Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II

Hiến Chế Tín Lý Về Giáo Hội - Lumen Gentium

Bản dịch Việt Ngữ của Giáo Hoàng Học Viện Piô X

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Chương I

Mầu Nhiệm Giáo Hội ^1*

1. Giáo Hội, bí tích trong Ðức Kitô. Ánh sáng muôn dân chính là Chúa Kitô, nên Thánh Công Ðồng đang nhóm họp trong Chúa Thánh Thần hết lòng mong ước soi dẫn mọi người bằng ánh sáng của Chúa phản chiếu trên dung nhan Giáo Hội, bằng việc rao truyền Phúc Âm cho mọi tạo vật (x. Mc 16,15). Vì Giáo Hội ở trong Chúa Kitô như bí tích hoặc dấu chỉ và khí cụ của sự kết hợp mật thiết với Thiên Chúa và của sự hiệp nhất toàn thể nhân loại, nên, dựa trên giáo huấn của các Công Ðồng trước, Giáo Hội muốn làm sáng tỏ bản tính và sứ mệnh phổ quát của mình cho tín hữu và toàn thế giới. Những hoàn cảnh hiện tại làm cho nhiệm vụ của Giáo Hội thêm khẩn thiết hơn, để ngày nay mọi người liên hệ chặt chẽ hơn bởi nhiều ràng buộc xã hội, kỹ thuật, văn hóa, cũng được hiệp nhất trọn vẹn trong Chúa Kitô. ^2*

2. Ý định cứu chuộc phổ quát của Chúa Cha. ^3* Bởi ý định khôn ngoan nhân lành, hoàn toàn tự do và mầu nhiệm, Chúa Cha hằng hữu đã tạo dựng vũ trụ; Ngài đã quyết định nâng loài người lên tham dự đời sống thần linh, và Ngài đã không từ bỏ con người sa ngã trong Adam, nhưng luôn ban sự trợ giúp để họ được cứu rỗi, nhờ Chúa Kitô, Ðấng Cứu Thế, "là hình ảnh Thiên Chúa vô hình, Con đầu lòng của tạo vật" (Col 1,15). Thực vậy, từ muôn thuở tất cả mọi người được tuyển chọn, Chúa Cha "đã biết trước và đã tiền định cho họ trở nên giống hình ảnh Con Chúa, hầu người Con đó được trở nên Trưởng Tử trong nhiều anh em" (Rm 8,29). Thế nên Chúa Cha muốn qui tụ những ai tin kính Chúa Kitô vào trong Giáo Hội. Từ nguyên thủy, Giáo Hội được phác thảo bằng hình bóng, được chuẩn bị kỳ diệu trong lịch sử dân Israel và trong giao ước cũ ¹, được thành lập trong thời cuối cùng, và được biểu hiện lúc Chúa Thánh Thần ngự xuống, rồi đến ngày tận thế sẽ kết thúc trong vinh quang. Bấy giờ, như chúng ta đọc thấy nơi các Giáo Phụ, mọi người công chính từ Adam, "từ Abel công chính đến người được tuyển chọn cuối cùng" ² sẽ được tập họp trong Giáo Hội phổ quát bên Chúa Cha.

3. Sứ mạng và công cuộc của Chúa Con. Thế là Chúa Con được phái đến do Chúa Cha, Ðấng đã tuyển chọn chúng ta nơi Người trước khi tạo dựng vũ trụ và tiền định chúng ta làm dưỡng tử, vì Ngài mong ước cải tạo tất cả trong Chúa Con (x. Eph 1,4-5 và 10). Bởi thế, để chu toàn thánh ý Chúa Cha, Chúa Kitô đã khai nguyên nước trời nơi trần gian, mạc khải cho chúng ta mầu nhiệm của Ngài, và thực hiện việc cứu thế bằng việc vâng phục Chúa Cha. Giáo Hội hoặc nước Chúa Kitô đã hiện diện cách mầu nhiệm, nhờ thần lực Thiên Chúa, phát triển trong thế gian cách hiển nhiên. Sự khai nguyên và phát triển đó được biểu thị bằng máu và nước chảy ra từ cạnh sườn Chúa Giêsu chịu đóng đinh (x. Gio 19,34) và được tiên báo qua lời Chúa nói về cái chết của Người trên thập giá: "Và Ta, khi bị treo lên khỏi đất, Ta sẽ kéo mọi người lên cùng Ta" (Gio 12,32, bản Hy lạp). Mỗi lần hy lễ thánh giá được cử hành trên bàn thờ, nhờ đó "Chúa Kitô, chiên vượt qua của chúng ta chịu hiến tế" (1Cor 5,7), thì công trình cứu chuộc chúng ta được thực hiện. Bí tích Thánh Thể cũng biểu thị và thực hiện sự hiệp nhất các tín hữu, là những kẻ hợp thành một thân thể, trong Chúa Kitô (x. 1Cor 10,17). Mọi người đều được mời gọi kết hiệp cùng Chúa Kitô như vậy. Người là ánh sáng thế gian. Chúng ta phát xuất từ Người, sống nhờ Người và hướng về Người.

4. Việc thánh hóa Giáo Hội của Chúa Thánh Thần. Khi công trình Chúa Cha trao phó cho Chúa Con thực hiện trên trần gian đã hoàn tất (x. Gio 17,4) Chúa Thánh Thần được phái đến trong ngày lễ Hiện Xuống để thánh hóa Giáo Hội mãi mãi, và như thế những ai tin sẽ được tới cùng Chúa Cha qua Chúa Kitô trong một Thần Khí duy nhất (x. Eph 2,18). Chính Ngài là Thánh Thần ban sự sống, là mạch nước vọt lên sự sống vĩnh cửu (x. Gio 4,14; 7,38-39), nhờ Ngài, Chúa Cha hồi sinh những kẻ đã chết vì tội lỗi, đợi đến khi phục sinh thân xác hay chết của họ trong Chúa Kitô (x. Rm 8,10-11). Chúa Thánh Thần ngự trị trong Giáo Hội và trong tâm hồn các tín hữu như ngự giữa đền thờ (x. 1Cor 3,16; 6,19). Trong họ, Ngài cầu nguyện và chứng nhận họ là dưỡng tử (x. Gal 4,6; Rm 8,15-16 và 26). Ngài dẫn đưa Giáo Hội trong hiệp thông và phục vụ. Ngài huấn luyện và dẫn dắt Giáo Hội bằng muôn ơn theo phẩm chức và đoàn sủng, trang điểm Giáo Hội bằng hoa quả của Ngài (x. Eph 4,11-12; 1Cor 12,4; Gal 5,22). Nhờ sức mạnh Phúc Âm, Ngài là tươi trẻ, không ngừng canh tân và dẫn đưa Giáo Hội đến kết hợp hoàn toàn với Phu Quân mình ³. Thực vậy, Chúa Thánh Thần và Hiền Thê nói cùng Chúa Giêsu rằng: "Xin hãy đến" (x. Kh 22,17).

Như thế Giáo Hội phổ quát xuất hiện như "một dân tộc hiệp nhất do sự hiệp nhất giữa Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần" ⁴.

5. Nước Thiên Chúa. ^4* Mầu nhiệm Giáo Hội thánh thiện được biểu lộ trong chính việc thành lập. Thực thế, Chúa Giêsu đã khai sinh Giáo Hội bằng việc rao giảng Phúc Âm rằng Nước Thiên Chúa đã đến như đã hứa trong Thánh Kinh từ ngàn xưa: "Thời gian đã trọn, Nước Thiên Chúa gần đến" (Mc 1,15; x. Mt 4,17). Nước này chiếu sáng trước mặt mọi người qua lời nói, hành động và sự hiện diện của Chúa Kitô. Lời Chúa ví như hạt giống gieo trong ruộng (x. Mc 4,14): ai tin nghe lời Chúa và gia nhập đàn chiên nhỏ của Chúa Kitô (x. Lc 12,32), thì đã đón nhận chính Nước Ngài; rồi tự sức mình, hạt giống nẩy mầm và lớn lên cho đến mùa gặt (x. Mc 4,26-29). Các phép lạ của Chúa Giêsu cũng chứng minh rằng Nước Ngài đã đến thế gian: "Nếu Ta dùng ngón tay Thiên Chúa để trừ ma quỉ, ắt Nước Thiên Chúa đã đến nơi các ngươi rồi" (Lc 11,20; x. Mt 12,28). Nhưng trước tiên, Nước ấy biểu lộ trong chính con người Chúa Kitô, Con Thiên Chúa và Con loài người, Ðấng đã đến "để hầu hạ và hiến mạng sống mình làm giá chuộc thiên hạ" (Mc 10,45).

Vì sau khi chịu chết trên thập giá cho nhân loại, Chúa Giêsu đã phục sinh, nên Người được phong làm Chúa, làm Ðấng Kitô và làm Linh Mục muôn đời (x. CvTđ 2,36; Dth 5,6; 7,17-21); và Người đổ tràn Thánh Thần mà Chúa Cha đã hứa trên các môn đệ Người (x. CvTđ 2,33). Vì thế, với ân huệ của Ðấng sáng lập, và trong khi trung thành tuân giữ các giới răn bác ái, khiêm nhường và từ bỏ, Giáo Hội đã lãnh nhận sứ mệnh rao truyền và thiết lập Nước Chúa Kitô và Nước Thiên Chúa trong mọi dân tộc; Giáo Hội là mầm mống và khai nguyên Nước ấy trên trần gian. Ðang lúc từ từ phát triển, Giáo Hội vẫn khát mong Nước ấy hoàn tất và thiết tha hy vọng, mong ước kết hợp với Vua mình trong vinh quang. ^5*

Chú thích:

1* Hai chương đầu của Hiến chế tín lý về Giáo Hội nhằm trình bày mầu nhiệm Giáo Hội trong ý định cứu rỗi của Thiên Chúa như Thánh Kinh đã mạc khải, trước khi phân tích cơ cấu phẩm trật (ch. III) và tác động siêu nhiên.

Sau khi đã xác định Giáo Hội khai sinh từ Mầu Nhiệm Ba Ngôi, chương I của Hiến Chế tìm hiểu những danh xưng và những hình ảnh khác nhau mà Thánh Kinh xử dụng để chỉ Giáo Hội, đặc biệt nhấn mạnh tới danh xưng của Thánh Phaolô gọi Giáo Hội là "Thân Thể Chúa Kitô" (các số 5-7), nhưng không tuyệt đối theo cách gọi đó. Sau cùng, chương I còn cắt nghĩa thực tại Giáo Hội trong tình trạng cụ thể (số 8).

2* Số 1: Nhập đề

Ðây là phần nhập đề tổng quát, nói lên chiều hướng riêng biệt của Hiến Chế. Công Ðồng quả quyết sứ mệnh cứu rỗi phổ quát của Giáo Hội đã được Chúa Kitô trao phó, qua ý niệm bí tích phổ quát của ơn cứu rỗi. Ở đây, sự cứu rỗi được quan niệm dưới hình thức hợp thông với Ba Ngôi.

3* Các số 2-4: Giáo Hội từ Mầu Nhiệm Chúa Ba Ngôi.

Các số này có sự thống nhất khá chặt chẽ về đề mục và cơ cấu, nói lên hoạt động của Ba Ngôi trong đời sống Giáo Hội. Giáo Hội khai sinh từ ý định tự do của Chúa Cha hằng hữu (số 2), ý định đó được thực hiện qua sứ mệnh của Chúa Con (số 3), và được bổ túc nhờ sự thánh hóa mà Chúa Thánh Thần đem đến (số 4). Như vậy chúng ta thấy rõ Giáo Lý Công Giáo về Giáo Hội được xây dựng trên tín điều căn bản của Kitô giáo. Công Ðồng nói theo kiểu nói của Thánh Kinh chứ không theo kiểu nói thần học. Và không muốn giải quyết vấn đề: phải hiểu những hoạt động của Ba Ngôi như thế nào. Câu sau cùng của số 4 bao gồm chủ đích và nội dung của số đó.

