Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II

Hiến Chế Tín Lý Về Giáo Hội - Lumen Gentium 

Bản dịch Việt Ngữ của Giáo Hoàng Học Viện Piô X

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Chương VIII

Ðức Nữ Trinh Maria Mẹ Thiên Chúa

Trong Mầu Nhiệm Chúa Kitô

Và Giáo Hội ^67*

III. Ðức Nữ Trinh Và Giáo Hội ^78*

60. Ðức Kitô, Ðấng trung gian độc nhất và Mẹ Maria. ^79* Chúng ta chỉ có một Ðấng Trung Gian duy nhất, như lời Thánh Tông Ðồ dạy: "Thực vậy, chỉ có một Thiên Chúa duy nhất, và chỉ có một Ðấng Trung Gian duy nhất giữa Thiên Chúa với nhân loại, đó là Chúa Giêsu Kitô, là Người, đã dâng mình làm giá chuộc mọi người" (1Tm 2,5-6). Nhưng vai trò làm mẹ của Ðức Maria đối với loài người không làm lu mờ hay giảm bớt vai trò trung gian duy nhất của Chúa Kitô chút nào, trái lại còn làm sáng tỏ mãnh lực của sự trung gian ấy. Vì mọi ảnh hưởng có sức cứu rỗi của Ðức Nữ Trinh trên nhân loại không phát sinh từ một sự cần thiết khách thể nào, nhưng từ ý định nhân lành của Thiên Chúa, và bắt nguồn từ công nghiệp dư tràn của Chúa Kitô. Ảnh hưởng ấy nương tựa và hoàn toàn tùy thuộc vào sự trung gian của Chúa Kitô, nguồn mạch mọi quyền lực của ảnh hưởng đó. Nhưng ảnh hưởng này không làm cản trở gì, trái lại còn giúp đỡ các tín hữu kết hiệp trực tiếp với Chúa Kitô. ^80*

61. Cộng tác vào việc cứu chuộc. Từ muôn đời, Ðức Nữ Trinh đã được tiền định làm Mẹ Thiên Chúa cùng một lúc với việc nhập thể của Ngôi Lời Thiên Chúa. Và theo chương trình của Chúa Quan Phòng, trên trần gian Ngài đã trở nên Mẹ cao trọng của Ðấng Cứu Chuộc thần linh, và cách đặc biệt hơn mọi người khác, Ngài là cộng sự viên quảng đại và tôi tá khiêm hạ của Chúa. Vì đã cưu mang, sinh hạ và nuôi dưỡng Chúa Kitô, đã dâng Chúa Kitô lên Chúa Cha trong đền thánh và cùng đau khổ với Con mình chết trên thập giá, Ðức Maria đã cộng tác cách rất đặc biệt vào công trình của Ðấng Cứu Thế, nhờ lòng vâng phục, nhờ đức tin, đức cậy và đức ái nồng nhiệt, để tái lập sự sống siêu nhiên cho các linh hồn. Bởi vậy, trên bình diện ân sủng, Ngài thật là Mẹ chúng ta. ^81*

62. Vai trò tùy thuộc trong việc cứu rỗi. Nhưng trong nhiệm cuộc ân sủng, Ðức Maria luôn tiếp tục thiên chức làm mẹ, từ khi Ngài tin tưởng ưng thuận trong ngày Truyền Tin - sự ưng thuận mà Ngài đã không ngần ngại giữ vững bên thập giá - cho tới lúc vĩnh viễn hoàn tất việc cứu rỗi mọi người được tuyển chọn. Thật vậy, sau khi về trời, vai trò của Ngài trong việc cứu độ không chấm dứt, nhưng Ngài vẫn tiếp tục liên lỉ cầu bầu để đem lại cho chúng ta những ân huệ giúp chúng ta được phần rỗi đời đời ¹⁵. Với tình từ mẫu, Ngài chăm sóc những anh em của Con Ngài đang lữ hành trên dương thế và đang gặp bao nguy hiểm, thử thách, cho đến khi họ đạt tới hạnh phúc quê trời. Vì thế, trong Giáo Hội, Ðức Nữ Trinh được kêu cầu qua các tước hiệu: Trạng Sư, vị Bảo Trợ, Ðấng Phù Hộ và Ðấng Trung Gian ¹⁶. Tuy nhiên phải hiểu các tước hiệu ấy thế nào để không thêm bớt gì vào vinh dự và quyền năng của Ðấng Trung Gian duy nhất ¹⁷.

Thực vậy, không bao giờ có thể đặt một tạo vật ngang hàng với Ngôi Lời nhập thể và cứu chuộc; nhưng cũng như chức linh mục của Chúa Kitô được thông ban dưới nhiều hình thức cho các thừa tác viên và các giáo dân, và cũng như sự tốt lành duy nhất của Thiên Chúa được ban phát nhiều cách cho các tạo vật, thì sự trung gian duy nhất của Ðấng Cứu Thế không những không loại bỏ mà còn khuyến khích các thụ sinh cộng tác, trong sự tùy thuộc vào nguồn mạch duy nhất.

Vai trò tùy thuộc ấy của Ðức Maria, Giáo Hội không ngần ngại tuyên xưng, mà luôn nghiệm thấy, và nhắn nhủ các tín hữu ghi nhớ trong lòng để nhờ sự nâng đỡ và phù hộ từ mẫu của Ngài, họ gắn bó mật thiết hơn với Ðấng Trung Gian và Cứu Thế. ^82*

63. Maria trinh nữ và người mẹ là mẫu mực của Giáo Hội. ^83* Ðức Trinh Nữ nhờ ân huệ và sứ mệnh làm Mẹ Thiên Chúa, nhờ đó Ngài được hiệp nhất với Con là Ðấng Cứu Chuộc, và nhờ các ơn và nhiệm vụ đặc biệt khác, Ngài còn kết hiệp mật thiết với Giáo Hội, như thánh Ambrosiô đã dạy, Mẹ Thiên Chúa là mẫu mực của Giáo Hội trên bình diện đức tin, đức ái và hiệp nhất hoàn hảo với Chúa Kitô ¹⁸. Thực vậy, trong mầu nhiệm Giáo Hội, chính Giáo Hội cũng được gọi cách hợp pháp là Mẹ và Trinh Nữ, Ðức Nữ Trinh Maria đi tiên phong, tỏ ra là một người mẹ và một trinh nữ gương mẫu tuyệt vời và hiếm có ¹⁹. Vì, bởi lòng tin và vâng phục, Ngài đã sinh chính Con Chúa Cha nơi trần gian, mà không hề biết đến người nam, nhưng được Chúa Thánh Thần bao phủ. Như một Evà mới, Ngài đã đặt niềm tin vào sứ giả của Thiên Chúa, chứ không đặt vào con rắn xưa, một niềm tin không bị một nghi ngờ nào làm phai nhạt. Nhưng Người Con mà Ngài đã sinh ra, Thiên Chúa đã đặt làm Trưởng Tử trong nhiều anh em (x. Rm 8,29), nghĩa là các tín hữu, mà Ngài cộng tác vào việc sinh hạ và giáo dục với tình thương của một người mẹ. ^84*

64. Giáo Hội là trinh nữ và là mẹ. Tuy nhiên, khi chiêm ngưỡng sự thánh thiện kỳ bí và noi gương đức ái của Ðức Maria, và khi trung thành chu toàn thánh ý Chúa Cha, Giáo Hội cũng được làm mẹ nhờ lời Thiên Chúa mà Giáo Hội trung thành lãnh nhận: thực vậy, nhờ việc rao giảng và ban phép Thánh Tẩy, Giáo Hội sinh hạ những người con được thụ thai bởi phép Chúa Thánh Thần và sinh ra do Thiên Chúa để họ lãnh nhận một đời sống mới và bất diệt. Giáo Hội cũng là trinh nữ đã giữ gìn toàn vẹn và tinh tuyền lòng trung nghĩa đã hiến cho Phu Quân; và noi gương Mẹ Chúa mình, nhờ thần lực của Thánh Thần, Giáo Hội bảo tồn cho tinh tuyền một đức tin toàn vẹn, một đức cậy bền vững và một đức mến chân thành ²⁰. ^85*

