Thánh Công Ðồng Chung Vaticanô II

Hiến Chế Tín Lý

Về Giáo Hội

Lumen Gentium

Bản dịch Việt Ngữ của Giáo Hoàng Học Viện Piô X

Prepared for Internet by Vietnamese Missionaries in Asia

Trích Văn Kiện Công Ðồng Chung Vaticanô II

Thông Tri

Do vị Tổng Thư Ký của Thánh Công Ðồng trong phiên họp khoáng đại lần thứ 123 ngày 16-11-1964.

Có người thắc mắc về phẩm tính thần học của giáo thuyết được trình bày trong Lược Ðồ về Giáo Hội và sẽ được đem ra đầu phiếu.

Ủy ban lo về giáo thuyết, khi xét đến những "Ðề Nghị Tu Chỉnh" về chương III Lược Ðồ về Giáo Hội, đã trả lời rằng:

"Dĩ nhiên, phải luôn luôn giải thích văn kiện Công Ðồng theo những qui tắc chung mà mọi người đều biết".

Nhân dịp này, Ủy Ban Giáo Thuyết đã nhắc lại bản Tuyên Ngôn của mình, ngày 6-3-1964; chúng tôi xin trích lại bản văn đó:

"Xét theo tập tục Công Ðồng và chủ đích mục vụ của Công Ðồng hiện tại, Thánh Công Ðồng nầy xác định rằng Giáo Hội chỉ phải tuân giữ những điều có liên quan đến đức tin và phong hóa được chính Thánh Công Ðồng tuyên bố là như vậy".

"Còn những điểm khác được Thánh Công Ðồng trình bày, vì là giáo thuyết của quyền Giáo Huấn Tối Thượng của Giáo Hội, nên tất cả và mỗi một Kitô hữu phải chấp nhận và hiểu theo ý của chính Thánh Công Ðồng, dựa trên những tiêu chuẩn của phương pháp giải thích thần học: ý Công Ðồng tỏ lộ qua nội dung được trình bày hoặc qua cách diễn tả của Công Ðồng".

Và đây là một chú thích sơ khởi, mà Thượng Quyền gửi đến các Nghị Phụ đối với "những Ðề Nghị Tu Chỉnh" liên quan đến chương III của Lược Ðồ về Giáo Hội; giáo thuyết được trình bày trong chương III này phải được giải thích và hiểu theo tinh thần và thể thức của chú thích này.

Chú Thích Sơ Khởi

"Trước khi xét những "Ðề Nghị Tu Chỉnh", Ủy Ban quyết định trình bày những nhận xét tổng quát sau đây:

1. Cộng Ðoàn (collegium) không hiểu theo nghĩa thuần túy pháp lý, nghĩa là một nhóm người bình đẳng, mà quyền hạn họ đã trao phó cho một vị chủ tịch; nhưng phải hiểu là một nhóm người có tính cách vững bền mà cơ cấu tổ chức và quyền hành phải được rút ra từ Mạc Khải. Cho nên, khi trả lời "Ðề Nghị Tu Chỉnh" số 12, chúng tôi đã nói rõ rằng: Mười Hai Tông Ðồ đã được Chúa thành lập theo thể thức "một cộng đoàn hay một nhóm người có tính cách vững bền" : Cũng xem Ðề Nghị Tu Chỉnh số 53, c. - Cũng vì vậy, chữ "Hàng" (hàng Giám Mục: ordo) hay "Ðoàn" (corpus) cùng được dùng đây đó để chỉ "Cộng Ðoàn Giám Mục". Sự đối chiếu: một bên là Phêrô với các Tông Ðồ khác, một bên là Ðức Giáo Hoàng với các Giám Mục, không có nghĩa là quyền đặc biệt của các Tông Ðồ đã được truyền lại cho các người kế vị và, dĩ nhiên, cũng không có nghĩa là giữa vị Thủ Lãnh và các phần tử của cộng đoàn có sự bình đẳng; nhưng chỉ muốn xác định một sự tương xứng giữa tương quan thứ nhất (Phêrô - Tông Ðồ) và tương quan thứ hai (Ðức Giáo Hoàng - Các Giám Mục). Vì thế trong số 22, Ủy Ban đã quyết định không dùng chữ "cũng vậy", nhưng dùng chữ "tương tự như thế". Xem Ðề Nghị Tu Chỉnh 57.

2. Người được phong chức giám mục và hiệp thông phẩm trật với Thủ Lãnh và với các phần tử trong Cộng Ðoàn thì trở thành phần tử của Giám Mục Ðoàn. Xem số 22, 1 phần cuối.

Trong việc tấn phong, có sự tham dự hữu thể vào các nhiệm vụ thánh, như Truyền Thống và cả tập truyền phụng vụ đã chứng tỏ hiển nhiên. Sau khi thảo luận, Ủy Ban dùng danh từ "nhiệm vụ" (munus) chứ không dùng danh từ "quyền hành" (potestas), vì "quyền hành" có thể hiểu là một quyền hành sẵn sàng để xử dụng. Thật ra, để có một quyền hành như thế thì cần phải có thêm sự chỉ định theo giáo luật hoặc pháp lý của quyền bính phẩm trật. Sự chỉ định này có thể là việc bổ nhiệm vào một chức vụ đặc biệt hay việc ủy thác trông coi một số người và theo những qui luật đã được quyền tối thượng chấp thuận. Do bản chất của sự việc, cần phải có qui luật cuối cùng như thế, bởi vì đó là những nhiệm vụ phải được thực hành do nhiều phụ tá cộng tác theo phẩm trật do ý muốn của Chúa Kitô. Hiển nhiên là trước khi viết thành bộ luật, thì sự "hiệp thông" ấy đã được áp dụng trong đời sống Giáo Hội tùy theo hoàn cảnh của các thời đại.

Chính vì thế mà Ủy Ban minh nhiên nói rằng: cần phải có sự hiệp thông phẩm trật với Thủ Lãnh và với các phần tử của Giáo Hội. Hiệp thông, một ý niệm rất được Giáo Hội thời xưa (cũng như thời nay, nhất là Giáo Hội Ðông Phương) đề cao. Ðó không phải là tâm tình mơ hồ, nhưng là một thực thể hữu cơ. Nó đòi hỏi một hình thức pháp lý, đồng thời được linh động nhờ đức ái. Do đó, sau khi được sự đồng ý của hầu hết mọi người, Ủy Ban quyết định viết như sau: "trong sự hiệp thông phẩm trật". Xem Ðề Nghị Tu Chỉnh số 40, và những chỗ đề cập đến chức vụ bổ nhiệm theo giáo luật, số 24.

Những văn kiện gần đây của các Ðức Giáo Hoàng về quyền tài thẩm của các Giám Mục phải được giải thích theo sự hạn định cần thiết về những quyền hành ấy.

3. Cộng Ðoàn, không thể có Cộng Ðoàn nếu không có Thủ Lãnh, "cũng là chủ thể có quyền bính trọn vẹn và tối cao trên toàn thể Giáo Hội". Cần phải chấp nhận điều đó để quyền bính trọn vẹn của Ðức Giáo Hoàng Roma khỏi bị vi phạm. Nói đến Cộng Ðoàn (Giám Mục), bao giờ người ta cũng phải hiểu là gồm có Thủ Lãnh; và trong Cộng Ðoàn, Thủ Lãnh vẫn nắm giữ nguyên vẹn nhiệm vụ Ðấng Ðại Diện Chúa Kitô và Chủ Chăn của Giáo Hội phổ quát. Nói cách khác, sự phân biệt không phải là giữa Ðức Giáo Hoàng Roma và các Giám Mục hiệp lại, nhưng là giữa cá nhân Ðức Giáo Hoàng Roma và Ðức Giáo Hoàng Roma cùng với các Giám Mục. Vì Ðức Giáo Hoàng là Thủ Lãnh của Cộng Ðoàn nên chính ngài một mình có quyền hành động trong một vài việc mà các Giám Mục không có thẩm quyền: ví dụ triệu tập và điều khiển Cộng Ðoàn Giám Mục, phê chuẩn các quy luật hành động, v. v... Xem Ðề Nghị Tu Chỉnh số 81. Ðức Giáo Hoàng, vì được trao phó nhiệm vụ chăn dắt toàn thể đoàn chiên Chúa Kitô, nên tùy theo nhu cầu của Giáo Hội biến chuyển theo các thời đại, ngài giữ quyền phán định cách thế thích hợp để thể hiện nhiệm vụ chăn dắt trên, hoặc cách cá nhân hoặc cách cộng đoàn. Vì lợi ích của Giáo Hội, Ðức Giáo Hoàng Roma hành động theo sự khôn ngoan của ngài để hướng dẫn, phát huy, phê chuẩn sự thực thi quyền cộng đoàn.

4. Là Ðấng Chăn Dắt Tối Cao của Giáo Hội, Ðức Giáo Hoàng có thể tùy ý thi hành quyền bính của Ngài bất cứ lúc nào, theo sự đòi hỏi của nhiệm vụ Ngài. Còn Cộng Ðoàn, tuy vẫn tồn tại luôn, nhưng không vì thế mà lúc nào cũng hành động với tính cách thuần túy cộng đoàn, như Thánh Truyền Giáo Hội xác nhận. Nói cách khác, không phải bao giờ Cộng Ðoàn cũng hành động "trong hiện thể trọn vẹn", nhưng chỉ thỉnh thoảng mới hành động một cách thuần túy cộng đoàn, và khi đó chỉ vì Thủ Lãnh ưng thuận. Nói "Thủ Lãnh ưng thuận" để khỏi nghĩ đến sự tùy thuộc như tùy thuộc vào một người ngoại cuộc. Trái lại, từ ngữ "ưng thuận" nói lên sự hiệp thông giữa Thủ Lãnh với các phần tử, đồng thời giả thiết sự cần thiết của một hành vi thuộc riêng vị Thủ Lãnh. Ðiểm này được minh nhiên xác định trong số 22, 2 và được giải thích ở phần cuối số ấy. Cách nói "chỉ vì" bao gồm tất cả mọi trường hợp: do đó dĩ nhiên là phải tuân theo các qui luật được giáo quyền tối thượng chấp thuận. Xem Ðề Nghị Tu Chỉnh số 84.

Trong tất cả các điểm trên, chúng ta thấy rõ vấn đề là ở chỗ các Giám Mục hiệp nhất với Thủ Lãnh của mình và không bao giờ hành động cách độc lập đối với Giáo Hoàng. Trong trường hợp sau này, khi không có hành động của Thủ Lãnh, các Giám Mục không thể hành động như một Cộng Ðoàn được, như ý niệm "Cộng Ðoàn" cho thấy. Thánh Truyền luôn minh chứng có sự hiệp thông phẩm trật giữa tất cả các Giám Mục với Ðức Giáo Hoàng.

Chú Ý: Nếu không có hiệp thông phẩm trật, thì các Giám Mục không thể thi hành nhiệm vụ thực thể lãnh nhận do Bí Tích. Nhiệm vụ đó phải được phân biệt với khía cạnh giáo luật - pháp lý. Nhưng Ủy Ban nghĩ là không cần phải bàn đến các vấn đề hợp pháp và thành sự, và để lại cho các nhà thần học thảo luận, cách riêng trong những gì liên can tới việc thi hành quyền bính hiện có nơi anh em ly khai Ðông Phương. Về điểm này, có nhiều giải thích khác nhau.

Pericles Felici

Tổng Giám Mục hiệu tòa Samosate

Tổng Thư Ký Thánh Công Ðồng Vaticanô II

6. Giáo hội có phải là một thực thể tách rời không liên hệ đến xã hội không?

Thưa không, Giáo hội sống trong thế giới và là thành phần của thế giới nên Giáo hội có trách nhiệm liên đới với thế giới. Giáo hội chia sẻ mọi ưu tư, vui mừng và hy vọng với thế giới. Âu lo của thế giới cũng là âu lo của Gíao hội; vui mừng của thế giới cũng là vui mừng của Giáo hội. 

7. HTXHCG có phải là “thuyết thứ ba” giữa chủ nghĩa tư bản và chủ nghĩa xã hội không?

HTXHCG không phải là “thuyết thứ ba” giữa Chủ nghĩa Tư bản và Chủ nghĩa Xã hội và cũng không phải là một ý thức hệ.  Nhưng HTXHCG, dựa vào Truyền thống và Đức tin, là kết quả từ những suy tư cẩn trọng về những vấn nạn của thế giới con người. Dưới ánh sáng Tin Mừng, HTXHCG minh giải những thực tại trong thế giới nhằm giúp con người cư xử với nhau theo giá trị vĩnh cửu. Vì thế, HTXHCG không phải là một ý thức hệ, nhưng là một nền thần học luân lý cho mọi người. 

8. Rao giảng Tin Mừng có phải là nhiệm vụ bắt buộc của Giáo hội không?

Giáo hội lãnh nhận sứ mạng rao giảng Tin Mừng từ Chúa Giêsu. Đây là nhiệm vụ bắt buộc và là sứ mạng không thể thoái thác. Đến lượt chúng ta là Kitô hữu, chúng ta cũng được sai đi, vì thế chúng ta phải thực hiện sứ mạng này một cách nghiêm túc và trách nhiệm. 

9. Rao giảng Tin Mừng trong thời đại mới có bao hàm rao giảng về HTXHCG không?

ĐGH Joan Phaolô II trong thông điệp Centesimus Annus số 5 đã minh bạch: “Tôi đã nhiều lần nhấn mạnh rằng, việc rao giảng Tin Mừng trong thời đại mới phải rao giảng những điểm quan trọng của Học thuyết Xã hội của Giáo hội…chúng ta cần phải lập lại rằng những vấn đề xã hội không thể giải quyết ngoài bối cảnh Tin Mừng được”. Vì thế, khi thực hiện sứ mạng rao giảng Tin Mừng, Giáo hội không ngần ngại rao giảng HTXHCG. Vì học thuyết này, không nhằm mục đích nào khác hơn là hướng dẫn con người cư xử với nhau dựa theo đức công bình. Hơn nữa, học thuyết này như là nền tảng cho việc xây dựng sự hiệp nhất và hòa bình khi con người không thể tránh gặp phải những vấn đề trong đời sống xã hội và kinh tế. Khi thực hiện như thế, Giáo hội chu toàn sứ mạng rao giảng Tin Mừng bằng cách rao giảng chân lý về Đức Kitô, về con người, về Giáo hội và áp dụng chân lý ấy vào những hoàn cảnh thực tế.  

10. HTXHCG có vai trò như thế nào trong thế giới ngày nay?

HTXH như là một phương tiện hữu hiệu để Giáo hội thực hiện mục đích của mình: Rao giảng Tin Mừng cho mọi dân tộc. Đứng trước những vấn nạn của xã hội hôm nay, Giáo hội càng ý thức hơn và rao truyền rộng rãi hơn những giáo huấn của mình. Giáo hội giới thiệu với thế giới những nguyên tắc căn bản cho việc nhận định, quyết định và hướng dẫn hành động trong xã hội. Điều này góp phần rất lớn trong việc nhận thức vấn đề đúng đắn và tìm giải pháp phù hợp cho những vấn nạn nảy sinh trong xã hội.

còn tiếp

Huynhquang

Chúng ta vừa qua MÙA VỌNG, mùa chờ mong Chúa đến. Chúa đã đến làm người ở với chúng ta. Bây giờ bắt đầu MÙA CHAY. Chúa đến với chúng ta rồi chết vì chúng ta và cho chúng ta để rồi sau ba ngày Chúa sống lại hiển vinh đem chúng ta theo lên cùng với Chúa. Chúng ta đã được Chúa cứu rỗi.

