệ thuật gia.

Riêng đối với tất cả những nghệ thuật gia, những người sẵn có tài năng muốn phụng sự Thiên Chúa để làm vinh danh Người trong Giáo Hội, phải luôn luôn nhớ rằng họ làm một việc thánh, một phần nào họ giống như Thiên Chúa, Ðấng Sáng Tạo, họ sáng tác những tác phẩm dùng vào việc thờ phượng trong đạo Công Giáo, đồng thời họ cũng cảm hóa các tín hữu, cho họ thêm lòng đạo đức và huấn luyện giáo lý cho họ nữa.

128. Duyệt lại các luật lệ về nghệ thuật thánh. Những khoản luật và qui chế của Giáo Hội nói về việc bài trí những đồ dùng bên ngoài liên quan đến việc thờ phượng, nhất là về việc xây cất thánh đường cho xứng đáng và thích hợp, về hình thức và cách xây dựng bàn thờ, về vẻ trang trọng, lối sắp đặt và tính cách bền chắc của nhà tạm thánh thể, về chỗ thích hợp và danh dự cho giếng rửa tội, cũng như về lối trưng bày ảnh tượng thánh, trần thiết và trang bị sao cho hòa hợp: tất cả những luật lệ về các vấn đề trên phải được duyệt lại càng sớm càng tốt, đồng thời với các sách phụng vụ theo qui tắc khoản 25: những điều nào xem ra ít hợp với phụng vụ canh tân thì hãy tu chỉnh hay loại bỏ; còn những điều nào phù hợp thì phải giữ lại hoặc thêm vào.

Về vấn đề này, nhất là về chất liệu và hình thức vật dụng thánh và phẩm phục, thì Hội Ðồng Giám Mục địa phương có quyền thích nghi với các nhu cầu và phong tục địa phương, chiếu theo qui tắc khoản 22 của Hiến Chế này.

129. Huấn luyện nghệ thuật cho hàng giáo sĩ. Các giáo sĩ, trong thời gian theo học Triết học và Thần học, cũng phải được học hỏi về lịch sử và biến chuyển của nghệ thuật thánh, cũng như về nguyên tắc lành mạnh mà các tác phẩm nghệ thuật thánh phải dựa theo; như thế họ sẽ biết quí trọng và duy trì những công trình đáng kính của Giáo Hội, cũng như có thể đưa ra những ý kiến thích hợp cho các nghệ thuật gia trong khi thực hiện các tác phẩm.

130. Huy hiệu Giám Mục. Nên dành riêng việc xử dụng phẩm phục hay huy hiệu Giám Mục cho những nhân vật trong Giáo Hội có chức Giám Mục hoặc có thẩm quyền đặc biệt nào đó.

Phụ Lục

Tuyên Ngôn

Của Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II

Về Việc Tu Chỉnh Niên Lịch

Thánh Công Ðồng Vaticanô II không phải là ít quan tâm đến nguyện vọng của nhiều người về việc ấn định ngày lễ Phục Sinh vào một ngày Chúa Nhật nhất định, và về việc thiết lập một niên lịch vĩnh viễn. Sau khi đã cẩn thận cân nhắc mọi điều có thể xảy ra do việc đưa ra một niên lịch mới, Thánh Công Ðồng tuyên bố những điều sau đây:

1. Thánh Công Ðồng không phản đối việc ấn định ngày lễ Phục Sinh vào một ngày Chúa Nhật nhất định trong niên lịch Gregorianô, miễn là có sự đồng ý của những người liên hệ, nhất là các anh em ly khai với Tông Tòa.

2. Cũng thế, Thánh Công Ðồng tuyên bố là không phản đối những sáng kiến có liên hệ đến việc đưa vào xã hội dân sự một niên lịch vĩnh viễn.

Tuy nhiên, trong các hệ thống khác nhau được trù tính để thiết lập một niên lịch vĩnh viễn và đưa vào xã hội dân sự, Giáo Hội chỉ không phản đối những hệ thống nào còn duy trì và bảo vệ tuần lễ 7 ngày với ngày Chúa Nhật, không thêm vào một ngày nào khác trong tuần, để sự kế tiếp các tuần lễ vẫn được nguyên vẹn, trừ khi có những lý do hết sức quan trọng mà Tông Tòa sẽ phán quyết.

Tất cả và từng điều đã được ban bố trong Hiến Chế này đều được các Nghị Phụ Thánh Công Ðồng chấp thuận. Và, dùng quyền Tông Ðồ Chúa Kitô trao ban, hiệp cùng các Nghị Phụ khả kính, trong Chúa Thánh Thần, Chúng Tôi phê chuẩn, chế định và quyết nghị, và những gì đã được Thánh Công Ðồng quyết nghị, Chúng Tôi truyền công bố cho Danh Chúa cả sáng.

Roma, tại Ðền Thánh Phêrô, ngày 4 tháng 12 năm 1963.

Tôi, Phaolô Giám Mục Giáo Hội Công Giáo.

Tiếp theo là chữ ký của các Nghị Phụ.

Miễn Thi Hành Luật

Ðối với Hiến Chế về "Phụng Vụ Thánh" vừa được phê chuẩn, Ðức Thánh Cha đã quyết định miễn thi hành luật cho tới ngày Chúa Nhật thứ nhất Mùa Chay 16 tháng 2 năm 1964. Trong thời gian đó, Ðức Thánh Cha sẽ quyết định thời gian và cách thức thi hành các chế định mới của Hiến Chế này. Vì vậy không ai được phép tự mình thi hành các chế định mới này trước thời gian trên.

Pericles Felici

Tổng Giám Mục hiệu tòa Samosate

Tổng Thư Ký Thánh Công Ðồng.

(http://www.phunuonline.com.vn/2009/Pages/De-phuc-vu-ai.aspx)

Paris, chủ nhật 10.05.2009, tại Giáo xứ Việt Nam Paris, cha Hổng Kim Linh, Hội Xuân Bích, làm mục vụ tại giáo xứ Pháp Notre Dame ở Boulogne, cựu chủ tịch Hội Tu sĩ Việt Nam tại Pháp trong nhiều nhiệm kỳ 1976-1980, 1999-2003, chia sẻ về đề tài : « Đời sống huynh đệ của người tận hiến (1) ». Mời bạn đọc nghe qua bài chia sẻ của cha Linh, rồi cùng ngài đi thăm Hội Liên Tu Sĩ Việt Nam tại Pháp và Hội Linh Mục Xuân Bích Việt Nam

1. Đời sống huynh đệ của người tận hiến 

Chia sẻ về « Đời sống huynh đệ của người tận hiến » với cộng đoàn Giáo Xứ Việt Nam Paris, cha Hồng Kim Linh đã giới thiệu 2 ý tưởng chính, xoay quanh hai vấn đề : tận hiến là gì ? Làm sao người tu sĩ tận hiến việt nam sống ở Pháp có thể thực hiện cụ thể cái tương quan đức Mến huynh đệ với nhau ?  

a. Tận hiến là gì ?

Dựa vào Tin Mừng chủ nhật thứ V phục sinh năm B hôm nay, 10.05.2009, tin mừng thánh Gioan, 15, 1-8, cha Linh đề nghị với cộng đoàn tìm hiểu ý nghĩa của tân hiến.

Tân hiến là cho đi hoàn toàn để làm tiến lễ dâng lên Thiên Chúa và cùng cộng tác kết hiệp với Ngài như cành với cây. Tận hiến là nhận sự sống của Chúa Giêsu và qua hy lễ Thánh Thể, tiến lên trên đường thánh hóa, mỗi ngày mỗi gần Chúa hơn. Tận hiến là làm công việc dâng mình cho Chúa và hợp tác với Ngài đem phần cứu rỗi đến cho anh em nhân loại. « Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. Cành nào gắn liền với Thầy mà không sinh hoa trái, thì Người chặt đi ; còn cành nào sinh hoa trái, thì Người cắt tỉa cho nó sinh nhiều hoa trái hơn. Anh em được thanh sạch rồi nhờ lời Thầy đã nói với anh em. Hãy ở lại trong Thầy như Thầy ở lại trong anh em. Cũng như cành nho không thể tự mình sinh hoa trái, nếu không gắn liền với cây nho, anh em cũng thế, nếu không ở lại trong Thầy.Thầy là cây nho, anh em là cành. Ai ở lại trong Thầy và Thầy ở lại trong  người ấy, thì người ấy sinh nhiều hoa trái, vì không có Thầy, anh em chẳng làm gì được. Ai không ở lại trong Thầy, thì bị quăng ra ngoài như cành nho và sẽ khô héo. Người ta nhặt lấy, quăng vào lửa cho nó cháy đi. Nếu anh em ở lại trong Thầy và lời Thầy ở lại trong anh em, thì muốn gì, anh em cứ xin, anh em sẽ được như ý. Điều làm Chúa Cha được tôn vinh là : Anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của Thầy. Chúa Cha đã yêu mến Thầy thế nào, Thầy cũng yêu mến anh em như vậy.Anh em hãy ở lại trong tình thương của Thầy» (Gioan, 15, 1-9).

Tận hiến là thánh hiến trong sự thật, thánh hiến bằng chân lý, để, như Chúa Giêsu, làm công việc mà Chúa Cha đã trao phó là tôn thờ Chúa trong chân lý, để được thánh hiến trong sự thật. « Con không xin Cha cất họ khỏi thế gian, nhưng xin Cha gìn giữ họ khỏi ác thần. Họ không thuộc về thế gian cũng như con đây không thuộc về thế gian. Xin Cha lấy sự thật mà thánh hiến họ. Lời Cha là sự thật. Như Cha đã sai con đến thế gian, thì con cũng sai họ đến thế gian. Con xin thánh hiến chính mình con cho họ, để nhờ sự thật, họ cũng được thánh hiến. Con không chỉ cầu nguyện cho những người này, nhưng còn cho những ai nhờ lời họ mà tin vào con, để tất cả nên một, như, lạy Cha, Cha ở trong con và con ở trong Cha để họ cũng ở trong chúng ta. Như vậy, thế gian sẽ tin rằng Cha đã sai con » (Gioan, 17, 15-21).

Những lời Tin Mừng trên soi sáng cho chúng ta về ý nghĩa của tận hiến, về các tương quan giữa Chúa Cha và Chúa Con, giữa Chúa Con và các môn đệ của Người tức là mỗi người tận hiến ; và về tình yêu, đức Mến huynh đệ phải có giữa họ. 

b. Làm sao người tu sĩ tận hiến việt nam sống ở Pháp có thể thực hiện cụ thể cái tương quan Đức Mến huynh đệ với nhau ?

Làm sao sống cụ thể đời sống thánh hiến, đời sống sự thật, trong tương quan đức Mến huynh đệ ? Phải suy nghĩ và sống như Chúa Giêsu đã sống với các môn đệ. Cụ thể hơn, chúng ta hãy đi vào thực tế của người tu sĩ tận hiến sống trên cánh đồng truyền giáo tại Pháp. Chúng ta thấy gì ? Chúng ta thấy rằng các tu sĩ tận hiến việt nam, từ lúc đầu, vào năm 1945, đã liên kết với nhau trong « Hội Liên Tu sĩ Việt Nam Tại Pháp » mà mục tiêu căn bản là « nhằm qui tụ và liên kết toàn thể các linh mục tu sĩ nam nữ Việt Nam tại Pháp trong tinh thần tương thân tương trợ ». 