65. Giáo Hội phải bắt chước nhân đức của Mẹ Maria. Tuy nhiên, Giáo Hội, qua con người của Ðức Nữ Trinh, đã đạt tới sự toàn thiện làm cho mình nên thanh sạch và vẹn tuyền (x. Eph 5,27), nhưng Kitô hữu vẫn còn phải cố gắng chiến thắng tội lỗi để tiến trên đường thánh thiện. Vì thế, họ ngước mắt nhìn lên Ðức Maria là một mẫu gương nhân đức sáng ngời cho toàn thể cộng đoàn những người được chọn. Nhờ thành kính tưởng nhớ Ðức Maria và chiêm ngưỡng Ngài dưới ánh sáng của Ngôi Lời nhập thể, Giáo Hội cung kính tiến sâu hơn vào mầu nhiệm cao thẳm, tức là mầu nhiệm nhập thể, và nên giống Phu Quân mình ngày một hơn. Thực vậy, Ðức Maria đã mật thiết gắn liền với lịch sử cứu rỗi, và có thể nói là Ngài đã qui tụ và phản chiếu nơi mình những đòi hỏi cao cả nhất của đức tin, và khi các tín hữu nghe rao giảng về Ngài và tôn sùng Ngài, họ được Ngài mời gọi đến kết hiệp với hy lễ của Con Ngài và yêu mến Chúa Cha. Phần Giáo Hội càng tìm kiếm vinh quang Chúa Kitô càng nên giống Khuôn Mẫu cao cả của mình, nhờ luôn tiến tới trong đức tin, đức cậy, đức mến, và tìm kiếm cùng vâng theo thánh ý Thiên Chúa trong mọi sự. Do đó, trong công cuộc tông đồ, Giáo Hội có lý để nhìn lên Ðấng đã sinh Chúa Kitô là người được thụ thai bởi phép Chúa Thánh Thần và được Ðức Nữ Trinh sinh ra để, nhờ Giáo Hội, cũng sinh ra và lớn lên trong lòng các tín hữu. Ðời sống của Ðức Nữ Trinh là một gương sáng của tình mẫu tử thắm thiết. Tình mẫu tử ấy phải là động lực của tất cả những ai cộng tác vào sứ mệnh tông đồ của Giáo Hội để tái sinh nhân loại. ^86*

Chú Thích:

(lưu ý: những số ghi chú nhỏ hơn đã được đăng vào những số báo trước)

78* Các số 60-65: Phần II - Sự liên lạc giữa Mẹ Thiên Chúa và Giáo Hội.

Phần này trực tiếp bàn về sự liên lạc giữa Ðức Maria và Giáo Hội. Trước hết, Công Ðồng nhấn mạnh tới sự đồng công cứu chuộc của Ðức Maria do sự tự ý chấp thuận việc Nhập Thể của Con Thiên Chúa, do việc dâng hy tế trên Thánh giá và do việc cầu bầu liên lỉ trên trời. Trong văn mạch này, giữa những tước hiệu khác nhau Công Ðồng đề cập đến tước hiệu Ðấng Trung Gian. Một số người trong Ủy ban thần học chưa nhìn thấy rõ tước hiệu này nên Công Ðồng giải thích cho biết tước hiệu này vẫn không làm lu mờ sự tuyệt hảo Ðấng Trung Gian duy nhất là Chúa Kitô (các số 60-62). Sau đó (trong các số 63-64) Công Ðồng giải thích lý do khiến Ðức Maria, là Trinh Nữ và là Mẹ, lại là hình bóng của Giáo Hội. Giáo lý này có tầm quan trọng đặc biệt, vì Công Ðồng rất lưu tâm đến những khía cạnh trổi vượt của mầu nhiệm Giáo Hội. Sau cùng (số 65), Ðức Maria được coi như gương mẫu các nhân đức.

79* Các số 60-62: Ðức Maria trong công trình cứu chuộc.

80* Số 60: Những nguyên tắc giáo lý.

Số này tóm lược các nguyên tắc giáo lý và chỉ dẫn cho biết giáo lý trình bày trong những số kế tiếp phải được hiểu theo những nguyên tắc này. Mọi nỗ lực và hành động của Ðức Maria đều do vị Trung Gian duy nhất là Chúa Kitô, Ðấng đã muốn cho Ðức Maria cộng tác vào công trình cứu chuộc. Sự trung gian của Ðức Maria biểu lộ rõ rệt hơn và còn giúp cho sự trung gian của Chúa Kitô nữa. Chỉ vì ý muốn hoàn toàn nhưng không của Thiên Chúa nhân từ và quyền năng, Ðấng Cứu Thế đã thông truyền ảnh hưởng cứu rỗi cho các chi thể và đặc biệt cho Mẹ Người, là Ðấng ngay từ đầu đã cộng tác với Người và với công việc Người. Ðó chính là nguyên tắc của kế hoạch cứu rỗi hay nguyên tắc ban phát đời sống thần linh. Giáo Hội sẽ trở nên bí tích để ban phát đời sống đó. Còn Ðức Maria, là chi thể trổi vượt đầu tiên, sẽ là khuôn mẫu cho Giáo Hội.

81* Số 61: Trong cuộc đời trần gian.

Số này nói rất vắn tắt đến trọng tâm việc cộng tác của Ðức Maria. Là mẹ Thiên Chúa, là tôi tớ khiêm hạ của Chúa, Mẹ là cộng sự viên quảng đại của Ðấng Cứu Thế và là Mẹ chúng ta trên bình diện ân sủng. Bản văn theo sát với sự thể hiện của nhiệm vụ này. Nhờ hoàn toàn sẵn sàng tuân theo ý Chúa, Ðức Trinh Nữ đã mang thai Chúa Giêsu, Ðấng sẽ xóa hết tội lỗi Dân Người. Ðức Maria đã sinh con và đã nuôi nấng. Mẹ đã dâng Con cho Chúa Cha trong Ðền Thánh, đã đau khổ với cái chết của Con trên Thánh Giá. Mẹ đã cụ thể hóa việc cộng tác tuyệt đối duy nhất này trong sự tuân phục vô điều kiện, sự tuân phục thấm nhuần đức tin, đức cậy và đức mến hăng nồng. Sự trung thành của Mẹ trong việc chấp thuận chương trình cứu rỗi là then chốt cho việc quảng diễn các ý tưởng khác (x. các số 53, 56, 63 và 64).

82* Số 62: Trên trời.

Là Mẹ ban ân sủng, ở trên trời Ðức Maria tiếp tục một địa vị khác trong công trình cứu rỗi. Tình mẫu tử của Mẹ tiếp tục hoạt động. Chắc chắn Mẹ không ban phát ân sủng riêng, nhưng là ân sủng Chúa Kitô, vì không có ân sủng nào khác. Sứ mệnh của Ðức Maria là liên kết Chúa Kitô với những phần tử làm thành Giáo Hội. Ðó là ý nghĩa của tiếng Maria, Mẹ đầy ơn. Mẹ thực hiện sứ mệnh qua việc bầu cử cho nhân loại. Do đó, mà Giáo Hội gọi Mẹ bằng các danh hiệu: Ðấng Bảo Vệ, Ðấng Phù Trợ, Ðức Mẹ Hằng Cứu Giúp, Ðấng Trung Gian. Các nhà thần học tranh luận về ý nghĩa gán cho các tước hiệu ấy, nhất là tước hiệu sau cùng. Công Ðồng không muốn giải quyết cuộc tranh luận, nhưng chỉ quả quyết một thực tại hoàn toàn được toàn thể Giáo Hội chấp nhận, mà không bận tâm đến những điều xác định rõ rệt có tính cách kỹ thuật. Công Ðồng cũng nói thêm là tước hiệu này không làm mất cũng không thêm thắt gì vào địa vị và hành động của Chúa Kitô, Ðấng Trung Gian duy nhất, vì không tạo vật nào có thể đóng vai trò trên cùng một bình diện như Chúa Cứu Thế.

83* Các số 63-64: Ðức Maria là mẫu mực Giáo Hội.

Tính cách song đối giữa Ðức Maria và Giáo Hội đưa ra một chủ đề hoàn toàn mới mẻ trong khoa thần học hiện thời. Quả thực được liên kết với Con mình trong công trình cứu chuộc, Ðức Trinh Nữ Maria đã vượt trên mọi người khác và trở nên mẫu mực Giáo Hội. Ðó chính là một phần tử trong nhóm đang hình thành, gây ảnh hưởng trên người khác, lôi cuốn và làm gương cho họ. Ở đây Công Ðồng khai triển vắn tắt chủ đề này về Ðức Maria là hình bóng Giáo Hội, không phải hình bóng hay mẫu mực theo nghĩa thiết lập phẩm trật hay bí tích, nhưng như người cổ xúy đời sống thiêng liêng trong đó sự đồng trinh nẩy nở thành tình mẫu tử.

84* Số 63: Ðức Maria là mẫu mực Giáo Hội, như một Trinh Nữ và một người Mẹ.