Trong MÙA CHAY chúng ta thử suy niệm về Hạnh Phúc và Đau Khổ.

Đời người có lúc vui lúc buồn. Buồn vui là tình cảm tự nhiên trong cuộc sống. Nhưng vui buồn thế nào cho hợp ý Chúa ?

“Phúc cho ai sầu muộn,

“Vì họ sẽ được ‘hạnh phúc’ tràn lan”. (Mt.5:5 / Tv 126: 5 / Is 61: 2-3)

Với quan niệm đó, hai tiếng Hạnh Phúc có ý nghĩa gì?  Trong Tin Mừng Tân Ước, danh từ Hạnh Phúc được diễn nghĩa và áp dụng nhiều cách khác nhau tùy theo thánh sử và nhu cầu của từng cộng đồng dân Chúa. Thánh Gregory Cả khi nói về Hạnh Phúc trong kinh thánh, ngài coi Hạnh Phúc là “Cum legentibus crescit” (1), nghĩa là Hạnh Phúc sẽ triển nở, phát huy với những ai chịu khó học hỏi, nghiên cứu kinh thánh và không ngừng khám phá ra những ý nghĩa mới, phong phú và áp dụng vào cuộc sống, hoàn cảnh và nhu cầu riêng của mình.

Ngày xưa cách cắt nghĩa của các thánh sử đã được Chúa linh hứng, còn chúng ta ngày nay thì không được như vậy. Do đó,  chúng ta phải hiểu và cắt nghĩa Hạnh Phúc tùy theo những hoàn cảnh khác nhau trong cuộc sống thường nhật của chúng ta.

TƯƠNG QUAN GIỮA HẠNH PHÚC VÀ ĐAU KHỔ

Trong bài này chúng ta đặt trọng tâm vào Hạnh Phúc thứ ba trong Tám Mối Phúc Thật  Chúa giảng trên núi đã được thánh Mathew ghi lại, “Phúc cho ai sầu khổ, vì họ sẽ được Thiên Chúa ủi an” (Mt 5: 5). Trong Tin Mừng thánh Luca thì chỉ nói đến bốn loại Hạnh Phúc được bàn luận qua những nỗi buồn phiền sầu muộn và cười vui, như “ Phúc cho anh em là những người đang phải than khóc, vì anh em sẽ được vui cười…..Khốn cho các ngươi, những kẻ bây giờ đang được vui cười, vì các ngươi sẽ phải sầu khổ khóc than” (Luke 6: 21, 25).

Vui cười và khóc lóc là biểu hiệu tình cảm của con người lúc sung sướng lúc buồn khổ. Xuyên suốt Tin Mừng, chúng ta thấy không phải hễ sung sướng hay đau khổ trong cuộc sống trần thế là bị họa hay được phúc, nhưng phải được hiểu theo ánh sáng cứu độ của Thiên Chúa. Lời Chúa qua tin mừng thánh sử Luca / Mathew đã cho chúng ta một thông điệp rõ ràng về cấu trúc của Hạnh Phúc. Đây là một cuộc cách mạng của Tin Mừng đã chỉ cho chúng ta một ý nghĩa hoàn toàn mới mẻ về Hạnh Phúc và Đau Khổ. Từ khởi điểm, về phương diện tôn giáo cũng như trần thế, Hạnh Phúc và Đau Khổ là hai phạm trù không thể ngăn cách nhau được trong cuộc sống của con người. Chúng theo nhau như bóng với hình, nhịp nhàng lên xuống nối tiếp nhau như sóng biển triền miên.

Ngày nay, người ta đang cố gắng ngăn cách sóng thần nhị trùng Tsuname (dân địa phương còn gọi là Siamese); cố công tách rời Hạnh Phúc ra khỏi Đau Khổ. Nhưng vô vọng, họ đã thất bại. Chính cái hạnh phúc rối loạn và bất toàn đó lại trở thành nỗi khổ đau quay ngược về với chính mình, hoặc bất thần thảm khốc hoặc từ từ mỗi lúc một chút ít đúng như bản tính mau qua và tính kích động ác liệt của nó dưới muôn hình vạn trạng khác nhau như trong những bản tin tức thời sự hàng ngày chúng ta đọc hoặc trong văn thơ thi phú như Nguyễn công Trứ  đã diễn tả trong bài thơ Chữ Tình của ông:

                   “Sầu ai lấp cả vòm trời,

                  “Biết chăng chẳng biết hỡi người tình chung

                   …………………………………………….

                 “Trông chẳng nói xiết bao nhiêu biệt lệ,

                 “Tình cảnh ấy dẫu bút thần khôn vẽ…”

Hoặc chúng ta thường đôi khi thốt lên những tiếng than não nề trước những cảnh huống khổ đau bất ngờ ghê gớm.”Thiệt là đắng căy vô vàn..” cũng như thi sĩ Lucretius thường thốt lên như vậy khi trái tim rung động cảm kích trong nỗi vui mừng khoái cảm mơ hồ sướng khổ. “A strange bitterness !!”.(2).

Kinh Thánh đã cho chúng ta một đáp số về thảm cảnh của cuộc sống con người. Từ khởi thủy, con người đã có tự do để lựa chọn giữa Hạnh Phúc và Đau khổ. Hạnh phúc vô biên và vĩnh cửu chính là Thiên Chúa được biểu hiện qua những hình ảnh sống động. Adam và Eva được tự do, nhưng  hai ông bà đã không chọn Chúa khi tự tay ngắt trái cấm mà ăn. Từ đó phát sinh ra sự chết và đau khổ. Như vậy, phải chăng Đau Khổ chính là hình bóng của Hạnh Phúc?

Chúa Kitô cuối cùng đã phá vỡ sợi dây liên đới đó. “Để đổi lấy hạnh phúc vui mừng đang có trước mặt, Chúa đã chọn Thánh Giá” (Hebrews 12: 2). Nói một cách khác, Chúa Kitô đã làm ngược lại ông Adam và bà Eva và mỗi người chúng ta như Maximus Confessor đã viết trong Capitoli vari: “Cái chết của Chúa khác với cái chết của con người, nó không phải là món nợ mà Chúa phải trả để có hạnh phúc mà đúng ra là để tạo ra chính hạnh phúc đó”. Vì vậy, nhờ cái chết của Chúa, số phận con người đã được thay đổi” (3). Sống lại từ cõi chết Chúa đã cho chúng ta một loại Hạnh Phúc mới.  Hạnh phúc này không đi trước Đau Khổ như là căn nguyên, nhưng nó theo sau như là hoa trái kết quả của khổ đau.

Tất cả những điều này đã được biểu hiện một cách kỳ diệu trong bài giảng tám mối phúc thật mà Chúa đã ban cho chúng ta, trong đó cái thứ tự khóc trước cười sau khác hẳn với cái thứ tự cười trước khóc sau. Đây không phải là một đảo ngược đơn thuần và tạm bợ. Nhưng là một khác biệt căn bản, cố định và vĩnh viễn mà Chúa Giêsu đã đề nghị cho loài người. Đó là Hạnh Phúc, không phải Đau Khổ, Hạnh Phúc ở đây là kết quả duy nhất và cuối cùng, sẽ kéo dài đến muôn đời.

CHÚA  CỦA  ANH  Ở  ĐÂU?

Nhưng chúng ta thử tìm hiểu xem ai là người sầu muộn và than khóc, ai là người được Chúa chúc phúc?  Hầu hết các nhà chú giải kinh thánh hiện nay đều không chấp nhận tư tưởng cho rằng chỉ có những người đau khổ vì hoàn cảnh xã hội khách quan, những người được Chúa tuyên dương chúc phúc đơn thuần chỉ vì họ đã đau khổ và khóc than. Trái lại, yếu tố chủ quan, nghĩa là lý do khóc than mới là yếu tố quyết định.

Vậy thì lý do đó là lý do gì?  Cách chắc chắn và tốt nhất để khám phá ra lý do tại sao khóc, ta thử nhìn vào kinh thánh để xem những ai đã khóc và khóc cái gì và tại sao cả Chúa Giêsu cũng đã khóc, từ đó chúng ta sẽ dễ dàng nhận ra có những cái khóc vì “hối hận, ăn năn, thống hối” như cái khóc của thánh Phêrô sau khi đã chối Chúa ba lần. Cũng có những cái “khóc với người khóc” (Romans 12: 15) vì lòng trắc ẩn cảm thông với nỗi niềm sầu muộn của tha nhân, như Chúa Giêsu khóc cho người đàn bà góa làng Nain và chị em ông Lazaro. Giống như vậy có những cái khóc than của những kẻ bị lưu đầy xa xứ như dân Israel khóc trên những giòng sông Babylon. Và còn biết bao nhiêu là loại khóc than khác tương tự như vậy….

Ở đây chúng ta thử để ý đến hai lý do phải khóc ở trong kinh thánh và tại sao Chúa lại khóc để suy niệm cho thích hợp với cuộc sống hàng ngày của mỗi chúng ta.

Trong ca vinh 41 ta đọc thấy: “Nước mắt là của ăn ngày đêm của tôi mà mỗi ngày nó cứ nói với tôi  ‘Chúa mày ở đâu?’…..Khi xương tôi bị gẫy, trong lúc kẻ thù tôi quấy rầy tôi, trách móc tôi; mà suốt ngày nó vẫn cứ hỏi tôi ‘Chúa mày ở đâu?’”

Sự buồn phiền này của những người tin vào Chúa như ở trên là do hoàn cảnh chối từ Chúa bủa vây đầy dẫy chung quanh họ; ngày nay thì chúng ta lại càng có lý do phải buồn phiền nhiều hơn nữa, vì hiện nay chúng ta có quá nhiều kẻ thù mà là những kẻ thù rất tinh quái và nguy hiểm. Sau một thời gian tương đối yên tĩnh khi chủ thuyết vô thần Marxist cáo chung, chúng ta lại thấy một nhóm vô thần hoạt động trở lại một cách hung hăng và khoa học hơn, biểu hiện qua một số sách mới xuất hiện gần đây như: The Atheist Manifesto, The God Illusion, The End of Faith, Creation without God, An Ethics without God. (4).

Một trong những luận đề này đã đưa ra tuyên cáo như sau: “ Xã hội loài người đang phát triển theo nhiều cách khác nhau rất hợp lý để thu thập tri thức có thể chia xẻ cho mọi người và giúp người ta chấp nhận được sự việc một cách dễ dàng. Những ai chấp nhận Thiên Chúa hiện hữu mà không theo những phương cách này thì phải tự chứng minh lấy. Vì lý do này, ta phải công nhận Thiên Chúa không hiện hữu cho đến khi có thể chứng minh ngược lại.” (5)

Nếu vậy, theo như lý luận đó, chúng ta có thể nói được là tình yêu cũng chẳng có nữa, cho đến khi có thể chứng minh được bằng những lý lẽ cụ thể, chắc chắn và khoa học. Còn bằng cớ Thiên Chúa hiện hữu thì chúng ta có thể chứng minh được dễ dàng ngay trong đời sống thường nhật chứ không phải trong sách vở hay trong phòng thí nghiệm sinh học. Trước tiên, ta phải kể đến chính cuộc sống của Chúa Kitô, các thánh và hằng hà sa số, biết bao nhiêu là chứng nhân anh hùng tử đạo đã sống chết vì niềm tin. Chúng ta cũng có thể thấy ngay trong các phép lạ cùng các dấu chỉ mà chính Chúa Giêsu đã làm để chứng tỏ Chúa là sự thật, là Thiên Chúa và hiện nay Chúa vẫn còn đang tiếp tục làm, nhưng những kẻ vô thần đã cố tình chối từ không cần tìm hiểu hay quan sát gì hết.

Nói vậy không có nghĩa là nhóm cộng sản Marxist đã chịu ngồi yên thua trận. Chúng vẫn tiếp tuc quậy phá dưới danh nghĩa xã hội chủ nghĩa như ở Trung Quốc và Việt Nam và một số quốc gia còn cộng sản. Chúng quay trở lại kinh tế thị trường, tư bản chủ nghĩa đã   được gán nhăn hiệu “tư bản đỏ”, còn tàn ác, lưu manh và nguy hiểm hơn nhiều vì nấp dưới chiêu bài tự do nhưng vẫn áp dụng độc tài toàn trị. Chúng ngăn cản tự do dân chủ nhân quyền và tự do tôn giáo. Chúng giệt tôn giáo bằng những phương pháp rất tinh vi thâm độc. Ngoài miệng nói là cho tự do tôn giáo, tự do hành đao, giữ đạo và truyền đạo nhưng lại tịch thu, chiếm đoạt tài sản, nơi thờ phượng của giáo hội, muốn  thực hành nhiệm vụ tôn giáo thì phải xin phép, phải theo những luật lệ chúng đưa ra để cố tình làm khó, cản trở tự do tôn giáo. Điều thâm độc và nguy hiểm hơn cả là chúng trà trộn vào nội bộ tôn giáo để khuấy phá guồng máy lãnh đạo như hoặc dụ dỗ hoặc ép buộc các chức sắc tôn giáo làm việc với chúng, làm tình báo cho chúng. Chúng bôi bẩn, tha hóa guồng máy lãnh đạo tôn giáo. Thâm độc và nguy hiểm nhất là chúng kiểm soát, điều khiển việc đào tạo hàng giáo sĩ, dành quyền quyết định sau cùng là chấp nhận hay không cho tốt nghiệp, ngay cả việc bổ nhiệm các giáo sĩ, tu sĩ, cả giám mục nữa. Phải chăng chúng ta nên buồn phiền, ăn năn thống hối vì đã bất lực, ươn hèn không làm chủ được niềm tin của mình, buông xuôi bước theo ác quỉ làm hại và ô danh Giáo Hội không phải chỉ ngay hiện thời mà còn di hại nhiều thế hệ về sau nữa. Ông bác sĩ dở thì chỉ làm chết một / hai người, nhưng văn hóa suy đồi, giáo dục sai đường nhất là về tôn giáo thì sẽ di hại nhiều thế hệ về sau. Hãy thức tỉnh và ăn năn thống hối. Hãy đứng lên đấm ngực sửa sai.