Người tu sĩ tận hiến việt nam sống tại Pháp có nhiều hoàn cảnh khác nhau. Người thì phục vụ trong tuyên úy đoàn cho các cộng đoàn việt nam ; Người thì phục vụ trong các giáo xứ, chủng viện Pháp : cha sở, cha phó, giáo sư ; Người lại hoạt động tự do ngoài cơ chế giáo quyền : y tế, xã hội, nghiên cứu…Người khác là nam nữ sinh viên, tu học hay tu nghiệp trong các đại học, chủng viện, dòng tu.

Nhưng tất cả, họ đều có chung những nhu cầu và khó khăn tương tự. Nhu cầu trước hết mà người tu sĩ việt nam cảm nghiệm là « Nhu cầu gặp người Việt và nói tiếng Việt ». Các tu sĩ việt nam tại Pháp hôm nay là ai ? Họ là người việt nam, sống xa quê hương, đến Pháp vào tuổi đã khôn lớn, có một nền văn hoá và cách sống việt nam thấm nhập trong con tim, thớ thịt. Họ là các tu sĩ việt nam sống trong môi trường xã hội pháp là một xã hội trọng cá nhân. Cả ngày họ chỉ giao thiệp, sinh sống với người pháp, luôn luôn nói tiếng pháp. Có những lúc họ cảm thấy nhu cầu cần gặp lại đồng hương, nói chuyện với nhau bằng tiếng việt. Có những vị, cảm thấy nhu cầu bức bách, đã lái xe đến thăm các đồng hương rải rác đâu đó trong vùng để gặp nhau và nói chuyện với nhau bằng tiếng việt cho thỏa thuê.

Là một cha sở việt nam coi xứ đạo pháp, đôi khi trách nhiệm đến 7, 8 địa điểm mục vụ. Mỗi ngày sống cô đơn, lủi thủi một mình, tự túc mọi điều. Mỗi thứ bảy, chủ nhật, phải tự lái xe đi xa, làm một vòng, vất vả đến từng họ đạo. Tự mở cửa nhà thờ, lau bụi, sắp đặt đồ lễ, giật chuông, làm lễ, gặp bổn đạo. Cô đơn trong đời sống, cô đơn trong mục vụ, người linh mục rất vui mừng mỗi khi được một linh mục việt nam khác đến thăm. Đó là nhu cầu gặp các linh mục, tu sĩ việt nam khác.

Thỉnh thoảng người tu sĩ việt nam ghi tên đi hành hương chung với các đồng hương khác. Được gặp lại người việt nam, giáo hữu việt nam, được đọc kinh, làm lễ việt nam, được nói tiếng việt nam, kể chuyện việt nam, được ăn chung các món việt nam, người tu sĩ thỏa thuê với tình Việt Nam.

Có những tu sĩ dòng, sống trong cộng đoàn pháp, nhưng thiếu khả năng tiếng pháp, không biết diễn tả đầy đủ tư tưởng, cảm tình của mìng. Đôi khi họ bị hiểu lầm. Biết thế, nhưng không làm sao giải quyết được. May thay, có các tu sĩ và linh mục việt nam khác, họa hoằn đến thăm, giúp nói chuyện thông cảm với bề trên và cộng đoàn liên hệ, gỡ rối được nhiều hiểu lầm. Một trong những hiểu lầm là thói quen việt nam không dám nói rõ chữ « Không », làm người pháp khó hiểu, coi là « ỡm ờ », không biết mình muốn nói gì, « Có » hay « Không » !   Đó là nhu cầu tương trợ truyền thông

Người giáo dân pháp vẫn kính trọng linh mục, tu sĩ ; nhưng hình thức kính trọng khác với cách của việt nam. Họ nghe cha giảng tiếng pháp khó hiểu quá, có quá nhiều « accent ». Người linh mục việt nam bị lưu ý như vậy, vị nào mà chẳng tủi thân ? Nếu có được những bạn linh mục khác, thông thạo tiếng pháp hơn, quen nói có giọng pháp hơn, uốn lưỡi cho một ít, thì thật là quí hóa. Hoặc nếu gặp được một người bạn kinh nghiệm, bày cho cách nói, cách giảng, giúp ý ghi âm, rồi nghe lại, tự thấy được cái yếu của mình, cái sai của mình, thì thật là một đại phúc ! Đó là sự tương trợ chân tình, cải tiến ! 

Đã từng bản thân sống những hoàn cảnh khó khăn, bản thân cảm nghiệm những nhu cầu tương thân tương trợ, nhiều linh mục và tu sĩ việt nam tại Pháp rất chân thành và tận tình muốn đưa ra những hành động cụ thể để giúp các anh em khác. Đó là một trong nhiều lý do đã đưa đến sự thành lập « Hội Liên Tu Sĩ Việt Nam Tại Pháp », mà mục tiêu là giúp nhau sống bác ái huynh đệ, và đặc biệt nhấn mạnh đến sự gặp gỡ, thông tin. Gặp nhau chung tất cả ít là một năm một lần trong đại hội tu sĩ toàn quốc. Mỗi vùng, gặp nhau trung bình hai tháng một lần. Thông tin cho nhau, liên lạc với nhau, qua báo chí, tài liệu nghiên cứu, học hỏi,… 

Việt kiều chúng ta sống tại Pháp, cũng như những ngoại kiều khác, hay nói đến chữ « hội nhập ». Chúng ta cần hội nhập về kinh tế. Chứ còn về tôn giáo, về đời sống đạo,  mà nếu mình cũng hội nhập theo người Pháp, thì có lẽ mình đi xuống đấy. Xin các bậc cha mẹ việt nam cứ cố giữ lấy cái tinh thần công giáo việt nam, vui mừng dâng con mình cho Chúa. Xin cho những người tận hiến việt nam luôn biết cụ thể hành động có huynh đệ trong đức Mến. Xin cho họ hiểu nhau, giúp nhau, dìu nhau sống trọn đời tận hiến. Xin cho các giáo dân việt nam vẫn giữ được « tình việt nam » với nhau, giúp các thanh niên biết rộng lượng thánh hiến đời mình cho Chúa. Xin cộng đoàn cùng cầu nguyện cho nhau, và đặc biệt cho những người tận hiến để họ « ở trong thế gian, mà không thuộc về thế gian », « để nhờ sự thật, họ cũng được thánh hiến ». Amen

2. Hội Liên tu sĩ việt nam tại Pháp (2) 

Được thành lập từ năm 1945 dưới danh hiệu là « Việt Nam Du Học Giáo Sĩ Ðoàn » với 17 linh mục thành viên, Hội Liên Tu Sĩ Việt Nam Tại Pháp (LTS) đã góp rất nhiều vào việc thành hình và phát triển tổ chức các sinh hoạt của người Công Giáo Việt Nam tại Pháp. 17 linh mục thành viên đầu tiên của LTS là các vị sau đây : Trần văn Thiện*, Nguyễn ngọc Quang*, Bửu Dưỡng, Nguyễn hữu Tiến, Nguyễn văn Hiền*, Lê văn LỶ, Cao văn Luận ,Nguyễn văn Khiết, Trịnh quốc Bồng, Phạm văn Nhân (Hànội), Nguyễn thế Vinh (Hànội), Nguyễn huy Mai*, Nguyễn văn Lập, Trần văn Triệu, Lê văn Ấn*, Đinh văn Hưởng, Hoàng văn Đoàn.* (các vị có * sau làm Giám Mục). 

Năm bản nội qui đã được viết để lo việc tổ chức. Chung quy, điểm nổi bật của lịch sữ LTSVNTP cũng như tinh thần của 5 bản Nội Qui đều nhằm đến mối liên lạc tương thân tương ái và huynh đệ giữa tất cả những anh em linh mục tu sĩ nam nữ VN đang sống tại Pháp, hầu giúp nhau sống và thể hiện ơn gọi làm chứng tá cho Tin Mừng trong môi trường xã hội Pháp. Tất cả những phương thế : hội họp, tĩnh tâm, trại hè, thư từ liên lạc , báo chí  v.v…đều nhằm mục đích tương thân tương ái ấy. Chính vì thế, tất cả những anh em linh mục tu sĩ nam nữ tại Pháp đều mặc nhiên đuợc mời làm thành phần của Ái Hữu LTS. Không có một thể thức nào khác. Cũng  không có một điều khoản luật lệ hay một trói buộc  nào. Tất cả chỉ dựa trên một sự kiện duy nhất : sống xa quê hương, và hướng về một ý chí duy nhất : liên kết huynh đệ. 

Cha Phanxicô Xaviê Hồng Kim Linh đã nhiều lần được bầu lo việc cho LTS ; Hai nhiệm kỳ 1976-1980 và hai nhiệm kỳ 1999-2003. Sau đây là chương trình sinh hoạt của hai nhiệm ky 1999-2003 của cha Linh, chủ tịch LTSVNP, do chính cha viết trong “ lá thơ ngỏ của người được bầu Truởng nhiệm LTS thuở ấy: ”(Trích LL số1 bộ mới  ra 3.9.99).

“…Người viết những dòng nầy là người đã bị/được trao cho trách vụ “trưởng nhiệm” để điều động anh chị em trong nhiệm vụ Liên Lạc truyền thống, một việc không thể thực hiện nếu khơng có sự hợp tác của mỗi người. Vì tín nhiệm nên anh chị em ủy thác cho tôi, thì cũng vì tin vào sự cộng tác của anh chị em nên tôi khứng nhận. Chúng ta được giao kết bằng chữ “tín” nên công việc sẽ “thành”….

“ Bầu đi bầu lại cũng là truyền thống LTS… Một phần tư thế kỷ trôi qua (1974-1980), nay tái nhậm trách vụ trưởng nhiệm, tôi nhận thấy công việc Liên lạc 1999 có phần thay đổi : vì thực trạng của hội, với số lượng có phần tăng. Chúng ta cần suy nghĩ để làm sao thực hiện cho tốt dẹp việc liên lạc với nhau…tái cấu trúc để có những Liên lạc trưởng các vùng, các miền hoạt động tích cực ngõ hầu LTS tại Paris các Tỉnh cũng có những cuộc hội họp gặp gỡ đồng nhịp thường xuyên hơn…Trong hiện tình LTS có thể được phân chia làm 4 khối:

1) Khối phục vụ trong tuyên úy đoàn cho các cộng đoàn VN : 51 thành viên

2) Khối phục vụ trong các giáo xứ, chủng viện Pháp : cha sở, cha phó, giáo sư.

3) Khối hoạt động tự do ngoài cơ chế giáo quyền : y tế, xã hội, nghiên cứu…

4) Khối nam nữ sinh viên, tu học, tu nghiệp trong các đại học, chủng viện, dòng tu. 

Sau đây là bảng phân nhiệm của tổ chức Liên tu sĩ VN tại Pháp (LTS) với danh gọi Pháp ngữ là ”Union des prêtres, Religieux/ses, Séminaristes vietnamiens en France”( UPRRSVNF)

Ban điều hành : Fx Hồng Kim Linh Trưởng Nhiệm, phụ trách tổng quát

Lm Jos Nguyễn văn Ziên, Phó TN, kiêm đặc trách liên lạc với khối mục vụ giáo xứ Pháp.

Nt. Véronique Lê thị Lệ Mai, thơ ký, kiêm đặc trách liên lạc khối tự do ngoài xã hội.

Nt.Anne Lucie Nguyễn thị Kim Nga, thủ qũy đặc trách nghiên cứu việc tổ chức Trại hè .

Ban ca nhạc phụngvụ : LmNguyễn văn Bản; Nt Pascale lài; Nt Maria Võ thịHiền, LmJos.Vũ thái Hoà; Lm Jos Mai Tính.