1 Xem T. Cyprianô, Epist. 64,4: PL 3,1017; CSEL (Hartel), III B, trg 720. T. Hilariô Pict., In Mt. 23,6: PL 9,1047. T. Augustinô, nhiều chỗ khác. T. Cyrillô Alex. Glaph. in Gen. 2, 10: PG 69, 110A.

2 T. Gregoriô Cả. Hom. in Evang. 19,1: PL 76,1154 B. Xem T. Augustinô, Serm. 341, 9,11: PL 39,1499t. T. Gio. Damascenô, Adv. Iconoct. 11: PG 96,1357.

3 Xem T. Ireneô, Adv. Haer. III, 24, 1: PG 7, 966 B; Harvey 2, 131; x. b. Sagnard, Sources Chr., trg 398.

4 T. Cyprianô, De Orat. Dom. 23 : PL 4, 553: Hartel, III A, trg 285. T. Augustinô, Serm. 71, 20, 33: PL 38, 463t. T. Gioan Damascenô, Adv. Iconocl. 12: PG 96, 1358 D.

4* Các số 5-7: Giáo Hội trong lịch sử cứu rỗi.

Các số này trình bày sự hiện diện và hoạt động siêu nhiên của Thiên Chúa qua Giáo Hội trong công cuộc cứu độ. Công Ðồng muốn giải thích ý định cứu rỗi của Ba Ngôi thực hiện qua Giáo Hội (các số 2-4) tiến triển như thế nào trong lịch sử cứu rỗi. Việc đó phải nhờ vào sự phân tích tỉ mỉ những cách diễn tả của mạc khải Thánh Kinh. Như thế trong số 5, Công Ðồng nói về Giáo Hội như một Nước Thiên Chúa ở trần gian; số 6 trình bày những hình ảnh và những hình bóng khác nhau mà Thánh Kinh xử dụng để mô tả Giáo Hội như là việc của Thiên Chúa; và sau cùng, trong số 7, Công Ðồng giải thích sâu xa hơn về Giáo Hội là Thân Thể Chúa Kitô, theo sát với giáo lý của Thánh Phaolô.

5* Số 5: Giáo Hội là Nước Chúa.

Nước phải hiểu theo nghĩa Thánh Kinh chứ không chỉ nguyên nghĩa xã hội, tức là phải hiểu như là một hành động cai trị (chính sự thống trị) hơn là sự nới rộng đất đai (hiệu quả của hành động thống trị). Trong viễn tượng ấy, Công Ðồng quả quyết có hai sự kiện tạo nên Giáo Hội, tức là Nước Thiên Chúa: hoạt động của Chúa Kitô trước Phục Sinh trong đó Nước Thiên Chúa (theo ý nghĩa đã giải thích) đã được biểu lộ, và việc Chúa thiết lập qua Mầu Nhiệm Phục Sinh. Như thế, ngay cả những yếu tố giúp Nước Thiên Chúa thực hiện cũng đã được phác họa:

a/ Yếu tố siêu nhiên: Là những hồng ân mà Vị Sáng Lập Giáo Hội ban cho (tổng kết: là ơn trọng đại của Chúa Thánh Thần);

b/ Yếu tố luân lý: Chấp nhận những đòi hỏi tinh thần về việc Chúa thống trị trên con người, một cách tự do và toàn vẹn;

c/ Yếu tố thừa sai: Giáo Hội lãnh nhận từ Ðấng Sáng Lập sứ mệnh loan báo và tạo lập sự thống trị này của Thiên Chúa trên mọi người;

d/ Yếu tố cánh chung: Việc thống trị ấy còn bất toàn trên trần gian, bởi vậy khuynh hướng cánh chung của toàn thể Giáo Hội hướng tới một Nước hoàn hảo phải được thực hiện trong thời sau hết (x. số 48c).

5 Xem Origenê, In Mat 16,21: PG 13, 1443 C. Tertullianô, Adv. Marc. 3,7: PL 2, 357 C; CSEL 47,3 trg 380. Về tài liệu phụng vụ, xem Sacramentarium Gregorianum: PL 78,160 B. Hoặc C. Mohlberg, Liber Sacramentorum Romanae Ecclesiae, Roma, 1960, trg 111, XC: "Thiên Chúa không bị ràng buộc đã ban cho ngươi nơi cư ngụ vĩnh cửu của các thánh...". Ca ngợi Urbs Jerusalem beata trong sách kinh nhật tụng đan viện, và Coelestis urbs Jerusalem trong sách kinh nhật tụng Roma.

còn tiếp

II. Con Người

A. Phẩm Giá, Sự Tự Do và Tính Xã Hội ( số 39 – 65) (tiếp theo)

16. Thế nào là tự do đích thực?

Chúa Giêsu đã phán: “Sự thật sẽ giải thoát các con” (Jn 8: 32). Như vậy, điều kiện tiên quyết để có sự tự do đích thực là con người phải gắn liền với sự thật. Vì chỉ trong sự thật thì sự tự do mới được viên mãn. Đồng thời, để có thể tiếp cận được sự thật, con người cần phải tránh mọi kiểu tự do hão huyền, giả tạo. Vì những kiểu tự do giả tạo này sẽ không dẫn ta vào sự thật về con người và về thế giới. (cf. Redemptor Hominis, # 12)

17. Không có tự do đích thực thì phẩm giá của con người có được tôn trọng không?

Thưa không. Trong thế giới ngày nay, con người dễ dàng lẫn lộn giữa sự tự do đích thực và tự do phóng túng. Nhân danh sự tự do, có nhiều người hành động một cách không có ý thức về luân lý, tức là coi thường phẩm giá con người. Vậy khi chúng ta không có tự do đích thực, nghĩa là chúng ta không sống trong sự thật, thì phẩm giá con người cũng không được tôn trọng.  

18. Con người có mang tính xã hội không?

Thiên Chúa là Cha, theo ý định yêu thương của Ngài,  đã tạo dựng loài người trong một gia đình nhân loại, vì thế con người nên cư xử với nhau theo tình anh em. Tính xã hội nơi con người được minh chứng cụ thể rằng: sự phát triển của mỗi cá nhân gắn liền với sự phát triển của xã hội; điều này luôn luôn hổ tương cho nhau. Thực tế cho thấy, mục đích ban đầu của các thể chế xã hội là nhằm phục vụ con người, và đây cũng là bản chất của xã hội loài người. Chính vì thế, xã hội tính nơi con người không phải là một đặc tính được thêm vào cho con người, nhưng là xuyên qua quá trình làm việc, trao đổi, đối thoại con người phát triển mọi khả năng của mình để cùng giúp nhau đi tới vận mệnh chung của mình. 

19. Nguyên nhân nào làm cho con người đánh mất tính xã hội để rơi vào chủ nghĩa cá nhân?

Ngày nay, nhiều cá nhân thường bị bóp nghẹt giữa hai cực: Nhà nước và thị trường. Sự hiện hữu của mỗi cá nhân như là những công cụ để sản xuất và tiêu thụ, hoặc như là đối tượng cho việc quản lý của nhà nước. Vì thế, nhiều người dễ dàng đánh mất sự thật rằng: mục đích đời sống xã hội không phải là nhà nước hay thị trường, nhưng tự bản chất, đời sống xã hội mang một giá trị độc đáo mà nhà nước và thị trường phải phục vụ cho giá trị ấy. Chính sự lầm lẫn nghiêm trọng này, con người mất khả năng nhận thức về sự liên đới trong cộng đồng nhân loại, dẫn đến hậu quả là đề cao chủ nghĩa cá nhân thay vì xã hội tính nơi mỗi người. 

20. HTXH đề cập đến trách nhiệm xây dựng xã hội của mỗi cá nhân như thế nào?

Mỗi một cá nhân là thành viên của gia đình nhân lọai. Tất cả mọi người đều được mời gọi đóng góp vào sự phát triển của nhân loại. Tất cả các nền văn mimh được sinh ra, phát triển và chết đi, nhưng loài người luôn phát triển theo dòng lịch sử. Mỗi chúng ta đều được thừa hưởng những di sản của tổ tiên và tiếp tục được hưởng những thành quả của xã hội đương đại. Ví lý do này, mỗi người phải có bổn phận xây dựng xã hội không phải chỉ vì cho chúng ta hôm nay, mà còn phải có trách nhiệm để lại những giá trị quí báu cho thế hệ mai sau.

Huynhquảng

NHƯ LỜI CẦU KINH - ANTHONY DE MELLO 

Hương Vĩnh chuyển ngữ

1.- LỜI CẦU KINH CỦA CON ẾCH   

Một đêm kia khi thầy Bruno đang cầu nguyện, thầy bị quấy rầy bởi tiếng ộp ộp của một con ễnh ương. Mọi cố gắng của thầy để phớt lờ âm thanh đó đều vô hiệu nên từ cửa sổ, thầy la lớn: "Im đi!  Ta đang cầu nguyện!" 

Vì thầy Bruno là một vị thánh nên lệnh của thầy được tuân hành ngay. Mọi sinh vật đều im hơi lặng tiếng, nhằm tạo sự thinh lặng thuận lợi cho việc cầu nguyện của thầy.

Nhưng giờ đây một âm thanh khác xâm nhập vào việc thờ phượng của thầy Bruno – một tiếng nói từ bên trong nói rằng: "Có thể Chúa cũng ưa thích tiếng ộp ộp của con ếch đó như tiếng hát những bài Thánh Vịnh vậy.” Thầy Bruno đáp lại với vẻ khinh miệt: " Tiếng ồp ộp của một con ếch có gì mà làm Chúa nghe lọt tai?"  Nhưng tiếng nói đó không chịu từ bỏ: "Con có nghĩ tại sao Chúa đã tạo nên âm thanh không?" 

Thầy Bruno quyết định khám phá cho biết tại sao. Thầy ngả người ra ngoài cửa sổ và ra lệnh: "Hát lên đi!" Tiếng ộp ộp đều đặn của con ễng ương tràn lan không trung cùng với sự phụ hoạ buồn cười của mọi con ếch ở xung quanh đó. Và khi thầy Bruno chú trọng vào âm thanh thì những giọng kêu của chúng không còn làm thầy chói tai nữa, bởi vì thầy khám phá ra rằng nếu thầy không còn kháng cự chúng nữa thì chúng thực sự đang làm phong phú hóa sự tĩnh mịch của đêm trường. 

Nhờ sự khám phá đó, con tim thầy Bruno đã hòa nhịp với vũ trụ và lần đầu tiên trong đời, thầy mới hiểu cầu nguyện nghĩa là gì.

2.- THẦY GIÁO TRƯỞNG DO THÁI NHẢY MÚA  

Một câu chuyện trong sách Ha-si đim (Hasidim)

Những người Do Thái ở một tỉnh nhỏ bên nước Nga rất nóng lòng chờ đợi thầy giáo trưởng tới. Đó sẽ là một biến cố hiếm hoi nên họ đã để nhiều thời giờ chuẩn bị những câu hỏi mà họ sẽ đặt ra cho con người thánh thiện đó. 

Cuối cùng khi thầy giáo trưởng đến và họ gặp thầy ở tòa thị chính, thầy có thể cảm nhận bầu khí căng thẳng khi mọi người sẵn sàng lắng nghe những câu trả lời mà thầy để dành cho họ.  

Trước hết, thầy không nói gì; thầy chỉ nhìn chằm chằm vào đôi mắt họ và ngậm miệng ngân nga một giai điệu lặp đi lặp lại. Rồi mọi người bắt đầu ngậm miệng ngân nga theo. Thầy bắt đầu hát và họ hát theo thầy. Thầy lắc lư và nhảy múa khoan thai, với những bước chân có chừng mực. Toàn thể giáo đoàn bước theo thầy như vậy.  

Chẳng bao lâu, họ dồn hết tâm trí vào cuộc nhảy múa cho đến nỗi họ bị cuốn hút vào những động tác mà quên đi những gì khác ở trên mặt đất. Vì vậy mỗi người thuộc đám đông đó làm thành một tổng thể được chữa lành khỏi sự rạn nứt từ bên trong đã cầm giữ chúng ta xa rời Chân Lý. 