Còn lý do những kẻ tin vào Chúa mà vẫn còn buồn phiền, như trong những lời ca thánh vịnh thì chỉ là sự bất lực mà họ cảm thấy khi phải đối diện với những thử thách của những kẻ hỏi họ “Chúa mày ở đâu?”. Qua sự yên lặng kỳ diệu của Chúa, Chúa đã kêu gọi họ chia sẻ, chấp nhận sự yếu đuối và thất bại của thân xác mình, nhưng Chúa vẫn để cho họ, giúp họ vượt thắng đến thành công, bởi lẽ: “Sự yếu đuối của Thiên Chúa vẫn luôn luôn vững mạnh vượt trội hơn cái mạnh mẽ của loài người” (1Corinthians 1: 25)

“HỌ ĐÃ MANG CHÚA CỦA TÔI  ĐI  ĐÂU RỒI”

Ngày nay người tín hữu Kito giáo cũng nên đau khổ vì đôi khi họ đã chối bỏ Chúa Kito một cách có hệ thống khi nhân danh những nghiên cứu về lịch sử gọi là khách quan mà ở một phương diện nào đó đã phát sinh ra những vấn đề rất ư là chủ quan mà người ta có thể tưởng tượng ra được như Đức Thánh Cha Biển Đức đã nhắc tới trong lời tựa cuốn sách mới của ngài nói về Chúa Giêsu: “Những hình ảnh của các tác giả và các lý tưởng của họ”.  Chúng ta đang quan sát một cuộc chạy đua để xem ai sẽ thắng cuộc trong việc trình bày một Chúa Kito giống con người thời đại ngày nay nhất khi mà họ lột bỏ tất cả những đặc tính linh thiêng thiên chúa của người. Để trả lời câu hỏi của thiên thần “Này bà, tại sao bà lại khóc?” Vào buổi sáng mờ sưong ngày phục sinh, Mary Magdalene đã nói: “Họ đã mang Chúa của tôi đi rồi và tôi không biết tìm Chúa ở đâu” (John 20: 13). Đây là một lý do khóc để chúng ta có thể khóc.

Những cố gắng khoác cho Chúa Kitô một bộ áo thời đại hay một bộ mặt lý tưởng thì vẫn luôn luôn  xẩy ra. Nhưng thời xưa thì những lý do người ta đưa ra xem có vẻ trang trọng và hợp lý trong một phạm vi rộng lớn như: Chúa Kito là con người lý tưởng, con người lãng mạng, con người tự do khai phóng, con người xã hội, con người cách mạng……Ở thời đại ngày nay, vì con người bị ám ảnh bởi sắc dục, nên họ đã gán cho Chúa những dục vọng  thế tục mà chúng ta thấy xuất hiện đầy dẫy trong những phim ảnh sách báo. Thế là “ Chúa Giêsu lại được tân kỳ hóa, hay tệ hơn, vượt xa quá cả tân kỳ hóa, còn gọi là hậu tân kỳ”. (6)

Chúng ta cần tìm hiểu nguồn gốc của những phong trào gần đây đang cố gắng đem chúa Giêsu Nazareth ra thử nghiệm cho thuyết luân lý tương đối và cá nhân chủ nghĩa tuyệt đối (còn gọi là chủ nghĩa phá hoại) mà trực tiếp hay gián tiếp đang là cảm hứng cho người ta viết thành tiểu thuyết, làm thành phim ảnh, đưa ra những dữ kiện khiến công cuộc nghiên cứu tìm hiểu về Chúa Giêsu bị ảnh hưởng sai lạc. Người ta thấy những phong trào này đã xuất hiện ở Hoa Kỳ vào những thập niên cuối của thế kỷ XX và trong một cuộc hội thảo chuyên đề về Chúa Giêsu (Jesus Seminar) năm 1985 đã có những hành động  phá hoại ác ý rất tích cực.

Phong trào này lấy tên là “Tân Tự Do Khai phóng /  Neo-liberal”, mục đích muốn quay trở lại với thần học khai phóng về Chúa Giêsu vào thế kỷ XVIII, không liên quan gì đến Do Thái Giáo hay Kito giáo và Giáo Hội C.G. Ở đây một Giêsu đã trở thành người truyền bá tư tưởng luân lý, không giống chủ trương của phái tự do khai phóng cổ điển trước kia (coi Thiên Chúa là Cha và linh hồn thì bất tử), nhưng có một sự khôn ngoan giới hạn, một bản tính xã hội học hơn là bản tính thần học. Mục đích của những học giả này không phải là sửa đổi mà đơn thuần chỉ là phá hoại, như họ đã từng nói:“Cái sai lầm ấy chính là  Kito giáo” (That mistake called Christianity).

Trong bài diễn văn khai mạc cuộc hội thảo này, người sáng lập phong trào đã đưa ra  những quyết định rất đáng cho ta chú ý:

Chúng ta đang dấn thân thi hành một công tác táo bạo và khẩn thiết. Chúng ta sẽ tìm hiểu thật cặn kẽ tiếng nói của Giêsu, và tất cả những gì ông ta thực sự đã nói. Trong công tác này, chúng ta sẽ thay mặt cho nhiều người trong xã hội chúng ta đặt vấn đề về  sự thần thánh của họ, ngay cả những vấn đề tối kỵ có thê gây xúc phạm. Vì vậy, công việc chúng ta theo đuổi sẽ rất nguy hiểm. Nhưng chúng ta chấp nhận và thách thức kẻ thù. Mặc dù có nhiều nguy hiểm chúng ta cũng sẽ tiến hành,  bởi vì chúng ta là những người chuyên môn, và vì vấn đề Giêsu vẫn còn đó, nó vẫn còn đang trực diện đối đầu như núi Everest vẫn đang thách thức những người leo núi. (7).

Chúa Giêsu đã được giải thoát ra khỏi những giáo điều của Giáo Hội và Kinh Thánh / Tin Mừng. Vậy thì  nguồn tin nào còn lại đã nói về Người mà không phải hoàn toàn là giả tưởng? Ngụy thư ư? Phúc âm của Thomas ư, một phúc âm đã được ký hiệu vào khoảng năm 30 cho đến 60 AD, trước tất cả các phúc âm thư được chính thức công nhận và trước cả thánh Phaolo. Dĩ nhiên nó sẽ được xếp đầu sổ. Một nguồn tin khác nữa có thể là những phân tích có tính xã hội học về những điều kiện đời sống ở Gallilee vào thời đại Chúa Kito.

Hình ảnh nào về Chúa Giêsu đã được trích ra để dẫn chứng? Ta có thể kể một vài hình ảnh về Chúa Giêsu mà hầu hết mọi người (dĩ nhiên không phải là tất cả) đã công nhận như: Chúa Giêsu là “Con người dị thường ở xứ Gallilee”; “một anh chàng đi lang thang khôn ngoan và chuyên mê hoặc người ta”; “thày dạy đời bằng ngụ ngôn”; “một anh chàng nhà quê xứ Judea có óc châm biếm”. (8)

Thắc mắc cần phải được giải thích là bí mật nào đã khiến cho con người vô hại đó phải chết treo trên thập giá và trở thành “người thay đổi thế giới” thì lại không thấy bàn tới một cách nghiêm chỉnh. Trái lại những cái đó đã không chỉ được viết ra theo những bịa đặt tưởng tượng mà còn in thành sách để xuất bản và có cả hàng trăm, hàng nghìn, hàng triệu cuốn đã được bán ra.

Đối với chúng ta là những người Kitô hữu nhiệt tình thì hình như cuộc nghiên cứu triết lý lịch sử này đã thất bại trong việc nối kết giữa Giêsu của thực tế và Giêsu của Tin Mừng và các tài liệu của Giáo Hội vì họ đã lơ đi không thèm đểm xỉa đến mặt thiêng liêng và siêu nhiên của “hiện tượng Giêsu”. Thái độ đó ví như người dùng mắt để nghe, dùng tai để nhìn.

Qua nghiên cứu và kinh nghiệm quan sát về những hiện tượng thần bí, chúng ta ai cũng nhận thấy cách thức phát triển đời sống con người tiềm ẩn trong một biến cố, đôi khi chỉ trong khoảnh khắc chớp nhoáng như khi chúng ta tiếp cận với một hiện tượng thần linh. Khả năng tiềm ẩn đó chỉ biểu lộ khi kết quả xẩy ra mà thôi.  Một đứa trẻ nít và một người lớn nhìn bề ngoài thì thấy khác hẳn với cái bào thai lúc vừa thụ tinh; nhưng cả hai bào thai đó đều có tất cả những yếu tố sinh động tiềm ẩn giống nhau, như vương quốc Chúa / Nước trời được ví như một hạt giống nhỏ xíu, nhưng bên trong tiềm ẩn đầy đủ các yếu tố sống sinh động có khả năng phát triển để nảy mầm, lớn lên và trở thành cây to rợp bóng mát, chim trời có thể đến làm tổ, bay nhảy hót mừng líu lo. (Mt. 13: 32)

Thánh Phaolo đã nói về kinh nghiệm “đau buồn” của mình về những người bạn Do Thái đã chối bỏ Chúa Giêsu (Romans 9: 1 ff). Tại sao chúng ta lại không cảm thấy buồn như vậy vì những người bạn của chúng ta đã chối từ niềm tin Chúa Kitô? Chính Chúa Giêsu cũng đã khóc thương cho dân thành Jerusalem vì lòng chai đá cứng tin phản bội Chúa của họ ( Lc.13: 34-35).

James Dunn, một trong những học giả nổi danh về Tân Ước, trong tác phẩm “Los albores del cristianismo” (Christianity in the Making) sau khi đã cẩn thận phân tích những kết quả nghiên cứu về Chúa Giêsu ở ba thế kỷ trước đã đi đến kết luận là không thấy có sự bất đồng ý kiến về Giêsu rao truyền Tin Mừng và Giêsu nghe giảng Tin Mừng, hay đúng ra là giữa Giêsu của lịch sử và Giêsu của Niềm Tin. Niềm Tin này đã được phát sinh không phải sau khi Chúa phục sinh, nhưng là khi Chúa vừa mới tiếp cận với các môn đệ, và các ông chính thức trở nên tông đồ Chúa, bởi vì họ đã tin vào Chúa, cho dù niềm tin của họ lúc đó rất đơn giản và sơ đẳng.

Cái tương phản giữa Chúa Kitô của Niềm Tin và Giêsu của lịch sử chính là kết quả “bước nhảy vọt của lịch sử”, trước khi có “bước nhảy vọt của Niềm Tin” do Chúa Giêsu đưa ra những lợi ích và lý tưởng vào thời đó. Đúng vậy, Giêsu  được giải thoát khỏi chiếc áo tín điều của Giáo Hội, nhưng lại được mặc cho chiếc áo thời trang thay đổi tùy mùa. Biết bao nhiêu là cố gắng đổ xô đi tìm hiểu con người Chúa Kito đã không trở nên vô ích, bởi vì nhờ đó, cộng thêm những giải quyết khác nữa, chúng ta mới có thể đi đến kết luận như ngày nay. (9)

LINH MỤC, TƯ TẾ VÀ CHỦ CHĂN CŨNG NÊN KHÓC

Còn một loại khóc nữa trong kinh thánh mà các tiên tri hay nói tới như Ezekiel đã cho chúng ta thấy. Chúa kêu gọi một người “mặc áo vải thô cầm bút ấn trong tay”:  “Hãy đi xuyên suốt khắp thành phố, qua giữa Jerusalem và đánh dấu chữ thập trên trán những ai đang rên rỉ khóc than vì những điều tồi tệ đang xẩy ra trong thành phố” (Ezekiel 9:4)

Thị kiến này có ý nghĩa rất sâu xa nói lên con Chúa và con Giáo Hội. Dấu hiệu chữ thập đó là chữ cuối cùng trong bảng mẫu tự tiếng Do Thái (Hebrew), sau này trong sách Khải Huyền đã trở thành “dấu ấn của Thiên Chúa hằng sống” được ghi trên trán tất cả những ai được Chúa cứu rỗi (Revelation 7:2ff).

Giáo Hội đã “khóc than” nhiều trong thời gian gần đây vì những tồi tệ đã xẩy ra trong chính lòng Giáo Hội bởi một số tư tế cũng như chủ chăn. Giáo Hội đã phải trả một giá quá đắt cho những tội lỗi này đồng thời phải cố công tìm cách hàn gắn những đổ nát ấy. Những luật lệ gắt gao đã được đưa ra để không ai có thể lạm dụng được nữa. Sau  thời gian cấp cứu, bây giờ là lúc không kém quan trọng: Hãy khóc lóc trước mặt Chúa để ăn năn thống hối, như chính Chúa đã bị xúc phạm / lạm dụng; ăn năn thống hối vì đã xúc phạm đến chính thân thể Chúa Kitô và làm gương xấu cho  những “người anh em cuối chót của mình”, hơn là làm tổn hại và mất thanh danh của chính mình.

Có hiện tượng linh mục lỗi lời hứa độc thân, có vợ có con mà vẫn ngang nhiên chính thức làm chánh xứ một họ đạo, lại được các chủ chăn chuẩn nhận đã là một tồi tệ chưa bao giờ thấy trong Giáo Hội. Làm sao họ có thể mở miệng rao giảng lời Chúa, trả lời Chúa trước tòa phán xét? Họ ăn nói thế nào với những người anh em tư tế của họ, với các tôn giáo bạn, những người họ có bổn phận phải dìu dắt hướng dẫn đem về với Chúa?

Đây chính là cơ hội để thoát ra khỏi tội lỗi trở về với ân phúc, để hòa giải với mọi người, với Chúa và với các tư tế của Chúa. Hãy ăn năn thống hối.

“Hãy thổi kèn trên Zion,

“Hãy hãm mình chay tịnh,

“Hãy tụ họp muôn dân, triệu tập hội nghị:

Các bô lão, trẻ thơ và hài nhi miệng còn ngậm vú…

Các tân lang hãy ra khỏi buồng kín, tân nương rời khỏi loan phòng….

“Hỡi các tư tế, các thừa tác viên phục vụ Chúa!  Hãy khóc lên..

Giữa tiền đường và trên bàn thờ.

“Hãy nói với Chúa:

Lạy Chúa, xin rủ lòng thương tha thứ cho dân Người,

Xin đừng thí bỏ gia nghiệp của Người phải nhục…mặc cho các nước cười chê.

“Làm sao giữa muôn dân người ta dám nói:

Thiên Chúa chúng thờ đang ở đâu?”

                                  (Joel 2: 15-17)

Trên đây là những lời tiên tri Joel kêu gọi chúng ta. Tại sao chúng ta lại không đáp ứng lời mời gọi đó nhỉ? Hãy dùng một ngày chay tịnh để ăn năn thống hối, ít ra là tại địa phương mình hay toàn thể đất nước, những nơi mà vấn đề tỏ ra tồi tệ nhất, để công khai thống hối trước mặt Chúa và các nạn nhân, các người bị gương mù gương xấu, hòa giải với các linh hồn, cùng bước đi với Giáo hội, canh tân trong tâm hồn và trong ký ức.

Chúng ta hãy nhớ lại lời Đức Thánh Cha Biển Đức XVI nói với các giám mục Ireland dịp viếng thăm ad limina gần đây: “Các vết thương gây nên do các hành động….tương tự cũng rất trầm trọng; việc sửa đổi để lấy lại niềm tin đã mất thật là khẩn cấp….Có như vậy thì Giáo Hội mới đủ mạnh để có thể tiếp tục làm chứng tá cho sức mạnh cứu rỗi của Chúa Kitô trên thập giá” (10).

Tuy nhiên những người anh em phạm lỗi vẫn còn hy vọng, như trường hợp bê bối trong cộng đồng Corinto mà thánh Phaolô đã nói tới: “Chúng ta phải nộp con người đó cho  Satan, để phần xác nó bị hủy giệt, còn phần hồn thì được cứu rỗi trong ngày của Chúa” (1Corinto 5: 5). Ngày nay thì chúng ta có thể nói được rằng “Hãy đem nó ra tòa án công lý dân sự để cho linh hồn nó được cứu rỗi”. Sự cứu rỗi kẻ tội lỗi này, không phải là hình phạt, mà chính là để cứu rỗi linh hồn, điều mà thánh Phaolo đã ám chỉ.