Ban văn nghệ, hoạt náo : Nt A.L Kim Nga; sh Trần công Lao ; Lm Huỳnh Phước Lâm.

Ban Liên Lạc báo chí : Lm  Jos Trần anh Dũng ; Thấy PT IgnacNguyễnvănThạch ; NtGratia Cỗ thị Loan ; Nt Thân Thị Kim Liên và BCH, Phụ trách thông tin liên lạc ấn loát.

Ban Kỷ yếu : Fx Hồng Kim Linh, Jos Mai Ðức vinh, Jos Trần Anh Dũng, P Huỳnh ngọc tiên, Fx Trần Thanh Giản, V. Lệ Mai.

Ban nghiên cứu học hỏi : Lm Pierre Nguyễn chí Thiết; Nt Lệ Mai; Lm Jos Châu ngọc Tri; Lm P Trần Thanh lộc; Fx Hồng kim Linh; Gratia Cỗ thị Loan; Lm Nguyễn Tiến Lãng.

Ban Cố vấn : Các lão thành : Các cha P. Huỳnh ngọc Tiên; Fx Trần thanh Giản, Sh Pierrre Trần văn Nghiêm, Sh Herman Nguyễn văn Lãng; Nt Anne Lê văn Ðức.

Ban Liên Lạc Trưởng các vùng, miền: Lm P Nguyễn Chí Linh (sinh viên vùng Paris), Lm P. Nguyễn văn Chính (sinh viên Toulouse), Lm Antoine Nguyễn văn Nên và Nt Trương thị Nhàn (miền Bắc); Lm Jos Vũ thái Hoà (miền tây) Lm Jos Lâm thái Sơn và Nt Th.Monique Nguyễn thị Hảo (miền Metz, Nancy, Strasbourg) Lm Giuse Trần Ðịnh và Lm Augustin Phạm đức Phúc (Bordeaux) Lm Jos Ðào quang Toản( miền Nam. Lm Clément Nguyễn văn Thể, Sh Trần công Lao (miền Ðông nam); Lm Clément Nguyễn văn Thể kiêm liên lạc với giáo quyền (mục vụ ngoại kiều). 

Hai ý lực làm chỉ nam cho việc liên lạc huynh đệ được Trưởng Nhiệm đề ra:

·        Thăm viếng nhau qua việc cố tạo cơ hội gặp gỡ liên lạc, sống mầu nhiệm Ðức bà thạm viếng (Lc 1,39-56)

·        Thương nhau cụ thể bằng việc cho nhau thời giờ: đến với nhau với tâm nguyện: Chúa ở giũa vì cĩ 2,3 người họp nhau nhân Danh Ngài(Mt 18,20) 

Tờ Liên lạc : Tăng lên 16 trang để đáp ứng nhu cầu thơng tin liên lạc.Ra 6 số một năm.Gởi bưu điện cho 325 địa chỉ, trừ một số phát tay cho anh em vùng Paris.Chi phí tem cị tăng vọt..

Nội dung gồm các tiết mục: Mở đầu- lời đi ý về: trích thơ anh chị em-tin tức trong ngồi:tuyên úy đồn-văn phịng phối kết Roma- mở vịng tay lớn: thăm viếng các nơi. Tin sinh hoạt cácLTS Âu châu-Tin vui buồn trong gia đình Họ Liên:Tang chế, tiến chức, khấn dịng-Tin Ðại Hội LTSmiền Trung nam- Chuẩn bị các Ðại Hội trong và ngồi nước. Lịch trình hội họp LTS Paris và phụ cận.(trích LL số 2 (1999), số 6(2000) 

Và một tổng kết sơ lược đã được cha Linh ghi lại ngày 29.01.2006, trong bài « Lịch sử Liên Tu Sĩ Việt Nam tại Pháp 1945-2005 » như sau :

Sĩ số LTS tăng, nhờ số Lm TS du học. Hội họp định kỳ 2 tháng một lần: số người tham dự trên dưới 30; tăng hay giảm là tuỳ vào sự hiệp lực mời gọi của Lm Ðại diện sinh viên. Trong nhiệm kỳ cha Châu ngọc Tri, danh sách LTS vừa có địa chỉ và hình ảnh của các sinh viên linh mục để giúp gặp nhau dể nhận diện.  Với LLT miền Trung nam, cha Thể đều đặn báo cáo về sĩ số cùng đề tài học hỏi mỗi kỳ họp tại nhà các Chi đồi Fourvière : mỗi lần có chừng 20 người tham dự... 

Trong thời gian 4 năm 1999-2003, đặc biệt có nhiều Ðại Hội được mở ra: tại Venise 1999 (USU), tại Roma 2000 (Năm ThánhJMJ), 2001 (chuẩn bị tổ chức Hội Niềm Tin, tại Lộ đức 2002 (Hội Niềm Tin cấp Âu châu), tại Roma 2003 (Hội Niềm tin cấp thế giới), LTS tích cực tham gia, cũng như hiện diện hiệp thông với Giáo Hội VN trong những đại lễ : nhận chức Hồng Y của TGM Fx Nguyễn văn Thuận và TGM JB Phạm Minh Mẫn…Với nhiều cuộc gặp gỡ cấp quốc tế không thể thiếu vắng khiến LTS đành phải đình chỉ Ðại Hội LTS thời gian nầy. Trại Hè cũng vì lý do nội ngoại không tổ chức được.            

Bù lại chương trình mở vòng tay lớn đi thăm viếng anh chị em vẫn được thực hiện: thăm anh chi em miền Bắc đôi lần, miền Ðông, miền Trung 5,6 lần, miền tây, 4,5 lần. Và một lần Ðông tây nam Bắc xuyên suốt trong chuyến đi dài 14 ngày với cả phái đoàn gồm chánh phó TN, Cố vấn, 3 NT: chuyến đi đáng ghi nhớ dừng chân 10 tụ điểm có đông đảo anh chị em, cũng như vài chổ lẻ loi. Nhờ vậy anh chị em được nối kết gần gũi hơn. Ðó là cảm tưởng chung của anh chị thăm viếng và đón tiếp.   

Ban nghiên cứu học hỏi : thực hiện đưọc vài lần với vài đề tài ich lợi; người trưởng ban xuất du và đương nhiên là từ nhiệm, và các thành viên tham dự thiếu vắng thưa dần vì khó tìm một thời điểm thích hợp cho nhiều người.

Rút tỉa kinh nghiệm hoạt động thời nầy, người TN có bày tỏ sự cần thiết phải cải tổ cơ cấu để bớt gánh nặng cho người TN : rút bớt hội họp để dồn lại vài lần trong năm, giống như LTS Roma Hội 1, 2 lần. Tờ LL cũng không ra nhiều, tốn tem có thiếu hụt ngân qũy!.

3. « Hội Xuân Bích VN (3)» 

a. Tên gọi và nguồn gốc.

Từ « SULPICE » được phiên âm thành « XUÂN BÍCH », khởi hứng từ một câu thơ nho « Xuân thảo bích sắc » (cỏ mùa xuân màu xanh).

Các linh mục Xuân Bích Pháp đến Hà Nội năm 1929, và tử 01.9.1933 phụ trách Đại chủng viện Xuân Bích tại Liễu Giai (Hà Nội). Năm 1954, Xuân Bích Hà Nội dời vào miền Nam, tạm trú tại Vĩnh Long, Thị Nghè (Sài Gòn), rồi ra Huế năm 1962. Trong thời gian 1962-1975, các linh mục Xuân Bích đảm trách Đại chủng viện Huế. Từ 1975-1994, Đại chủng viện bị đóng cửa, các linh mục Xuân Bích tản mát đi phục vụ tại nhiều Giáo phận khác nhau. Ngày 21.9.1994, Đại chủng viện Huế được tái hoạt động và trao lại cho các linh mục Xuân Bích đào tạo chủng sinh thuộc 3 giáo phận Huế, Đà nẵng, Kontum, và một số tu sĩ thuộc Đan viện Biển Đức Thiên An và dòng Thánh Tâm Huế theo học tại đây.

Vị sáng lập của Hội là cha Jean-Jacques Olier (1608-1657). Ngài xác tín rằng không thể canh tân Giáo Hội và đẩy mạnh việc rao giảng Tin Mừng, nếu không đào tạo được những linh mục thánh thiện và nhiệt thành. Vì thế, được sự cộng tác của một số linh mục đồng chí hướng, cuối năm 1641, ngài đã thành lập được một chủng viện tại Vaugirard, và đầu năm 1642, chuyển về Thủ đô, trên lãnh thổ của giáo xứ Saint-Sulpice mà ngài là cha sở. Từ đây, chủng viện sẽ mang tên là Séminaire de Saint-Sulpice (Chủng viện Xuân Bích), và Hội Linh mục Xuân Bích (thường viết tắt bằng tiếng Pháp là pss (prêtre de Saint-Sulpice)) được thành lập. 

b. Bản chất và mục đích của Hội.

Hội Linh mục Xuân Bích là một hiệp hội linh mục giáo phận, có đời sống chung, nhưng không có lời khấn như bất cứ một dòng tu nào. Giáo luật xếp Hội vào nhóm « Hội đời sống tông đồ » (Société de vie apostolique). Khi nhập Hội, các linh mục Xuân Bích vẫn giữ nguyên nhập tịch của mình tại Giáo phận gốc và vẫn là linh mục giáo phận chứ không phải tu sĩ dòng. Họ vẫn là người nhập tịch Giáo phận theo giáo luật, và khi nào họ rời Hội, thì đương nhiên trở về Giáo phận.

Trong Hội, họ sống chung với nhau dựa vào tình bác ái linh mục, quyết tâm của mỗi người là « sống hết mình cho Thiên Chúa » (vivere summe Deo) và phục vụ hàng giáo sĩ giáo phận, đặc biệt trong khâu đào tạo, dâng hiến cuộc đời cho việc dào tạo các linh mục tương lai.

Lúc ban đầu, mục đích của Hội nhằm huấn luyện chủng sinh. Nhưng ngày nay, dưới ánh sáng công đồng Vatican II, Hội còn cộng tác với các Giám Mục trong việc thường huấn cho các linh mục, và sẵn sàng giúp công tác mục vụ và truyền giáo (vd. hiện nay ở Việt Nam, Hội đang phụ trách giáo xứ Nhân Hòa tại thành phố Hồ Chí Minh và giáo xứ Kim Long tại Huế). 

c. Linh đạo của Hội.

Chịu ảnh hưởng của Trường phái tu đức Pháp, linh đạo Xuân Bích tập trung vào sự kết hiệp mật thiết với Chúa Kitô và sống hết mình cho Thiên Chúa. Châm ngồn của Hội là :

Vivere summe Deo in Christo Jesu

Sống hết mình cho Thiên Chúa trong Chúa Giêsu Kitô 

d. Nguyện vọng của Hội.

Mong ước của Hội cũng như của cha sáng lập là « canh tân Hội Thánh bằng cách đào tạo được nhiều linh mục có tinh thần Giáo Hội, để sau đó ra đi phụng sự Chúa, đến bất cứ nơi nào Chúa gọi họ » (Tự Thuật của cha J.J. Olier 3, 83). 

e. Đường lối sư phạm của Hội.