Cũng phải mất gần một tiếng đồng hồ trước khi cuộc khiêu vũ chậm lại để rồi chấm dứt.  Với sự căng thẳng được gỡ khỏi nội tâm con người, ai nấy ngồi xuống trong sự an bình thinh lặng tràn lan căn phòng. Rồi vị giáo trưởng nói những lời duy nhất tối hôm đó: "Tôi tin chắc tôi đã trả lời các câu hỏi của quý vị rồi". 

Người ta hỏi một vị tu sĩ Hồi giáo tại sao ông ta thờ phượng Chúa bằng cách nhảy múa. Ông trả lời: "Vì thờ phượng Chúa có nghĩa là chết cho chính mình; sự nhảy múa giết chết cái tôi. Khi cái tôi chết, mọi vấn nạn chết theo với nó. Nơi nào vắng bóng cái tôi, ở đó có Tình Thương, ở đó có Thiên Chúa".

(Lm JB. Trần Đức Huyên)

 I

Tôi đã thấy khu vườn cây xanh biếc!

Vườn ô-liu, đầy hoa trái xum xuê

Kìa đàn chim trong nắng lụa tràn trề

Làn gió thoảng hiu hiu mừng Xuân mới!

Tôi cũng nghe những hồi chuông vang dội

Thúc giục tôi nâng thần trí lên cao

Hồn lâng lâng, say đắm để tôi vào

chiêm ngưỡng Chúa đấng toàn năng cao cả!

Tôi ngồi đây, vườn ô-liu thanh nhã

Tôi lặng thinh để thần trí bay xa

Con người tôi nhẹ hẫng, bước chân ngà

Đang nếm thử trái ô-liu huyền diệu!

Cái ngã tôi đã trở về cực tiểu

Chỉ còn duy... đầy ắp  một linh hồn

Những  gió lành, ân sủng, nước mưa tuôn

Tôi no đủ, hồn tôi đầy sung mãn!

Vẫn lặng yên, không dám chi khinh động

Bởi phút này rất trân quí, hiếm hoi

Tôi ngồi đây, như nhắp chén men  say

Say, mê đắm lời Phúc Âm của Chúa!

Tôi còn vào vườn Ô-liu, đất Hứa

Nơi  tôi gặp một Đấng mãi thương tôi

Dù đã quen, tôi cảm  thấy bồi hồi

Khu vườn xanh, tôi vẫn ngồi suy tưởng!

22-2-2008

Bút Xuân TRẦN ĐÌNH NGỌC
 

Trong bài trước , nhân câu hỏi của một độc giả, tôi đã có dịp nói về vấn đề đồng tế (concelebration) của các linh mục. Tôi đã nói rõ là không có giáo lý, giáo luật hay luật phụng vụ nào cấm việc này. Có chăng chỉ có giáo luật cấm linh mục Công giáo “đồng tế với các thừa tác viên của các giáo hội hay giáo đoàn không hiệp thông trọn vẹn với Giáo Hội Công Giáo” mà thôi ( x. giáo luật số 908).

Trong bài trước, tôi đã nói đến việc giới hạn  hay cấm linh mục đồng tế trong các dịp lễ tang hay lễ cưới ở một số nơi,  nhưng luật cấm này đã không được áp dụng công minh, đồng đều ở địa phương nào đó,  khiến có sự ta thán, bất mãn của cả giáo dân và linh mục.

Hôm nay, xin được nói riêng về tình trạng đồng tế ở nhiều nơi bên ngoài ViệtNam, cụ thể là ở Mỹ này.

I-    Vấn đề linh mục đồng tế ở Mỹ:

Nói chung, ở Mỹ , không có nơi nào cấm hay giới hạn việc đồng tế của linh mục trong các dịp hôn phối, kỷ niệm thành hôn, tang lễ hay lể giỗ cả. Nhưng phải nói là chỉ có trong các cộng đoàn hay giáo xứ ViệtNam ở Mỹ mới có “hiện tượng đồng tế” đông đảo trong các dịp nói trên mà thôi. Ở các giáo xứ Mỹ, Mễ, thì  rất ít có linh mục đồng tế trong những dịp này. Ngay cả khi có một linh mục Mỹ, Mễ qua đời thì may lắm mới có được từ 25-40 linh mục đồng tế trên tổng số 500, 600 linh mục trong giáo phận ! Tôi chưa bao giờ thấy có đến 100 linh mục Mỹ đồng tế trong lể an táng  của một linh mục qua đời cả. Ngược lại, lễ tang hay lễ cưới của giáo dân ViệtNam thì đôi khi có trên 20 linh mục đồng tế là thường, ít ra cũng có 4, hay 5 linh mục đồng tế.

Thông thường thì  ỡ các nơi có đông người Công giáo ViệtNam như California, Houston, Dallas, New Orleans …. các linh mục đến đồng tế vì quen biết ít nhiều hay là thân thích họ hàng với các chủ hôn hay tang gia. Nhưng cũng có  trường hợp linh mục đến đồng tế vì được người khác mời hộ cho đông chứ không hẳn vì quen biết hay có liên hệ gì với gia đính có hôn lễ hoặc tang lễ. Vì thế mà trong giới linh mục ở một vài nơi,  đã có cụm từ “ đi sô” (show) để chỉ tình trạng các linh mục chậy từ nhà thờ này sang nhà thờ kia để đồng tế ít là 2 lễ cuối tuần !, giống như nghệ sĩ “ đi show”  vậy đó !

Đây là thực trạng đáng phàn nàn vì có sự lạm dụng hay dễ dãi không cần thiết về việc đồng tế để chiều thị hiếu của những người  muốn được vinh dự với cộng  doàn, giáo xứ địa phương khi  có lễ cưới hay lễ tang của gia đình họ. Nhưng điều này lại trái với giáo luật số 905, triệt 1, cấm linh mục  cử hành hay đồng tế nhiều lần trong một ngày, khi không có lý do chính đáng được phép làm. Hơn thế nữa, đồng tế quá dễ dãi như vậy  cũng gây phân bì hay không vui  cho những gia đình không quen biết nhiều cha hay mời thêm được nhiều linh mục đến đồng tế khi gia đình họ có việc vui, buồn.

Như vậy, linh mục cũng cần giới hạn việc đồng tế khi thực sự không phải là nhu cầu cần thiết.  Một khía cạnh không được đẹp mắt là người ta thường tặng “phong bì” cho các cha chủ tế và đồng tế ngay sau thánh lễ, trước mặt giáo dân đang rời nhà thờ sau thánh lễ. Theo thiển ý, đáng lẽ phải nói cho giáo dân biết là không nên làm việc này, vì linh mục đến đồng tế là vì thân tình  với các gia chủ có việc vui buồn chứ không phải đến  để nhận “phong bì”. Vả lại, làm như vậy khiến người ta có cảm tưởng là “trả công” đi đồng tế cho các linh mục.

Nhưng điều quan trọng hơn hết cần nói cho mọi người biết một lần nữa là: ơn Chúa ban cho đôi tân hôn hay cho linh hồn người quá cố hoàn toàn không lệ thuộc vào việc có nhiều hay ít linh mục dâng lễ trong những hoàn cảnh này. Càng không liên hệ gì đến số tiền gia chủ chi ra để trả hay tặng  cho các cha chủ tế và đồng tế trong các lễ cưới và lễ tang. Nghĩa là Chúa không căn cứ vào số linh mục hiệp dâng thánh lễ  và số tiền dâng cúng để ban ơn nhiều hay ít cho đôi tân hôn hoặc thưởng hay tha phạt một linh hồn mới ly trần. Chúa ban ơn vì lòng nhân hậu vô biên và công bằng tuyệt đối của Ngài, và vì công nghiệp cứu chuộc vô giá của Chúa Kitô cộng với thiện chí cộng tác của con người trong cuộc sống ở đời này

Nói khác đi, nếu không có cộng nghiệp cứu chuộc của Chúa Kitô thì không ai có thể được cứu rỗi. Nhưng nếu con người không cộng tác với ơn cứu chuộc này bằng quyết tâm yêu mến Chúa và sống theo đường lối của Ngài, thì Chúa cũng không thể cứu ai được. Vậy nếu ai ỷ lại vào công nghiệp cứu chuộc của Chúa Kitô để không làm gì hết , hoặc tệ hại hơn nữa, là sống ngược lại với Tin Mừng Cứu Độ  và khước từ tình thương của Thiên Chúa cho đến phút chót của đời mình, thì Chúa không thể cứu người đó được; cho dù sau khi chết có được hàng trăm linh mục đồng tế, và đã xin nhiều “lễ đời đời” hay “ mua hậu” với số tiền rất lớn của các nơi buôn thần bán thánh, thì cũng vô ích mà thôi. Chắc chắn như vậy.  Ngược lại, nếu một người đã thực tâm yêu mến Chúa và sống theo đường lối của Ngài, thì dù sau khi chết, không được linh mục nào đến đồng tế, và thậm chí xác còn không được mang vào trong nhà thờ như đã xảy ra ở nơi nào đó,  thì cũng không thiệt thòi gì trước mặt Chúa khi Người công minh phán xét.

Vậy đừng ai lầm tưởng rằng hễ có nhiều cha đồng tế,  nhất là được hồng y, giám mục chủ tế  và chi ra nhiều tiền cho nhà thờ thì bảo đảm phần rỗi hơn là không có cha nào dâng lễ và không dâng cúng đồng nào cho ai.

Thật ra, đây chỉ là vinh dự trần thế mà thôi chứ không hề là bảo đảm gì về  lợi ích thiêng liêng trước mặt Chúa cho ai sau khi lìa đời.

Tóm lại, cần sống đẹp lòng Chúa bây giờ thì đó mới là bảo đảm chắc chắn cho phần rỗi mai sau. Xin dâng nhiều lễ , cầu nguyện và làm việc lành chỉ có ích cho những linh hồn đã ra đi trong ơn nghĩa Chúa nhưng còn  chưa lành sạch đủ để  vào Nước Trời  hưởng Thánh Nhan Ngài  mà thôi. 

II-     Bổng lễ (mass stipends)

Vấn đề này tôi đã giải thích nhiều lần. Nhưng vì còn có người vẫn thắc mặc nên tôi xin nói lại một lần nữa.

Bổng lễ là số tiền tượng trưng linh mục được hưởng khi dâng một thánh lễ cầu nguyện theo ý người xin. Số tiền này do Tòa giám mục địa phương ấn định. Thí dụ ở Houston là 5 dollars cho mỗi thánh lễ. Như vậy, linh mục không được phép đòi hơn số tiền qui định này để dâng lễ cầu cho ai ( x. giáo luật số  952, triệt 1).

Nhưng nếu người xin lễ tự ý dâng số tiền lớn hơn thì linh mục được phép nhận  mà không có lỗi gì. Mặt khác,  nếu người xin lễ, vì nghèo túng, không có khả năng trả số tiền qui định đó thì linh mục cũng được khuyên nên dâng thánh lễ dù không có bổng lễ. ( giáo luật số 945, triệt 2).

Điều quan trọng cần hiểu là ơn Chúa ban qua thánh lễ không dính dáng gì đến số tiền to, nhỏ của người xin trả cho linh mục.  Ơn thánh của Chúa thì hoàn toàn vô giá (invaluable), nghĩa là không thể mua được bằng tiền bạc hay của cải vật chất. Tiền xin lễ theo qui định của giáo quyền chỉ có giá trị đãi ngộ cho linh mục dâng lễ theo tinh thần “ người lo cho các thánh vụ thì được hưởng lộc Đền Thờ, và kẻ phục vụ bàn thờ thì cũng được chia phần của bàn thờ..” như Thánh Phaolô đã dạy ( x. 1 Cor 9:13)

Do đó, sẽ mắc tội mại thánh ( buôn thần bán thánh) (simonia) nếu ai muốn dùng tiền của để mua ơn Chúa, hoặc đòi tiền để ban một bí tích hay gây cho người ta lầm tưởng rằng xin lễ với bổng lễ to thì được nhiều ơn ích thiêng liêng hơn lễ với bổng lễ nhỏ;  tất cả đều là những hình thức buôn thần bán thánh  bị nghiêm cấm trong Giáo Hội . (giáo luật số 947; 1380)

Sau hết, cũng liên quan đến bỗng lễ , linh mục không được phép gom tất cả ý lễ nhận được để hưởng trọn trong một thánh lễ. Ngược lại, phải dâng đủ lễ cho mỗi ý lễ, nghĩa là người ta xin bao nhiêu lễ thì linh mục phải làm đủ số ý lễ đó, dù bổng lễ là to hay nhỏ ( x. giáo luật số  948).