Đáng buồn là đã có nhiều vị bị tước đoạt hết tất cả mọi sự như chức tư tế / thừa tác viên Chúa, cả danh dự và tự do, chỉ còn một mình Chúa biết họ, hiểu họ tùy theo trường hợp và trách nhiệm cá nhân của mỗi người. Họ đã bị ruồng bỏ trở thành những kẻ sau chót…Nhưng trong những trường hợp như vậy, nếu có ân sủng Chúa, họ biết ăn năn thống hối vì tội lỗi mình, kết hợp sự than khóc của họ với nỗi buồn khổ của Giáo hội thì khóc than và buồn khổ sẽ trở thành ơn phúc. Họ sẽ đến được gần Chúa Kitô là người bạn sau chót, hơn là những người bề ngoài xem ra có vẻ được nể trọng và kính mến, có khi lại đi đến chỗ giống như những người Pharisiêu thích kết án bình phẩm những kẻ khác.

Tuy nhiên, có một điều mà những người anh em này đáng lẽ không nên làm nhưng lại làm. Họ lợi dụng cái tồi tệ của họ đang lúc ồn ào hoặc tính nhút nhát yếu hèn của họ, cho báo chí phỏng vấn hoặc viết sách, viết hồi ký đổ lỗi cho những người khác, cho bề trên của họ. Đây là hiện tượng nguy hiểm của những con tim trai đá.

KẾT LUẬN:  NHỮNG GIỌT NƯỚC MẮT TUYỆT VỜI

Ai cũng biết có nhiều loại khóc, nhiều loại nước mắt. Khóc là biểu hiện của một tâm tư. Nhưng khóc không phải luôn luôn là dấu  hiệu buồn phiền. Có cái khóc vì đau buồn, có cái khóc vì vui mừng sung sướng, có cái khóc nước mắt cá sấu. Ở đây, trong ý niệm đặc biệt về Hạnh Phúc và Đau Khổ, cái khóc đầy ý nghĩa với những giọt nước mắt tuyệt vời nhất là những giọt nước mắt làm tràn đầy con tim chúng ta bởi ân sủng Chúa thánh linh soi sáng đến độ “Chúng ta cảm nghiệm được và nhận ra Thiên Chúa tốt lành vô cùng” (Psalm/tv 34: 9).

Khi chúng ta đang ở trong tình trạng ân sủng như vậy, chúng ta sẽ ngây ngất cảm nhận thấy toàn thể thế giới và chính chúng ta không quì gối phủ phục mà lòng rung động lâng lâng như khờ dại đã liên tục khóc lóc vì vui sướng. Đây là loại nước mắt mà thánh Augustin đã diễn tả trong “Confessions” : “Lạy Cha nhân lành, Cha thương yêu chúng con đến độ không chừa con một của Chúa, đã hiến dâng con Chúa cho tất cả chúng con. Thật Chúa đã thương yêu chúng con vô vàn!” (11)

Pascal cũng chảy những giòng nước mắt như vậy vào một đêm ông linh hứng thấy Chúa của Abraham, Isaac và Jacob biểu hiện trong kinh thánh. Ông đã viết vào một mảnh giấy mà sau này người ta đã tìm thấy trong túi áo của ông sau khi ông chết:

“Hãy Vui lên!, Vui lên!....

“ Những giòng nước mắt  vui mừng…”

Nước mắt người đàn bà tội lỗi đã chảy xuống rửa chân Chúa giêsu không phải chỉ là những giọt nước mắt ăn năn thống hối mà còn là những giọt nước mắt cảm tạ và vui mừng sung sướng (Lc7: 37-38).

Nếu trên thiên đàng các thánh khóc thì chắc rằng ở đó sẽ tràn ngập nước mắt và ồn ào tiếng khóc ca hát vui mừng. Thánh Simeon, một  nhà thần học nổi tiếng đã từng sống ở Istanbul ( hồi xưa gọi là Constantinople) mà cách đây không lâu Đức Thánh Cha Biển Đức XVI có du hành mục vụ ít ngày ở đó đã là một gương sáng sống động nhất trong lịch sử nền linh đạo Kitô giáo về nước mắt ăn năn thống hối, loại nước mắt của ngỡ ngàng và trầm lặng. “Tôi đã khóc –ngài viết-  và tôi đã vui mừng sung sướng khôn tả”. (12). Ngài còn  diễn tả cái khóc ăn năn thống hối vì được vui mừng hạnh phúc thành như châm ngôn: “Phúc cho những ai khóc lóc thảm thiết đắng cay vì tội lỗi của mình, vì ánh sáng cứu độ của Chúa sẽ ở trên họ và biến nước mắt cay đắng của họ thành ngọt ngào êm ái”(13).

Chớ gì Chúa ban cho chúng ta có được, ít nhất một lần trong đời, những giọt nước mắt ân sủng đầy súc cảm thống hối và rạt rào mừng vui ấy.

Pace Garden, Orange Park, Florida

Chuẩn bị Mùa Chay Thánh 2008

Bác Sĩ Nguyễn Tiến Cảnh

SỨ ĐIỆP MÙA CHAY 2008 của ĐTC BÊNÊĐICTÔ XVI

“Đức Kitô làm cho Mình trở nên nghèo khó vì anh em” (2 Cor 8:9)

Anh Chị Em thân mến!

1. Mỗi năm, Mùa Chay đem lại cho chúng ta một dịp theo Chúa Quan Phòng để đào sâu giá trị của đời sống Kitô hữu của chúng ta, và khuyến khích chúng ta tái khám phá ra lòng thương xót của Thiên Chúa, để đến lượt chúng ta trở nên thuơng cảm cho anh chị em của chúng ta hơn.  Trong thời gian Mùa Chay, Hội Thánh thấy rằng mình có bổn phận phải đưa ra những công tác rõ ràng đi theo các tín hữu cách cụ thể trong tíến trình canh tân nội tâm: đó là việc cầu nguyện, ăn chay và bố thí.  Về sứ điệp Mùa Chay năm nay, Cha muốn dành ít thì giờ để suy niệm về việc thực hành bố thí, tượng trưng cho cách đặc biệt để giúp đỡ những người thiếu thốn, đồng thời, cũng để tập từ bỏ mình để giải thoát chúng ta khỏi những ràng buộc với những của cải thế gian. Càng bị thu hút mạnh mẽ bởi sự giàu có vật chất, thì chúng ta càng phải quyết tâm dứt khoát để không biến chúng thành thần tượng của chúng ta. Chúa Giêsu khẳng định điều này cách rõ ràng: “Các con không thể vừa làm tôi Thiên Chúa vừa làm tôi mammôn [tiền của] được” (Lc 16:13). Việc bố thí giúp chúng ta thắng được cám dỗ liên tục này, dạy chúng ta đáp ứng lại những nhu cầu của tha nhân và chia sẻ với người khác những gì chúng ta có được nhờ lòng nhân lành của Thiên Chúa. Đó chính là mục đích của việc quyên tiền đặc biệt cho người nghèo được quảng bá ở nhiều nơi trên thế giới trong Mùa Chay.  Bằng cách này, việc thanh luyện nội tâm được kèm theo bằng một nghĩa cử của cộng đồng Hội Thánh, phản ảnh những gì đã xảy ra thời Hội Thánh Sơ Khai. Trong các Thánh Thư của ngài, Thánh Phaolô đã đề cập đến về việc này khi viết về việc quyên tiền giúp cộng đồng Gierusalem (xem 2 Cor 8-9; Rom 15:25-27).

2. Theo giáo huấn của Tin Mừng, chúng ta không làm chủ nhưng chỉ là những người quản lý các tài sản mà chúng ta có: cho nên không được coi những tài sản này là của riêng mình, nhưng là những phương tiện mà qua đó Thiên Chúa mời gọi mỗi người chúng ta hành xử như một người quản lý theo sự quan phòng của Ngài đối với những người thân cận chúng ta. Như Sách Giáo Lý của Hội Thánh Công Giáo nhắc nhở chúng ta, các của cải vật chất có chứa đựng giá trị xã hội, theo nguyên tắc qui về mục đích phổ quát của chúng (xem câu 2404).

Trong Tin Mừng, Chúa Giêsu thẳng tay khiển trách những người chỉ biết dùng sự giàu sang vật chất cách ích kỷ. Trước cảnh nghèo đói của đám đông, thiếu tốn đủ thứ, lời của Thánh Gioan vang lên giọng khiển trách: “Làm sao mà tình yêu Thiên Chúa có thể ngự nơi những người có nhiều của cải thế gian mà từ chối giúp đỡ anh chị em mình khi thấy họ thiếu thốn?” (1 Ga 3:17). Ở những quốc gia mà đa số dân chúng là Kitô hữu, lời kêu gọi chia sẻ còn khẩn cấp hơn nữa bởi vì họ càng có trách nhiệm đối với số đông người đang chịu cảnh nghèo đói và bị bỏ rơi. Giúp đỡ những người này là nhiệm vụ về công bằng trước khi được coi là việc bác ái.

3. Tin Mừng nhấn mạnh đến một đặc tính của việc bố thí của Kitô hữu là nó phải kín đáo. Chúa Giêsu quả quyết: “Đừng cho tay trái của các con biết việc tay phải các con làm, để việc bố thí của các con được thực hiện cách kín đáo” (Mt. 6:3-4). Chỉ một thời gian ngắn trước đó, Chúa nói rằng đừng tự hào về các việc lành mình làm để khỏi bị mất phần thưởng trên Trời (xem Mt 6:1-2). Người môn đệ phải quan tâm đến việc làm vinh danh Thiên Chúa.  Chúa Giêsu cảnh cáo: “Bằng cách này, hãy làm cho ánh sáng của các con chiếu soi trước mặt người khác, để họ thấy việc lành các con làm mà ngợi khen Cha Trên Trời” (Mt 5:16).  Như thế, chúng ta phải làm mọi sự để vinh danh Thiên Chúa chứ không phải vì danh dự của chúng ta.  Anh chị em thân mến, sự hiểu biết này phải hậu thuẫn tất cả các nghĩa cử chúng ta làm cho tha nhân, đừng để cho chúng trở thành phương tiện biến chúng ta thành cái rốn của vũ trụ.  Nếu trong khi chu toàn một nghĩa cử, chúng ta không có mục đích làm vinh danh Chúa và thật sự giúp đỡ anh chị em, mà lại tìm tư lợi, hay tiếng khen, thì chúng ta đã tự đặt mình ra ngoài nhãn quan của Tin Mừng.  Trong thế giới của hình ảnh ngày nay, chúng ta phải rất thận trọng đề phòng bởi vì cám dỗ này quá lớn. Bố thí, theo Tin Mừng, không phải chỉ là việc thiện: mà còn là một sự diễn tả đức ái cách cụ thể, một nhân đức đối thần đòi hỏi một sự hoán cải nội tâm để yêu mến Thiên Chúa và tha nhân, theo gương Đức Chúa Giêsu Kitô, là Đấng đã chết trên Thánh Giá, đã hiến toàn thân cho chúng ta. Làm sao mà chúng ta không cảm tạ Thiên Chúa vì nhiều người đang âm thầm thực thi các việc làm quảng đại giúp đỡ tha nhân trong cơn quẫn bách bằng tinh thần này, vượt ra ngoài tầm kính của thế giới truyền thông? Thật là vô ích khi cho người khác của cải của mình nếu việc làm này biến lòng chúng ta thành tự hào trong hư danh: vì lý do này mà những người biết rằng Thiên Chúa “nhìn thấy trong kín đáo” và sẽ bí mật ban thưởng không tìm sự công nhận của loài người khi họ làm việc từ thiện.

4. Trong khi mời gọi chúng ta nghĩ đến việc bố thí với một cái nhìn sâu sắc hơn, vượt trên chiều kích thuần túy vật chất, Thánh Kinh dạy chúng ta rằng cho đi thì vui hơn nhận lại (xem TĐCV 20:35). Khi chúng ta làm vì yêu, chúng ta nói lên chân lý của bản chất con người chúng ta; quả thật, chúng ta không được dựng nên cho mình, nhưng cho Thiên Chúa và anh chị em chúng ta (xem 2 Cor 5:15). Mỗi lần chúng ta chia sẻ của cải với những người túng thiếu chung quanh chúng ta vì yêu Chúa, chúng ta khám phá ra rằng sự sung mãn của cuộc sống đến từ tình yêu, và tất cả lại trở về với chúng ta như phúc lành dưới dạng bình an, mãn nguyện và vui mừng nội tâm. Cha chúng ta ở trên Trời thưởng cho việc chúng ta bố thí bằng niềm vui của Ngài. Hơn nữa: Thánh Phêrô kể vào số những hoa quả thiêng liêng của việc bố thí  là ơn tha tội. Ngài viết: “Đức ái che phủ vô vàn tội lỗi” (1 Phr 4:8). Như Phụng Vụ Mùa Chay thường nhắc lại rằng Thiên Chúa ban cho chúng ta là những người tội lỗi khả năng được tha tội. Việc chia sẻ với người nghèo những gì chúng ta có làm cho chúng ta sẵn sáng lãnh nhận ơn ấy. Trong lúc này, cha lại nghĩ đến những người nhận ra sự trầm trọng của những tội ác họ đã làm, và chính vì lý do đó, họ cảm thấy mình xa cách Thiên Chúa, sợ hãi và hầu như không có khả năng trở về với Ngài. Bằng cách đến gần tha nhân qua việc bố thí, chúng ta được kéo lại gần Thiên Chúa; Bố thí có thể trờ một thành công cụ cho việc hoán cải và hòa giải thật sự với Ngài và anh em chúng ta.

5. Việc bố thí dạy chúng ta lòng quảng đại của đức ái. Thánh Giuse Bênêđictô Cottolengo đề nghị cách thẳng thắn: “Đừng bao giờ tính sổ số tiền bạn cho đi, bởi vỉ đó là điều mà tôi nói hoài: nếu trong việc bố thí tay trái không biết việc tay phải làm, thì tay phải cũng không nên biết việc mình làm.” (Detti e penseru, Edilibri, số 201).  Về việc này, thì câu truyện trong Tin Mừng về bà goá rút ra từ sự nghèo túng của bà mà bỏ vào quỹ Đền Thờ “tất cả những gì bà có để sinh sống” (Mc 12:4) còn quan trọng hơn. Đồng xu nhỏ bé và tầm thường của bà trở thành một biểu hiệu hùng hồn: Bà goá này dâng cho Thiên Chúa không phải sự dư dật của bà, không phải là bao nhiêu tiền bà có, nhưng là chính bà. Toàn thân của bà.

Chúng ta thấy câu chuyện cảm động này được lồng vào trình thuật những ngày ngay trước cuộc khổ nạn và cái chết của Chúa Giêsu, là Đấng làm cho mình trở nên nghèo khó để lấy cái nghèo của Người mà làm cho chúng ta nên giàu có như Thánh Phaolô viết (xem 2 Cor 8:9); Chúa Giêsu đã ban cho chúng ta toàn thể con người của Người. Cũng qua việc thực hành bố thí, Mùa Chay khuyến khích chúng ta theo gương Người. Trong trường của Người, chúng ta có thể học cách làm cho cuộc đời chúng ta trở thành món quà toàn vẹn; theo gương Người, chúng ta có thể làm cho mình sẵn sàng, không phải chỉ để cho đi một phần của những gì mình có, nhưng cho đi chính bản thân chúng ta. Không phải là toàn thể Tin Mừng được tóm lại trong Giới Luật Yêu Thương sao? Như thế việc thực thi bố thí trong Mùa Chay trở nên một phương thế để đào sâu ơn gọi Kitô hữu của chúng ta. Bằng cách hiến mình cách vô vị lợi, người Kitô hữu làm chứng rằng chính tình yêu chứ không phải sự giàu sang vật chất là yếu tố làm nên định luật hiện hữu của mình. Như vậy tình yêu làm cho việc bố thí có giá trị; nó gợi hứng cho những hình thức ban tặng khác nhau, tùy theo khả năng và điều kiện của mỗi người.