Xuân Bích có đường hướng sư phạm riêng là biến chủng viện thành một cộng đoàn giáo dục có tính cách gia đình, ưu tiên cho việc đào tạo thiêng liêng, lấy việc linh hướng làm phương thế quan trọng để giúp chủng sinh nhận ra ơn gọi và tự do đáp lại. Mọi nỗ lực đều dồn vào cuộc sống bác ái và tín nhiệm giữa chủng sinh và ban Giám đốc. Các cha giáo đều là cha linh hướng (trừ cha Giám Đốc), và các chủng sinh được tự do chọn cha linh hướng.

Hội Xuân Bích làm việc theo tinh thần tập thể và đồng trách nhiệm (collégialité et coresponsabilité), mọi việc quan trọng trong sinh hoạt của chủng viện thường được bàn bạc chung trong hội đồng (họp ít là 2 tuần một lần), lấy biểu quyết và thực hiện chung

f. Tiếp nhận ứng viên.

Hai điều kiện ban đầu : Hội chỉ tiếp nhận các linh mục giáo phận (hoặc ít là Phó tế) và ứng viên cần được Giám Mục bản quyền của mình cho phép. 

g. Liên lạc :

Linh mục Giám đốc Gioan Baotixita Nguyễn Văn Đán

Đại Chủng Viện Huế

30 Kim Long

Thành Phố Huế

Việt Nam

Đt : (054) 529.511

Email : dcvhuexb@gmail.com

Paris, ngày 11 tháng 05 năm 2009

Trần Văn Cảnh 

Chú thích

(1). Trong năm 2009, « Năm Ơn gọi », với chủ đề “ Tất cả cho ơn gọi “, dưới tiêu đề “Năm của Linh mục », văn phòng về ơn gọi của Tổng Giáo phận Paris muốn mỗi họ đạo thể hiện một sinh hoạt nào đó nhằm 4 mục đích: 1-Gây ý thức về ơn gọi nơi các em nhỏ; 2-Cổ võ ơn gọi nơi giới trẻ; 3- Giúp các phụ huynh nhận ra bổn phận hướng dẫn con cái về việc lựa chọn ơn gọi; 4- Liên kết mọi người trong lời cầu nguyện cho ơn gọi. 

GXVN Paris đã đưa ra một chương trình 10 điểm, trong đó điểm thứ 3 qui định : « Thứ bảy và chủ nhật II mỗi tháng sẽ mời một linh mục, thầy sáu, tu sĩ hay giáo dân giảng lễ và cho chứng từ về ơn gọi ».

Năm bài chứng từ đã được chia sẻ :

Bài 1, đã được cha Nguyễn Bình chia sẻ vào chủ nhật 14.12.08 về vấn đề «Làm sao biết Chúa gọi mình» ?

Bài 2, đã được cha Phan Tấn Khánh chia sẻ vào chủ nhật 11.01.2009 về đề tài « Tự do trong đời sống tận hiến ».

Bài 3, đã được chị Maria Vũ Thị Minh chia sẻ vào chủ nhật 08.02.2009 về đề tài « Đời sống siêu nhiên của người tận hiến ».

Bài 4, đã được thầy Nguyễn Quốc Tuấn, Dòng Tên, chia sẻ vào chủ nhật 15.03.2009 về đề tài : « Vấn đề tiền bạc trong đời sống tận hiến ».

Bài 5 đã được chị Marie Đào Kim Phượng, giáo dân tận hiến « Nữ Trợ tá tông đổ », chia sẻ vàochủ nhật 19.04.2009 về đề tài : « Đời sống độc thân trong ơn gọi tận hiến ». 

(2). Lm Fx Hồng Kim Linh và Lm  Jos Mai Đức Vinh, Lịch sử Liên tu sĩ Việt Nam tại Pháp, 1945-2005. 

(3). Xin xem thêm mạng http://xuanbichvietnam.wordpress.com/

Người ta thường viết về một nhân vật, khi người đó vừa nằm xuống, trong ngày kỷ niệm, hay nhân ngày bổn mạng… Con đã rất tha thiết muốn viết về ngài, nhưng nhìn thấy cuộc đời ngài vĩ đại quá, con đã bắt đầu nhiều lần rồi lại để nguyên đấy và chẳng biết viết thế nào. Đã hai mươi mốt năm đi qua từ ngày ngài đã từ giã thế gian này mà trong đó cuộc đời của ngài có ý nghĩa vô biên cho hàng triệu cuộc đời khác. Ngày 14 tháng 5 năm nay là ngày kỷ niệm 100 năm ngày sinh của ngài. Cách đây ít lâu, khi Đức Hồng Y Etchegaray làm đặc sứ Toà Thánh sang Việt nam, một số người trong đó có con được hân hạnh tiếp xúc với Đức Hồng Y nhờ có Cha Matthêu Vũ Khởi Phụng làm người hướng dẫn. Sau đó một thầy đại chủng sinh, bây giờ đã là linh mục, nói với con: “Mình chưa thấy vị giám mục Việt nam nào nhân từ, cởi mở và vui vẻ như vậy”. Con trả lời: “Đúng rồi, Đức Hồng Y thật tuyệt vời. Nhưng nói như ông cũng chưa đúng, có lẽ vì ông chưa sống với một vị giám mục Việt nam nào, nhất là ông chưa sống với Đức Cha Phêrô Maria”. Bây giờ thì con xin được viết đôi nét về ngài, Đức Cha già khả kính Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi, người mục tử vĩ đại và nhân hậu nhất mà con từng được biết. Với sức khoẻ và sự chịu đựng của ngài, nếu không có những thử thách và áp lực nặng nề mà thế gian điêu ngoa này giáng xuống trên ngài, thì có thể Chúa để ngài còn sống đến hôm nay, để mừng bách niên đại thọ bên vô số con cháu giờ có mặt trên khắp địa cầu.

Nói về Đức Cha Phêrô Maria, mỗi người sẽ nhìn ngài ở một khía cạnh mà khía cạnh nào cũng toả sáng lung linh. Với diện mạo vừa uy nghi vừa nhân hậu, Đức Cha là một bậc trí thức chuyên về triết học và thần học, một nhà lãnh đạo tài ba đưa bao nhiêu người vượt qua sóng gió với cả nghĩa đen và nghĩa bóng của từ “sóng gió” này, và cũng là một ngư phủ tuyệt vời đã đem nhiều “mẻ cá” lớn về cho Giáo Hội Chúa Kytô.

Cậu bé Phêrô Phạm Ngọc Chi sinh ngày 14 tháng 5 năm 1909 tại Tôn Đạo, huyện Kim Sơn, tỉnh Ninh Bình, thuộc giáo phận Phát Diệm. Năm 11 tuổi, với diện mạo khôi ngô và trí khôn sắc sảo, cậu được gọi vào học tiểu chủng viện Ba Làng và năm sau chuyển về tiểu chủng viện Phúc Nhạc. Kết quả học vấn của tiểu chủng sinh vừa tốt nghiệp Phạm Ngọc Chi rất xuất sắc, và do đó Đức Cha Marcou đã chọn thầy du học tại trường Truyền Giáo Rôma. Thầy Phạm Ngọc Chi thụ phong linh mục khi còn rất trẻ, năm 1933 khi ngài mới 24 tuổi. Sau đó ngài tiếp tục học tại đại học Apollinaire với bằng tiến sĩ Triết học, cử nhân Thần học và Giáo luật, và chuyển sang học tại đại học Luật Khoa Paris. Khi về nước, ngài là giáo sư và sau này là Giám Đốc Đại Chủng Viện Phát Diệm. Ðầu năm 1946, ngài được Hội Ðồng Ðịa Phận ủy ra tranh cử Quốc Hội, nhưng vì sự man trá của Chính Phủ Việt Minh hồi đó, nên ngài đã từ khước sự trúng cử. Năm 1950, ngài được Tòa Thánh bổ nhiệm làm Giám Mục Bùi Chu và lễ tấn phong Giám Mục của ngài được tổ chức long trọng ngày 4-8-1950. (1) Lúc ấy ngài mới 41 tuổi, là một trong bảy vị Giám Mục Việt nam đầu tiên của Giáo Hội Việt nam. Khẩu hiệu Giám Mục của ngài là “In Verbo Tuo, laxabo rete”, “Vâng lời Thầy, con thả lưới”, là lời tuyên xưng mạnh mẽ của vị Tông đồ cả, bổn mạng của ngài.

Đức Cha Phêrô Maria là người suốt đời trung kiên rao giảng Tin Mừng không mệt mỏi. Có lẽ Đức Cha Phêrô là vị chủ chăn duy nhất ở Việt nam làm Giám Mục Chính Toà ba giáo phận trong cuộc đời mình. Khi làm Giám mục Bùi chu trong quãng thời gian khó khăn gian khổ, Đức Cha đã hết mình vì công việc rao giảng Tin Mừng. Năm 1954, Ðức Khâm Sứ Dooley ủy thác ngài trông coi hàng giáo sĩ và giáo dân Bắc Việt di cư vào Nam. Ngày 5-1-1957, sau khi đã hoàn thành sứ mạng coi sóc người Di Cư, và do sự đề cử của Ðức Khâm Sứ Caprio tại Saigon, ngài được Tòa Thánh đặt làm đặc ủy tông tòa chuyên trách về Công Giáo Tiến Hành Việt Nam. Ngày 5-7-1957, Tòa Thánh bổ nhiệm ngài làm Giám Quản Ðịa Phận Qui Nhơn và ngày 24-11-1960 ngài được bổ nhiệm Giám Mục Chính Tòa Qui Nhơn. Trong những năm cai quản Ðịa Phận Qui Nhơn, ngài đã mở rộng cánh đồng truyền giáo và thu hoạch về những thành quả ngoài sự ước đoán mong chờ. Nhà văn Phạm Ðình Khiêm (dưới bút hiệu Ðức Khiêm đã viết trong cuốn sách mang tựa đề Thánh Giuse, Di Cảo của Cha Chính Lý, nơi trang 101) ghi nhận: "Phong trào Tân Tòng ở Ðịa Phận Qui Nhơn hồi ấy phát triển kỳ diệu, riêng khu Ðông Mỹ của Cha Chính Mai Học Lý với một số linh mục Phát Diệm mở rộng tới 40 họ đạo mới". (2)

Ngày 16-1-1963, Đức Cha Phêrô Maria được Toà Thánh bổ nhiệm làm Giám Mục Chính Toà tiên khởi giáo phận Đà nẵng, giáo phận vừa được thành lập cùng năm ấy. Trong đúng hai mươi lăm năm làm Giám mục Đà nẵng, ngài đã hết lòng cho giáo phận yêu dấu còn non trẻ này và đã đem lại bao nhiêu thành quả vĩ đại nhờ lòng hăng say nhiệt thành, tài năng, lòng đạo đức và lời cầu nguyện với hy sinh của ngài. Ngài đã cùng với các linh mục trẻ, nhiệt tâm của giáo phận mới, đã thành lập nhiều giáo xứ mới, nơi đoàn dân Chúa vui sống bình an tránh những cơn bách hại. Ngài xây dựng Tiểu chủng viện, nhiều cơ sở và trường học của Giáo Hội. Sau này, hầu hết những cơ sở ấy bị trưng thu, nhưng nhờ đó, việc truyền giáo cũng như giáo dục và huấn luyện con người vẫn còn hiệu quả cho đến ngày nay.