Mặt khác,  dù dâng nhiều thánh lễ trong một ngày, linh mục  cũng chỉ được hưởng một bỗng lễ mà thôi, ( trừ dịp lễ Giáng Sinh). Các bỗng lễ còn lại phải được chuyển về Tòa giám mục để phân phối cho mục đích khác. (giáo luật số 951).  Nếu có nhiều ý lễ nhận được trong một thánh lễ, thì muốn hưởng hết bổng lễ, linh mục phải làm bù lại vào các ngày khác cho đủ  ý lễ của người xin. Nhưng linh muc không được phép nhận nhiều ý lễ có bổng lễ đến mức không thể làm hết được trong vòng một năm. ( x. giáo luật số 953).

Đó là tất cả những điều cần thiết tôi phải nói lại một lần nữa về vấn đề đồng tế, và bổng lễ theo giáo luật. Ước mong những giải thích này thỏa mãn đưiợc mọi thắc mắc liên hệ.

Lm Phanxicô xaviê Ngô Tôn Huấn

“Xuân Thi, con kéo quần lên. Con sẽ vấp té ngay bây giờ. Đi lên lầu ngủ đi”. Bà mẹ quay sang khách của bà và nói: “Tôi mua những bộ đồ ngủ bán hạ giá ngày hôm qua. Bộ đồ nầy rộng đối với nó, nhưng biết con trẻ thích cái gì mới. Nó chỉ muốn mặc bây giờ.Tôi muốn nó mặc cho cả sang năm nữa. Nó lớn lên là vừa”. Bây giờ mọi người đang nhìn cô bé đang đứng trên cầu thang mỉm cười cách vui vẻ với mọi người. Cô liếc nhìn xuống chân, đang bị phủ kín bỡi hai ống quần quá dài và rồi lại liếc lên nhìn mọi người mỉm cười hạnh phúc. Bà mẹ lại ra lệnh: “Xuân Thi, con kéo quần lên để vấp té đó. Đi lên lầu đi con”. Cô bé chậm rải xoay chiếc quần và từ từ kéo nó lên, đoạn quay lại nhìn mọi người. Bà mẹ quay lưng về phía nó. Nó đứng lại một lúc lắng nghe người lớn nói chuyện. Bà mẹ quan sát cái nhìn của người khách, quay lại và nói: “Xuân Thi, coi chừng té đó. Kéo quần lên và đi lên lầu! Anh ơi, xuống bế con lên”. Cô bé quay lại và bò nhanh lên lầu, vừa đến đỉnh cầu thang thì ba nó đến. 

Biết bao nhiêu lần chúng ta thấy nguy hiểm vây quanh con cái chúng ta và chúng ta cảnh cáo chúng ý tứ. Nếu chúng lắng nghe chúng ta, chúng sẽ cảm thấy sợ hãi không dám hành động. Bà mẹ nói quá nhiều. Bà dùng ngôn từ, sự sợ sệt để đe dọa. 

Cô bé biết cách điều khiển những ống chân của chiếc quần dài. Cử động của cô bé cho thấy sự nhuần nhuyễn, không để ý đến nguy hiểm liên quan. Cô bé có bộ đồ ngủ và mẹ nó dưới sự điều khiển của nó. Nó cảm thấy thích thú có mẹ nó tỏ ra quan tâm nhiều đến nó. Nó biết rằng lẽ ra nó đã lên giường ngủ, nhưng lợi dụng cơ hội để lôi kéo sự chú ý của mẹ nó khỏi người khách để chú ý đến nó. Tình thế càng đầy gian truân thử thách, chiến thăùng càng lớùn lao. Và mẹ nó đã làm đúng như nó nghĩ. 

Nhiều lúc, lẽ ra bố mẹ tốt hơn không nên nói gì cả. Có những bố mẹ đã làm thử lần đầu và cảm thấy những cố gắng đó quả thật có kết quả lớn. Họ cảm thấy có áp lực lớn lao phải làm một cái gì trước tình trạng đó. Nhưng không lâu, họ khám phá ra rằng sự yên lặng của họ làm giảm đi sự căng thẳng của tình thế và thường giữ gia đình có được sự hài hòa. Tuy nhiên, có một số bà mẹ thường hay quát to và hàm răng nghiến lại. 

Bà mẹ không nên nói nhiều với cô bé về bộ đồ ngủ. Điều bà nên làm là cho cô bé sự chọn lựa hoặc tự đi vào giường hoặc được bế vào giường. 

Vào một ngày chủ nhật, cậu bé Văn Nghi 5 tuổi đứng trong góc của lớp học khóc. Bà mẹ dỗ và năn nỉ nó nín: “Nếu con không nín, mẹ sẽ bỏ con ở đây và mẹ đi”. Thằng bé càng khóc to hơn. “Bây giờ thi mẹ thật sự đi”. Thằng bé thét và di chuyển dần dần về phía cữa theo sau mẹ nó. Bà ra khỏi cữa và quay trở lại trong khi cậu bé gào thét. “Văn Nghi, con phải ở đây và im ngay tức khắc”. Cô giáo bước vào. “Chị ơi, tại sao chị không tiếp tục đi làm công việc của chị? Cậu bé sẽ không sao!” “Tôi sợ nó rời khỏi đây. Chúng tôi vừa có chút lộn xộn trước khi rời khỏi nhà”. “Tôi bảo đảm cậu bé sẽ nhập cuộc với chúng tôi khi nó sẵn sàng. Chúng tôi rất vui mừng Văn Nghi cùng làm việc với chúng tôi, phải không Văn Nghi? Hãy nhớ chúng ta là bạn”. Bà mẹ rời đi và cậu bé cũng ngưng khóc, nhưng vẫn còn ở trong góc một chặp. Cô giáo đi vào lớp. Sau đó cậu bé cũng nhập bọn. 

Đối diện với một đứa bé khóc la, muốn làm loạn, bà mẹ cảm thấy bất lực và cố gắng áp lực con mình khuất phục bằøng lời nói và cuối cùng đe dọa là điều mà chính bà không có ý thi hành chút nào. Bà chỉ muốn làm cho nó ngưng khóc thay vì giải thoát chính mình khỏi áp lực của nó. Khóc thường được gọi là “thủy lực”. 

Cậu bé Vĩnh Phúc leo lên những chiếc xe đẩy đồ ăn trong siêu thị và rồi lại lên ngồi trên trục quay ở lối đi vào. “Vĩnh Phúc, xuống ngay nếu không con sẽ bị thương”. Cậu bé không chịu nghe mẹ và còn dùng đầu gối đu đưa vào thành sắùt. “Con ơi, xuống ngay trước khi con bị thương tổn”. Bà mẹ kéo chiếc xe ra khỏi hàng. Cậu bé đứng lên và chận bít lối đi, không cho một người nào vào được. Bà mẹ gọi: “Vĩnh Phúc, con tránh lối để người ta đi qua”. Cậu bé nhường lối nhưng lại leo lên những chiếc xe khác. “Con ơi, đi mau”, bà mẹ tiến bước về phía trước mà không có nó. Cậu bé tiếp tục chơi ở đó cho tới khi bà mẹ mua đồ xong và đi theo nó để nói với nó rằng bà chuẩn bị đi về nhà.

Biết bao nhiêu lần bố mẹ cảm thấy lời nói có hiệu lực trừng phạt. Khi đứa trẻ không chịu đáp lời, bố mẹ thường xếp đặt chiến thuật rút lui, bỏ đứa trẻ thành kẻ chiến thắng, không giáo dục, không cưỡng chế, không ràng buộc, nghĩa là không còn muốn làm gì nữa để giáo dục nó trong vấn đề cộng tác. Bố mẹ ý thức cách lờ mờ về vấn đề giáo dục nầy và chờ dịp khác cố gắng gấp đôi để dạy đứa trẻ bằng cách lý luận với nó, và rồi kết quả cũng chỉ như vậy thôi. 

Để đưa chúng ta ra khỏi khó khăn đó, chúng ta phải học dùng hành động thay cho lời nói. Chúng ta phải chấp nhận câu nầy: Trong lúc xung đột, hãy im lặng và hành động. 

Cậu bé Vĩnh Phúc là “mẹ điếc”. Với một đứa trẻ như vậy, bà mẹ nên giữ im lặng và hành động. Trái lại, ở đây bà hy vọng nó cộng tác với sự đe dọa về nguy hiểm. Cậu bé biết rõ hơn. Nó hoàn toàn ý thức về điều mà thân thể nó có thể làm và rất ít nguy hiểm liên quan. Rất ít trẻ bị thương khi leo lên những chiếc xe đẩy hay trục quay trong siêu thị. 

Khi bà mẹ thấy rằng lời nói của bà không có ấn tượng nào, bà rút lui, bỏ cậu bé thành kẻ chiến thắng, không kiềm chế được. Nhưng sau cùng bà đến nói với nó rằng bà đi về để nó không bị bỏ lại trong tình thế lạc lõng bơ vơ. Cậu bé có bà mẹ được huấn luyện để lo cho điều nó muốn hơn là bà có cậu bé được huấn luyện cho hành vi thích hợp.

 Lm. Lê văn Quảng. Tiến sĩ Tâm lý

Tác phẩm: Cầu Nguyện Cá Nhân: Bí quyết tình yêu và vui sống 

Lm. Micae-Phaolô Trần Minh Huy, pss.

Phần thứ hai 

Đối thoại với Chúa thế nào? 

b  ả y 

Vâng, con đồng ý

Sau Chúa Kitô, chỉ có Mẹ Maria là người thực hiện sự đồng ý trọn vẹn: “xin ý Chúa được thể hiện.’’ Chúng ta dõi bước theo Mẹ, ước ao bắt chước lời ‘xin vâng’ của Mẹ mỗi ngày một hoàn bị hơn.

“Con muốn thánh ý Chúa.’’ 

Chắc bạn đã nhận thấy rằng biết bao lần bạn khó hoà hợp thời giờ cầu nguyện với phần còn lại của cuộc sống bạn. Đó là dấu hiệu sự bất đồng sâu xa với Chúa, với chính bạn và với người khác. Do tội lỗi, tất cả chúng ta đều phải trải qua sự mâu thuẫn giữa những gì chúng ta nói và những gì chúng ta làm. Chúa Giêsu đã cho ta một thí dụ rất đơn giản: 

“Một người kia có hai bạn trai. Ông đến nói với người con thứ nhất: ‘Nầy con, hôm nay con hãy đi làm vườn nho cho cha.’ Nó đáp: ‘Con không đi.’ Nhưng sau đó nó hối hận nên lại đi. Ông đến gặp người con thứ hai và cũng bảo như vậy. Nó đáp: “Vâng, con đi.’ Nhưng rồi nó lại không đi. Vậy trong hai người con đó, ai đã thi hành ý muốn của người cha?’ Họ trả lời: ‘Người thứ nhất.’ (Mt.21: 28-31). 

Nơi khác, Chúa Giêsu còn quả quyết hơn: “Không phải chỉ nói với Ta ‘Lạy Chúa, lạy Chúa’ là vào được Nước Trời đâu, nhưng phải thực hiện ý của Cha Ta ở trên trời’’ (Mt.7:21). Vì thế, bạn phải biết tự chất vấn: “Lời cầu nguyện của tôi có phù hợp với thánh ý Chúa và nối liền với cuộc sống thực của tôi không?’’ Rất nhiều người dành thời giờ cầu nguyện, nhưng lời cầu nguyện ấy chẳng làm thay đổi gì trong cuộc sống của họ cả. Lại có những người cho rằng không được pha trộn các thứ trong cuộc sống, họ xây tường ngăn cách lời cầu nguyện và cuộc sống của họ. Chớ gì họ nhanh chóng triệt hạ bức tường đó đi! 