6. Anh chị em thân mến, Mùa Chay mời gọi chúng ta “huấn luyện mình” cách thiêng liêng, cũng như qua việc thực hành bố thí, để chúng ta được lớn lên trong đức ái và nhận ra Chính Đức Kitô trong những người nghèo. Trong sách Tông Đồ Công Vụ, chúng ta đọc rằng Thánh Phêrô đã nói với nggười què đang ăn xin ở cổng Đền Thờ: “Tôi không có vàng hay bạc, nhưng điều gì tôi có thi tôi cho anh; nhân danh Đức Chúa Giêsu Kitô Thành Nadareth, anh hãy bước đi” (TĐCV 3:6).  Trong việc bố thí, chúng ta tặng một cái gì là vật chất, là một biểu hiệu của món quà cao quý hơn mà chúng ta có thể tặng cho người khác qua việc rao truyền và làm chứng cho Đức Kitô, nhờ danh Người mà người ta tìm thấy sự sống thật. Như thế hãy đánh dấu thời gian này bằng cố gắng gắn bó với Đức Kitô của cá nhân và cộng đồng để chúng ta có thể trở nên nhân chứng cho tình yêu của Người. Nguyện xin Đức Maria, Mẹ và Tôi Tớ trung tín của Chúa giúp các tín hữu bước vào “cuộc chiến thiêng liêng” của Mùa Chay, được trang bị bằng kinh nguyện, ăn chay và thực hành bố thí, để được đổi mới tinh thần khi đến cử hành Đại Lễ Phục Sinh. Với những lời cầu chúc này, Cha long trọng ban Phép Lành Toà Thánh của Cha cho mọi người.

Làm tại Vatican, ngày 30 tháng 10, năm 2007

ĐTC Bênêđictô XVI

Phaolô Phạm xuân Khôi chuyển ngữ

“Khi vào Giê-ri-cô, Chúa Giêsu đi ngang qua thành phố ấy. Ở đó có một người tên là Da-kêu; ông đứng đầu những người thu thuế và là người giàu có. Ông ta tìm cách để xem cho biết Chúa Giêsu là ai, nhưng không được, vì dân chúng thì đông mà ông ta lại lùn. Ông liền chạy tới phía trước, leo lên một cây sung để xem Chúa Giêsu, vì Người sắp đi qua đó. 

Khi Chúa Giêsu tới chỗ ấy thì Người nhìn lên và nói với ông: ‘Nầy ông Da-kêu, xuống mau đi, vì hôm nay tôi phải ở lại nhà ông!’ Ông vội vàng tụt xuống và mừng rỡ đón rước Người. Thấy vậy, mọi người xầm xì với nhau: ‘Nhà người tội lỗi mà ông ấy cũng vào trọ!’  

Ông Da-kêu đứng đó thưa với Chúa rằng: ‘Thưa Ngài, đây phân nửa tài sản của tôi, tôi cho người nghèo; và nếu tôi đã chiếm đoạt của ai cái gì, tôi xin đền gấp bốn.’ Chúa Giêsu mới nói về ông ta rằng: ‘Hôm nay, ơn cứu độ đã đến cho nhà nầy, bởi người nầy cũng là con cháu tổ phụ Áp-ra-ham. Vì Con Người đến để tìm và cứu những gì đã mất.’” (Lc 19, 1-10) 

***

Da-kêu là một người thu thuế rất mực giàu có. Ông đã làm giàu, chủ yếu bằng cách khai thác người nghèo vô phương chống trả. Xét về nhiều phương diện, ông không phải là một con người tốt! Có lẽ ông là người bị oán ghét và khinh miệt nhất ở nơi thành phố Giê-ri-cô. Ông đã bị xoá tên khỏi sổ bộ và được xem như “một kẻ không ra gì”. Khi người nào đi chung với ông thì chỉ dơ danh xấu tiếng mà thôi. 

Vào thời điểm đó, người La-mã chiếm cứ đất nước Do-thái. Họ đã cai trị với bàn tay sắt. Bất cứ người nào tỏ dấu bất đồng quan điểm hay bất tuân lệnh hành chánh, lập tức sẽ bị đè bẹp. Một đạo quân chiếm đóng phải được duy trì và yểm trợ.  

Người La-mã thu thuế theo một hệ thống đánh thuế bất công. Phải thu thuế bằng mọi cách. Đối với bất cứ người La-mã nào, công việc thu thuế làm hạ nhân cách của mình. Vì thế những người thu thuế được tuyển dụng từ cộng đồng địa phương. Luôn luôn có những người muốn hợp tác với kẻ thù.  

Một khi người La-mã nhận đủ tiền thuế thu được, họ không quan tâm tới việc những thuế phụ thu do những người thu thuế đặt để ra. Toàn bộ hệ thống đó đã mở cửa cho việc lạm dụng, lộng hành và Da-kêu cùng với những người đồng loại đã lạm dụng hệ thống đó để bóc lột chính dân tộc mình hầu trở nên giàu có. 

Báo oán 

Chúa Giêsu đi ngang qua thành phố đó. Cả nước đều bàn tán về Ngài. Ngài là một khuôn mặt nổi tiếng trong nước, chẳng khác nào một minh tinh. Ai nấy đều muốn thấy Ngài. Các đường sá thành phố Giê-ri-cô kẹt cứng.

Việc ông Da-kêu lẫn lộn vào đám đông chỉ tạo nên rắc rối. Thật vậy, ông là một người bị để ý. Chúng ta có thể hình dung ông Da-kêu đang cố gắng len mình vào trước đám đông để nhìn xem Chúa Giêsu đi ngang qua. Ông đang bị xô đẩy, bị hích khuỷu tay, bị kháng cự và bị lăng mạ sỉ nhục.

Tuy nhiên ông đã có can đảm chịu đựng sư liều lĩnh tuyệt vọng. Ông tự tách mình ra khỏi đám đông và leo lên một cây sung nổi bật ở xa xa cuối đường. Nơi đó có thể cung cấp cho ông một tầm nhìn thoáng đãng. 

Khi Chúa Giêsu đến gần cây sung, Ngài dừng lại. Da-kêu ngạc nhiên. Chúa Giêsu nhìn lên. Da-kêu càng ngạc nhiên hơn nữa. Chúa Giêsu kêu ông bằng chính tên của ông. Da-kêu kinh ngạc. Ai đã nói cho Chúa Giêsu biết tên của ông và làm thế nào Ngài biết ông đang ẩn núp? Bốn con mắt gặp nhau và người nầy nhìn người kia chằm chằm.  

Tôi mong muốn bạn ghi nhận điều gì Chúa Giêsu và ông Da-kêu đã thấy. Trước khi gặp Chúa Giêsu, ông Da-kêu nghĩ mình là người giàu có. Giờ đây, ông thấy mình nghèo nàn đến mức nào. Trước đây ông tưởng mình có hết mọi sự. Bây giờ ông thấy mình không có gì đáng giá thật sự.

Đó là thời điểm của sự thật. Ông nhận ra sự phung phí ghê gớm đối với cuộc sống của mình và sự phá sản của địa vị mình. Đôi mắt ông đã mở ra và ông đã la lên: “Chúa ôi! Con đã điên rồ đến mức nào!” Ông đã nhận thấy điều tai hại mà ông đã làm cho chính mình và cho người khác, chỉ vì ông xu phụ cái tôi mà thôi.

Điều xảy đến cho Da-kêu gợi lại cho tôi câu nói sâu sắc của nhân vật Iago trong vở kịch “Othello” của Shakespeare, khi Iago nói về Cassio: “Có một vẻ đẹp trong cuộc sống của ông ta khiến tôi cảm thấy mình xấu xa.” Thật vậy, có một vẻ đẹp nơi Chúa Giêsu đã có khả năng làm cho Da-kêu nhận ra sự xấu xa trong cuộc đời mình. Tội lỗi thì xấu xa!

Vẻ đẹp trong đôi mắt người chứng kiến 

Chúa Giêsu đã thấy gì? Ngài đã thấy kẻ lừa đảo, kẻ phản bội, người tội lỗi. Ngài đã thấy một con người đang ẩn giấu. Ngài đã nhìn thấu suốt tất cả những trò lừa đảo và tống tiền nơi Da-kêu.

Nhưng Ngài cũng thấy một khía cạnh khác nơi con người Da-kêu, khía cạnh mà không ai có thể thấy được. Ngài thấy một con người có tiềm năng lớn lao có thể trở nên thiện hảo, một con người sẵn sàng xây đắp một nếp sống mới, một khi được ban cho một vận hội mới. Chúa Giêsu thấy những điều kiện thực tế và những khả năng ở nơi Da-kêu.  

Chúa thấy ông Da-kêu có thể trở nên tốt, dưới quyền lực và ảnh hưởng của Ngài. Chúa Giêsu cho ông một dịp may để xoay chuyển cuộc sống. Công trạng của Da-kêu là đã nắm lấy cơ hội mà vươn lên. 

Da-kêu là ai? Chính chúng ta là những Da-kêu! Da-kêu ở trong mỗi một người nam và người nữ. Điều gì Chúa Giêsu đã làm cho Da-kêu hôm qua thì Ngài cũng có thể làm cho chúng ta hôm nay, nếu chúng ta để cho Ngài tự do hành động. Thiên Chúa là như thế đó! Ngài luôn luôn cho chúng ta một vận hội mới, một khởi đầu mới, một niềm hy vọng mới.

Ngài thấy những gì ẩn giấu dưới dáng dấp bề ngoài của chúng ta và thấy sự thiện mỹ ở bên trong cùng sự rộng lượng của tâm hồn chúng ta, tức tiềm năng vươn lên. Ngài thấy không những con người thực của chúng ta là những kẻ tội lỗi đang cần được tha thứ, nhưng Ngài cũng thấy những khả năng nơi chúng ta có thể giúp chúng ta trở nên tất cả những gì Thiên Chúa mong muốn.

Một tù nhân bị giam ở trong xà-lim tại Lao Xá Mountjoy đã nói với tôi: “Thưa cha Vincent, con vui sướng vì sẽ được Thiên Chúa phán xét hơn là  người đời.” Và tất cả chúng ta đều nói như thế!  

Khi chúng ta tiếp cận với một người nào và xem họ như một con người đáng kính trọng, khỏi phải nói ra là chúng ta có thể khám phá bên trong họ sự thiện hảo dường nào!

Khi nhìn Chúa Kitô, chúng ta thoáng thấy khuôn mặt của Thiên Chúa. Giống như Da-kêu, chúng ta có thể bôn ba và phải khó khăn lắm mới gặp được Ngài. 

Ít người cảm thấy việc xưng tội là dễ dàng, nhưng chúng ta biết điều đó có hiệu lực. Chúng ta không bị đè bẹp. Thật ra, điều ngược lại mới xảy ra. Chúng ta được kéo lên để cố gắng vươn tới lần nữa.

Khi Chúa tha thứ thì Ngài tha thứ thật, không miễn cưỡng, nhưng hoà nhã ân cần. Đối với Thiên Chúa, Ngài tha thứ chỉ vì thiện ý. Ngài đối xử với chúng ta như thể chúng ta không bao giờ bỏ Ngài mà đi xa.

Linh Mục Vincent Travers, OP

Hương Vĩnh chuyển ngữ

Bà mẹ nghe tiếng động trong bếp nên bà đi xem thử. Bà khám phá ra cậu bé Bình 4 tuổi leo lên bàn đang vói lấy thẩu kẹo đặt trên giá.

- Con không được ăn kẹo bây giờ, Bình ơi. Gần đến giờ ăn rồi.

Nói rồi bà mẹ bồng nó xuống.

- Con muốn kẹïo bây giờ, Cu bé hét.

- Không được con ơi. Mẹ làm bữa ăn trưa cho con bây giờ.

Cậu bé thét lên:

- Mẹ, con muốn kẹo.

- Bình, con không được hư.

Cậu bé nằm trên sàn thét to và giãy dụa.

- Con có muốn mẹ đánh không? Bà mẹ nổi cơn rồi đó.

- Con ghét! Con ghét!

- Bình, sao con nói vậy? 

Cậu bé càng làm dữ.

- Bình, yên ngay! Đây, mẹ cho con một cái kẹo. Nào, im ngay!

Cậu bé dần dần nhỏ giọng và cuối cùng lấy mẫu kẹo mà mẹ nó đưa cho nó. 

Thoạt đầu, người mẹ khước từ nhưng rồi cậu bé áp lực, bà nhường nhịn. Cậu bé thắng cuộc tranh chấp và củng cố niềm tin vào sức mạnh của cậu. Bà mẹ có thể làm cho cơn giận của cậu bé vô hiệu bằng cách rút lui khỏi hiện trường. Hãy cất kẹo đi và đi vào phòng tắm ngay tiếng la hét đầu tiên của nó. Hãy để cậu bé khóc la trong sự vô ích. Không có sự giận dữ nào có ý nghĩa khi không có khán giả.

Bà mẹ và cậu bé Huy 5 tuổi đi thăm một người bạn vào chiều hôm đó. Cậu bé thích thú thăm viếng đứa con trai của người bạn mẹ. Cậu bé chưa muốn về nhưng vì ép buộc phải về nên đã nổi trận lôi đình, suốt buổi ăn tối, cậu rời phòng ăn vào phòng tắm. Thói quen trong gia đình là nếu ai rời phòng ăn họ không thể trở lại. Trong lúc cậu bé rời bàn, người mẹ thuật lại với người cha về cuộc thăm viếng. Ông ta hiểu. Bà mẹ dọn cất đĩa của cậu bé. Cậu bé trở lại. Khi cậu bé không thấy đĩa của cậu nữa, cậu lăn mình trên sàn nhà nằm vạ bắt chước như bạn cậu. Người mẹ và người bố vẫn tiếp tục ăn tối dường như cậu bé không có ở đó. Họ nghe cậu bé lẩm bẩm: “Đĩa con đâu?” Nhưng họ không quan tâm tới.

Cô bé Thùy Vân mới sinh được 10 tháng, đang bò trên sàn nhà trong khi bà mẹ ũi quần áo. Ũi xong bà mẹ đặt nó vào trong xe của nó. Nó phản kháng và khóc. Bà mẹ phớt lờ đi, nhưng cô bé ngã người ra phía sau, giãy dụa, và khóc ré lên. Bà mẹ đi vào phòng tắm. Mười phút sau, bà trở lại thấy cô bé chơi với cái banh của nó. 

Ngay cả mới 10 tháng tuổi, nó cũng có cách của nó. Bà mẹ đang huấn luyện cô bé chấp nhận trật tự. Bà mẹ kính trọng sự quyết định của cô bé cố gắng làm trận  và bà đã nhường chiến trận cho cô bé, nhưng không chú ý, cũng không chìu theo ý nó. 