Cha Phêrô Hoàng Xuân Nghiêm viết: “Từ ngày về cai quản Giáo Phận Đà Nẵng, ngài đã xây dựng nhiều cơ sở mới cho Địa Phận: Tòa Giám Mục, Nhà Hưu Dưỡng cho các Linh Mục già yếu, Tiểu Chủng Viện Thánh Gioan, Bệnh Viện An Bình tại An Thượng, Đại Chủng Viện Hòa Bình là Chủng Viện miền tại Hòa Khánh, Trung tâm Công Giáo Tiến Hành cạnh nhà thờ Chánh Tòa Đà Nẵng. Trước năm 1963, tại Đà Nẵng chỉ có dòng nữ Thánh Phaolô và chị em Mến Thánh Giá Phú Thượng, nhưng sau năm 1963 trở đi, ngài đã cho phép hoặc mời thêm nhiều Hội Dòng khác nhau đến hoạt động truyền giáo trong Địa Phận như Dòng Mến Thánh Giá Huế, Dòng Kim Đôi Huế, Tu Hội Tận Hiến Saigon, Tu Hội Nhà Chúa Saigon và Dòng Thánh Gioan Thiên Chúa Biên Hòa ra Đà Nẵng trông coi bệnh viện An Bình. Con số linh mục địa phận chưa đầy 40 vị lúc Giáo Phận mới thành lập đã tăng lên 117 vị năm 1975. Sau năm 1975, vì lý do mục vụ và thời cuộc, nên trong Địa Phận còn khoảng 50 vị nữa thôi. Đức cố Giám Mục đã gởi rất nhiều linh mục đi du học nước ngoài. Ngài vẫn chủ trương mỗi phân ngành chuyên biệt như Giáo Luật, Luân Lý, Xã Hội, Thần Học, vân vân... ít nhất phải có 3 cha trong Địa Phận có cùng một loại bằng cấp để giúp nhau làm việc, vừa có người kế tục công việc của một cha đang làm nếu chẳng may vị này qua đời đột ngột.  Chúng tôi còn nhớ trong một dịp cấm phòng năm cho toàn thể linh mục địa phận, ngài đã khuyến khích các cha dưới 40 tuổi nên cố gắng xuất ngoại. Ngài nói: Nếu cha nào không có khả năng lấy thêm bằng cấp Đạo, Đời, thì ít ra có dịp quan sát tận mắt những tiến bộ của các nước Âu Mỹ để có thêm kiến thức mà về phục vụ tốt cho anh chị em Chúa và đồng bào trong nước. Chủ trương này của ngài đang tiến hành tốt đẹp thì Miền Nam rơi vào tay Cộng Sản và chương trình này đành đình hoãn vô hạn định. Hiện nay có khoảng 15 linh mục Đà Nẵng đang hoạt động ở nước ngoài, mà phần lớn đang phục vụ anh chị em Chúa tại Hoa Kỳ.” (3).

Chắc cũng ít người bây giờ biết được là thành phố Sàigòn này cũng còn nhiều công trình của Đức Cha, trong đó có nhà Bùi Chu gần nhà thờ Huyện Sĩ, nhà in Nguyễn Bá Tòng bây giờ đã bị bán làm bệnh viện phụ sản ở góc đường Bùi thị Xuân, trường trung học Nguyễn bá Tòng bây giờ là trường PTTH Bùi thị Xuân, trung tâm Công giáo, trường Chu văn An và nhiều cơ sở khác mà theo dòng đời đa số đã biến trôi.

Ngài là vị mục tử đạo đức và chuyên cần làm việc trí thức. Con thường nghe các Cha và các anh lớp lớn kể lại về ngài với lòng khâm phục lòng đạo đức và sự đúng giờ của ngài. Lúc Toà Giám Mục Đà nẵng chưa xây xong, ngài ở tại Tiểu Chủng Viện Thánh Gioan. Ngài rất sốt sắng viếng Chúa và làm việc đạo đức. Mỗi lần ngài đi qua hành lang để vào nhà nguyện, mọi người đều biết lúc ấy là mấy giờ, không cần nhìn đồng hồ! Trong di chúc, Đức Cha viết với lòng đạo đức sâu xa: “Cả đời tôi là một chuỗi tình thương của Chúa, tôi ca ngợi không bao giờ cùng!... Gần cuối đời, Chúa đem tôi về Trà Kiệu, là trung tâm Thánh Mẫu của địa phận Ðà Nẵng: đó cũng là do lòng thương đặc biệt của Chúa. Tôi hy vọng được chôn táng ở linh địa này... Nếu được đặc ân này thì tôi hạnh phúc biết bao!” (4) Dù làm việc mục vụ và xã hội rất nhiều, ngài cũng chuyên tâm nghiên cứu và viết nhiều sách đạo đức. Trong các sách vở ngài viết, cuốn “Phúc Âm Dẫn Giải” nổi tiếng nhất như một công trình nghiên cứu chính xác, rõ ràng và dễ hiểu cho mọi tầng lớp dân Chúa.

Đức Cha Phêrô Maria là người cha can đảm và nhân hậu của đoàn chiên Chúa. Biến cố 1954 rồi 1975 đã đưa ngài vào những bước ngoặc vĩ đại của cuộc đời, và lúc nào ngài cũng nhiệt thành, can đảm và hết lòng vì đoàn chiên. Những người di cư năm 1954 từ miền Bắc và nhiều người di cư suốt những năm sau đó từ các làng mạc nhiều biến động ở miền Trung đi đến các xứ đạo sầm uất và sốt sắng là những người con được che chở bởi lòng can đảm và tình thương yêu của Đức Cha. Rồi sau này khi một số những người con ấy lên đường viễn xứ, chắc chắn họ sẽ nhớ công ơn vô bờ của một người cha già đến cuối đời lặng lẽ và đau khổ nơi xứ đạo miền quê. Ở đây con không nói về nguyên nhân bệnh tật và cái chết của ngài vốn rất phức tạp, nhưng chắc chắn những đau khổ ngài chịu trong chương trình của Thiên Chúa, nói lên tất cả tâm hồn người mục tử vĩ đại, ân nhân của nhiều triệu người dân Việt muôn phương. Tất cả những ai có dịp tiếp xúc với Đức Cha Phêrô Maria đều nhận ra ngài là người cởi mở, nhân hậu và đầy cảm thông. Và ai có dịp sống với ngài đều cảm được tâm hồn bao dung như biển cả của ngài. Con có hân hạnh làm người giúp việc cho ngài trong một khoảng thời gian không phải là dài, nhưng đó là thời gian đẹp của đời con. Khi nghĩ đến quãng đời ấy, con luôn xúc động trước lòng nhân hậu của Đức Cha. Ngài không nặng lời, không quở trách, chỉ có lòng yêu thương mà thôi. Có một chuyện nhỏ nói lên được cả tấm lòng ngài. Hồi đó dù là Giám Mục Chính Toà, mỗi lần ngài đi đâu cũng bảo con chở bằng xe Honda dame cũ kỹ. Có một lần con đưa ngài sang nhà thờ Chính Toà về, đi ngang cầu Trịnh Minh Thế gió thổi rất mạnh. Con để một phong thư trong giỏ xe phía trước. Đang đi thì gió thổi bay phong thư xuống cầu. Con dừng xe lại, bắt ngài chờ để nhặt phong thư lên, và bỏ vào giỏ xe. Ngài nói: “Cẩn thận con nhé”. Đi được một quãng nữa thì gió lại thổi bay phong thư, và ngài lại phải xuống xe để chờ con. Khi con nhặt phong thư xong, Đức Cha bảo: “Cha đã nói với con rồi”. Nhưng nếu chuyện chỉ có thế mà thôi thì cũng chẳng có gì, nhưng sau bữa cơm tối hôm ấy, ngài gọi con lại, đi dạo với ngài và ngài bảo: “Vinh ơi, chiều nay Cha trách con, con có giận không? Sau này chắc là cứ nhớ lời Cha trách?” Con cảm động muốn khóc. Và bây giờ mỗi lần nhớ lại chuyện hồi ấy, Cha ơi, con chỉ nhớ rằng Cha quá đỗi nhân từ. Lòng nhân từ của Đức Cha thể hiện rõ nét qua Di Chúc của ngài. Ngài không quên một ai, và yêu thương tất cả, dù là kẻ làm khổ ngài. “Ðối với những người thù ghét tôi, làm khổ tôi, nếu có, tôi không có buồn giận ai cả. Trái lại, tôi xin Chúa chúc lành cho họ. Họ làm như thế là làm cho tôi, vì tôi có dịp lập công, đền tội, nhất là trong những ngày sau hết đời tôi.” (5)

Cuộc đời phải đi qua, để công trình của Thiên Chúa mau được thành toàn. Những con người dù tài ba lỗi lạc và đạo đức thánh thiện cũng phải đi qua để cho “dòng dõi họ sinh sôi nảy nở”, nhưng con tin rằng dù Đức Cha đã ra đi nhiều năm, nhưng hàng triệu triệu trái tim người Việt, kể cả nhiều người không phải Công giáo, cũng nhớ đến Đức Cha với lòng tri ân và ngưỡng mộ. Con viết vài dòng về Cha trong dịp Sinh Nhật của Cha để cảm tạ Thiên Chúa và mời gọi nhiều người cùng cảm tạ Thiên Chúa đã ban cho Giáo Hội Việt nam một vị mục tử nhân dũng. “Nhân dũng” là từ của LM Giuse Đinh xuân Long, bạn thân của con, là người con đã từng tiếp xúc với Đức Cha một cách gần gũi. Cha Long viết “good shepherd”, mục tử tốt, không chỉ là mục tử nhân lành, mà còn là mục tử can đảm dám chết cho đàn chiên, cho nên phải dịch là mục tử nhân dũng. Con tin là Cha đang sống trong Tình Yêu của Chúa Giêsu, vị Mục Tử nhân dũng, là Đấng Cha đã viết, đã theo bước, đã sống và chết trọn vẹn cho Người. Xin Cha cầu bàu cho Giáo Hội Việt nam, cho các giáo phận mà Cha là Giám Mục, cho tất cả những người mang ơn Cha, và cho chúng con, những đứa con đã được Cha yêu thương trọn vẹn. 

Sàigòn, ngày Mẹ Fatima,

chuẩn bị Sinh Nhật thứ 100 Đức Cha Phêrô Maria 2009

Gioan Lê Quang Vinh

Chú thích:

(1)   (2) (3) Viết theo Cha Phêrô Hoàng Xuân Nghiêm.

(4) (5)Trích Di chúc Đức Cố Giám Mục Phêrô Maria Phạm Ngọc Chi

(Độc vận) 

Thánh An-rê,

Trần An Dũng Lạc.

Linh Mục can trường!

Thánh nhân bất khuất!

Chào đời tuổi ất mão (*), quê Bắc Ninh lâm cảnh bần hàn,

Tha hương năm bính dần, Đất Hà Nội vướng vòng phiêu dạt.

Ý Chúa an bài,

Ơn trên sắp đặt.

Mười hai tuổi, thánh hiệu An-rê - nước tinh tuyền thanh tẩy tội truyền,

Đủ mười ba, nhà tràng Vĩnh Trị - lửa sốt mến hiến dâng hồn  xác.

Thiên bẩm dĩnh ngộ thông minh,

Nhân trau ân cần phép tắc.

La-tinh - Hán học chuyên chăm,

Lẽ triết - lý thần lưu lóat.

Ơn thiên triệu sáng soi, mười hai năm tấm bé, nung nấu chí chủng sinh.

Ý bề trên vời gọi, Hai tám tuổi trưởng thành, tấn phong hàm linh mục.

Này Sơn Miêng- Đồng Chuối, vai phụ tá ân cần,

Nọ Kẻ Đầm- Kẻ Roi, gánh chủ chăn  đĩnh đạc.

Lửa sốt mến bỏng ran tấc lưỡi, đức cậy tin an vững tâm hồn.