Lý tưởng là sống lời cầu nguyện và cầu nguyện bằng chính cuộc sống của mình. Có nhiều người thú nhận rằng họ đã không làm những gì họ phải làm và có thể làm. Đó là phản ánh một nền văn hóa cổ vũ việc buông trôi. Bạn đừng để sự dễ dãi đó xâm lấn tâm hồn bạn. Bạn hãy không ngừng thức tỉnh hành động trên bản thân bạn và để Thiên Chúa hành động trong bạn. Bạn phải tập nói ‘tôi muốn’ cách cương quyết. Đó là cuộc chinh phục đầu tiên để thành công: từ do dự đến ý chí cương quyết, từ rụt rè đến bạo dạn, từ mềm yếu đến tự chủ. Cuộc chinh phục thứ hai là hòa hợp ý bạn với ý Chúa, đến đỗi có thể thẳng thắn nói rằng: “Con muốn Thánh ý  Chúa.’’

 Cuộc đời bạn trong ánh sáng

Để giúp bạn nối liền lời cầu nguyện với cuộc sống, tôi đề nghị bạn sử dụng những phút cuối buổi suy niệm. Như người chơi đàn so giây xem âm thanh có chuẩn không, bạn hãy xem xét cuộc sống bạn dưới ánh sáng Thánh ý Chúa. Khi xin ơn Chúa giúp đỡ và lấy ít ra một quyết định, bạn sẽ hòa hợp ý bạn với ý Chúa.  

Phương pháp tôi khuyên bạn là ‘’kiểm tra hiện diện’’, nghĩa là xem xét mọi khía cạnh đời bạn trên căn bản sự hiện diện của Chúa. Mục tiêu của cuộc kiểm tra nầy nhằm đặt bạn trong cuộc kiếm tìm khuôn mặt thực và danh tánh thực của bạn. Như đối với mọi người, Thiên Chúa kêu mời bạn đến một ơn gọi độc đáo duy nhất ở trên đời: ơn gọi cá biệt của bạn. Bạn chỉ tìm thấy hạnh phúc khi khám phá ra ơn gọi ấy, xuyên qua mọi chọn lựa lớn nhỏ của cuộc đời bạn. Vấn đề không phải là chỉ chọn lựa giữa cái tốt và cái xấu, mà còn là chọn lựa giữa cái tốt tự nó và cái tốt hơn cho bạn: việc nầy hay việc nọ, hôn nhân hay độc thân và đời sống tu trì... 

• Bạn hãy xin ánh sáng Chúa Thánh Thần như là khởi điểm đầu tiên của cuộc kiểm tra để xem bạn thế nào dưới cái nhìn của Chúa: “Xin Chúa ban cho bạn thấy rõ cái gì bạn phải làm và sức mạnh để chu toàn.’’  

• Tiếp đến là cám ơn Chúa về mọi ân huệ đã lãnh nhận. Bạn hãy cám ơn Chúa cả về những yếu đuối và khốn cùng của bạn, vì qua đó mà Chúa hiện diện cho bạn. Bạn hãy nhớ rằng mọi sự đều là hồng ân, vì ‘tất cả mọi sự đều dẫn tới lợi ích cho những ai yêu mến Chúa’ (Rm.8:28).  

• Bước thứ ba khó hơn là biện phân cái gì đang xảy ra trong bạn, trong trái tim bạn, giữa những hoạt động trong ngày. Tìm xem những tình cảm nào thực sự phù hợp với lời mời gọi của Chúa và những tình cảm nào nghịch lại: vui mầng, bình an, dịu dàng, bực tức, lo âu, mệt mỏi... Nếu bạn có được sự lắng nghe nội tâm, trong yên tĩnh và tước bỏ, bạn sẽ đoán biết được những thúc đẩy của Chúa Thánh Thần  hướng dẫn việc phải theo.  

• Xin lỗi Chúa về những tình cảm hay hoạt động nào Chúa không bằng lòng. Đó là lúc quan trọng để được giải thoát, trở lại, và quay về với Cha trên trời. Bạn hãy nhớ lại lời cầu nguyện của người thu thuế và hưởng nếm lòng thương xót dịu dàng của Chúa.  

• Nhờ cuộc gặp gỡ cá nhân với thánh ý Chúa, bạn khám phá được cái gì phải thay đổi trong cuộc đời bạn. Dĩ nhiên bạn biết không thể một sớm một chiều mà được. Tuy nhiên, bạn không kết thúc buổi cầu nguyện trước khi lấy một quyết định, một giải pháp cụ thể rõ ràng. Không nên chạy theo nhiều cái một lúc. Bạn phải xác định một nỗ lực ưu tiên, rất cụ thể.

Cuối cuộc kiểm tra hiện diện nầy, bạn trở nên ‘con ánh sáng’ hơn. Bạn có thể nói lại: “Vâng, lạy Chúa, con đồng ý làm theo ý Chúa. Con đồng ý không ngừng trở về cùng Chúa và nhận lãnh nơi Chúa sự hướng dẫn cho cuộc sống thường nhật của con.’’ 

Những chớp đèn trong đêm tối 

Khi chưa hoàn toàn ăn khớp với Thánh ý Chúa, đời sống chúng ta phần nào còn trong đêm tối. Bạn hãy vạch ra những vệt sáng trong ngày, như những chớp đèn, bằng các lời nguyện tắt. Việc nầy có thể làm bất cứ lúc nào và bất cứ ở đâu. Tôi có kinh nghiệm lần chuỗi, nhất là trong khi di chuyển: từ phòng ở xuống nhà cơm, nhà nguyện, cuốc bộ tới Đại Học hay ngồi trên métro... Gặp ai thì cứ chào hỏi, trao đổi chuyện vãn, nhưng một mình thì lần chuỗi, như vậy cuộc sống trở nên lời cầu nguyện. Mẹ Maria như có mặt và đồng hành với bạn trong cuộc sống. Bạn dùng tràng chuỗi như sợi dây buộc chặt bạn với Mẹ, bạn sẽ không sợ ngã, sợ lạc...Bạn có thể dùng lời nguyện tắt tự đặt ra, hay những lời có sẵn trong Kinh Thánh hoặc của kẻ khác mà bạn thấy thích hợp cho bạn: 

• Chúa là nguồn sống và là ánh sáng cho con.

• Con chúc tụng Chúa trong mọi lúc mọi nơi.

• Con không có hạnh phúc nào ngoài Chúa.

• Không bao giờ Chúa bỏ rơi kẻ tìm kiếm Chúa.

• Lạy Chúa, xin đến giúp con.

• Lạy Chúa, xin thêm sức cho đức tin yếu kém của con.

• Con phó linh hồn con trong tay Chúa.

• Chúa là tất cả cho con.

• Lạy Chúa, con yêu mến Chúa, con tôn thờ Chúa.

• Chúa biết tất cả về con, con thế nào Chúa yêu con thế ấy.

• Lạy Chúa, xin hướng dẫn con trong đường lối đời đời.

• Giêsu Maria Giuse lòng con yêu mến, xin thương cứu các linh hồn.

• Lạy Chúa, xin thương xót con là kẻ tội lỗi.

• Nếu Chúa muốn điều đó: xin vâng.

Nếu bạn năng lặp đi lặp lại một trong những lời ấy trong suốt ngày, dần dần bạn sẽ cảm nhận được lòng bạn tỉnh thức với sự hiện diện của Chúa. Như những mũi tên tình yêu, các lời nguyện tắt ấy sẽ đi thẳng vào Trái Tim Chúa. Đó là những hạt giống mặt trời giữa đêm tối. 
 

Ánh sao mai

Người nào muốn làm cho cuộc sống mình thành lời cầu nguyện liên lĩ, phải học sống giây phút hiện tại. Mỗi giây phút hiện tại mang lại một ý muốn cụ thể của Chúa. Vì thế điều quan trọng là luôn chú ý phụng sự Ngài. Dù bạn làm gì, hãy làm cho tử tế, ngằn nào bạn có thể, vì tình yêu Chúa. Hãy chu toàn nhiệm vụ bạn với lòng trọng kính và chăm chú, như bạn cử hành phụng vụ. Khi bạn tắm rửa, sao bạn lại không thấy được hình ảnh của sự thanh tẩy thiêng liêng? Khi nhổ tận gốc cỏ dại, sao lại không nghĩ rằng cũng cần nhổ tật xấu như thế? Tất cả đều trở nên ngôn ngữ thiêng liêng cho ai biết mở mắt đức tin: gà mẹ ấp con dưới cánh, hạt lúa mì rơi xuống đất, cuộc chạy đua của lực sĩ... Một thanh niên tập điền kinh chia sẻ: “Từ khi biết suy niệm, tôi khám phá ra ý nghĩa của một cách chạy khác: tôi nghĩ là tôi đang chạy đến với Chúa Kitô.’’ 

Nếu bạn tập quen sống được giây phút hiện tại, bạn không lo lắng gì trước, vì ơn Chúa được ban cho bây giờ, lúc nầy, luôn luôn trong hiện tại. Tôi cầu chúc bạn đi vào, với tất cả tấm lòng, trong cuộc phiêu lưu luôn đáp lại tiếng xin vâng hiện tại với Chúa. Con đường còn dài, nhưng nó sẽ dẫn bạn vào ánh sáng. Thánh ý Chúa được trao gởi cho bạn ‘’như ngọn đèn chiếu sáng trong tối tăm, cho đến khi ngày mới bắt đầu và sao mai mọc lên trong lòng bạn’’. 

Hãy mở ra

“Người ta đem một người vừa điếc vừa câm đến với Chúa Giêsu và xin Người đặt tay trên anh. Chúa Giêsu kéo riêng anh ta ra khỏi đám đông, đặt ngón tay vào lỗ tai anh và nhổ nước miếng mà bôi vào lưỡi anh. Rồi Người ngước mắt lên trời thở dài mà nói: Hãy mở ra! Lập tức tai anh ta mở ra, lưỡi như hết bị buộc lại và anh ta nói được rõ ràng’’ (Mc.7:32-35). 

Bạn thấy mở ra hai thứ, mở tai và mở miệng, cần thiết để nghe và nói. Đó là mở cuộc đối thoại. Nếu bạn chấp nhận lùi riêng ra với Chúa, xa khỏi đám đông và dâng cho Ngài mọi ‘’phế tật’’ của bạn, Ngài sẽ đáp ứng lại lòng tín nhiệm của bạn, Ngài sẽ thực hiện cho bạn nghi thức mở ra đó. Thần Khí Chúa sẽ tác động mạnh mẽ cho bạn, “không ai biết gió từ đâu tới và gió sẽ đi đâu’’. Nhưng không thiếu người do dự mở ra cho Chúa, sợ ‘cua-răng- đe’! Phần bạn, tôi xin bạn đừng sợ, bạn sẽ khám phá được hạnh phúc bao la. Hãy mở ra, kho tàng có đó, trong tầm tay bạn. Và Nước Trời cũng đang được ẩn giấu trong bạn. 

          Lạy Chúa, chúng con đang sống

          Trong một thế giới đóng khóa rất kỹ.

          Mỗi người có khóa của mình:

          Khóa nhà, khóa xe, khóa bàn viết, khóa tủ sắt. 

          Chúng con còn tìm một chìa khóa khác:

          Để mở thành công, mở hạnh phúc,

          mở quyền lực, mở mộng ước... 

          Còn Chúa,

          Chúa đã mở mắt mù, tai điếc, miệng câm... 

          Xin cho chúng con chìa chúng con thiếu:

          Chìa khóa mà không khóa, nhưng lại giải thoát,

          Chìa không đóng mà đưa tới tình yêu của Chúa,

          Chính là chìa mà Chúa đã giao

          Vào đôi bàn tay mỏng dòn của Giáo Hội,

Để mở ra cho mọi người những cửa của Nước  Trời. 

còn tiếp

Do một sự tình cờ ngàn năm một thuở mà quân y sĩ William Beaumont và người bệnh bất đắc dĩ của ông ta đã đóng góp rất nhiều cho y học về vai trò tiêu hóa thực phẩm của bao tử.