Trước hết là đức đồng trinh, nhưng hiểu theo chiều hướng thiêng liêng. Nó hệ tại đức tin và đức cậy nhờ đó Ðức Maria đã sinh Con Chúa do quyền phép Chúa Thánh Thần mà không có sự liên lạc xác thịt nào với người nam, và như vậy đã trở thành người Mẹ. Ðức Maria đã thụ thai Ngôi Lời trong tâm hồn trước khi thụ thai trong lòng. Ðức đồng trinh tương quan với sự chấp thuận bất khả khuyết của đức tin. Ðức Maria đi trước Giáo Hội ở điểm này; chính do Mẹ mà Chúa Kitô được sinh ra, Ðấng sẽ làm cho Giáo Hội thành thân thể của Người.

85* Số 64: Giáo Hội là Mẹ và là Trinh Nữ.

Hình thức song đối đã nói trên kết thúc ở đây: tính cách làm Mẹ đồng trinh của Ðức Maria chính là bí tích, dấu hiệu hoặc hình ảnh của Giáo Hội đồng trinh, cũng thụ thai và sinh dưỡng các con cái mình. Tính cách làm mẹ của Giáo Hội, noi theo Ðức Maria, là việc đón nhận Lời Chúa trong tâm hồn. Ðón nhận có nghĩa là thực hành. Như thế Giáo Hội trở thành mẹ của một cuộc sống bất tử, nhờ Thần Khí của việc sáng tạo mới. Sự đồng trinh của Giáo Hội - là điều kiện để sinh nhiều con cái - hệ tại việc trung thành thực thi các nhân đức đối thần, theo gương Ðức Maria và nhờ sức mạnh Chúa Thánh Thần.

86* Số 65: Giáo Hội và việc noi theo các nhân đức của Ðức Maria.

Ở đây, Công Ðồng trình bày Ðức Maria như gương mẫu các nhân đức mà Giáo Hội phải noi theo. Việc kính nhớ Mẹ Thiên Chúa làm cho tín hữu thâm hiểu mầu nhiệm Nhập Thể hơn vì có nhiều khía cạnh của mầu nhiệm này biểu hiện nơi Mẹ Thiên Chúa. Ngay từ thời xa xưa, Giáo Hội đã cầu khẩn với Ðức Maria, nhờ thế mà Giáo Hội tiến tới trên con đường đức tin và trên đường sứ mệnh tông đồ, trở nên giống với mẫu mực của mình hơn.

87* Các số 66-67: Phần III - Việc tôn kính Ðức Trinh Nữ trong Giáo Hội.

Phần này trực tiếp nói đến sự áp dụng giáo lý vào công việc giảng thuyết và tôn kính. Mối bận tâm mục vụ của Công Ðồng được biểu lộ rõ rệt. Công Ðồng muốn rằng, trong Giáo Hội, việc tôn kính và sùng mộ Ðức Maria phải chừng mực và chính đáng; không trễ nải vì những ngờ vực vô ích hay sợ sệt; không quá khai thác những tình cảm, tưởng tượng hoặc những điều thần học còn mơ hồ.

Trần Duy Nhiên, Saigon

LTS. Loạt bài Chia Sẻ về Truyền Giáo thông qua bằng chính kinh nghiệm bản thân, là tất cả những gì chân thành và đầy tràn trong lòng Đức Tổng Giám Mục Giuse Ngô Quang Kiệt, từ khi Ngài còn là Giám Mục Lạng Sơn. BBT GSVN sẽ hân hạnh giới thiệu trong nhiều kỳ liên tiếp...

TGM. Jos Ngô Quang Kiệt

Lm. Anmai, C.Ss.R.

Quan niệm về hôn nhân và về con cái ngày nay đang có những thay đổi hết sức trầm trọng. Và điều này ảnh hưởng đến việc lưu truyền nòi giống, đến việc thực hành lời hôn ước là đón nhận những người con như hồng ân của Thiên Chúa và như hoa trái của yêu thương giữa hai vợ chồng. 

Những khảo cứu về vai trò con cái đối với hạnh phúc hôn nhân gia đình đang có phần đúng theo với cái nhìn và quan niệm sống của nhiều cặp vợ chồng ngày nay. Quan niệm ấy là con cái chính là một trong những lý do đưa đến ly dị. Có nghĩa là, người ta kết hôn với nhau vì yêu nhau. Vì yêu nhau người ta kết hợp với nhau để sinh con cái. Nhưng vì con cái mà nhiều người lại bỏ nhau. 

Trường họp 1: Bạn tôi chỉ có một người con trai duy nhất. Hai vợ chồng người con này đều là những người có địa vị, học thức, và dư thừa tài chánh. Nhưng điều anh chị mong mà vợ chồng ấy không có, đó là đứa cháu nội để “nối dõi tông đường”. Mong mãi mà vẫn chưa được bế cháu nội. Lý do là con dâu không muốn sinh con vì cho rằng có con lúc này sẽ ảnh hưởng đến nghề nghiệp, đến sắc đẹp. Mỗi lần nghe anh chị đề cập đến vấn đề con cái, cả hai đều trả lời: “Chờ vài năm nữa khi công việc ổn định, có thêm tài chánh lúc đó sinh con vẫn chưa muộn. Bây giờ công việc đang bận rộn, và chưa sẵn sàng”. Thất vọng, vợ anh đã có lần tâm sự với anh: “Chúng nó chỉ cắm đầu vào làm giầu, mua nhà cao cửa rộng, sắm xe hơi sang trọng. Nhưng để làm gì. Chờ cho đến lúc già mới nghĩ đến có con thì e rằng đã muộn. Đúng là có nhiều mà tốt, có một mà không nên thân. Tôi buồn quá!” 

Trường hợp 2: Tại văn phòng tôi có một nhân viên rất dễ thương. Cô ta lập gia đình đã 3 năm, cô rất muốn có con nhưng chồng cô lại không muốn. Cô và chồng cô đã nhiều lần bàn tính với nhau về vấn đề này, đôi lúc đã đi đến gay gắt và khó chịu. Nhưng kết quả là cô ta vẫn không có con để bế, vì chồng cô không muốn. Một vài lần cô đã tâm sự rằng, tôi rất thích có con, nhưng chồng tôi lại không thích. Chồng tôi lý luận rằng có con chỉ làm cho nhà cửa ồn ào, mất thứ tự. Vợ chồng không có thời giờ cho nhau, và đôi khi làm cho tài chính và ngân quĩ gia đình thiếu hụt. Chồng cô còn cho rằng, bản thân anh sinh ra trong một gia đình mà bố mẹ không bao giờ cười với nhau. Con cái không bao giờ ngừng tranh cãi, nhiều lần đã ẩu đả nhau. Những điều này làm cho anh chán nản và không bao giờ muốn nghĩ đến việc có con. 

Trường hợp 3: Một cặp vợ chồng trẻ mà tôi quen biết cho đến nay vẫn chưa có con. Người vợ trẻ này cũng là một người rất thích có con. Ngược lại, chồng cô lại không thích. Lý do đơn giản là có con, con sẽ khóc đêm và như vậy sẽ làm anh mất ngủ. Tuy không thích con, nhưng anh lại rất thích games và xe hơi. Xe hơi để anh o bế, lau lọt, chùi rửa. Anh không bao giờ tỏ ra mệt mỏ trong việc o bế chiếc xe của anh. Có thể nói, còn hơn nhiều người o bế, và săn sóc con cái họ. Còn video games là trò giải trí mà anh không thể thiếu. Vợ anh đã có lần tâm sự: “Anh ấy ôm computer có khi còn kỹ hơn và nhiều hơn anh ôm em.” Và đó cũng là lý do vợ chồng anh đã đi đến chỗ ly dị. 

1. Hôn nhân ngày nay: 

Hôn nhân ngày nay đối với nhiều người không gì hơn là một khế ước song phương giữa hai người nam và nữ. Ý niệm về một khế ước dựa trên thực tế rõ ràng là bao lâu những điều được ghi nhận trong khế ước còn được tôn trọng, tôi và anh còn sống chung hòa bình, hạnh phúc. Nhưng khi những mối lợi hoặc những điều được ghi trong đó bị lợi dụng, bị tổn hại, thì bất bình, giằng co, và tranh cãi sẽ nổi lên. Nếu may mắn những điều này được giải quyết tốt đẹp, thì cuộc sống chung vẫn được duy trì, nhưng nếu những bất đồng ấy không được giải quyết, thì quyết định sau cùng sẽ là ly dị. 

3 trường hợp trên chỉ là tượng trưng cho những gì đang xẩy ra trong đời sống hôn nhân gia đình ngày nay. Vì hôn nhân được đặt trên một khế ước, nên để bảo vệ mình hoặc cả hai, phần lớn những cặp vợ chồng trẻ ngày nay đã không nghĩ đến việc có con, hoặc cùng lắm thì chỉ 1 hoặc 2 con. Điều này cho thấy tại sao vấn đề ngừa thai, phá thai, hoặc hôn nhân đồng tính tuy là những điều bị luân lý, đạo đức lên án, nhưng vẫn được đa số chấp nhận. Ngược lại những gì mà luân lý, đạo đức ca ngợi, khuyến khích lại bị nhiều người từ chối, chẳng hạn việc vợ chồng chung thủy, việc cha mẹ phải có bổn phận và trách nhiệm sinh thành, nuôi nấng, và dưỡng dục con cái. 