Ơn khôn ngoan tràn thóat đầu môi, lời giáo huấn nhủ răn uyên bác.

Cùng giáo hữu: ân cần vui vẻ hòa đồng,

Với bản thân: khó khăn đơn sơ nhiệm nhặt.

Lắng lo san ngọt sẻ bùi,

Sớt chia miếng ngon miếng nhạt.

Giáo dân cảm mến dường bao,

Bề trên vui lòng tấm tắc!

Hạt cậy tin gieo sâu nảy mộng, nở lá đài thở khí đất tràn trề,

Cây sốt mến trổ lộc vươn mình, đơm búp nụ uống mưa trời hoan lạc…

Hỡi ơi:

Chiên khờ thật dạ hiền lành,

 Sói dữ rắp tâm nanh ác.

Năm qúy tỵ (**)bạo chúa u mê,

Triều Minh Mạng hôn quân gay gắt.

Ra sắc chỉ cấm đạo Giatô,

Lệnh quan quân sục lùng làng mạc.

Lính tráng tựa hùm beo!

Mạng người như cỏ rác!!

Chức ty – xã – tổng tứ đốm tam khoanh,

Quyền huyện – phủ - thôn lục lăng bát giác.

Vơ bạc nén kẻ bắt đứa tha,

Vét tiền trăm quyền sinh quyền sát.

Bậc chủ chăn sẻ nghé kiếm chốn tạm nương,

Đòan tín hữu tan đàn tìm phương ẩn nấp.

Khuyên nhủ nhau giữ vững đức tin!

Dặn dò kỹ đừng sa chước mốc.

Sáu năm nếm mật nằm gai,

Ba lần tra tay trói quặt.

Nơi tạm giam Bình Lục, nết nhân từ cảm mến lính ngục canh.

Chốn ngục thất Hà Thành, lòng đạo đức thấu tình quan chấp pháp.

Trong công đường xét xử, quan án truyền qúa khóa thập hình!

Giữa bạch nhật thanh thiên, phạm nhân quyết vững vàng tín xác.

Tấc dạ kiên trung!

Thước lòng quyết thác!

Gỗ gông cổ nào nản chí anh hào,

Sắt cùm chân đâu nhụt sờn khí phách.

Bản cáo trạng y tấu triều đình,

Tờ án tử chuẩn phê dương pháp.

Lưỡi tử tội vui mừng hát xướng “Te deum”

Miệng  phạm nhân khởi hứng ngâm thơ bài ứng tác.

Thơ rằng:

“Lạc rầy đã rõ chốn quân quan,

“Bút chép thơ này gởi thở than!

“Lòng nhớ bạn còn đương vất vả,

“Dạ thương khách chạy chữa yên hàn.

“Đông qua tiết lại thì xuân tới,

“Khổ trảm mai sau hưởng phúc an.

“Làm kẻ anh hùng chi quản khó,

“Nguyện xin cùng gặp chốn Thiên Đàng…”

Đường ra pháp trường giáo dân lệ đổ chứa chan,

Cửa Ô Cầu Giấy quân lính giải tù rầm rập.

Tên đao phủ bối rối ngước đầu… theo lệnh quan trên!

Kẻ lý hình thầm thì cúi mặt… xin đừng oán chấp!

Hồi trống giục dứt thùng!

Nhát gươm đưa bén ngót.

Máu hùng anh đổ xuống đất liền khi,

Hồn chiến sĩ bay lên trời tức khắc.

Bốn mươi sáu làm người chơn chất, chẳng hổ cùng trời đất xoay vần!

Mười lăm năm trách vụ chủ chăn, đâu thẹn với trăng sao vằng vặc.

Đức giáo tông tôn phong chân phước, sáu thập niên sau cuộc tử vong.

Mẹ giáo hội truy tặng thánh nhân, một kỷ rưỡi đầu thiên niên mạc.

Hân hoan dòng giống nhà Nam,

Kính mừng Anrê Dũng Lạc.

Cân quắc anh hùng!

Can trường bất khuất!!! 

Bùi Nghiệp

(nguồn BT Hiệp Thông)

­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­________________

Chú thích: (*) Thánh nhân sinh năm ất mão (1795)

(**) Vua Minh Mạng ra sắc chỉ cấm đạo năm qúy tỵ (06-01-1833)

(Chia sẻ về lớp học kỹ năng làm Cha Mẹ được tổ chức tại TTMV TGP Sài Gòn.) .  

Ngày nay  ; chúng ta - những bậc cha mẹ  phải đối mặt với rất nhiều áp lực trong cuộc sống: công việc ; con cái ; kiếm tiền ; chi phí hàng ngày  … với nhiều lo toan chồng chất .  

Thực tế đang diễn ra cho thấy ; có rất nhiều trẻ em hư hỏng do chưa được cha mẹ quan tâm đúng mức ; do thiếu thời gian ; do mải mê kiếm tiền ; do nhận thức chưa đúng về tầm quan trọng của việc giáo dục , đặc biệt là giáo dục về Ki tô giáo . 

Hàng ngày ; nếu chúng ta mở tivi và để ý  quan sát ; sẽ thấy rằng thời lượng các chương trình về phim Hàn Quốc ; Trung Quốc ; nước ngoài … , các chương trình ca nhạc ; games show ; quảng cáo ; thể thao  … chiếm thời lượng nhiều hơn so với các chương trình về giáo dục .  

Tỉ lệ thanh thiếu niên bỏ học ; hư hỏng ; nghiện ma túy ; nghiện chơi game online đang rất trầm trọng .  

HĐGMVN đã chọn năm 2009 là năm Giáo Dục Kitô Giáo . Đây cũng là dịp để nhắc nhở các bậc phụ huynh về vai trò quan trọng của bậc làm Cha Mẹ .  

Tôi may mắn được tham dự lớp “ Kỹ Năng Làm Cha Mẹ “ được tổ chức tại Trung Tâm Mục Vụ Giáo Phận – số 6 bis , Tôn Đức Thắng ; Quận 1.  

Mỗi tuần chỉ học vào ngày thứ Bảy ; từ 14h00 đến 17h00 . 

Khóa học này đã giúp tôi thay đổi rất nhiều về nhận thức . Đặc biệt là nhận ra vai trò quan trọng của bậc làm cha mẹ công giáo trong việc giáo dục con cái .  

Chắc chắn ; khóa học sẽ giúp tôi và các học viên áp dụng được nhiều điều hữu ích  trong cuộc sống ; trong gia đình ; giáo xứ và xã hội .  

Các chủ đề trong khóa học được trình bày và chia sẻ bởi các giảng viên giàu kinh nghiệm và tâm huyết như : ĐGM Phêrô Nguyễn Văn Khảm ; Cha Louis Nguyễn Anh Tuấn – Trưởng Ban Mục Vụ HNGĐ - TTMVGP ; Cha Giám tỉnh DCCT – Vinh Sơn Phạm Trung Thành ; Cha Bảo Vệ Sự Sống Lê Quang Uy – DCCT ;  Thạc sĩ - Sơ Hồng Quế (OP) -  ; Nhóm của Cha Giuse Hoàng Huy Cường (OP) ; Nhóm của Bác Sĩ Nguyễn Đăng Phấn ; Bác sĩ An Tôn Bùi Duy Luật – Phòng Khám Đa Khoa Xóm Mới ;  TS Hoàng Mai Khanh – Trường ĐHKHXH & NV .  

Các chủ đề rất thiết thực và bổ ích cho các bậc cha mẹ trong việc dạy dỗ con cái như : Gia Đình Công Giáo sống thư mục vụ của HĐGMVN ; gia đình công giáo VN phải đối đầu với những vấn nạn của nền kinh tế thị trường ; vấn đề về bảo vệ sự sống ; bảo vệ môi trường ; tác hại của rượu ;bia ; thuốc lá  , các vấn nạn về ma túy ; HIV ; internet và an toàn cho trẻ … trong đời sống hàng ngày . 

Phương pháp học rất linh động và hào hứng ; có sự tương tác giữa giảng viên và học viên như  : trao đổi trong nhóm ; trình bày nhóm ;  đố vui có thưởng ; chia sẻ kinh nghiệm cá nhân ; …  

Ngoài ra ; với sự hỗ trợ của phương tiện giảng dạy như : máy chiếu LCD ; màn chiếu ; laptop ; hình ảnh ; âm nhạc  … làm cho không khí lớp học rất hứng khởi .  

Các học viên tham gia rất nhiệt tình . Có những anh chị ở tận tỉnh Bình Phước ; Biên Hòa –Đồng Nai ; Thủ Thiêm  …  cũng lên tham dự . 

Chân thành cảm ơn TTMV TGP  đã tổ chức lớp học này .

Chân thành cảm ơn Quý Giảng Viên và nhóm cộng tác đã tâm huyết truyền đạt .

Chân thành cảm ơn Ban Tổ Chức đã tổ chức lớp học thật chu đáo .  

Tôi tin chắc ; sẽ có rất nhiều bậc Cha Mẹ trong và ngoài GP có nhu cầu và cần được chia sẻ  những đề tài thiết thực như thế này .  

Được biết ; TTMV TGP sẽ mở khóa mới - “ NÓI CHUYỆN CHUYÊN ĐỀ  “ về nhiều chủ đề xã hội đang quan tâm . Ngày khai giảng là thứ Bảy ;  09/05/2009 . Mỗi tuần học chiều thứ Bảy ; từ 14h00 đến 17h00 ( 8 tuần ) ,  tại lầu 3 ; 6 bis Tôn Đức Thắng ;Quận 1; TP.HCM .  

Đây cũng là cơ hội rất tốt cho những ai sắp xếp được thời gian tham gia . 

Lạy Chúa ; xin giúp chúng con ngày càng nhận biết rõ sứ mệnh quan trọng của bậc làm Cha Mẹ Công Giáo mà Ngài trao ban cho chúng con ; hầu mong đào tạo những người con giúp ích cho Giáo Hội và Xã Hội .  

Một học viên lớp học . 

Giuse Mai Thanh Hoài .

Email : josephmaithanhhoai@gmail.com 

Với chủ trương “Kính Nhi Viễn Chi” trong nền văn hóa Việt Nam, cha mẹ và con cái luôn có một khoảng cách rất lớn để có được sự trọng kính. Cha mẹ khó trở thành những người bạn thân đối với con cái. 

Lm. Lê văn Quảng, tiến sĩ tâm lý

Nhà Văn Quyên Di

Chương V : Sống triển nở đời sống cộng đoàn, yếu tố sống còn của tu sĩ

A. ĐỊNH HƯỚNG VÀ PHƯƠNG THẾ TỔNG QUÁT 

-          hiệp thông với nhau cách thành thật và không sợ hãi

Vừa mới nhận được một chuyện vui nho nhỏ, viết về đờn bà con gái, gã xin kể lại đây để bàn dân thiên hạ cùng suy gẫm và nhận định xem thực hư như thế nào.

Số là ông vua xe hơi, Henry Ford, sau khi chết được đưa lên thiên đàng. Tại cổng thiên đàng đã có thánh Phêrô đứng chờ sẵn để đón chào. Vừa gặp ông ta, thánh Phêrô đã mỉm cười và cho biết :

- Hồi còn sống, ngươi đã làm nhiều điều lợi ích cho xã hội, chẳng hạn như đã sáng chế ra phương pháp dây chuyền, làm cho kỹ nghệ xe hơi thay đổi cả và thế giới. Với thành quả này, ngươi sẽ được một  ân huệ, đó là có thể chuyện trò với bất cứ ai ở trên thiên đàng.