Rút lui khỏi tình trạng xung khắc là một phương cách tốt nhất. Điều đó không có nghĩa là rút lui khỏi đứa bé. Tình yêu, tình cảm, và sự thân thiện vẫn tiếp tục. Rút lui vào lúc xung đột giúp giữ được tình thân. Khi một đứa trẻ làm mình bực tức, chúng ta thường cảm thấy xa cách, chúng ta có khuynh hướng muốn đập cho một trận. Sự thù nghịch trên cả hai phía làm thiệt hại lớn cho sự quan hệ. Khi chúng ta biết khéo léo trong sự rút lui tức khắc, chúng ta thấy rằng con cái chúng ta đáp lại trong sự bất ngờ. Vì trong con người luôn có ước vọng “muốn thuộcvề”, chúng sẽ cảm thấy một chiến trận trống không vô nghĩa. Điều đó không làm cho chúng thay đổi thái độ, tránh làm trận. Nhưng một khi sự thực hành nầy được thực thi trong gia đình, con trẻ rất nhanh cảm thấy được những giới hạn của chúng. Nếu chúng đi quá giới hạn và cha mẹ rút lui khỏi tình thế, một cách nhanh chóng con trẻ cũng quên đi sự xung khắc và cũng tỏ cho thấy sự ước muốn cộng tác trở lại. Vì sự huấn luyện con cái cộng tác là mục đích của chúng ta, chúng ta có một tiến trình tuyệt vời nhờ đó có thể mang đến sự cộng tác.

Khó thấy được tiến trình nầy đúng như thế nào. Mới nhìn thì dường như chúng ta đang để cho con trẻ xếp đặt một cái gì. Tuy nhiên, nếu chúng ta nhìn kỹ hơn vào động lực của đứa trẻ, chúng ta khám phá ra rằng trong hầu hết những tình cảnh xung khắc, nó muốn sự chú ý của chúng ta hoặc muốn lôi chúng ta vào sự đọ sức với nó. Nếu chúng ta cho phép chúng ta làm như thế, chúng ta đi vào con đường của đứa trẻ và củng cố mục đích sai lầm của nó. Vì thế, sự huấn luyện của chúng ta phải được nhắm đến tận căn rễ của vấn đề chứ không phải chỉ trên bề mặt. Dùng ngôn từ để sửa thói quen xấu của đứa trẻ thì quả là vô ích. Nếu chúng ta muốn huấn luyện một đứa trẻ để có hạnh kiểm tốt hơn, chúng ta phải hành động thế nào để gây một sự thay đổi trong cách xử sự của nó. Nếu nó cảm thấy rằng những cố gắng của nó cũng chỉ cho nó một chiến trường trống vắng, nó sẽ mau chóng quay sang một hướng mới khi khám phá ra rằng nó có thể có lợi hơn nhiều bằng cách hợp tác hơn là chống đối. Nếu nó không có cách thế riêng của nó, nó sẽ học chấp nhận những đòi hỏi của tình thế. Như vậy, nó phát triển sự kính trọng đối với thực tại cũng như đối với cha mẹ, những người đại diện cho trật tự xã hội hiện hành. 

Một khi sự huấn luyện qua việc rút lui đã được thiết lập trong gia đình, cũng dễ dàng hơn để đối phó với những xung khắc nơi công chúng. Chúng ta có thể phát triển chiến thuật rút lui vào nhà tắm, là cái xem ra có hiệu quả. Trẻ con rất nhạy cảm. Chúng cảm được sự rút lui của bố mẹ. Chúng ta đã thấy hiệu quả của nó trong những câu chuyện trên đây. Chúng ta gặp phải những thử thách đầy căm go khi con cái chúng ta quấy rầy nơi công chúng. Chúng ta cảm thấy xấu hổ và nhục nhã vì chúng đặt chúng ta vào vị thế của những người bố mẹ xem ra không đủ tư cách làm bố mẹ. Trẻ con hành xử nơi công chúng như chúng được giáo dục ở gia đình. Nếu chúng là bất trị ở gia đình, chúng cũng sẽ bất trị ở nơi công chúng, và chúng ta sẽ nhận điều chúng ta đáng nhận. Vấn đề con trẻ thích làm nhiều bất ổn hơn nơi công cộng vì chúng cảm được sự tổn thương của chúng ta. Tuy nhiên, chúng ta có thể dùng “chiến thuật rút lui vào phòng tắùm trong tinh thần” để bao gồm tất cả những người đang đứng ngoài nhìn. Một lần nữa, khi sự chú ý của chúng ta nhắm vào những đòi hỏi của tình thế chứ không nhăùm vào tiếng tăm chúng ta, chúng ta có chìa khóa để giải quyết vấn đề.   

Lm.levanquang, tiến sĩ tâm lí

Tòa Khâm Sứ, những tấm lòng tha thiết!

Đã dâng lên trong những buổi kinh cầu

Niềm u hoài, trăn trở đã từ lâu

Nơi phụng tự, nơi dâng lên của lễ!

Tòa Khâm Sứ, nơi dựng cây Thánh Giá

Nơi tượng Mẹ dầu giãi với sầu bi

- Mẹ ở đây, ở với chúng con đi!

Thiếu vắng Mẹ, chúng con cô đơn quá!

Tòa Khâm Sứ, giáo dân thật thỏa dạ

Nếu vật hoàn cố chủ sẽ xẩy ra

Nơi phượng thờ, nơi cầu nguyện, xướng ca

Để dâng lên trước tòa lòng kính ngưỡng!

Giáo dân nghĩ, Nhà Nước khôn ngoan, nhượng!

Nhà đất dân, nay trả lại cho  dân

Mọi sự việc  đều êm ái, công bằng

Để mãi mãi dân tin vào Công Lí!

30-1-2008

Bút Xuân TRẦN ĐÌNH NGỌC

Hỏi: Xin cha giải thích 2 câu hỏi sau đây:

1- Có luật nào cho phép linh mục truyền phép Mình Thánh ngoài Thánh Lễ không?

2- Tại sao người ngoài Công Giáo không được phép rước Lễ, kể cả những người không kết hôn trong Giáo Hội. 

Trả lời:

Trước hết, xin được nói  thêm về Thánh lễ và bí tích Thánh Thể. 

Thánh lễ Misa hay Lễ Tạ Ơn (The Eucharist) chính là cử hành bí tích Thánh Thể và Hy tế thập giá của Chúa Kitô qua phụng vụ thánh của Giáo Hội.

Gọi là Lễ Tạ Ơn vì  đây chính là việc chúc tụng và cảm tạ Thiên Chúa trước tiên của Chúa Giêsu trong Bữa Tiệc Ly khi Người “cầm bánh trong tay thánh thiện khả kính, ngước mắt lên trời, nhìn Chúa là Cha toàn năng của Người, tạ ơn Chúa, đọc lời chúc tụng, bẻ ra và  trao cho các môn đệ mà nói: TẤT CẢ CÁC CON HÃY NHẬN LẤY MÀ ĂN…” (Kinh Nguyện Thánh Thể (Tạ Ơn) 1). 

Như thế, mỗi khi cử  hành Lễ Tạ Ơn, Giáo Hội lại làm sống lại “Bữa ăn của Chúa, vì Thánh Thể là bữa tiệc ly của Chúa Kitô và các môn đệ Ngài trước ngày Chúa chịu khổ hình, và cũng để nói lên hình ảnh đi trước của ‘Tiệc Cưới của Chiên Con’ (Kh 19:9) tại Giêrusalem trên trời…” (x. SGLGHCG số 1329).

Nói khác đi, Thánh lễ Tạ Ơn là cử hành bí tích Thánh Thể qua đó Chúa Kitô lại một lần nữa tạ ơn Chúa Cha và biến bánh và rượu thành chính mình và máu thánh Người cho chúng ta ngày nay ăn và uống như các Tông đồ đã ăn và uống lần đầu tiên trong bữa ăn cuối cùng của Chúa cách nay trên 2000 năm.

Mặt khác, cũng trong Thánh Lễ Tạ Ơn, Chúa Kitô, qua tác vụ của tư tế thừa tác (Giám mục và Linh mục), lại hiện diện cách bí tích để diễn lại Hy Tế cứu chuộc mà một lần Người đã dâng trên thập giá năm xưa. Và mỗi lần Hy Tế thập giá này được cử hành trên bàn thờ, nhờ đó “Chúa Kitô, chiên vượt qua của chúng ta chịu hiến tế (1 Cor 5,7) thì công trình cứu chuộc chúng ta được thực hiện.” ( x. LG. 3).

Nghĩa là mỗi lần Thánh Lễ Tạ Ơn hay Lễ Misa được cử hành thì Giao Ước mới ký bằng máu Chúa Kitô lại được canh tân, nhờ đó ơn cứu độ của Chúa lại được ban phát cho chúng ta ngày nay như đã ban phát cho con người lần đầu tiên khi Chúa dâng Hy Tế của Người lên Chúa Cha trên thập giá để xin ơn tha tội cho cả và loài người đáng bị phạt vì tội lỗi.

Như thế, Thánh Lễ Tạ Ơn không phải là việc tưởng niệm (commemoration) một biến cố của quá khứ mà là một hành động làm sống lại hay hiện thực hoá (actualization) qua phụng vụ thánh những gì Chúa Kitô đã làm trong bữa ăn sau cùng tối thứ năm và sau đó trên thập giá ngày thứ sáu hôm sau để hoàn tất công cuộc cứu chuộc nhân loại của Người. 

Đây cũng là việc phụng thờ cao trọng nhất mà Giáo Hội dâng lên Chúa Cha nhờ Chúa Kitô và trong Chúa Thánh Thần.

Thánh Công Đồng Vaticanô II, trong Hiến Chế Tín lý Lumen Gentium, đã dạy rằng: “Thánh Thể là nguồn mạch và là đỉnh cao của đời sống Giáo Hội” ( LG. 11), vì  “Thánh Thể chứa đựng tất cả kho báu thiêng liêng của Giáo Hội, tức chính bản thân Chúa Kitô, Lễ Vượt Qua của chúng ta” (x. SGLGHCG, số 1324).

Nói tóm lại, cử hành Thánh Lễ Tạ Ơn là cử hành bí tích Thánh Thể, làm sống lại bữa tiệc ly và Hy Tế thập giá của Chúa Kitô trên bàn thờ ngày nay.

Trọng tâm của Thánh Lễ là phút linh thiêng khi tư tế chủ tế đọc lại chính lời của Chúa Kitô để biến bánh và rượu thành Mình và Máu thật của Chúa như Giáo Hội tin khi cử hành phụng vụ thánh để “nhớ đến Thầy” đúng theo lời truyền dạy của Chúa Kitô cho các Tông Đồ hiện diện trong Bữa Tiệc Ly. Như vậy việc truyền phép thánh thể (consecration) phải được thực hiện trong khuôn khổ bữa tiệc ly tức là thánh lễ tạ ơn với đầy đủ nghi thức phụng vụ như Lễ Qui Roma đã ấn định, gồm hai phần chính là phụng vụ lời Chúa và phụng vụ thánh thể.

1- Như vậy, để trả lời câu hỏi thứ  nhất, Giáo luật số 927 cấm tư tế chỉ truyền phép một chất thể (bánh hoặc rượu)  hoặc truyền phép cả hai chất thể ngoài thánh lễ. Nghĩa là chỉ được và phải truyền cả hai chất thể trong thánh lễ mà thôi. Ngoài ra giáo luật cũng qui định:  khi cử hành hay giúp cử hành thánh Lễ, “Tư tế và phó tế phải mặc lễ phục thánh như chữ đỏ qui định.” (cf.can. 929).

Tuy nhiên, trong trường hợp các linh mục bị tù đầy, không có đầy đủ phương tiện để cử hành trọn vẹn thánh lễ, thì các ngài chỉ có thể cử hành phần phụng vụ thánh thể, tức là chỉ truyền phép thánh thể theo công thức còn nhớ thuộc lòng mà thôi. Dĩ nhiên đây chỉ là trường hợp rất hạn hữu, bất khả kháng được phép.  Thông thường thì thánh lễ phải được cử hành trọn vẹn theo đúng Lễ Qui Roma và phải có ít là một vài giáo dân tham dự. (cf.can.907) 

Cũng cần nói thêm về tầm quan trọng của việc hiệp lễ (communion = rước lễ). Hiệp lễ là hành động cụ thể kết hợp ta với Chúa Kitô và với toàn thể Giáo Hội là chi thể của Chúa. Hiệp lễ là cao điểm của Thánh lễ vì qua việc rước Chúa Kitô vào lòng, chúng ta được kết hiệp mật thiết với Chúa như Người đã phán hứa: “...Thầy sống nhờ bởi Chúa Cha thì ai ăn Thầy cũng sống nhờ Thầy như vậy.” (Ga 6:57). 

Như thế còn gì cao trọng hơn được kết hiệp mật  thiết với Chúa Kitô trong phép Thánh Thể qua hiệp lễ hay ruớc lễ mỗi khi tham dự thánh lễ tạ ơn. Nhưng việc này cũng phải làm trong khuôn khổ thánh lễ mà thôi. Nghĩa là mọi tín hữu được mời gọi sốt sắng tham dự thánh lễ và rước Mình Máu Chúa trong thánh lễ, trừ trường hợp bất khả kháng không tham dự thánh lễ được vì bệnh hoạn  phải nằm ở nhà hay ở bệnh viện. Trường hợp này thì được phép rước Mình Thánh Chúa ngoài thánh lễ, nhưng vẫn phải giữ những điều kiện về sạch tội trọng và giữ chay tối thiểu. 

2- Liên quan đến câu hỏi thứ 2, xin nhắc lại giáo lý của Giáo Hội về điều kiện phải có để được rước Mình Thánh Chúa như sau: 

Thánh Thể, về một chiều kích, là bí tích hiệp nhất giữa Chúa Kitô và toàn thể những ai tin và nhận công nghiệp cứu chuộc của Chúa. Rước Mình Thánh Chúa trong Thánh lễ là gia tăng sự hiệp nhất ấy với Chúa Kitô để được hưởng lời Chúa hứa ban: “Ai ăn thịt và uống máu Ta thì được sống muôn đời và Ta sẽ cho kẻ ấy sống lại ngày sau hết.” (Ga 6:54). 

Như vậy, chỉ có những tín hữu đang hiệp thông trọn vẹn với Giáo Hội Công Giáo mới được phép lãnh nhận các bí tích của Giáo Hội, cách riêng bí tích Thánh Thể mà thôi. Những người ngoài Công Giáo, trừ anh em Chính Thống Đông Phương, không chia sẻ niềm tin với Giáo Hội về nhiều phương diện, đặc biệt là về chức Linh mục và phép Thánh Thể, nên không được mời rước Mình Máu Chúa nếu họ có vì xã giao mà tham dự Thánh Lễ.

Người Công giáo, nếu xét mình có tội trọng, cũng không được phép rước lễ. (x.giáo luật số 916; SGLGHCG, số 1385).

Ngoài ra, cũng không được phép rước Thánh Thể  những ai đang sống chung như vợ chồng mà chưa hề kết hôn hợp pháp trong Giáo Hội, kể cả những người đã ly dị ngoài toà nhưng chưa được tháo gỡ hôn phối theo giáo luật mà lại sống chung như vợ chồng với người khác.