Gần đây, Đại Học New Jersey vừa phổ biến một tài liệu nói về thái độ đối với con cái của những cặp vợ chồng người Hoa Kỳ. Theo tài liệu này, thì con số những người bước vào đời sống hôn nhân mà không có con hoặc sinh con trễ đang mỗi ngày một nhiều. 

Cũng theo tài liệu trên, thế hệ của chúng ta tức những người trên 50 tuổi, vấn đề con cái là một phần quan trọng trong đời sống hôn nhân gia đình, và việc có con sau khi lập gia đình là một việc hệ trọng. Ở vào thế hệ cha ông chúng ta, hễ lập gia đình sau một năm mà không có con là bị cho là có vấn đề. Ngược lại, những người trẻ thuộc thế hệ gần đây thì con cái trong hôn nhân không phải là một việc quan trọng, và do đó, những cặp vợ chồng lấy nhau mà không có con càng ngày càng đông.   

Theo Barbara Dafoe Whitehead và David Popenoe, thì vấn đề nuôi dưỡng và giáo dục con cái gần đây đang trở thành một đề tài tranh cãi. Đối với nhiều người, có con không phải là một vấn đề hấp dẫn và tạo hạnh phúc. Ngược lại, con cái chính là một ngãng trở hạnh phúc hôn nhân của nhiều cặp vợ chồng. 

2. Ý niệm về con cái: 

Vẫn theo thống kê trên, nhiều phụ nữ cho rằng họ chỉ sẵn sàng có con khi hoàn cảnh thuận lợi, và tương lai bảo đảm rằng việc có con là một cái gì đem lại hạnh phúc. Và nếu họ chờ đợi cơ hội thuận lợi lâu quá, thì phần lớn họ sẽ không nghĩ đến chuyện có con nữa. Theo những người chủ trương không con, thì có con cũng không phải là lý do giữ được vợ chồng khỏi ly dị. Vì thế, những ai đang có trong đầu mình tư tưởng ly dị, phần lớn đều cố tránh phải có con. 

Theo tài liệu Văn Phòng Thống Kê mà hai tác giả trên dùng để nghiên cứu thì:

- Năm 1970, số tuổi trung bình của phụ nữ khi kết hôn là dưới 21. Ngày nay, tuổi trung bình cho một phụ nữ kết hôn là 26 tuổi. Đối với những phụ nữ có bằng cấp 4 năm đại học, số tuổi này dĩ nhiên cao hơn. 

- Năm 1970, có 73.6% phụ nữ tuổi từ 25-29 đã có con và có ít nhất một con nhỏ đang sống với họ. Năm 2000, con số này giảm xuống còn 48.7%. Đối với nam giới cùng tuổi, năm 1970 có 57.3% sống với con. Năm 2000 giảm xuống chỉ còn 28.8%.  

- Năm 1960, có 71% phụ nữ có con sau 3 năm đầu kết hôn. Đến 1990, con số này giảm xuống chỉ còn 37%. Điều này cho thấy, khuynh hướng không có con đang tăng vọt trong những cặp vợ chồng sau khi cưới nhau. 

- Năm 1970, có 27.4% phụ nữ và 39.5% đàn ông lứa tuổi 50-54 có ít nhất một người con tuổi vị thành niên sống trong gia đình. Con số này đến năm 2000 chỉ còn 15.4% và 24.7%. 

Phụ nữ không muốn có con ngày càng gia tăng. Năm 1976, có khoảng 1/10 phụ nữ không muốn có con, đến năm 2004, con số ấy là 1/5. 

Thống kê cũng cho thấy, con số các gia đình có con cũng giảm dần từ ½ ở năm 1960, đến nay lên đến 1/3, một tỷ lệ được coi là thấp nhất trong lịch sử của Hoa Kỳ. 

3. Lý do bào chữa: 

Một cách chung, trước đây thời gian có con sau khi lập gia đình thường là ngắn sau khi tốt nghiệp và sau thời gian lập gia đình. Một số ít sinh viên sau khi tốt nghiệp sẽ học thêm lên; nhưng phần đông sẽ kiếm một nghề rồi lo kết hôn và sinh con cái. Thời gian dành cho việc sinh sản, nuôi nấng, và giáo dục con thường kéo dài đến khoảng 50 hoặc 60 tuổi. Khi về hưu ở tuổi 65 là lúc người ta an hưởng đúng nghĩa. Nghỉ ngơi không bận rộn công việc và an vui với con, cháu. Hiện nay số người ở tuổi 50-60 mà có cháu đang từ từ tăng dần, vì con họ không lập gia đình, mà nếu lập gia đình thì lại không muốn sinh con, hoặc có con quá trễ. Thí dụ, một thanh niên trên 30 tuổi mới lập gia đình, và chờ đến khoảng 35 hoặc hơn nữa mới có con, nên kết quả là ông bà ở tuổi 50 hoặc 60 vẫn không có cháu bế.  

 -  Cá nhân chủ nghĩa: 

Nhưng với trào lưu mới ngày nay, thì thời gian dành cho riêng mình cả trước và sau kết hôn đã tăng vọt. Những cặp vợ chồng không con được coi là may mắn và hạnh phúc. Ngược lại, con cái đối với nhiều người và nhiều cặp vợ ngày nay được gói gọn trong câu nói: “Con là nợ. Vợ/chồng là oan gia”. Không những thế, người ta đã cố tình tránh né hoặc không muốn vâng nghe lời của Thiên Chúa: “Hãy sinh sản ra nhiều mặt đất và hãy làm chủ trái đất. Hãy thống trị cá biển, chim chóc trên bầu  trời và mọi loài di chuyển trên trái đất” (Sáng Thế Ký 1:28).  Một cách dễ hiểu, là người ta không muốn có con. 

Truyền thống văn hóa Việt Nam vẫn coi trọng việc có con. Quan niệm này cho rằng nhiều con, nhiều cháu là giầu sang, phú quý: “Đa tử, đa tôn, đa phú quý.” Theo Khổng Học, không có con còn là một bất hiếu, là một hình phạt: “Cây khô không lộc, người độc không con”. Đó là lời châm biếm, mỉa mai của người Việt Nam dành cho những ai không con cái. Nhận xét này tuy chủ quan, nhưng không hẳn là không có ý nghĩa. 

Đời sống không con, ngày nay bắt nguồn từ quan niệm như một đời sống dành cho chính mình. Một đời sống chú tâm vào cái tôi, và được coi là lối sống ích kỷ “cá nhân chủ nghĩa”. Tôi biết một người khá đầy đủ về vật chất và tài chánh, đã lập gia đình lâu năm và chủ trương không có con. Nhà bà gồm 4 phòng ngủ, 1 cho vợ chồng bà, 1 làm văn phòng cho chồng bà, 1 để dành tiếp đón khách và bạn hữu, và 1 dành cho 2 con chó và 1 con mèo. Nhiều lần tôi đã nghe bà than thở về sự mệt mã và tốn kém cho việc chăm sóc 2 con chó và 1 con mèo mà bà vẫn thường gọi là những đứa con cưng của bà. Theo bà, nào là tiền hớt lông, tóc, cắt móng chân, và xỉa răng hàng tháng. Rồi tiền mua thức ăn, tiền bảo hiểm, tiền bác sĩ mỗi khi chúng đau ốm. Đã có lần tôi nói với bà: “Sao bà không sinh mấy đứa con mà yêu thương, chăm sóc cho bõ công.” Nhưng dường như tiếng “con” làm bà hoảng sợ. Và mỗi lần như vậy, bà đều phản ứng một cách gay gắt: “Người ta có quyền có con, tôi có quyền không có con”.     

Ngoài ra, việc mang thai, sinh nở đối với nhiều phụ nữ ngày nay còn mang ý nghĩa tự quyết: thân xác tôi, tôi có quyền quyết định. Ngừa thai, phá thai theo quan niệm của những phụ nữ này cũng nằm trong quan niệm đó.   

Trước đây được làm cha mẹ là một vinh dự, hạnh phúc lớn lao. Nhiều phụ huynh không ngại hy sinh tất cả vì con cái. Vất vả, lo lắng và hy sinh bản thân mình miễn sao con cái an vui, hạnh phúc là mình thấy hạnh phúc. Nhưng quan niệm ấy ngày nay đang từ từ thay đổi. Hình ảnh những cha mẹ hy sinh cho con cái đang lu mờ, trước hình ảnh những đôi vợ chồng trẻ dành thời giờ tại các phòng trà, các câu lạc bộ, các cuộc du hý và du lịch. Đó là chưa kể đến hằng chục triệu thai nhi mỗi năm bị chính cha mẹ mình giết bỏ trước khi chúng được nhìn thấy ánh sáng mặt trời, vì cha mẹ chúng không muốn mang trách nhiệm, và không muốn hy sinh. 