Số là vào một ngày đẹp trời của mùa hè tháng 6 năm 1822, bác sĩ William Beaumont (1785-1853) được khẩn cấp mời tới đảo Mackinac, Chicago, để cấp cứu cho một nạn nhân mới bị thương. Ông đang phục vụ tại một đồn binh cách xa đó khoảng 300 dặm.

Bệnh nhân là một thanh niên Gia Nã Đại gốc Pháp chuyên nghề bắt thú lấy lông da bán làm áo. Anh đang giao hàng tại cửa tiệm đông khách của doanh nhân John Jacob Astor thì bị trúng viên đạn cướp cò từ súng của một khách thương. Viên đạn xuyên qua thành bụng vào bao tử.

Khi tới nơi, bác sĩ Beaumont đã tận tâm làm công việc của một y sĩ là cấp cứu băng bó vết thương và điều trị người bệnh một cách chu đáo với phương tiện rất eo hẹp. Bệnh nhân Alexis St Vincent được cứu sống, nhưng phần trên của bao tử lộ miệng ra ngoài da. Bệnh nhân từ chối không tới bệnh viện để bác sĩ khâu kín. May mắn là khi lành, một miếng thành bao tử lòi ra ngoài, phủ kín miệng bao tử lộ thiên, trành được sự xâm nhập của tác nhân có hại.

Bác sĩ Beaumont đề nghị St Martin về giúp việc nhà với mình để được tiếp tục chăm sóc, vì vết thương rất dễ biến chứng, ảnh hưởng trầm trọng tới toàn cơ thể. Bệnh nhân đồng ý.

Trong tám năm, St Vincent đã đóng vai một phòng thí nghiệm sống cho các nghiên cứu quan sát của bác sĩ Beaumont. Ông đã có nhiều cơ hội ghé mắt qua lỗ dò (fistula) nhìn rõ mọi sự việc xảy ra trong bao tử, từ sự co bóp tiêu hóa thức ăn tới việc tiết ra các dịch vị. Ông thấy thành bao tử có màu đỏ nhạt mịn như nhung với lớp chất nhờn óng ánh phủ lên trên. Bỏ miếng bánh mỳ vào đó, ông thấy từ thành bao tử tiết ra cả trăm giọt chất lỏng.

Nhúng từng miếng vải vào bao tử, bác sĩ Beaumont lấy ra một dung dịch lỏng để phân tích và thấy có chất acid chloric rất mạnh. Bỏ một miếng thịt vào dung dịch rồi hâm nóng lên bằng nhiệt độ trong bao tử St Vincent, ông thấy sau 40 phút, mặt miếng thịt bắt đầu tái đi. Sau 2 giờ các mô liên kết tan rã, các thớ thịt tách rời và sau 10 giờ, miếng thịt hoàn toàn biến dạng. Bỏ một miếng xương sườn heo vào dung dịch, miếng xương tan rã sau một tháng.

Ông cũng thấy khi St Vincent giận dữ thì sự thức ăn nằm lại trong bao tử lâu hơn. Đây là nhận xét đầu tiên về tâm trạng ảnh hưởng tới sự tiêu hóa.

Bác sĩ Beaumont đã ghi lại 238 kết quả nghiên cứu trong tác phẩm “Experiments and Observations on Gastric Juice and the Physiology of Digestion”, phát hành năm 1833. Một thế kỷ sau, sách được danh y Mỹ quốc Harvey W. Cushing (1869-1939) ca ngợi là tác phẩm y khoa cổ điền rất có giá trị cho nền y học Hoa Kỳ.

Bác sĩ Beaumont thất lộc vào năm 1853. 

St Vincent sống với bác sĩ Beaumont trước sau gần 8 năm rồi về đoàn tụ với gia đình ở Canada. Ông sống bình an tới tuổi 80, có 17 người con, rất mạnh khỏe làm nghề chặt củi và vẫn mang lỗ rò bao tử mà 48 năm về trước tưởng như đã lấy đi mạng sống của ông trong vòng 20 phút. Chắc là khi đó chẳng bao giờ ông nghĩ rằng tên tuổi của ông lại được nhắc nhở tới trong lịch sử y học với chiếc bao tử có cửa sổ. Chiếc bao tử độc đáo đó đã giúp con người hiểu rõ vai trò của đồng bạn trong sự tiêu hóa thực phẩm. 

Thực ra bao tử không những chỉ tiêu hóa mà còn tạm thời dự trữ thực phẩm. Nhờ vai trò dự trữ này mà con người chỉ cần ăn mỗi ngày ba bữa, mặc dù cơ thể liên tục cần được cung cấp chất dinh dưỡng.

Nhiều người cứ đinh ninh là bao tử nằm phía sau lỗ rún nhưng thực ra nằm cao hơn. Phần đầu của bao tử ở ngay dưới trái tim, phần còn lại nằm sau mấy xương sườn cuối, dưới hoành cách mô, về phía trái của bụng.

Khi trống rỗng, bao tử có hình dạng một trái bong bóng xẹp hơi hoặc hình chữ J dài khoảng 40 cm, treo trên cuống thực quản. Khi căng thực phẩm, bao tử phình như hạt đậu, dài 20 cm, rộng 10cm và có thể chứa 1.2 lít thực phẩm.  

Bao tử được cấu tạo bằng nhiều lớp mô bào với nhiệm vụ khác nhau:

- Lớp trong cùng là những màng nhầy (mucous membranes) với dịch nhầy để bảo vệ và làm cho lòng bao tử trơn tru.

- Lớp kế tiếp có mạch máu nuôi dưỡng bao tử và hệ thông dây thần kinh kích thích, điều khiển các tuyến bao tử.

- Lớp thứ ba gồm nhiều cơ sắp hàng ngang, dọc và chéo để co bóp di chuyển thức ăn.

- Ngoài cùng là lớp phúc mạc (peritoneum) che chở bao tử. 

Từ thực quản, thực phẩm xuống bao tử qua tâm vị với cơ vòng, không cho thực phẩm dội ngược trở lên.

Ở phía dưới, bao tử thông với tá tràng (duodenum) qua cơ thắt môn vị (pyloric sphincter), chặn thực phẩn quay lại bao tử.

Bao tử có các tế bào đặc biệt tiết ra nhiều hóa chất khác nhau nhưng hòa lẫn với nhau gọi là dịch vị bao tử.

Thành phần chính của dịch vị là:

- Acid hydrochloric, một acid rất mạnh có thể làm mềm các mô liên kết của thức ăn và để tiêu diệt vi sinh vật có hại khiến cho bao tử hầu như không nhiễm trùng.

- Diếu tố pepsin, một loại men có tác dụng phân hóa chất đạm

- Yếu tố nội tại glycoprotein cần thiết cho sự hấp thụ sinh tố B12 để tạo hồng huyết cầu và hỗ trợ các chức năng của hệ thần kinh.

- Lipase giúp phân hóa chất béo thành acid béo và glycerol.

- Gastrin giúp nhồi nặn thức ăn thành khối chất nhão.

- Chất nhầy mucous bảo vệ niêm mạc dạ dầy. Nếu không có chất nhầy, acid hydrochloric sẽ ăn mòn bao tử, đưa đến loét dạ dày.

Acid hydrochloric rất mạnh. Như Bác sĩ Beaumont và một vài khoa học gia trước đó đã chứng minh, acid này có thể làm tan một lưỡi dao cạo râu mỏng hoặc hủy hoại nhiều tế bào. Nhưng trong bao tử thì acid này lại không gây ra tổn thương nào. Có nhiều lý do:

- Trước hết là nhờ có lớp màng niêm với chất nhầy bao che. Chất nhầy có độ kiềm nên dễ dàng trung hòa acid.

- Thực phẩm ăn vào cũng làm loãng nồng độ của acid, khiến tác dụng ăn mòn của acid giảm đi.

- Tế bào thành bao tử thay đổi liên tục rất mau mỗi 3 ngày cho nên dù có bị acid ăn mòn thì lớp tế bào khác mọc ra ngay để thay thế tế bào chết. 

 Mỗi ngày có chừng 2000-2500 phân khối dịch vị bao tử được sản xuất. Chỉ với ngửi hoặc nhìn thấy món ăn hấp dẫn là não bộ đã gửi tín hiệu cho bao tử để bắt đầu tiết ra dịch vị. Và dù không tiếp nhận thực phẩm, cơ quan này tiếp tục co bóp một cách không chủ động mỗi vài ba giờ và tạo ra cảm giác đói.

Tiếp tay với dịch vị trong việc tiêu hóa thực phẩm là ba lớp cơ ở thành bao tử. Sự hiện diện của thực phẩm khiến các cơ nhịp nhàng co duỗi, nhè nhẹ ở phía trên nhưng mạnh mẽ phía dưới để bao tử nhào trộn thực phẩm với dịch vị.   

Thời gian lưu lại trong bao tử của mỗi loại thực phẩm không giống nhau, thường là từ 2 đến 6 giờ.

Thực phẩm thuộc nhóm carbohydrates (tinh bột, đường) lưu lại bao tử ngắn nhất, tiếp đến là nhóm các chất đạm và lâu nhất là nhóm chất béo.

Thức ăn lỏng tiêu hóa mau hơn thức ăn đặc. Nước uống hầu như chỉ lướt qua ghé thăm bao tử một lúc rồi chẩy xuống ruột. 

Nhịp độ thực phẩm rời bao tử cũng được một loại hormone của tá tràng điều hợp, nhờ đó thực phẩm xuống tá tràng từ từ tùy theo khả năng hấp thụ của ruột non.

Ngoài ra, nhịp độ này cũng chịu ảnh hưởng của một số yếu tố như thời tiết, độ nóng lạnh của món ăn, nước uống, tâm trạng con người.

- Trước đây, bác sĩ Beaumont đã trực tiếp nhìn thấy rằng mỗi khi St Vincent bực mình thì thực phẩm nằm trong bao tử lâu hơn vì sự tiêu hóa chậm lại.

- Thời tiết nóng ẩm làm dịch vị bao tử tiết ra ít hơn và đó là lý do để ta ăn ít hơn vào mùa hè. Trái lại, với mùa đông giá lạnh, lại thấy đói nhiều hơn vì cơ thể cần nhiều nhiệt năng bù lại nhiệt thất thoát do khí hậu lạnh.

- Khi chứa quá nhiều thực phẩm, sự tiêu hóa ở bao tử cũng chậm lại vì số lượng dịch vị có giới hạn.

Sau khi tiêu hóa ở dạ dày, thức ăn chuyển thành dạng bán lỏng rồi xuống tá tràng, phần đầu của ruột non. 

Nhiều người thấy bụng sôi ùng ục thì cho là đang đói nhưng thực ra đó là do hơi chạy trong hệ tiêu hóa, nhất là ở ruột.

Bao tử không cần thiết để tạo ra cảm giác đói, vì nhiều người bệnh cắt bỏ bao tử vẫn có những cơn đòi ăn, đòi uống. Não bộ luôn luôn theo dõi mức độ glucose, chất đạm, chất béo trong cơ thể. Khi mức độ các chất này xuống thấp thì não bộ phát ra tín hiệu cho hay là đã đến giờ để ăn uống. Dấu hiệu đầu tiên của sự đói là cảm giác bồn chồn, nóng nảy, hơi căng thẳng rồi cồn cào gậm nhấm trong bao tử. 

Thường thường, cơ thể cảm thấy đói khi có nhu cầu thực phẩm. Tuy nhiên nhiều người đau ốm, cần thức ăn nhưng lại không thấy đói. Cũng vậy, có người lấy ăn để quên nỗi buồn bực hoặc ăn vì thói quen muốn ăn. Hoặc ăn không phải vì đói bụng mà vì đói con mắt (No bụng đói con mắt). Nhưng đa số đều có một thói quen ăn vào thời điểm nào đó trong ngày.  

- Bao tử có thể bị loét. Mới đây đã có chứng minh là loét do loại vi khuẩn H.Pylori gây ra. Loét cũng do tâm thần giao động căng thẳng khiến cho acid hydrochloric tiết ra nhiều hơn. Loét thường thấy nhiều hơn ở tá tràng vì nơi đây không có niêm mạc nhầy bảo vệ với nhiều acid từ bao tử chảy xuống.