Đây là gương xấu phải tránh vì khi hôn phối cũ chưa được tháo gỡ (annulled) thì vẫn còn hiệu lực dù đã ly dị ngoài toà dân sự. Do đó, sống với người khác thì coi như công khai phạm tội ngoại tình và đó là lý do tạm thời không thể lãnh các bí tích hoà giải và Thánh Thể được.

Lm. PX. Ngô Tôn Huấn.

Tác phẩm: Cầu Nguyện Cá Nhân: Bí quyết tình yêu và vui sống 

Lm. Micae-Phaolô Trần Minh Huy, pss.

Phần thứ hai 

Đối thoại với Chúa thế nào? 

năm 

Bạn cám ơn Chúa. 

Khi bạn nói ‘Cám ơn’, bạn đáp lại một người nào vì một ân huệ bạn đã nhận lãnh của người đó (sự giúp đỡ, món quà, lời nói nhã nhặn...). Khi bạn nói ‘Hoan hô’ là bạn ca ngợi người đó, vì chính họ, một cách vô tư. Trong lời cầu nguyện của bạn, bạn gặp cả hai khả năng: bạn cám ơn Chúa vì những ân huệ Chúa đã làm cho bạn; bạn ca ngợi và thờ lạy Chúa trong khi chiêm ngưỡng những đặc tính của Chúa, vượt quá những ân huệ của Ngài. ‘’Ca ngợi’’ vô vị lợi hơn ‘’cám ơn’’. Nhưng để thuần túy ca ngợi Chúa, bạn cần bắt đầu cám ơn Chúa về muôn ân huệ Chúa đã ban cho bạn. Và lời cầu nguyện không ngừng đi từ cám ơn đến ca ngợi, từ ca ngợi đến cám ơn, vì cái nhìn đức tin đưa bạn từ thế gian đến Chúa và từ Chúa đến thế gian... Đó là nhịp đi về của một con tim biết thán phục!

Một con tim biết thán phục 

Có lẽ đôi khi bạn thèm địa vị những người Dothái có được may mắn gặp gỡ Chúa Giêsu bằng xương bằng thịt, được nghe Chúa, được thấy Chúa, được trực tiếp chứng kiến bao nhiêu phép lạ Chúa làm! Trái tim họ reo vui trong một sự thán phục liên lĩ! Bạn đừng lầm tưởng. Hôm qua cũng như hôm nay, trái tim con người vẫn chai đá trong việc đón nhận những kỳ diệu của Chúa. Dĩ nhiên các phép lạ của Chúa Giêsu mang lại nhiều thành công, song đám đông chỉ vội vã lợi dụng các phép lạ ấy thôi. Chúa Giêsu không để bị ảo tưởng đâu: 

“Lúc Chúa Giêsu vào một làng kia, có mười người phong cùi đón gặp Người. Họ dừng lại đàng xa và kêu lớn tiếng: ‘Lạy Thầy Giêsu, xin rủ lòng thương chúng tôi’. Thấy vậy, Chúa Giêsu bảo họ: ‘Hãy đi trình diện với tư tế.’ Đang khi đi thì họ được lành sạch. Một người trong bọn thấy mình được khỏi liền quay trở lại và lớn tiếng ngợi khen Thiên Chúa. Anh ta sấp mình dưới chân Chúa Giêsu mà tạ ơn. Anh ta lại là người Samaria. Chúa Giêsu mới nói: ‘Không phải cả mười người đều được lành sạch sao? Thế thì chín người kia đâu? Sao không thấy họ trở lại tôn vinh Thiên Chúa, mà chỉ có người ngoại bang nầy?’’ (Lc. 17: 12 -18). 

Còn bạn? Bạn có xúc động trước sự ngạc nhiên đau đớn của Chúa Giêsu trước 90% vô ơn không? Bạn có sẵn sàng chạy đến Đấng Cứu Chuộc bạn với tâm hồn nghèo khó không? Bạn đang sống trong một thế giới mà người ta loại bỏ mọi phục vụ tình nguyện (không công, miễn phí), để mở rộng vương quốc của lợi lộc. Nếu làm một cuộc thăm dò về số người không cám ơn Chúa thì chắc chắn kết quả sẽ giống trường hợp mười người phong cùi. Chúng ta xử sự rất giống những đứa con hư, luôn nghĩ rằng cái gì người ta cũng phải làm cho chúng. Khi nào thì chúng ta mới trở nên những đứa con biết ơn và thán phục, vì cái gì người khác làm đều là ân huệ đối với chúng ta? 

Tạ ơn Chúa, 10% biết ơn đang có đó, ít ỏi nhưng có mặt. Tôi kể cho bạn kinh nghiệm nầy: một bà mẹ gia đình bị bệnh ung thư, hiện tại có vẻ khoẻ mạnh nhưng tương lai thì không biết sao, bà xin chịu phép xức dầu bệnh nhân, bà viết: “Con hết sức xúc động khi nhận bí tích xức dầu bệnh nhân. Con tin chắc rằng lúc ấy, Chúa Giêsu đã bồng con lên, đã nâng đỡ con... con tràn ngập bình an và vui sướng. Con ao ước chớ gì thời gian đừng qua đi. Sẽ không bao giờ con quên...’’ 

Khi nghe một lời cám ơn như thế, tôi cũng tràn ngập lòng biết ơn. Là linh mục, tôi được phúc chiêm ngắm những việc kỳ diệu Chúa làm cho tha nhân và chuyển đạt lên Chúa bao lời tạ ơn của anh chị em đồng loại. Ôi lạy Chúa, xin cho con đừng bao giờ quên ơn Chúa, xin Chúa vén mở cho con thấy những kỳ công của Chúa, Danh Ngài là Thánh. Con cám ơn Chúa về tất cả, tinh thần lẫn vật chất, quá khứ, hiện tại và tương lai, con cám ơn Chúa về chính Chúa. 

Bạn hiện hữu, món quà tốt đẹp biết bao! 

Bạn cám ơn Chúa vì được hiện hữu. Đó là tiếng kêu đầu tiên phải được thốt lên tự đáy lòng biết ơn của bạn. Mỗi giây phút, Chúa tác tạo nên bạn, vì Ngài yêu thích sự sống: “Tạng phủ con, chính Ngài đã cấu tạo, dệt tấm hình hài trong dạ mẫu thân con. Tạ ơn Chúa đã dựng nên con cách lạ lùng, công trình Ngài xiết bao kỳ diệu!’’ 

Bạn ơi, cả khi một kỷ niệm nặng nề còn theo bạn, vì đã phải trải qua những ngày thơ ấu dường như ‘không có tuổi thơ’, thì dưới cái nhìn của Thiên Chúa và trong niềm vui của Thánh Thần, bạn hãy ghi lại mọi biến cố hạnh phúc của cuộc đời bạn. Bạn hãy nhìn đến mọi dấu hiệu của lòng tốt đã đến với bạn từ khi bạn còn nhỏ. Thay vì quay lại vòng luẩn quẩn của những hụt hững cũ xưa, bạn hãy viết cuốn sách vàng những ngỡ ngàng kỳ diệu. Bạn hãy cầu nguyện với Cha bạn đang ngự trong kín ẩn và thưa lên với Ngài lời cám ơn vui tươi về mỗi một ân huệ Ngài đã tặng ban. 

Ngay khi bạn cảm thấy tận trong đáy lòng bạn, lòng biết ơn bao la về tất cả những gì bạn đã nhận lãnh, bạn cũng ước muốn đem chia sẻ. Cái nhìn của bạn về người khác sẽ rất niềm nở và thân ái, đến đỗi bạn muốn nói với mỗi một người rằng ‘cám ơn vì đã có mặt’. Chính đó là phương thế tốt nhất đập tan băng giá dửng dưng hay ngờ vực, là những thứ cản trở chúng ta yêu thương lẫn nhau. Bạn hãy tưởng tượng bạn đang đi qua một nơi tối tăm nguy hiểm, có kẻ rượt đuổi để hãm hại bạn, bỗng bạn gặp được người, ôi sự có mặt giải thoát cho bạn, dù người đó bình thường bạn không ưa! Nếu bạn thực sự có lòng biết ơn: một cái gì mới mẻ, tốt đẹp hơn bắt đầu chớm nở... 

Tôi mong ước bạn luôn còn có thể nói đi nói lại lời ‘cám ơn vì đã có mặt’ nầy, không phải chỉ cho bạn, không phải chỉ cho những anh chị em bạn gặp gỡ trên đường đời của bạn, mà còn cho mọi tạo vật. Cho các thiên thần đang chiêm ngưỡng Chúa. Cho cộng đoàn các thánh đang chia sẻ niềm hoan lạc. Cho tất cả mọi thú vật lớn nhỏ, cho núi đồi và đại dương, cho cây rừng và hoa đồng... Tôi có thể viết cho bạn đầy bao nhiêu trang sách về lòng tốt của Chúa như thế! Nhưng tôi thích để bạn tự tìm lấy. Bạn hãy để thời giờ chiêm ngắm công trình của Chúa: sững sờ trước cánh chim bay, hay một đóa hoa đang nở... Bạn hãy mơ về vĩnh cửu khi ở bên bờ biển cả, hay khi trải mình trên nệm cỏ dưới bầu trời đầy sao... 

Thánh Phaolô đã nói: “Có cái gì bạn có mà bạn đã không nhận lãnh?’’ Đôi lúc cũng phải biết dâng lên Chúa những nước mắt vui mừng bạn ạ! Bạn hãy nghe một người bạn gái đồng tuổi bạn chia sẻ: “Cuộc sống chỉ là hạnh phúc! Song chính con người đã làm cho nên đau khổ! Chớ gì mọi người hiểu cho như vậy... Tôi ngỡ ngàng trước vô vàn tình thương của Chúa, và tôi cũng chiêm ngưỡng Ngài vì đã ban tặng cho tôi bao nhiêu ân huệ để chẳng nhận lại được chi!’’ 

Được cứu độ, ân huệ quí giá ngằn nào! 

“Đau khổ biến tan trước vẻ đẹp’’, nhưng có biết bao vẻ đẹp bị tan biến vì đau khổ. Thật khó cám ơn khi bị bạo lực buộc trói, khi thất bại chua cay, khi bệnh hoạn đổ xuống và hủy hoại dần dần cái thân xác hay tấm tinh thần nầy! Càng bất lực trước những đổ vỡ ghê tởm làm nên bất hạnh của thế giới, càng mất đi cảm thức về cái đẹp, càng ngụp lặn trong đêm tối ngờ vực và tuyệt vọng dày vò. 

Chỉ có một phương cách để thoát ra là bạn hãy nhớ đến những kỳ công của ơn cứu rỗi. Thiên Chúa không bỏ rơi con người trong số phận buồn thảm của nó. Từ đầu và trong suốt dòng lịch sử, Ngài đã luôn can thiệp để cứu chuộc con người. Đọc lại cuộc đời bạn, đọc lại lịch sử, những khám phá bao kỳ công Chúa đã làm cho Dân Ngài, bạn có cái gì nuôi dưỡng niềm hy vọng, và bạn sẽ nhận thấy một sự tất nhiên mới mẻ: hoài niệm tình thương chiến thắng hoài niệm sự chết, và bạn sẽ không ngừng ca hát “Tạ ơn Chúa, vì tình thương Ngài tồn tại đến muôn đời’’ 

Trên chóp đỉnh của lịch sử dài cứu độ là Đấng Cứu Thế Giêsu, Vật Hy Sinh dâng làm hiến tế, Đấng Công Chính được phó nộp vì kẻ bất lương, Ngài đã mang lấy tất cả tội lỗi của thế gian. Ngài đã chịu mọi khổ đau của con người trong cuộc thương khó. Ngài đã đổ đến giọt máu cuối cùng cho bạn. Mỗi phút giây của cuộc tử nạn đổ xuống trên toàn thể nhân loại một hồng thủy tình yêu vô biên. Làm sao mà bạn có thể lãng quên đi được? Và với thành quả quyết định là sự phục sinh, lời tạ ơn sẽ vang lên, mặc dầu đau khổ. Tôi nói ‘mặc dầu đau khổ’  mà không nói ‘vì đau khổ’. Tôi không chấp nhận tôn vinh đau khổ vì cớ nó giúp vượt quá anh hùng. Tuy nhiên phải nhận rằng những thử thách cam go nhất là môi trường tạ ơn tinh tuyền nhất. 

Không bao giờ tôi quên được chứng từ của một thanh niên phế tật sau một tai nạn ôtô. Khi đến Paray-le-Monial (nơi Chúa Giêsu tỏ Thánh Tâm Ngài cho thánh nữ Margarita), anh mang trong lòng một nỗi xao xuyến sâu xa: sợ xưng tội và sợ gặp linh mục. Anh không còn sử dụng được đôi chân mà cũng không còn nói được, phải viết để truyền thông với kẻ khác. Qua ngày thứ tư của khóa đặc sũng, anh được ý muốn xưng tội thúc đẩy. Anh bắt đầu viết tội mình lên giấy, nhưng không biết làm thế nào để gặp linh mục. Sau thánh lễ, chính linh mục tìm đến gặp anh. Đoán được ước muốn của anh, linh mục thân ái mời anh xưng tội. Anh đưa cho linh mục đọc tờ giấy anh ghi chi tiết tội lỗi trong mười năm của anh. Đọc xong, linh muc ban phép giải tội và nói tiếp: “Chúa Giêsu tha thứ cho anh, bây giờ anh hãy cám ơn Ngài đi.’’ Người thanh niên cố thử, nhưng không một lời nào thoát ra khỏi miệng anh. Linh mục nhấn mạnh: “Không, không, tôi muốn nghe anh nói ‘Cám ơn Chúa Giêsu’’ và ngài đặt tay trên anh. Anh chia sẻ: “Bấy giờ, tôi cảm thấy nóng trong cổ họng, rồi đến toàn thân. Và lần đầu tiên từ ba năm nay, tôi đã có thể thốt ra một tiếng nghe được ‘cám ơn Chúa Giêsu’. Tôi đã khóc nức nở mấy phút liền, rồi tôi bắt đầu ‘’Kính Mầng Maria đầy ơn phước...’’ 

Chứng từ của anh giúp ích cho việc xưng tội: đừng ngại nói hết, coi linh mục như là Chúa Giêsu đang ở bên cạnh bạn, lấy đi tất cả tội lỗi của bạn. Bởi đâu mà có quyền lực phục sinh như vậy, nếu không phải từ Thánh Giá Chúa Kitô? Từ trên cao của thập giá, Ngài kêu lên với bạn: “Cha khát chính con, cha khát câu đáp trả tình yêu của con.’’ 

Bạn hãy dâng lên Ngài ngàn tiếng ‘cám ơn’ 

Để việc cám ơn xâm chiếm cả cuộc sống thường nhật của bạn, bạn hãy dâng bản thân bạn qua ngàn lời cám ơn. Bạn hãy mở mắt ra với tất cả những gì là đẹp, là tốt. Hãy mở rộng trái tim bạn. Hãy học bí quyết của niềm vui. 

Phương thế hữu hiệu là Nụ Cười. Ai nói được sức mạnh phi thường của nụ cười? Là bông hoa nhiệm mầu của tình yêu, nụ cười chứng tỏ cho tất cả mọi người biết rằng có một sự hiện diện bí mật đổ đầy trái tim bạn. Nụ cười là kiểm chứng quyết định cho tính chất lời cầu nguyện cá nhân của bạn. Trong lãnh vực nầy, trẻ em là thầy dạy của chúng ta. 