2. Trốn tránh trách nhiệm giáo dục: 

Việc giáo dục con cái ngày nay cũng là một ngãng trở và đã khiến nhiều cha mẹ không muốn có con hoặc không muốn có nhiều con. Những trẻ em ngày nay mang các hội chứng tâm lý chậm phát triển như Autism, Down Syndrome, hoặc ADHD tăng nhiều. Hằng trăm thứ cám dỗ, và hằng trăm những thử thách của tuổi dậy thì, cộng thêm những khắc nghiệt của đời sống, của công ăn việc làm của cha mẹ khiến nhiều người không nghĩ đến việc có con. Hình ảnh nhiều phụ huynh phải vác chiếu hầu tòa về mang tội “hành hung con cái”, trong khi chính con cái mới là kẻ “hành hung cha mẹ”vì những bướng bỉnh, mất dậy và vô lễ, coi thường công ơn cha mẹ là mộtï trong những ám ảnh đối với nhiều phụ huynh. 

Thật ra, vấn đề giáo dục không phải là một thách đố quá sức của bậc làm cha mẹ, và việc con cái hư hỏng cũng còn tùy ở chính tư cách, quan niệm và lối sống của cha mẹ nữa. 

Một điều tương phản là cha mẹ thì cho rằng con cái khó dậy, hư hỏng vì không vâng lời mình. Ngược lại, những hồ sơ tâm bệnh, những hồ sơ của thiếu niên phạm pháp lại tố cáo sự chểnh mảng, vô trách nhiệm của những người làm cha mẹ. Câu nói: “Cha mẹ sinh con trời sinh tính” chỉ có nghĩa đối với những cha mẹ coi thường và lơ là trong vấn đề giáo dục con cái. Bầu khí gia đình cãi vã, cha mẹ đánh chửi nhau là một bầu khí làm cho con cái chán nản, bỏ nhà đi hoang. Đặc biệt là những cha mẹ làm gương xấu cho con cái bằng chính quan niệm, lối sống, và tư cách của mình. 

Tuy nhiên, không ai chối cãi rằng vấn đề giáo dục con cái ngày nay đang gặp phải nhiều khó khăn do môi trường, hoàn cảnh, và những cám dỗ của thế giới văn minh, vật chất.   

Tóm lại, đời sống hôn nhân ngày nay đang bị chao đảo vì bị lôi cuốn vào những tư tưởng và lối sống phóng đãng, tự do và ích kỷ. Vì nền tảng hôn nhân bị lung lay, sụp đổ, nên hệ quả của đời sống này là gia đình cũng bị ảnh hưởng. Ảnh hưởng rõ ràng nhất là con người ngày nay không muốn có trách nhiệm, nhưng chỉ muốn hưởng thụ. Không muốn vất vả vun trồng cho thế hệ tương lai, nhưng chỉ nhằm hưởng cái lợi trước mắt. Quan niệm và lối sống này hoàn toàn khác với những gì mà Đức Thánh Cha Biển Đức XVI đã huấn dụ trong bài giảng lễ bế mạc Ngày Họp Mặt Thế Giới Về Gia Đình lần thứ 5: “Bằng một tình yêu cha mẹ chúng ta đã vui mừng đón nhận chúng ta và đã đồng hành với chúng ta từ những bước đầu trong thế giới này, giống như dấu chỉ của bí tích và sự tiếp nối tình yêu ân sủng của Thiên Chúa, từ đó chúng ta vào đời”. 

Cảm nghiệm được đón tiếp và yêu thương bởi cha mẹ, theo Đức Thánh Cha Biển Đức XVI, “luôn là một nền tảng vững chắc cho việc phát triển và lớn lên vững vàng, giúp chúng ta trưởng thành trên con đường dẫn tới tình yêu, chân lý và vượt qua chính chúng ta để tiến vào sự thông hiệp với người khác và với Thiên Chúa”. Đó là những nét tích cực và cao cả của sứ mạng làm cha mẹ. Rất tiếc con người ngày nay không quan tâm nhiều đến những điều này, bù lại, họ sống và hưởng thụ một cách ích kỷ. 

Tiến Sĩ Trần Mỹ Duyệt

Tác Phẩm CHÚA VẪN THƯƠNG

Lm. MICAE-PHAOLÔ TRẦN MINH HUY pss

8. MỞ rỘng cỬa lòng 

Chính Chúa đang đứng ngoài, bạn hãy mở cửa ra cho Chúa, Chúa muốn dùng bữa tối với bạn. Chúa chỉ xin bạn một điều, là bạn hãy mở cửa lòng bạn ra, Chúa sẽ đổ vào đó tình yêu của Chúa.  

Bạn hãy đến với Chúa như trẻ nhỏ, đừng như người lớn, vì người lớn không biết làm thế nào. Hãy đến với Chúa như trẻ còn măng sữa đang khát. Bạn hãy đến như trẻ nhỏ, hãy đến với sự đơn sơ của trẻ nhỏ.

Bạn có một vị thượng tế siêu phàm là Con Thiên Chúa, đã băng qua các tầng trời mà đến với bạn. Bạn hãy giữ vững lời tuyên xưng Đức Tin. Không phải là Chúa không biết cảm thương những nỗi yếu hèn của bạn đâu, vì Ngài cũng chịu thử thách về mọi phương diện như bạn. Bởi thế bạn hãy mạnh dạn đến gần ngai Thiên Chúa là nguồn ân sủng để được xót thương và lãnh nhận ơn trợ giúp mỗi khi cần.

Đâu là niềm hi vọng của bạn? Đâu là lòng tin tưởng tín nhiệm của bạn? Đức Tin là bảo đảm cho những điều bạn hy vọng, là bằng chứng cho điều bạn không thấy. Chúa muốn rằng bạn liên kết mật thiết với Ngài, từ chiều cho đến sáng, từ sáng cho đến chiều. Trong tất cả những việc bạn làm, Chúa rất muốn bạn bám chặt ở bên Chúa. 

Nếu bạn không muốn đến gần bên Chúa, bạn hãy giữ lấy khoảng cách của bạn, đó là chọn lựa của bạn. Bạn tự do. Nhưng bạn nên biết rằng Chúa chờ đợi bạn đến gần bên Chúa, rằng bạn muốn tạo một con đường cho mình, nhưng bạn không thể làm được một mình đâu! 

Nếu bạn muốn gắn bó với con đường của Chúa, thì đó là con đường viên mãn mà bạn chỉ có thể làm được với Chúa, không phải với chỉ một mình bạn, cũng không phải với một người nào khác. Bạn có muốn thiết nghĩa với Chúa không? Chúa sẽ dọn đường, san bằng chướng ngại. Chính lòng ao ước và quyết định của bạn là quan trọng. 

Chúa biết nỗi khó khăn hiện giờ của bạn. Chúa biết là khó cho bạn trong lúc này. Nhưng bạn hãy ở yên, bạn đừng lo lắng gì. Chúa sẽ chỉ cho bạn con đường để thoát ra. Hiện giờ, bạn hãy ca ngợi Chúa. Bạn hãy vui lên đi, vì Chúa là Chúa Trời của bạn, một Thiên Chúa quyền năng, và Chúa sẽ chỉ cho bạn con đường. Bạn đừng nhìn xuống bước chân bạn, nhưng hãy nhìn lên trời, chính Chúa đang dẫn dắt bạn mà! 

Bạn hãy sống đơn sơ với Chúa. Bạn đừng làm cho cuộc sống ra phức tạp, bạn hãy sống như đứa nhỏ với Ba nó, ông hằng yêu thương nó. Hãy tín nhiệm vào Chúa và đừng sợ chi. Chỉ một mình Thên Chúa là Chúa Trời Thật, và Chúa là Chúa Trời của bạn, bạn luôn luôn được tự do để rút lui khỏi Chúa, hay để đến theo Chúa. Chúa là một vị Thiên Chúa của Tự Do. Chúa quá tôn trọng mỗi một thọ tạo của Chúa.  

Bạn quá buồn là bạn thiếu Đức Tin đó. Chúa đang bao bọc bạn. Chúa lặp lại cho bạn, Lời Chúa nói cho bạn biết điều đó. Bạn đã thấy rằng Chúa bao bọc bạn, nhưng bạn lại làm như thể Chúa không bao bọc bạn, dường như bạn cô đơn một mình, hoàn toàn cô đơn, một mình phải gánh vác tất cả mọi sự. 