Suy nghĩ một lát, ông ta xin được gặp Thượng Đế. Và thế là thánh Phêrô bèn lập tức dẫn ông ta ra mắt Thượng Đế. Vừa gặp Ngài, ông ta liền hỏi ngay :

- Thưa Ngài, lúc chế tạo ra đờn bà con gái, Ngài đã suy nghĩ như thế nào ?

Thượng Đế nghe xong, bèn vặn lại :

- Ngươi nói như vậy là có ý nghĩa gì ?

Ông ta bèn trả lời :

- Sản phẩm của Ngài còn có quá nhiều sơ sót. Phía trước thì bị phồng lên, còn phía sau thì lại bị nhô ra. Máy thường kêu to mỗi khi chạy nhanh. Tiền bảo trì và nuôi dưỡng quá cao. Thường xuyên đòi hỏi nước sơn mới. Cứ đi hai mươi tám ngày, thì lại bị chảy nhớt và không làm việc được. Chỗ bơm xăng và ống xả lại quá gần nhau. Đèn trước hơi bị nhỏ. Tiêu thụ nhiên liệu thì nhiều khủng khiếp.

Thượng Đế nghe qua liền bảo :

- Ngươi hãy đợi ta một chốc để ta xem lại bản thiết kế.

Thượng Đế bèn cho triệu tập toàn bộ các kỹ sư thiết kế và cơ khí trên thiên đàng lại để xem xét quá trình thi công. Sau một thời gian…“ngâm kíu”, họ trình lên Thượng Đế một bản báo cáo.

Xem xong bản báo cáo này, Thượng Đế bèn phán rằng :

            - Mọi điều ngươi vừa nói, đều hoàn toàn đúng. Bằng sáng chế của ta thật có nhiều sai sót. Thế nhưng, nếu tính về phương diện kinh tế, thì hiệu quả lại rất cao : Có gần 98% đờn ông con giai trên thế gian xài sản phẩm do Ta chế tạo, trong khi đó chưa đầy 10%  đờn ông con giai xài sản phẩm của ngươi.

Từ câu chuyện trên, gã nghiệm ra rằng thì là : nhân vô thập toàn. Ai cũng có những sai lỗi khuyết điểm của mình, chẳng riêng gì đờn bà con gái, mà ngay cả đờn ông con giai cũng thế mà thôi. Phải chăng điều đó cũng đã được Thượng Đế tính toán, cũng như đã được nằm sẵn trong chương trình và  ý định tuyệt vời của Ngài.

Thực vậy, nếu Ngài dựng nên con người trong tình trạng hoàn hảo và thánh thiện, thì có lẽ lúc bấy giờ thế gian này sẽ chán phèo và buồn tênh, bởi vì nó phẳng lặng như mặt nước hồ thu và con người sẽ chẳng còn tạo được cho mình một chút công trạng nào cả. Với những khuyết điểm mang trong thân phận, con người phải cố gắng, phải phấn đấu từng giây từng phút. Chính những cố  gắng và phấn đấu này đã góp phần làm nên vẻ đẹp của con người.

Từ ngàn xưa, các cụ ta vốn thường quan niệm :

- Gái trong khung cửi, giai ngoài chân mây.

Có nghĩa là đờn bà con gái thì lo quán xuyến những công việc  trong nhà, như bếp núc và nuôi dạy con cái.  Còn đờn ông con giai thì lo gánh vác những công việc ngoài ngõ, tức là những công việc mang tính cách xã hội.

Tuy nhiên, trong những tháng năm gần đây, nhất là kể từ khi phong trào giải phóng phụ nữ, hay nói cách khác kể từ khi phong trào đờn bà con gái vùng lên đòi bình đẳng với đờn ông con giai, thì phe ta dần dần thoát ra khỏi ngưỡng cửa gia đình, để dấn thân vào xã hội và cũng đã gặt hái được những thành công rạng rỡ, chẳng thua gì cánh mày râu.

Chẳng hạn như bà Golda Meir, một khuôn mặt chính trị sáng giá của Do Thái. Bà đã từng giữ chức bộ trưởng ngoại giao từ năm 1956 đến năm 1966, rồi nắm giữ chức thủ tướng từ năm 1969 đến năm 1974. Tuy mang tiếng thuộc về phe liễu yếu đào tơ, nhưng bà đã thực sự dùng những biện pháp mạnh trong đường lối lãnh đạo của mình.

Chẳng hạn như bà Margaret Thatcher, cũng là một khuôn mặt chính trị sáng giá của dân Ăng Lê. Bà là lãnh tụ của đảng Bảo Thủ vào năm 1975, giữ chức thủ tướng suốt ba nhiệm kỳ, từ năm 1979 đến năm 1990, và cũng đã dùng những biện pháp mạnh để giải quyết các vấn đề bang giao quốc tế, thí dụ việc sử dụng quân đội chống lại Argentina về hòn đảo Falkland.

Và theo sự đánh giá của bàn dân thiên hạ, thì hiện nay có hai phụ nữ quyền lực nhất thế giới, đó là bà Angela Merkel, thủ tướng nước Đức và bà Condoleezza Rice, bộ trưởng ngoại giao của Mỹ…Và còn rất nhiều khuôn mặt đờn bà con gái khác đang từng làm mưa làm gió tại nhiều lãnh vực khác nhau.

Tuy nhiên, dù ở trong nhà hay ở ngoài ngõ, thì một nét duyên ngầm, nhưng lại rất hấp dẫn của đờn bà con gái, đó là sự dịu hiền và tế nhị được biểu lộ qua từng ánh mắt, từng lời nói, từng cử chỉ, khiến cho phe đờn ông con giai phải chết mê chết mệt, chết đứ chết đừ.

Thế nhưng trong cuộc sống, đôi khi chúng ta cũng gặp phải những người đờn bà rất hung dữ, chẳng còn tí tẹo nào là dịu hiền và tế nhị. Sự hung dữ này rất có thể do di truyền và nằm sẵn trong máu huyết, trong lục phủ ngũ tạng của họ. Bản chất của họ là hung dữ,  theo kiểu phát biểu của Nho giáo :

- Nhân chi sơ, tính vốn…dữ.

Gã xin đưa ra hai trường hợp.

Trường hợp thứ nhất tiêu biểu cho trường phái phương tây, đó là bà vợ của Socrate.

Hẳn rằng nhiều người trong chúng ta đã biết Socrate là một triết gia nổi tiếng của Hy Lạp cổ xưa, lý thuyết của ông còn ảnh hưởng cho tới ngày nay, thế nhưng tai hại thay, ông lại là nạn nhân của một bà vợ hung dữ. Bà đã khinh thường ông, coi ông chỉ là hạng “dài lưng tốn vải”, cũng như “trói gà không chặt”.

Có lần sau một trận xỉ vả thậm tệ, tức quá bà liền đổ cả một chậu nước dơ lên người ông, nhưng ông vẫn thản nhiên nói với mọi người :

- Trời có sấm sét, ắt hẳn sẽ đổ mưa.

Lần khác, bà đã hất tung hất té mâm cỗ ra ngoài sân. Mâm cỗ mà ông đã cẩn thận làm để đãi bạn bè. Và thế là ông bèn ngồi yên lặng nhặt lên cho bằng hết. Món nào còn ăn được thì ăn, bằng không thì bỏ đi, mà chẳng than van một lời.

Trường hợp thứ hai tiêu biểu cho trường phái phương đông, đó là bà vợ của Trần Qúi Thường.

Theo điển tích người xưa, thì chúng ta được biết : Trần Quí Thường, quê tại tỉnh Hà Đông bên Tàu, có một người vợ nổi tiếng hung dữ. Mỗi lần Tô Đông Pha đến chơi, thì đều được nghe bà vợ này la hét, chửi bới thật ồn ào và quá đáng.

Thấy vậy, thi sĩ  dòng họ Tô mới làm một bài thơ châm biếm, trong đó có câu :

- Hốt văn Hà Đông sư tử hống,

  Trụ tượng lạc thủ tâm mang mang.

Có nghĩa là :

- Bỗng nghe sư tử Hà Đông rống,

  Tay run, gậy rớt, lòng kinh hãi.

Từ điển tích này, người ta mới dùng cụm từ “sư tử Hà Đông” để ám chỉ người vợ hung dữ. Tuy nhiên, ngoài cụm từ này, bàn dân thiên hạ còn dùng một vài danh xưng khác nữa.

Chẳng hạn danh xưng “bà chằn”. Theo truyện thần thoại, thì chằn là một con yêu tinh dữ tợn và hay ăn thịt người, đã bị Thạch Sanh giết chết. Vì thế hai chữ bà chằn được dùng để chỉ người đờn bà hung dữ.

Chẳng hạn danh xưng “bà la sát”. Theo tiếng Phạn (Ấn Độ), thì bà la sát là một con quỷ ăn thịt người. Dựa vào đó, người bình dân dùng ba chữ bà la sát  để chỉ người đờn bà hung dữ, mặc dù chữ bà trong tiếng Phạn và trong tiếng Việt chỉ đồng âm mà thôi, chứ không đồng nghĩa một tí ti nào cả.

Nếu nhái theo tựa đề tập thơ “Em là gái trời bắt xấu”, thì có những người, đờn bà cũng như đờn ông, vốn hung dữ tự bản tính :  Thoạt sinh ra thì đã hung dữ. Nhưng có nhưng người, đờn ông cũng như đờn bà, do hoàn cảnh bên ngoài tác động mà trở nên hung dữ.

Thực vậy, có những bà và những chị, tự bản chất vốn hiền như ma…sơ, thế nhưng, một khi đã nắm được tí quyền trong tay, hay một khi đã kiếm được nhiều tiền, không cần phải cậy dựa vào người chồng nữa, thì bỗng nhiên trở thành hung dữ.

Sự hung dữ ở đây cần phải được hiểu về cả ba phương diện : tư tưởng, lời nói, cũng như việc làm. Về tư tưởng thì luôn áp đặt những ý nghĩ của mình lên chồng con theo kiểu cả vú lấp miệng em. Về lời nói thì sẵn sàng tuôn ra những ngôn từ đao to búa lớn và không ngần ngại chửi bới, tung hê và văng đủ thứ ra cho chồng con xơi. Về việc làm thì luôn dùng biện pháp mạnh, thượng cẳng chân hạ cẳng tay, mặc dù mình chỉ là phái…yếu.

Gã xin đưa ra một thí dụ cụ thể. Thí dụ này được trích từ một bài viết mang tên “Khi vợ gia trưởng” của Văn Nhuệ, được đăng trên tuần báo Gia đình số 38, năm 2006.

Chị là một người năng động, giỏi giang và rất có năng lực quản lý. Chẳng thế mà con đường thăng tiến của chị được bạn bè ví  lên “như diều gặp gió”. Chị được đề bạt làm phó giám đốc một công ty lớn và luôn được “uy” với cấp dưới. Ở cơ quan, chị quyết định chuyện gì, thì cấp dưới phải nhất nhất thi hành.

Khi về nhà, chị cũng thể hiện “năng lực quản lý” ấy đối với chồng con. Phải thừa nhận chị là một người đảm đang. Dù bận bịu với công việc ở cơ quan, nhưng chị vẫn quán xuyến mọi chuyện trong nhà. Sau giờ làm việc, về đến nhà chị xắn tay áo lao vào chuyện bếp núc, chuyện học hành của con cái, cũng như công việc của chồng.