- Khó tiêu cũng là một bệnh của bao tử. Bệnh nhân bị buồn nôn, ợ hơi, ậm ạch bao tử đôi khi tiêu chảy hoặc táo bón. Khó tiêu thường do ăn quá nhiều hoặc ăn quá nhanh, ăn nhiếu chất béo hoặc do căng thẳng lo âu.

- Một rối loạn khác của bao tử mà tiếng Anh gọi là “heartburn”, nhưng chả có liên quan gì tới trái tim.

Bệnh do chất chua từ bao tử trào ngược lên thực quản, gây ra cảm giác cháy bỏng phía sau xương ức.

Ợ chua thường xẩy ra khi ta cong mình cúi xuống hoặc khi nằm.

Rủi ro đưa tới ợ chua là ăn quá no, bực mình bất mãn, mặc quần áo quá chặt, uống nhiều rượu, cà phê, hút nhiều thuốc lá, ăn nhiều hành tỏi… 

Kết luận

Cổ nhân nói “Có thực mới vực được đạo”

Thiên tài khoa học Albert Einstein lại có ý kiến thêm là “Bụng đói làm sao mà cố vấn tốt được”-An empty stomach is not a good polical advisor.

Nhưng không phải cứ nhét cho đầy bao tử là làm vừa lòng bao tử. Điều quan trọng là “Thực phẩm giúp sống lâu, có đạo đức, mạnh khỏe, hạnh phúc phải là những chất dịu ngọt thích hợp với bao tử” như đã được ghi nhận trong kinh điển Ấn Độ giáo Bhagavad-Gita từ hơn 5000 năm về trước.

Vì bao tử mà bất dung, không tiêu hóa được những món ăn khó tiêu hoặc khi tâm trạng con người giận hờn, bất an thì ăn vào cũng như không.

Cho nên, xin hãy nhẹ nhàng với nàng bao tử.

Bác sĩ Nguyễn Ý-Đức   Texas Hoa Kỳ

Có thể nói được rằng  : chúng ta đang sống trong một thời buổi lạm phát những khẩu hiệu.

Này nhé, bước ra ngoài đường ngước mắt nhìn lên trời, liền thấy ngay những tấm biểu ngữ giăng ngang với những khẩu hiệu hô hào cho chính sách của nhà nước.

Bước vô trường học là thấy ngay trên tường vách những khẩu hiệu khuyến khích đám học trò siêng năng và chăm chỉ, lễ phép và lịch sự.

Chẳng hạn trước tình trạng xuống cấp về phương diện đạo đức, trò dám thượng cẳng chân hạ cẳng tay với thầy, người ta liền viết câu tục ngữ của người xưa :

- Tiên học lễ, hậu học văn.

Riêng với các thầy cô, nhiều người thầm nghĩ trong bụng rằng :

- Tiên học võ, hậu dạy văn.

Chẳng hạn trước tình trạng chất lượng giáo dục ngày một kém, người ta lo cải cách lên, cải cách xuống, đồng thời để đám học trò giảm bớt đi sự sa sút, người ta luôn nhắc nhở :

- Ngày nay học tập, ngày mai giúp đời.

Chẳng hạn để mọi người ý thức tầm mức quan trọng của việc giáo dục, người ta bèn “anh dũng” trích lời bác Hồ :

- Kế trăm năm trồng người.

Sự thực thì bác Hồ cũng đã mượn đỡ tư tưởng trên của Quản Trọng  mà phát biểu cho oai. Quản Trọng cũng gọi là Quản Tử, tên là Di Ngô, sống đời Xuân Thu, làm đến chức Tể tướng giúp Tề Hoàn Công lập nên nghiệp bá. Vì thế, được vua Tề tôn lên bậc Trượng phụ, coi như cha. Quản Trọng  đã từng bảo :

- Nhất niên chi kế, mạc như thụ cốc.

  Thập niên chi kế, mạc như thụ mộc.

  Chung thân  chi kế, mạc như thụ nhân.

Có nghĩa là :

- Kế một năm, không gì bằng trồng lúa.

  Kế mười năm, không gì bằng trồng cây.

  Kế trọn đời, không gì bằng trồng người.

Chính vì vậy, trước năm 1975, Viện Đại Học Công Giáo Đalat đã chọn cho mình cái tên là “Thụ Nhân”, “Trồng người”.

Về đến nhà, bật truyền hình lên xem, thi  ôi thôi đầy rẫy những khẩu hiệu. Thượng vàng hạ cám, lãnh vực nào cũng có. Vậy khẩu hiệu là cái chi chi ?

Trước hết, khẩu hiệu là lời hô to của đám đông. Chẳng hạn mỗi khi xuống đường đi biểu tình, người ta không ngần ngại gân cổ lên mà hô vang những khẩu hiệu, đại khái như :

- Hoan hô.

- Đả đảo.

Tiếp đến, khẩu hiệu là những câu viết ngắn hay những lời nói gọn, nhưng hàm xúc, được dùng để nhắc nhở và kích thích lòng người.

Như trên gã đã nói : khẩu hiệu dường như đang bị lạm phát và có mặt ở mọi nơi và trong mọi lúc, đặc biệt về phương diện nhà nước và quảng cáo.

Thực vậy, nhà nước thường hay dùng những khẩu hiệu để tuyên truyền cho đường lối và chính sách của mình.

Chẳng hạn để dân chúng hiểu biết về chính sách dân số mà…cai đẻ, người ta bèn viết :

- Dù gái hay trai, chỉ hai là đủ.

Tuy nhiên, nếu người ta triệt để áp dụng khẩu hiệu này vào cuộc sống, thì đôi khi lại xảy ra những tình huống…cười ra nước mắt.

Thí dụ như một số nước bên phương tây, số người già mỗi ngày một nhiều, còn số người trẻ mỗi ngày một ít và như vậy xã hội đang gặp phải nguy cơ bị…”lão hóa”.

Thí dự như Trung quốc, số con trai thì nhiều mà số con gái thì ít, nên không thiếu gì những chú ba tàu, chịu khó lặn lội sang tận Việt Nam để tìm…vợ, hay mua…vợ.

Chẳng hạn để dân chúng hiểu biết và phòng ngừa về sự lây lan  của cơn bệnh thế kỷ HIV-AID, người ta cổ động :

- Hãy nói không với ma tuy và mãi dâm.

Và sau ngày 30 tháng 4 năm 1975, hình như đi tới đâu gã cũng thấy xuất hiện một khẩu hiệu khuyến khích cho việc sản    xuất :

- Lao động là vinh quang.

Mấy tên bợm nhậu đóng chốt ở mấy quán cóc bên vỉa hè, nhân lúc trà dư tửu hậu bèn ngứa miệng mà bồi thêm vào cho đậm đà ý vị :

- Lang thang thì chết đói,

  Hay nói thì ở tù,

  Lù khù thì sống lâu.

Còn trong lãnh vực quảng cáo, khẩu hiệu như gặp được một vùng đất màu mỡ và phì nhiêu cho trăm hoa đua nở. Khi lên những mẫu quảng cáo, bao giờ người ta cũng muốn đánh mau, đánh mạnh vào đầu óc của kẻ tiêu dùng, nên đã đưa ra những khẩu hiệu ngắn gọn, dễ hiểu và dễ nhớ.

Nếu gã không lầm, thì hồi trước năm 1975, nói tới thuốc bổ, người ta nghĩ ngay tới Activit, thuốc bổ gan bò tươi Hòa Lan. Nói tới xe gắn máy, người ta nghĩ ngay tới Suzuky an toan trên xa lộ, thanh lịch trên đường phố. Nói tới kem đánh răng, người ta nghĩ ngay tới anh bảy chà Hynos…

Bây giờ cũng thế, mỗi sản phẩm đều được gán cho một khẩu hiệu để dễ dàng đi vào lòng người. Gã chỉ xin đưa ra một vài khẩu hiệu điển hình mà thôi :

- Nước giải khát 7 Up  với khẩu hiệu : mở lối đi riêng.

- Sữa Milo với khẩu hiệu : Cả ngày tràn đầy năng lực.

- Cà phê Trung Nguyên với khẩu hiệu : khơi nguồn sáng tạo.

-Dầu gội đầu Sunsilk với khẩu hiệu : Nuôi tóc chắc khỏe.

Và có cả những khẩu hiệu đọc lên như muốn nổi da gà và toát cả mồ hôi hột, như những khẩu hiệu quảng cáo cho băng vệ sinh phụ nữ!!!

Trong cuộc sống thường này, gã cũng ghi nhận được rất nhiêu những khẩu hiệu, đúc kết từ biết bao nhiêu kinh nghiệm quí giá, được đưa ra làm tiêu chuẩn hướng dẫn cho mọi hành động, hay làm kim chỉ nam xác định đường đi nước bước trong cuộc đời. Chẳng hạn :

- Sống là tranh đấu.

Đúng thế, sống trong cuộc đời chúng ta giống như người bơi ngược dòng nước. Nếu không cố gắng bơi, thì chắc chắn sẽ bị dòng nước cuốn trôi. Không tiến tức là lùi. Trong khi người khác đang hăm hở tiến lên, còn mình cứ giậm chân tại chỗ, thì chắc chắn sẽ bị kể là bị thụt lùi, bị tụt hậu, bị đẩy về phía sau mất rồi.

Ăn theo những mẫu quảng cáo trên, hôm nay gã xin bàn đến một khẩu hiệu rất đơn giản, nhưng lại có một tầm mức khá quan trọng đối với mỗi người chúng ta. Khẩu hiệu ấy như thế này :

- Sống là chọn lựa.

Kể từ khi rời ghế nhà trường, để bước chân xuống cuộc đời, những kiến thức thu lượm được qua sách vở suốt những năm dài học tập, cứ dần dần bị rơi rụng tả tơi. Nay một tí và mai một tí, thành thử cho đến bây giờ chẳng còn đọng lại được bao nhiêu. Thậm chí có những thứ ngày xưa đã in đậm vào trong đầu óc, thế mà bây giờ  cũng đã bị quên béng đi mất từ hồi nào cũng chẳng hay.

Hình như có một ông triết gia nào đó đã trình làng một định đề của mình như sau :

- Tôi suy tư, tức là tôi hiện hữu.

Cùng một thể thức ấy, gã cũng có thể nói được rằng :

- Tôi chọn lựa, tức là tôi hiện hữu.

Thực vậy, con người được Thượng đế trao ban cho sự tự do. Chính nhờ sự tự do mà con người có thể chọn lựa. Và sự chọn lựa luôn theo sát chúng ta từng giây từng phút, để rồi làm nên nét đặc thù của con người.

Có một con trâu, sau một buổi lao động cật lực trên đồng ruộng, về tới nhà thì mệt nhoài. Vừa đói lại vừa khát. Ông chủ liền thưởng công, ưu ái đem tới một bó cỏ non và một thau nước mát. Con trâu định ăn miếng cỏ, nhưng rồi lại đưa mắt nhìn thau nước. Định uống ngụm nước nhưng rồi lại đưa mắt nhìn bó cỏ. Phân vân không dám chọn lựa, đành phải chịu đói và chịu khát, khi cỏ non và nước mát ở ngay trước miệng.

Kinh nghiệm cũng cho thấy, tự thẳm sâu cõi lòng luôn vọng lên một tiếng nói tuy âm thầm nhưng quyết liệt, thôi thúc chúng ta làm việc tốt và tránh việc xấu. Vì thế, trước mỗi hành động, chúng ta đều phải chọn lựa : làm hay không làm. Rồi nếu đã chọn làm, thì làm điều lành hay điều dữ. Như vậy, cuộc đời chúng ta được dệt nên bởi những chọn lựa không ngừng.

Tuy nhiên, có những chọn lựa không phải chỉ ảnh hưởng tới một khoảng khắc nào đó, mà còn ảnh hưởng tới toàn bộ cuộc sống chúng ta bởi vì đã vạch ra cho chúng ta một con đường phải đi suốt dọc cuộc đời.

Chẳng thế mà một ông người Pháp đã xác quyết một cách rất chí lý như sau :

- L’avenir d’un homme dépend de quelque “oui” ou de quelque “non” prononcés de 16 à 20 ans.