Bạn hãy mở to mắt bạn ra, hãy mở rộng tai bạn ra, hãy đụng vào Chúa, hãy nhìn Chúa hành động, và bạn sẽ reo vui, sẽ múa nhảy vì vui sướng. 

Bạn làm như thể bạn cô đơn là không đúng sự thật, bạn hãy biết rằng như vậy là bạn thiếu hy vọng, bạn tưởng mọi sự nằm yên, không có gì thay đổi cả. Đâu là Đức Tin của bạn vào Chúa? Chúa là Đấng tạo nên những con tim mới, những bầu trời mới. 

Bạn hãy reo vui, hãy nhảy mừng lên vì Chúa là Chúa Trời của bạn, Thiên Chúa của Niềm Vui và Tự Do. Và ngay chiều nay, Chúa muốn ban cho bạn niềm vui của Chúa. Bạn hãy nhận lấy niềm vui của Chúa. 

Bạn đừng kết án niềm vui của kẻ khác, có những niềm vui sôi nổi bộc lộ ra ngoài, có những niềm vui khác lại kín đáo nội tâm. Bạn hãy nhìn người khác với lòng tốt, với hảo ý, mỗi người có cách của mình, mỗi người có kinh nghiệm riêng của mình, và mỗi người có cuộc sống riêng của mình với Chúa. Bạn đừng kết án, bạn hãy nhận lấy niềm vui của Chúa. 

Bạn hãy để cho mình tràn ngập Thần Khí của Chúa, bạn hãy để cho bạn tràn ngập tình yêu của Chúa. Chúa muốn làm cho bạn trở nên thật tốt đẹp. Bạn đừng sợ gặp gỡ Chúa trong giây phút này. Bạn đừng sợ gặp gỡ Chúa, hãy để cho Chúa đến gần bạn. Chúa đang có mặt đây, Chúa đang đứng nơi cửa của bạn. 

Cảm ơn bạn đã nghe Chúa, cảm ơn bạn đã muốn thực hành Lời Chúa dạy, cảm ơn bạn đã đến với Chúa không ngừng. Bạn hãy gìn giữ cẩn thận những gì Chúa đã ban cho bạn, Lời của Chúa và niềm vui của Chúa, bạn hãy sống triệt để. Đó là kho tàng Chúa ban cho bạn, nó sẽ chiếu sáng cho nhiều người, nếu bạn để cho nó tăng trưởng. 

Cảm ơn bạn đã mở cửa cho Chúa, cảm ơn bạn đã mở một cánh cửa, cho dù không phải là cửa chính… Nhưng ngay cả khi đó chỉ là một cánh cửa phụ, Chúa cũng sẽ ngang qua cánh cửa đó mà vào với bạn.

Gã chẳng cần phải nói thì bàn dân thiên hạ cũng đã biết : Xã hội Việt Nam ngày xưa là một xã hội sống bằng nghề nông. Mà đã sống bằng nghề nông thì cần phải có nhiều người, thì mới kham nổi những công việc nặng nhọc nơi đồng áng.

Vì thế, các cụ ta rất coi trọng việc dựng vợ gả chồng cho con cái :

- Đi thi, cưới vợ, làm nhà,

  Trong ba việc ấy, thực là khó khăn.

Ngoài những trường hợp tảo hôn, nghĩa là lấy nhau quá sớm, do cha mẹ đôi bên thỏa thuận và đính ước với nhau, ngay khi một người hay cả hai vẫn còn là những đứa con nít :

- Bồng bồng cõng chồng đi chơi,

  Đi đến chỗ lội đánh rơi mất chồng.

Còn bình thường, tuổi dành cho hôn nhân đã được qui định rõ ràng :

- Gái thập tam, nam thập lục. Có nghĩa là gái mười ba, giai mười sáu là lý tưởng nhất.

Vì thế, con gái mà bước vào tuổi “hăm” mà vẫn còn cô đơn lẻ bóng thì quả là một vần đề nan giải.

Trước hết, chính đương sự sẽ phải  âu lo thắc thỏm :

- Bắc thang lên đến tận trời,

  Bắt ông Nguyệt lão đánh mười cẳng tay.

  Đánh thôi, lại trói vào đây,

  Hỏi ông Nguyệt lão : Nào dây tơ hồng ?

Nhưng có lẽ những người băn khoăn xao xuyến hơn cả chính là cha mẹ của cô gái. Nỗi băn khoăn xao xuyến này được diễn tả một cách rất cụ thể như sau :

- Có con gái nhớn trong nhà, chẳng khác gì như chứa một trái bom nổ chậm, chẳng biết nó sẽ phát nổ lúc nào ?

- Có con gái nhớn trong nhà, chẳng khác gì như chứa một hũ mắm tôm, chẳn biết nó sẽ…xì ra lúc nào.

Vì thế, hễ có người dạm hỏi, là những bậc làm cha làm mẹ chỉ muốn gả phứt đi cho xong, như trút được một gánh nặng. Thậm chí  có một vài người còn chơi trò đánh lận con đen để giải quyết vấn đề.

Thực vậy, trong gia đình cô em thường đẹp hơn cô chị. Thế nhưng, nếu cô chị chưa “theo chàng về dinh” thì chắc chắn sẽ xảy ra nạn…kẹt xe, ùn tắc giao thông, khiến cho các cô em cứ bị tồn kho, khó có người dám dòm tới.

Hơn thế nữa, thời bấy giờ các cụ ta triệt để áp dụng nguyên tắc luân lý của Khổng Mạnh, đó là “nam nữ thọ thọ bất thân”, thậm chí có những đôi tới khi lấy nhau mà vẫn còn chưa biết mặt nhau, chứ không như thời buổi bây giờ, “nam nữ cọ cọ rất là…giật gân”, chưa lấy nhau mà xem ra như “con ong đã tỏ đường đi lối về”.

Trong một nhà kia, bố mẹ sinh một mạch được những ba bốn cô con gái, bị mồm mép thiên hạ gán cho cái tên là “lũ vịt giời”. Giải quyết hết cái lũ vịt giời này cũng làm cho cụ ông cụ bà đau đầu và nhức óc.

Vì thế khi có người đến coi mắt, thì ông bố bà mẹ đưa cô em ra trình diện với bàn dân thiên hạ. Còn khi tới nhà thờ làm lễ cuới thì lại đánh tráo cô chị vào chỗ cô em…Và rồi mọi chuyện cũng đã được kết thúc một cách rất tốt đẹp, giống như lời một ông bố kia đã phát biểu :

- Tao với mẹ chúng mày ngày xưa làm gì có tìm hiểu, làm gì có thông cảm với nhau, ngay cả cái bản mặt của nhau cũng chẳng biết nữa là, thế mà vẫn ăn ở đời kiếp với nhau và đẻ ra chúng mày rầm rầm ấy. Còn chúng mày bây giờ  sao mà bày đặt quá.

Đã lấy nhau rồi, thì phải cố gắng mà sinh nở, đẻ càng nhiều càng tốt, để mai mốt chẳng những có người nối dõi tông đường, mà nhất là có những người kề vai gánh vác những công việc nặng nhọc.

Vì thế,trong những dịp đầu xuân năm mới người ta thường cầu chúc cho nhau :

- Đa tử, đa tôn, đa phú quí.

Hay :

- Đông con, nhiều cháu, sống lâu tới ba bốn đời.

Nhất là đối với những anh chị vừa lập gia đình, mà đi tết mới, thế nào cũng được thiên hạ cầu chúc :

- Đầu năm sinh con giai, cuối năm sinh con gái.

Chứ không theo kiểu nhà nước bây giờ phát động chương trình hạn chế dân số và kế hoạch hóa gia đình :

- Dù gái hay trai, chỉ hai là đủ.

Quá chỉ tiêu này, coi chừng bị giáng chức và bị phạt tiền…ngu nữa là đàng khác.

Vì chủ trương thoải mái đẻ, vô tư đẻ, thậm chí đẻ cho hết…trứng thì mới thôi. Vì thế, gã biết một vài anh bạn, con cái thật đông đúc, cứ y như phim Hồng Kông nhiều tập : sổ gia đình công giáo một cuốn chẳng đủ, thì xin ghi tiếp cuốn hai, cuốn ba và khi tới bữa cơm phải tập họp điểm danh xem còn sót đứa nào vì mải chơi chưa chịu về hay không ?

Và cũng có những cô gái đã lâm vào cảnh :

- Lấy anh từ thuở mười ba,

  Đến năm mười tám, thiếp đà năm con.

  Ra đường thiếp hãy còn son,

  Về nhà thiếp đã năm con với chàng.