Trong nhà ai có việc riêng tư gì, thì chị cũng tham gia giải quyết và yêu cầu người đó thực hiện những gì mình đã chỉ bảo. Con trai đi dự sinh nhật bạn gái, chị dắt đi mua quà tặng vì cho rằng :

- Phải tặng quà làm sao để người nhận không đánh giá thấp người nhà mình. Chồng chị có chuyện xích mích với đồng nghiệp, chị yêu cầu anh giải quyết theo phương án  của chị, mặc cho anh phân tích những cái sai trong phương án ấy. Nhiều khi chị còn tự ý đi gặp đồng nghiệp của chồng để dàn xếp, khiến anh bị một phen mất mặt. Chị không yên tâm khi chồng con quyết định bất cứ sự gì. Chị tin rằng cách giải quyết của chị mới đạt hiệu quả nhất. Chị không cho ai bàn bạc. Chị không cần ai góp ý. Chị thường nhắc đi nhắc lại điệp khúc :

- Tôi đã quyết định thì mọi người phải nghe theo…

Khi chồng con phản đối, thì chị lý sự :

- Tôi làm thế chỉ vì muốn mang lại điều tốt cho mọi người.

Chị yêu cầu chồng sau giờ làm việc không được đi uống bia hay la cà với bạn bè, vì chị khẳng định : tại những nơi ấy đều có những tệ nạn xã hội. Chị mua sắm vi tính, nhưng nhất định không chịu cài đặt internet vì sợ chồng con truy cập các trang Web “đen”.

Mỗi buổi sáng, trước khi đến sở, chị căn dặn chồng con phải làm việc này việc kia. Và ban tối, chị kiểm điểm chồng con xem đã thực hiện như thế nào. Việc gì không làm được, thì chị lên mặt “dạy chồng”, “chửi con”. Chị có quá nhiều yêu cầu đối với chồng con, song bản thân lại tự cho mình quyền được làm “mọi chuyện mình thích”. Với chị mọi người làm cái gì cũng sai, còn cái đúng luôn thuộc về chị.

Hậu quả là con cái vì sợ chị nên không dám cãi lời. Còn chồng chị thì mỗi ngày một “chán vợ” hơn.

Theo những nhà…”ngâm kíu” thì hiện nay nhiều anh chồng đang có xu hướng “thuần” và qui phục chị vợ hơn. Rất có thể đây là kết quả của công trình “nuôi chồng khỏe, dạy chồng ngoan” của chị vợ. Trong gia đình, vì nhiều nguyên nhân có khi vì quá thành công trên đường đời, có khi vì những thất bại chua cay, anh chồng đang âm thầm nhường lại quyền làm chủ cho chị vợ. Chính vì thế, chị vợ thừa thắng xông lên, dễ dàng lấn át vị trí của anh chồng, dường như chị ta đứng ở một vị trí cao hơn để chỉ huy mọi người trong nhà.

Để diễn tả tình trạng này người xưa đã dùng câu tục ngữ :

- Lệnh ông không bằng cồng bà.

Thực vậy, lệnh là cái chiêng đồng nhỏ, tiếng thanh, thường được dùng làm hiệu xuất quân. Còn cồng là cái chiêng đồng lớn, tiếng trầm, thường được dùng làm hiệu thu quân. Mặc dù ông phát lệnh xuất quân, nhưng nếu bà đánh cồng để thu quân, thì tiếng cồng chắc chắn sẽ át tiếng lệnh, khiến mọi người cứ phải theo đó mà rút lui.

Tại nhiều gia đình, gã thấy quyền hành của chị vợ…to lớn hơn quyền hành của anh chồng gấp bội. Và cũng từ đó, người ta sử dụng câu nói đùa này để chế diễu các ông chồng…sợ vợ!

Tuy nhiên, các chị vợ cũng cần phải lưu ý : sự chịu đựng cũng như nhường nhịn nào cũng có giới hạn của nó, bởi vì tức nước vỡ bờ, tới lúc người chồng không thể nào chịu đựng, nhường nhịn, và nể nang được nữa, thì buộc lòng phải phản ứng lại. Và những phản ứng lúc bấy giờ thường là những phản ứng gắt gao và thảm khốc, gây nên những đổ vỡ.

Không thiếu gì những người chồng vốn nổi tiếng hiền lành, nhưng một khi đã tức giận, thì lại thường cộc cằn, phản ứng một cách quyết liệt và mạnh mẽ.

Được hỏi về chuyện sợ vợ của mình, phần lớn các anh chồng đều đồng ý với câu trả lời như sau :

- Chúng tôi chẳng hề sợ vợ, vì nếu sợ thì còn đâu là cái bản lãnh của một đấng tu mi nam tử. Chẳng qua chỉ vì chúng tôi nể vợ mà thôi, không muốn làm to chuyện, khiến cửa nhà bị tan hoang. Nếu có đôi co và cãi vã, hàng xóm biết được, thì chỉ tổ  “xấu thiếp hổ chàng”. Thôi thì cứ nhịn đi cho xong chuyện.

Vì vậy, đừng thấy chồng cả nể mà đã vội được đàng chân lân đàng đầu, mặc sức o ép chồng con. Sự hiền lành và tế nhị bao giờ cũng là nét duyên thầm của người phụ nữ. Chẳng thế mà nền luân lý Khổng Mạnh ngày xưa đã đòi hỏi người con gái phải có tứ đức : công, dung, ngôn, hạnh.

Để kết luận, gã xin kể lại một thí dụ cụ thể khác nữa :

Trong những lúc ngồi hàn huyên tâm sự với bè bạn, chị thường khoe chồng mình là một người hiền lành như…cục đất. Chẳng bao giờ dám nổi nóng đánh đập hay chửi bới vợ con. Tuy nhiên, đối lập với sự điềm đạm và ít nói của anh là tính cách nóng “như Trương Phi” của chị. Không ít lần giận chồng và bực con, chị đã đập phá chén bát, quẳng vứt đồ đạc, thét lên những lời quá quắt khó nghe, khiến bố con anh tròn mắt hãi hùng.

Vẫn bằng cái giọng tự tin thái quá, chị luôn thanh minh thanh nga :

- Tính mình hễ tức giận là sôi máu lên, không thể kiềm chế được, phải đá thùng đụng nia, hoặc xả hết những dồn nén trong lòng ra ngay lập tức. Cũng may mà ông xã nhường nhịn, không cố chấp, chứ nếu chẳng ai chịu nhường ai, thì có lẽ đã lôi nhau ra tòa từ lâu rồi.

Chị cười cười, thừa nhận sự nóng nảy cộc cằn đã thấm sâu vào bản chất của chị, nên dù biết là sai mà vẫn cứ chứng nào tật nấy…Thế nhưng, trong thâm tâm chị vẫn tự hào về khả năng điều khiển chồng và vị trí làm gia trưởng của mình.

Anh là người hiền lành, thương vợ thương con và sống có trách nhiệm với những người thân yêu. Chẳng bao giờ anh quát mắng, chỉ trích hay dằn vặt cả khi chị và hai đứa con lỗi lầm và sai phạm. Anh luôn nỗ lực xây dựng bầu không khí đầm ấm, yên vui, tràn ngập thường xuyên trong gia đình.

Trái ngược với anh, chị là một phụ nữ luôn thích ăn to nói lớn, có gì chướng tai gai mắt là không để bụng được, phải nói hụych toẹt ra cho bõ tức. Chính vì tính cách này mà từ thời con gái cho đến bây giờ, chị đã gây hiểu lầm và làm mất lòng không ít người.

Những lúc vợ chồng gần gũi và tâm tình, anh thường nhẹ nhàng khuyên bảo chị nên sửa bỏ thói tật ấy, bởi vì sự nóng vội chẳng giải quyết được việc gì, mà còn làm cho mọi chuyện thêm rắc rối, phức tạp, thậm chí còn hạ thấp giá trị của chính mình. Hơn thế nữa, thói tật này càng không nên có ở người phụ nữ, vì nó làm mất đi vẻ dịu dàng, thùy mị, vốn là những đặc tính gắn liền với phái đẹp. Chị ậm ừ cho qua chuyện, chứ không để tâm tiếp thu ý kiến xây dựng của anh.

Chị cứ đinh ninh rằng anh quá hiền lành, nên mình có thiếu nữ tính một chút cũng chẳng gây nên hậu quả gì nghiêm trọng. Chính vì những suy nghĩ nông cạn ấy, nên chị chẳng những không làm cho mình đẹp hơn trong mắt anh, mà còn vô tình đẩy anh vào trạng thái hụt hẫng và thất vọng. Chị đâu ngờ rằng điều đó đã ảnh hưởng nặng nế tới cuộc hôn nhân của anh chị.

Lần ấy, mấy người bạn học cũ đang công tác ở miền quê, mới có dịp lên tỉnh, nên đã đến thăm vợ chồng chị, rồi họ rủ nhau ra quán bia ở đầu phố “liên hoan đánh dấu buổi gặp gỡ khó quên này”. Không muốn chồng sa đà vào nhậu nhẹt, chị định ngăn cản, nhưng thấy anh tíu tít, hớn hở cùng bạn ôn lại những kỷ niệm thời học trò, nên chị đành miễn cưỡng để họ kéo anh đi.

Suốt từ bốn giờ chiều cho tới mười giờ tối, lòng chị nóng như lửa đốt, đứng ngồi không yên. Từ ngày lấy nhau, chưa bào giờ anh chè chén về muộn khiến chị phải lo lắng như lúc này. Chuông đồng hồ điểm mười một tiếng. Chị đùng đùng nổi giận đi về phía quán bia, bụng bảo dạ :

- Phải cho cả bọn một bài học.

Xuất hiện giữa đám bạn đang cười nói rôm rả của anh, chị xối xả mắng chửi anh là phường mê rượu chè, chẳng đếm xỉa gì đến vợ con ở nhà phải trông chờ và lo lắng. Chị gạt phăng lời giải thích của anh :

- Bạn bè xa cách lâu ngày mới gặp lại đông đủ, nên vui quá không để ý tới thời gian.

Chị lôi tay chồng và nói như ra lệnh :

- Anh về nhà ngay, phải biết chọn bạn mà chơi. Những người này lần sau đừng có hòng đặt chân tới nhà của tôi.

Ông chủ quán khuyên chị có gì thì cũng nhẹ nhàng mà nói, vì trời đã khuya, chớ quấy rầy hàng xóm. Thế nhưng, chị bèn quay sang rủa ông là kẻ hám lợi, lại còn bênh vực và chứa chấp những thằng say rượu.

Tới nước này thì anh không còn im lặng như những lần trước, mà bất ngờ giật mạnh tay ra khỏi sự co kéo của chị và giơ thẳng cánh tát chị một cái nổ đom đóm mắt :

- Cô im ngay. Tôi cấm cô không được phép xúc phạm tới những người bạn thân của tôi.

Chị không chịu thua, mà còn lu loa, gào thét to hơn, khiến cuộc gặp mặt của anh và các bạn đang vui bỗng trở thành…bi kịch. Anh hổ thẹn với bạn bè vì có một người vợ thô lỗ, không biết cách đối nhân xử thế.

Sự kiện này là như giọt nước tràn ly, bởi vì sau đó anh đã quyết định ly hôn trước sự ngỡ ngàng của chị…(Phụ nữ Chủ nhật, số 41, ngày 15.10.2006).

Cùng một thể thức ấy, gã nghĩ rằng :

- Một cọng rơm, cũng có thể làm gãy lưng con lạc đà!!!

Gã Siêu    gasieu@gmail.com