Có nghĩa là :

- Tương lai mỗi người tùy thuộc vào một vài câu “có” hay một vài câu “không”, được thốt lên ở lứa tuổi từ 16 đến 20.

Nói cách khác :

- Tương lai mỗi người tùy thuộc vào một vài chọn lựa được thực hiện từ thời niên thiếu.

Gã chỉ xin nêu lên hai chọn lựa điển hình, có tính cách định hướng, làm nên một lối đi cho cuộc đời.

Chọn lựa thứ nhất, đó là chọn lựa cho mình một bậc sống.

Đúng thế, trước ngưỡng cửa cuộc đời chúng ta có hai ngã rẽ. Một là dấn thân vào nếp sống tu trì, theo đuổi lý tưởng phục vụ Chúa và người khác. Hai là dấn thân vào nếp sống lứa đôi, xây dựng một mái ấm gia đình.

Nếu chọn nếp sống tu trì, thì cũng phải lựa cho mình một  hướng đi, đó là tu triều hay tu dòng.

Nếu chọn tu dòng, thì cũng phải lựa cho mình một linh đạo, hay nói một cách cụ thể hơn, phải lựa cho mình một dòng tu để mà đầu tư công sức vào đó.

Bởi vì trong lòng Giáo hội, có rất nhiều dòng tu và mỗi dòng tu lại theo đuổi một lý tưởng khác nhau, như một thửa vườn với muôn hoa khoe sắc. Tuy cùng phục vụ Chúa và người khác, nhưng mấy sư huynh Lasan lại chuyên về dạy học, mấy thầy Gioan Thiên Chúa lại chuyên về bệnh nhân, mấy cha Don Bosco lại chuyên về giới trẻ…Và nhất là các dòng nữ.

Hỏi rằng trên thế gian này có bao nhiêu dòng nữ ? Một người có óc khôi hài và cũng được liệt vào hạng thích đùa, đã trả lời như sau :

- Đức Chúa Trời là Đấng thông minh sáng suốt vô cùng, thế mà Ngài cũng đành phải bó tay, không biết đích xác được hiện nay trên thế gian có bao nhiêu dòng nữ!!!

Còn nếu chọn nếp sống lứa đôi, thì cũng phải lựa cho mình một anh chàng hay một chị nàng nào đó, để mà yêu thương, kết tóc xe tơ, thành vợ thành chồng và gắn chặt đời mình lại với nhau.

Thực vậy, trong quá trình giao tiếp, một anh chàng có lẽ đã gặp gỡ và làm quen với cô này cô khác, chẳng hạn như cô Cam, cô Quít, cô Mít, cô Bưởi…

Đây là lúc phải nhìn cho rõ chiếc xương sườn cụt của mình. Đây là lúc phải nhận ra cái “nửa kia của mình”.

Một khi đã chọn cô Mít, thì cũng phải có can đảm khước từ cô Quít, cô Cam, cô Bưởi…chứ không được bắt cá hai tay, vơ đũa cả nắm, hay đứng núi này trông núi nọ.

Chọn lựa thứ hai, đó là chọn lựa cho mình một nghề nghiệp.

Thực vậy, nghề nghiệp sẽ theo mình trong suốt cả cuộc sống, vì đó là một chiếc cần câu cơm, đem lại ấm no cho bản thân và gia đình, cũng như đóng góp cho xã hội.

Vì thế, phải lựa cho mình một nghề nghiệp phù hợp với sở thích và khả năng. Chẳng có nghề nghiệp nào xấu cả, mà chỉ có những con người xấu, lạm dụng nghề nghiệp của mình để làm những điều xằng bậy mà thôi.

Một khi đã có được sự chọn lựa, chúng ta cần phải cố gắng thực hiện cho bằng được sự chọn lựa ấy, có nghĩa là phải đầu tư công sức của mình vào con đường đã chọn và đã lựa.

Đúng thế, nếu chọn nếp sống tu trì, thì cần phải ra sức tu học, chấp nhận mọi kỷ luật, nhờ đó thăng tiến bản thân, đổi mới cuộc đời, mỗi ngày một trở nên đạo đức và thánh thiện hơn, nhờ đó việc phục vụ sau này sẽ gặt hái được  những thành quả tốt đẹp.

Nếu chọn nếp sống lứa đôi, thì cần phải ra sức làm cho tình yêu được phát triển mỗi ngày một trở nên đằm thắm, bằng cách dám chấp nhận những hy sinh cho nhau và vì nhau, nhờ đó gia đình sẽ trở thành một mái ấm ngập tràn hạnh phúc.

Nếu chọn một nghề nào đó, thì cần phải ra sức trau dồi để tay nghề được vững, bởi vì như người xưa đã bảo :

- Trăm hay không bằng tay quen.

- Nhất nghệ tinh, nhất thân vinh. Có nghĩa là chuyên sâu một nghề cho giỏi, thì chắc chắn bản thân sẽ được vinh quang và sung sướng.

Còn nếu nghề nào cũng biết tí ti, cũng biết chút đỉnh, cũng biết qua quít…thì rồi sẽ chẳng biết được một nghề nào cả. Nhất là thời buổi hiện nay, một thời buổi đòi hỏi phải chuyên môn trong mọi lãnh vực. Kiến thức lơ mơ, tay nghề xoàng xĩnh, không sớm thì muộn cũng sẽ bị đào thải.

Và cuối cùng, một điều không thể bỏ qua, đó là phải trung thành với sự chọn lựa của mình.

Thực vậy, nếu chọn đời sống tu trì thì phải trung thành với ơn gọi của mình. Dĩ nhiên, trong phạm vi ơn gọi, Thiên Chúa đóng vai trò chủ động, bởi vì như lời Ngài đã nói ngày xưa :

- Không phải các con đã chọn Thầy, nhưng chính Thầy đã chọn các con và sai các con đi.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải cộng tác với ơn Chúa, bằng cách quảng đại đáp trả và trung thành với ơn gọi Chúa đã dành cho mình.

Vốn biết rằng thân phận con người thì yếu đuối và có thể sa ngã vấp phạm bất cứ lúc nào. Vì thế, cần phải cậy dựa vào sự nâng đỡ và trợ giúp của Chúa. Đồng thời cũng phải làm hết sức mình để gắn bó với Ngài. Chúa cũng đành bó tay chịu vậy khi chúng ta quay lưng phản bội Ngài.

Đây cũng là một hiện tượng đáng buồn vì nhiều linh mục và tu sĩ giữa đường đứt gánh, cởi bỏ chiếc áo nhà dòng và thiên chức của mình, để trở về thế gian, làm một phó…giáo dân, bằng không thì cũng kéo lê cuộc sống, bố đạo chẳng ra bố đạo, mà bố đời cũng chẳng ra bố đời, láo nháo như cháo với cơm.

Còn nếu chọn đời sống lứa đôi, thì phải trung thành với người bạn đường của mình. Thực vậy, một khi đã tiến đến hôn nhân, chúng ta chính thức công bố sự chọn lựa của mình. Mà chọn lựa vừa có nghĩa là chấp nhận, lại vừa có nghĩa là từ  bỏ. Phải chấp nhận người mình yêu với tất cả sở trường và sở đoản, với tất cả ưu điểm và khuyết điểm. Khuyết điểm thì giúp nhau khắc phục. Ưu điểm thì giúp nhau phát triển. Đồng thời phải từ bỏ tất cả những gì khả dĩ làm cho tình yêu bị sứt mẻ và rạn vỡ.

Rất nhiều người đã lên tiếng về cuộc khủng hoảng gia đình hiện nay. Số các cặp vợ chồng lôi nhau ra tòa để ly dị mỗi ngày một gia tăng đến chóng cả mặt, làm cho gia đình bị đổ vỡ, vô phương cứu chữa. Và một trong những nguyên nhân dẫn đến tình trạng bi đát này, đó là người ta đã không trung thành với nhau. Người ta đã chia sớt tình yêu của mình một cách thầm lén và vụng trộm với một kẻ thứ ba. Người ta đã sống theo kiểu : Ông ăn chả, thì bà cũng ăn nem. Chỉ khổ đau và tội nghiệp cho những đứa con còn nhỏ bé và thơ ngây mà thôi.

Sau cùng, nếu đã chọn cho mình một nghề để sinh sống, thì cũng cần phải kiên nhẫn và trung thành với nghề nghiệp ấy. Dù gặp phải khó khăn hay gian nan thử thách cũng vẫn kiên nhẫn, bởi vì lắm khi :

- Thất bại là mẹ thành công.

Nhờ thất bại mà chúng ta tích lũy được những kinh nghiệm quí giá, hứa hẹn những kết quả to lớn hơn :

- Chớ thấy sóng cả mà lo,

  Sóng thời mặc sóng, chèo cho có chừng.

Hầu hết những người thành công trên đường đời đều là những người đã từng gặp phải những thất bại đắng cay, nhưng họ biết trung thành và kiên nhẫn, vươn lên từ những thất bại và đắng cay ấy. Vì thế người xưa đã từng khuyên nhủ :

- Hữu chí sự cánh thành. Nghĩa là có chí thì sự nghiệp được thành.

Sách “Cổ học tinh hoa” kể lại một mẩu chuyện như sau :

Nước Trịnh có người học nghề làm dù che mưa, ba năm mới thành nghề. Trời đại hạn, không ai dùng đến dù, anh ta bèn bỏ nghề làm dù, đi học nghề làm gầu tát nước.

Lại học ba năm mới thành nghề làm gầu, thì trời mưa luôn mãi, không ai dùng đến gầu. Bấy giờ anh ta lại quay về nghề làm dù như trước.

Không bao lâu, trong nước có giặc, dân gian nhiều người phải đi lính, mặc đồ nhung phục, không ai cần đến dù. Anh ta xoay ra nghề đúc binh khí thì đã già quách rồi.

Úc Ly Tử thấy anh ta, thương tình mà nói rằng :

- Than ôi ! Bác chẳng đã già mất rồi ư ! Già hay trẻ không phải là tự người, mà là tự trời, điều ấy cố nhiên. Nhưng nghề nghiệp thành hay bại, dù lỡ thời không gặp dịp, cũng không nên đổ cả cho trời, tất có mình ở trong. Ngày xưa nước Việt có một người làm ruộng, cấy lúa chiêm ba năm đều hại vì lụt cả. Có người bảo anh ta nên tháo nước mà cấy lúa mùa, anh ta không nghe, cứ cấy chiêm như trước.  Năm ấy nắng to, mà nắng luôn ba năm, vụ chiêm nào cũng được, thành ra anh ta kéo lại hòa cả mấy năm mất mùa trước. Cho nên có câu rằng :

- Trời đại hạn, nghĩ đến sắm thuyền,

  Trời nồng nực, nghĩ đến sắm áo bông.

Đó là một câu thiên hạ nói rất phải.

Tác giả sách “Cổ học tinh hoa” cũng đã góp thêm một lời bàn như sau :

Người ta làm nghề gì, ai chẳng muốn cho nghề ấy được phát đạt, thịnh vượng. Song gặp thời thì hay, lỡ thời hóa dở. Như thế thì cái thời cũng quan hệ với nghề của mình lắm.

Khốn nỗi cái thời là tự ở đâu đâu, chớ không tự mình gây lấy được, cho nên có lắm người làm nghề, không thành nghề, thường nói rằng :

- Mưu sự tại nhân, thành sự tại thiên.

Nghĩa là người chỉ mưu tính công việc, còn công việc nên hay không nên, là do tại trời. Song người có gan, dù cho lỡ thời cũng cứ vững dạ mà giữ lấy nghề, vì nghề chắc đã thành, thì tất cũng có chốn dụng, chẳng chóng thì chầy, chẳng nhiều thì ít.

Cứ nay làm nghề này, mai xoay nghề khác, như hòn đá lăn mãi không bao giờ mọc rêu, thì chỉ nhọc xác, già người mà vẫn không ăn thua gì cả.

Cho tới lúc này, gã cảm thấy mỗi người cũng cần phải kiểm điểm lại xem  đã thực hiện sự chọn lựa cho đời mình như thế nào ?

Gã Siêu    gasieu@gmail.com