Tuy nhiên, như gã đã trình bày : thế gian và lòng người ngày nay đã ra khác, và dường như thiên hạ muốn đi ngược lại với những điều cha ông ngày xưa đã từng sống.

Chẳng hạn như ngày xưa càng đông con càng tốt, còn ngày nay càng ít con càng hay.

Chẳng hạn như ngày xưa thành vợ thành chồng rồi, thì sinh con đẻ cái, còn ngày nay một số người chủ trương “hôn nhân thử”, sống tạm với nhau một thời gian, hợp thì tiến tới, bằng không thì đường ai người ấy đi.

Rồi lại còn muốn có con mà không cần tới ông chồng hay bà vợ, đứa con chỉ có một người mẹ, hay một người cha mà thôi.

Riêng dân choi choi mới nhớn thì lại thích ăn cơm trước kẻng.

Chẳng hạn như ngày xưa người ta chủ trương lấy vợ lấy chồng càng sớm càng tốt, còn ngày nay lấy chồng lấy vợ càng muộn càng hay, thậm chí có những người muốn ngãng ra, chẳng còn thích lấy vợ lấy chồng nữa.

Chính vì thế, chủ nghĩa độc thân đang có xu hướng gia tăng và liên tục phát triển tại nhiều nơi trên thế giới. Vậy đâu là những nẻo đường cô đơn cho những bước chân âm thầm ? Đâu là những lý do hấp dẫn khiến cho một số người đầu quân vào binh chủng…phòng không ? Đâu là những nguyên nhân làm phát sinh và phát triển chủ nghĩa độc thân ?

Dĩ nhiên là có rất nhiều nẻo đường, rất nhiều lý do, rất nhiều nhiều nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên, nhưng gã chỉ xin trình bày đôi ba  điểm chính yếu mà thôi. 

Một là điều kiện bản thân hơi bị…thấp. 

Về phía con gái thì chẳng may “trời bắt xấu”. Hình dong và tướng mạo bên ngoài cứ như Thị Nở trong truyện Chí Phèo của Nam Cao, hay như cô gái Sơn Tây được ca dao ưu ái đã diễn tả :

- Cô gái Sơn Tây, yếm thủng bằng giần,

  Răng đen hạt nhót, chân đi cù lèo.

  Tóc rễ tre chải lược bồ cào,

  Sù sì da cóc, hắc lào tứ tung.

  Trên đầu chấy rận như sung,

  Rốn lồi quả mít, má hồng trôn niêu.

Còn về phía con giai, thì lâm vào tình trạng thất nghiệp, hay có nghề nghiệp nhưng thu nhập lại quá kém, thành thử chẳng ma nào đoái nhìn tới, bởi vì rút tỉa từ kinh nghiệm cuộc sống, thiên hạ đã đưa ra một cái vòng tròn, tựa vào nhau và chi phối lẫn nhau :

- Anh đờn ông kiếm tiền để nhử chị đờn bà, chị đờn bà lấy nhan sắc để nhử anh đờn ông và anh đờn ông  nai lưng ra kiếm tiền để nhử chị đờn bà, rồi cứ thể mà luẩn quẩn với nhau.

Đôi khi vì ông bố quá nghiêm khắc hay bà mẹ quá dữ dằn, chỉ kém sư tử Hà Đông có một chút xíu, nên bàn dân thiên hạ rất ngao ngán, chẳng ai dám nhào vô kiếm ăn cả. 

Hai là tiêu chuẩn kén chọn hơi bị…cao. 

Đối với hạng người này, thì điều kiện bản thân không bị kém, đôi khi còn tuyệt vời nữa là đàng khác : tiền bạc rủng rỉnh,  có chức có tước ngoài xã hội…Thế nhưng, họ cứ chọn mãi chọn hoài mà vẫn chẳng tìm thấy được một người yêu lý tưởng cho con tim của mình, thành thử có khi tuổi đời đã xế bóng mà vẫn cứ đi sớm về khuya một mình.

Báo chí đã nói nhiều về vấn đề này. Gã xin lượm lặt để bàn dân thiên hạ đọc cho vui.

Trước hết là về phía đờn ông con giai.

Báo Phụ Nữ chủ nhật số 29 ra ngày 30 tháng 7 năm 2000, có một bài viết mang tựa đề “Anh tôi ê…sắc” của Nga Bích như sau :

Những ấn tượng về phụ nữ với anh coi bộ ghê gớm. Anh bảo “cái nết đánh chết cái đẹp” đã xưa rồi, con gái bây giờ thích cạnh tranh, con gái bây giờ thích tùm lum. Tôi bảo với anh :

- Tại anh khó quá.

Anh nóng mũi :

- Em đi với anh một tuần lễ là biết liền hà.

…Một buổi sáng đẹp trời, anh tôi và tôi đang ngồi ăn sáng trong một tiệm phở. Anh nghiêm túc tằng hắng và chỉ cho tôi một cô gái có thân hình mảnh mai đang ngồi cách bàn chúng tôi chỉ một khoảng thôi. Cô ta đang thơ thẩn mơ màng, ngồi gần như bò xoài ra bàn. Và trời ạ, cô ta “xì tin” thời trang Hàn Quốc với một chiếc áo lửng và quần jeans lưng trễ, phần lưng phía dưới nhô lên một khúc độ 3 đốt ngón tay là khúc ren mỏng tong teo của cái…quần sịp. Bởi vì quần trễ, lưng quần hở ra một khúc mà lị. Giũa thanh thiên bạch nhật như vậy, tôi dòm vô cũng đủ ngượng chín mặt, thế mà người đẹp vẫn cứ tỉnh bơ, tay uể oải bưng ly nước cam nhấp nháp.

Một lần nữa, anh em chúng tôi đi siêu thị Nhật Nam, trong lúc khoan khóai đẩy xe đi lựa nước trái cây đóng hộp thì gặp một tốp các cô gái trẻ. Các cô tò mò nhìn vào xe chúng tôi và reo lên :

- Có nước trái đào kìa.

Một cô cười toe tóet và thọc sâu vào xe chúng tôi, cầm lon nước lên săm soi :

- Anh mua ở đâu vậy ?

Anh tôi mỉm cười :

- Ở  quầy trong kia kìa.

Một cô vẫn cười toe :

- Ở trỏng xa quá, tụi em lấy của anh nghe.

Miệng nói, tay bỏ mấy hộp nuớc vào giỏ của mình đi cái rụp. Nụ cười của anh tôi bỗng trở thành thiểu não, anh nhìn tôi :

- Đấy em xem, con gái bây giờ rất tự nhiên.

…Rồi một ngày, tôi và anh thong thả đi trên đường, phía trước là hai cô gái mặc áo bà ba, quần đen, dáng dấp rất nền nã. Anh tôi chặc lưỡi :

- Đã lâu không gặp, nhìn đẹp quá.

Nhưng khi tới gần, thấy hai cô đang vui vẻ hàn huyên, một cô bỗng :

- Đ.M.

Và cô kia đáp lại cũng y như thế. Anh tôi bỗng sa sầm nét mặt :

- Đồ gà móng đỏ.

…Má tôi thở dài :

- khó tính khó nết, chừng nào mới có bồ đây.

Anh tôi tỉnh bơ đáp :

- Khi nào gặp một cô gái biết đỏ mặt trước sự lộ liễu.

Tôi không dám nói, nhưng trong mắt anh tôi, con gái biết mắc cở, biết nhu mì e ấp thì hình như bây giờ hơi bị…hiếm. Và anh tôi ê sắc dài dài thôi.

Một ông giáo đã 62 tuổi, nhưng lại muốn chọn một đối tượng vừa trẻ, vừa đẹp, vừa thu nhập cao, lại vừa có năng lực lớn. Có lần bạn bè giới thiệu cho ông một cô giáo tiểu học, thế mà ông ấy lại còn muốn tới trường của cô giáo để nghe giảng, hầu kiểm tra năng lực, khiến cho người bạn không còn dám tiếp tục giúp đỡ ông ấy nữa.

Tiếp đến là về phía đờn bà con gái.

Hình như cũng trên báo Phụ nữ Chủ nhật, tác giả Thiên Thạch đã đưa ra một vài trường hợp điển hình cho tiêu chuẩn kén chọn hơi bị cao như sau :

Có một cô gái rất xinh, nhưng không hiểu sao từ lúc tôi biết cô ấy đến giờ, đã tròn sáu năm, mà chưa thấy cô ấy có một người bạn trai. Mấy đứa bạn thấy cô ấy suốt ngày cứ đi hết với nhỏ này tới nhỏ khác mà không thấy “anh” nào cả, cũng ái ngại, nên đã giới thiệu cho cô ấy một vài người. Người nào cũng đàng hoàng tử tế, nhưng người nào cũng bị cô ấy cũng chê. Người thì lùn quá, người thì cao quá, người thì bị loại khỏi vòng chiến chỉ vì lỡ được sinh ra trong một gia đình…nông dân.

Cứ thế và cứ thế, nên đến giờ này cô ấy vẫn còn “liêu xiêu con đường nhỏ” đi về.

Những cô gái đại loại như vậy, đa số đều học hành đến nơi đến chốn, gia đình tương đối khá giả, ngoại hình tuy không sắc nước hương trời, nhưng cũng đủ mặn mà, có duyên, đủ để đánh gục được khối chàng trai hơi kiêu kỳ một chút.

Các cô ấy cứ đinh ninh trong đầu rằng :

- Cỡ như mình, chắc chắn phải lấy được một anh chồng ngon lành.

Vì vậy, các cô ấy cứ chọn lựa, chọn lựa và chọn lựa để rồi mang tiếng “ê sắc” lúc nào cũng không hay, còn vị hoàng tử trong mộng của các cô ấy cứ biền biệt tận phương nao, thì chỉ có trời mới biết được mà thôi.

Đây cũng là một kinh nghiệm để đời mà các cụ đã nói tới :

- Già kén, kẹn hom.

Hay ca dao cũng đã diễn tả :

- Đi đâu mà chẳng lấy chồng ?

  Người ta lấy hết, chổng mông mà gào.

  Gào rằng : Đất hỡi trời ơi!

  Sao không thí bỏ cho tôi chút chồng.

  Ông trời ngoảnh mặt mà trông :

  Mày hay kén chọn, ông không cho mày.

Để kết thúc về tiêu chuẩn kén chọn hơi bị cao này, gã xin kể lại một mẩu chuyện cổ tích tây phương như sau :

Người ta hỏi một ông già cô đơn :

- Tại sao lại không lập gia đình ?

Ông già cô đơn bèn kể lể về cuộc đời ba chìm bảy nổi chín cái lênh đênh của mình :

Tôi đã dành trọn thời gian của tuổi thanh xuân để tìm kiếm một người đờn bà hoàn hảo. Tại Cairô, thủ đô nước Ai Cập, tôi đã gặp một người đờn bà vừa trẻ đẹp lại vừa thông minh, nhưng rất tiếc người đờn bà này chẳng có được một chút dịu hiền, nàng hung dữ như bà chằng lửa.

Tôi đành bỏ Cairô mà tìm đến Bagdah, thủ đô nước Irak, với hy vọng tìm ra người đờn bà lý tưởng của lòng tôi. Tại đây, tôi đã gặp một người đờn bà đúng như lòng tôi mong ước. Nàng vừa trẻ đẹp lại vừa thông minh, vừa quảng đại lại vừa dịu hiền. Chỉ kẹt một nỗi, đó là hai đứa chúng tôi chẳng bao giờ nhất trí được với nhau về bất cứ chuyện gì. Hễ ngồi tâm sự với nhau là bắt đầu cãi vã, ông nói gà bà nói vịt, trống đánh xuôi kèn thổi ngược. Vì thế, tôi đành phải chào thua.

Và như vậy, hết người đờn bà nọ tới người đờn bà kia. Kẻ được điều này, người mất điều khác. Tôi như kẻ đốt đuốc đi tìm người yêu lý tuởng, mà dường như chẳng bao giờ thấy.

Thế rồi một hôm tôi gặp được nàng, người đờn bà của mơ uớc. Nàng đã kết hợp được tất cả những đức tính mà tôi thầm vẽ ra trong đầu óc. Vừa trẻ đẹp lại vừa thông minh, vừa quảng đại lại vừa dịu hiền, vừa tế nhị lại vừa ăn ý với tôi ngay cả trong những điều nhỏ mọn nhất. Nhưng cuối cùng, tôi vẫn cứ phải gân cổ lên mà ca solo, cam chịu cảnh gối chiếc suốt đời. Các bạn có biết tại sao không ?

Trong lúc mọi người suy nghĩ, ông già cô đơn đáng thương khẽ kéo một hơi thuốc lá, rồi kể tiếp :

- Sở dĩ như thế là vì người đờn bà ấy cũng đang đi tìm một người đờn ông lý tưởng. Và thật chẳng may cho tôi, bởi vì dưới mắt nàng, tôi chỉ là một thằng đờn ông tồi với biết bao nhiêu thói hư tật xấu.

Rồi ông già cô đơn đã khuyên nhủ cánh trẻ với một cung giọng hơi bị cay cú :

- Đi tìm một người yêu lý tưởng, một người tình hoàn hảo chỉ là một việc làm hão huyền và vô ích mà thôi, bởi vì người yêu lý tưởng và người tình hoàn hảo ấy làm gì tồn tại được trên trái đất này. Nhân vô thập toàn. Đã mang lấy thân phận con người, ai mà chẳng có những sai lỗi và khuyết điểm. 

Sau cùng, ba là đã bị tình yêu đá lên đá xuống, làm cho sứt đầu xẻ tai. 

Nói cách khác là đã từng mang lấy ít nữa một vết thương quá sâu và quá đậm trong tình yêu.

Còn nói cách cụ thể là đã bị thất bại và tan vỡ trong tình yêu, chẳng như bị người tình đầu tiên lừa gạt cho leo cây cái rụp, hay chọn lầm phải một anh chàng sở khanh, đã quất ngựa truy phong, vội vã bỏ trốn, sau khi đã ưu ái tặng cho nàng một dấu ấn tàn đời…Do đó nảy sinh tâm lý sợ hãi tình yêu, thậm chí còn oán hận một cách mãnh liệt đối với người khác giới.

Giống như con chim một lần bị sập bẫy hay bị trúng tên, nhưng may mắn thoát chết, nên bây giờ nhìn đâu cũng thấy nguy hiểm, để rồi lúc nào cũng phải đề cao cảnh giác và sẵn sàng chống đối…

Thí dụ cô gái nọ yêu một chàng trai tha thiết, cả hai đã tính đến chuyện cưới xin. Nhưng đùng một cái, vì lý do không hạp nhau, anh chàng đã nói lời chia tay. Kể từ đó, cô ấy không còn rung cảm với bất kỳ một người đờn ông nào nữa. Chẳng biết thời gian sắp tới, cô ấy có “rung” lại được nữa hay không và khi nào thì “rung”, chứ đợi tới lúc trở thành bà lão rồi mới “rung” được với một ông lão thì tiêu đời cô ấy mất thôi.

Cũng có những người chỉ vì nhìn thấy cảnh đổ vỡ ngay trong chính gia đình của mình, chẳng hạn ông bố đèo bồng bồ nhí, bà mẹ san sẻ tình yêu với kép nhỏ, để rồi tan đàn xẻ gánh, đường ai người ấy đi, cho con cái bơ vơ lạc lõng.

Hay chỉ vì nhìn thấy cha mẹ suốt ngày tất bật với công việc làm ăn, tìm tiền kiếm bạc, sao nhãng bổn phận đối với con cái, khiến cho con cái lún sâu vào đường hư hỏng và gia đình bị nhếch nhác.

Rồi từ đó, họ sợ hôn nhân, họ sợ tình yêu, họ sợ phải đi lập gia đình vì không muốn đi vào vết xe đổ của những vị tiền bối là cha mẹ của mình.

Có những người cho rằng một khi đã lập gia đình, thì phải đối mặt rất nhiều với vấn đề cơm áo gạo tiền, cũng như nước mắm nước muối. Họ không muốn bị ràng buộc vào một cuộc sống nặng nề và phức tạp như vậy, nên đã chọn con đường không kết hôn, sống độc thân, dù có phải trải qua những ngày tháng trống vắng và buồn tênh.

Riêng một  vài cô gái thì lại muốn bắt cá hai tay, vừa muốn có một cuộc sống êm ấm lại vừa muốn có một cuộc sống mộng mơ, nên rốt cuộc vẫn cứ vò võ, đêm đêm nhìn bóng hình mình trên vách, bởi vì hai sự ấy khó mà đi đôi với nhau :

- Hôn nhân lãng mạn thì không ổn định. Còn hôn nhân ổn định thì không lãng mạn.

Sách vở tây phương có một câu nói làm cho gã nhớ mãi. Câu nói ấy như thế này :

- Tương lai của mỗi người tùy thuộc vào vài chọn lựa, đồng ý hay không đồng ý, mà mình nói ra trong lứa tuổi từ mười sáu đến hai mươi.

Chọn lựa cho mình một bậc sống cũng là một chọn lựa cam go, ảnh hưởng sâu đậm tới tương lai hậu vận. Thế nhưng, chúng ta đã thực sự chọn lựa và dấn thân vào bậc sống ấy hay chưa ?

Gã Siêu   gasieu@gmail.com