Bạn hãy nghe chứng từ nầy: “Trái tim lạnh giá, tôi lên xe ca chở vào thành phố. Tôi đã quyết định tự vận. Lúc ấy, tôi cảm thấy như có ai đang nhìn tôi. Đó là một em bé gái mới bốn, năm tuổi. Đôi mắt em tràn đầy thân thiện. Em đã mĩm cười. Và tôi đã hiểu rằng ánh sáng của một cái nhìn còn rộng lớn hơn cái trống rỗng hư vô kia, và rằng còn có một cái gì đang hứa hẹn, và rằng phải sống.’’ 

Niềm vui ấy không dễ dàng. Lời tạ ơn đích thực là hoa trái của con đường thập giá. Chính vì thế mà Kinh Thánh nói ‘’Hiến tế tạ ơn’’. Phải sống sâu xa mầu nhiệm tạ ơn: Bí tích Thánh Thể là lời tạ ơn. Khi bạn tham dự Thánh lễ, bạn vào trong hoạt động tạ ơn của Giáo Hội, liên kết với Chúa Kitô. Sau truyền phép, linh mục công bố: Đây là mầu nhiệm trọng đại của Đức Tin.

Nếu bạn hiểu được giá trị kho báu bạn lãnh nhận trong hiệp lễ, trái tim bạn sẽ tràn ngập lòng biết ơn. Bạn sẽ tìm được nơi mỗi thánh lễ chóp đỉnh và suối nguồn của lời cầu nguyện, của công việc, của mọi hoạt động của bạn. Vì vậy tôi khuyên bạn nối liền lời cầu nguyện của bạn với việc rước lễ. Sau khi rước lễ, dùng một thời gian để cám ơn là điều rất quan trọng. Khi nào có thể được, bạn nên kéo dài thời gian cám ơn đó. 

Hãy giữ trong trái tim bạn hương vị kết hiệp với Chúa Kitô. Buổi mai vừa thức dậy, bạn dâng cho Chúa ngày sống của bạn, những niềm vui, những khổ nhọc, những người bạn gặp gỡ, mưa dầm hay nắng đẹp... Bạn hãy trở nên ‘tư tế’, vì đó là ơn gọi kitô hữu của bạn. Dân tộc tư tế mà bạn là thành phần có nhiệm vụ hiến dâng không ngừng Hiến Tế Tình Yêu ‘’vì vinh danh Chúa và phần rỗi thế gian’’. 

Bạn đừng bao giờ quên cái địa vị trung tâm của việc tạ ơn trong đời sống kitô hữu. Tất cả lời cầu nguyện và mọi hoạt động của một người công giáo phải được tắm gội trong việc tạ ơn liên lĩ, như thánh Phaolô lặp đi lặp lại trong các thánh thư của ngài. 

Kinh nghiệm cổ nhân Âu Á đều cho rằng ngăn ngừa bệnh là việc làm cần thiết và quan trọng hơn là để bệnh xảy ra rồi mới trị bệnh.

Thực vậy, khi có dấu hiệu thì bệnh đã gây ra những rối loạn về tinh thần và tàn phá về thể chất của con người. Và dĩ nhiên khi bệnh đã xảy ra là phải chữa chạy, nếu không thì đời sống sẽ bị thu ngắn.  

Bà An ăn uống buông thả để đến nỗi ngày một mập phì, dư ký rồi bị bệnh tiểu đường. Đường huyết lên cao, gặm nhấm những mạch máu nhỏ của võng mạc, đưa tới thoái hóa thị lực. Đường huyết quá cao, làm suy nhược tế bào cấu tạo trái tim, tim bóp yếu, máu ra ít, thiếu chất dinh dưỡng nuôi cơ thể. Rồi lâu ngày bản thân trái tim cũng rối loạn trong nhịp đập. Lại còn suy thận, rối loạn cảm giác bàn chân, bàn tay.

Ông Lưu tiếp tục phì phèo khói thuốc lá cả hơn hai chục năm, rồi bị ung thư phổi. May mà khám phá ra sớm, bệnh chỉ mới khoanh gọn một cục nhỏ, chưa kịp di căn, phẫu thuật cứu mạng. Nhưng một phần của lá phổi đã ra đi, nên sự hô hấp trở thành khó khăn, thay đổi thời tiết là khó thở, ho hen suyễn lên suyễn xuống.

Bây giờ ngồi nghĩ lại thì bà An, ông Lưu mới “giá mà, ví thử”.

Giá mà mình bớt mồm bớt miệng, giữ gìn ăn uống, không mập phì.

Ví thử như mình nghe lời bà xã can ngăn, không hút thuốc.

Thì đâu bây giờ phải mang họa vào thân.

Vì thế, phòng bệnh được coi như ưu tiên hơn chữa bệnh là vậy.  

Quan niệm phòng bệnh hơn chữa bệnh chẳng phải mới mẻ gì.

Từ thuở xa xưa, các bà mụ của ta đã biết rửa tay sạch sẽ trước khi đỡ đẻ, đã hơ nóng dao kéo trong lửa trước khi cắt rún để mẹ con không bị uốn ván, nóng sốt.

Hải Thượng Lãn Ông (1720-1791) đã khuyên:

“Chớ dùng nước ruộng nước ao,

Nước hồ nước vũng, nước nào cũng dơ.

Chỉ dùng nước giếng nước mưa,

Nước sông nước suối cũng chưa an toàn”

 vì nước từ trời rơi xuống, không có loăng quăng, bọ gậy, vẩn đục như nước sông nước ao gây ra đau bụng, tiêu chảy.  

Danh y Hoa Kỳ Oliver W. Holmes (1809-1894), Giáo sư Đại học y Harvard, có viết “To guard is better than to heal; The shield is nobler than the spear”. Đề phòng tốt hơn chữa trị; Tấm mộc tuyệt hảo hơn cái giáo”  

Khoa học ngày nay đã hệ thống hóa và cổ võ, phổ biến sự phòng tránh bệnh khiến cho nhiều loại bệnh một thời tung hoành đều đã bị xóa sổ và một số bệnh khác cũng giảm tần số, nhờ đó tuổi thọ nâng cao. 

Phân loại

Một cách tổng quát, phòng bệnh có nhiều cấp với mục tiêu khác nhau. 

- Phòng tránh loại 1

 Ngăn ngừa không cho bệnh tật hoặc các điều kiện xấu xảy ra.

Thí dụ dùng bao cao su để tránh nhiễm trùng khi giao hợp, chủng ngừa các bệnh nhiễm như yết hầu, tê liệt trẻ em, viêm gan A và B…

- Phòng tránh loại 2

Nhận diện, khám phá ra các mầm bệnh từ lúc chưa có dấu hiệu hoặc chưa có thay đổi chức năng, cấu tạo các bộ phận, rồi áp dụng điều trị ngay để trì hoãn hoặc ngăn chặn không cho bệnh xuất hiện.

Chẳng hạn như chụp x-quang nhũ hoa để sớm tìm ra ung thư vú, đo huyết áp theo định kỳ để sớm biết huyết áp có cao… 

- Phòng tránh loại 3

Ngăn ngừa không cho biến chứng, hậu quả xấu của bệnh tật xảy ra.

Chẳng hạn tránh khuyết thị, suy tim, suy thận trong bệnh tiểu đường,  hoặc áp dụng vật lý trị liệu, y khoa phục hồi để lấy lại sự cử động của chân tay bị tê liệt sau tai biến não…

Nguy cơ cần phòng tránh

Khi phòng tránh thì phải biết phòng tránh với những tác nhân, những nguy cơ gây bệnh nào. Chẳng hạn:

- Ảnh hưởng xấu của môi trường như thời tiết khắc nghiệt, thiên tai bão lụt

- Hậu quả của chiến tranh, bạo lực

- Sự xâm nhập của vi sinh vật, hóa chất độc hại

- Nếp sống không bình thường của con người

- Hậu quả, biến chứng của bệnh hoạn, thương tích

- Những biến đổi, thoái hóa tự nhiên trong cấu tạo và chức năng các bộ phận cơ thể

- Hậu quả không lường trước của khoa học, kỹ thuật

- Ảnh hưởng cùa các hoàn cảnh xã hội như nghèo khó, kém giáo dục,  bất công xã hội, bất lực độc quyền hành chánh 

Nơi áp dụng phòng tránh

- Tại cơ sở y tế như bệnh viện, phòng khám bệnh của bác sĩ hoặc trong địa bàn hoạt động cộng đồng

- Qua nếp sống lành mạnh của mỗi cá nhân: dinh dưỡng cân bằng hợp lý, không lạm dụng rượu thuốc cấm, vận động cơ thể đều đặn…

- Cải thiện môi trường như cung cấp nguồn nước uống tinh khiết, giảm thiểu ô nhiễm không khí,

- Qua các hành động xã hội, chính trị, kinh tế, học vấn…như cung cấp kiến thức về bệnh tật, giảm thiểu nghèo khó, bảo đảm an ninh khu phố xóm làng, bài trừ tệ đoan xã hội…

Một thí dụ để giảm bệnh do hút thuốc lá cần sự hợp tác của nhiều biện pháp như giới hạn hút thuốc ở từng địa điểm, không quảng cáo thuốc lá, giải thích cho quần chúng về tác hại của thuốc lá với sức khỏe, đưa ra các phương thức giúp người ghiền ngưng hút thuốc… 

Đồi tượng của áp dụng phòng tránh

- Toàn thể dân chúng với các hướng dẫn chung về sức khỏe, bệnh tật, về y khoa phòng ngừa, dinh dưỡng

- Riêng rẽ cho tuổi tác và nam nữ với bệnh riêng của mỗi nhóm

- Cho những người có nhiều rủi ro mắc bệnh từ bẩm sinh khi có bệnh di truyền trong gia đình

- Những người vì lý do hoàn cảnh nghề nghiệp mà tiếp cận với nguồn gây bệnh như công nhân hầm mỏ, rừng thiêng nước độc, trong kỹ nghệ hóa chất, chăm sóc bệnh nhân. 

Ưu khuyết điểm của phòng ngừa 

Phương pháp phòng tránh có ưu, khuyết điểm. 

Ưu điểm như:

- Một số bệnh nhiễm đã bị xóa sổ, một số khác giảm hẳn nhờ có chủng ngừa.

- Tỷ lệ ung thư cổ tử cung giảm kể từ khi phương pháp thử nghiệm Pap được áp dụng

- Tử vong do tai nạn xe cộ giảm vì người điều khiển xe ý thức được sự ích lợi của dùng dây an toàn trên ghế và đội nón bảo hiểm

- Tỷ lệ biến chứng tai biến não giảm nhờ dân chúng biết cách phòng ngừa bệnh cao huyết áp, cao cholesterol trong máu.

Chiến dịch cổ võ ngưng hút thuốc lá đã giảm thiểu rủi ro ung thư phổi…

Và nhiều thí dụ khác.

Tuy nhiên, sự phòng tránh cũng tạo ra vài khó khăn, trở ngại, chẳng hạn:

- Chủng ngừa bệnh có thể gây tác dụng phụ hoặc gặp sự chống đối vì lý do tôn giáo

- Áp dụng kỹ thuật phát hiện bệnh có thể gây ra tai nạn như nội soi làm thương tổn ruột già

- Ngồi xe lăn để có thể di chuyển thì cũng có thể té ngã, lật xe…

- Áp dụng phòng ngừa tốn kém tài chánh cho nhà nước và cá nhân

- Phát kim chích cho người ghiền để tránh lây lan HIV là khích lệ họ chích choác, phát bao cao su la khích lệ hoạt động tình dục.

Kết luận

Nói chung, sự phòng ngừa bệnh có nhiều tác dụng tốt hơn là một số trục trặc khiêm nhường.

Chẳng thế mà Thomas A. Edison (1847-1931), nhà sáng chế lỗi lạc của Hoa Kỳ đã tiên đoán: “Trong tương lai, bác sĩ sẽ không biên toa thuốc mà sẽ làm cho bệnh nhân quan tâm nhiều hơn tới sự chăm sóc cơ thể, dinh dưỡng và nguyên nhân cũng như sự phòng tránh bệnh tật”.

Vì theoTiến sĩ John Knowles, nguyên Chủ Tịch Quỹ Rockefeller Foundation: “Hơn 99% chúng ta đều khỏe mạnh khi sinh ra và chỉ trở nên bệnh hoạn vì hậu quả của hành động cá nhân không đúng đắn và của các điều kiện môi trường”.

Tiến sĩ Y Khoa Nguyễn Ý- Đức Texas- Hoa Kỳ

Số báo xuân năm Mậu Tý, viết về loài chuột thì quả là điều rất hợp tình và hợp lý. Mặc dầu thật gần gũi, thậm chí còn thường xuyên chung sống dưới một mái nhà, thế nhưng lũ chuột lại gây nên nhiều bực bội và tức tối cho con người.

Chẳng hạn cô nàng bực bội khi thấy chiếc áo mới may hay cuốn sách mới mua của mình bị chuột gặm nham nhở, còn bác nông dân thì tức tối khi thấy những cây lúa xanh tươi của mình bỗng đổ ngả đổ nghiêng trên ruộng đồng vì bị chuột cắn te tua…Và còn nhiều phiền toái khác nữa. May ra chuột chỉ được một vài anh chàng bợm nhậu ưa thích mà thôi vì thịt của nó có thể được chế biến thành những món…khoái khẩu để đưa cay.

Tuy nhiên, khi đi tìm những mẩu chuyện về loài động vật nhiều ghét ít thương này, gã chẳng thu lượm được bao nhiêu tài liệu. Thôi cũng đành phải tán hươu tán vượn, ba hoa chích chòe một chút, để được yên lòng yên chí mà ăn cái tết con chuột giữa lúc vật giá đang leo thang đến nổ cả đom đóm mắt và tối tăm cả mặt mũi. 

Chuyện chuột bên Ta. 

Người ta đồn rằng :

Ông Bả Vệ là một bậc thầy trong lãnh vực nói dóc. Có lần trong lúc trà dư tửu hậu, ông ta đã kể cho đám bè bạn của mình  một mẩu chuyện như sau :

- Tớ có một chiếc lưỡi hái sắc ơi là sắc. Các ông có biết nó sắc như thế nào hay không ?

Dường như để gợi sự tò mò của các chiến hữu, ông ta bèn bắn một điếu thuốc lào, thả khói ra bằng hai lỗ mũi, tợp một ngụm trà nóng, rồi mới đủng đỉnh giải thích :

- Các ông biết không, khi mùa màng xong, để bảo quản chiếc lưỡi hái, tớ phết lên nó một lớp mỡ lợn hầu chống han dỉ, rồi đem cất đi. Thế nhưng sáng hôm sau, bên dưới chiếc lưỡi hái, tớ thấy toàn là lưỡi chuột, gom lại được những một đĩa đầy. Té ra đêm hôm ấy, đánh hơi thấy mùi mỡ thơm phưng phức, họ hàng nhà chuột bèn khẩn trương, thi nhau đến, liếm lấy liếm để vào chiếc lưỡi hái. Thế nhưng, vì lưỡi hái quá sẵc, nên chú chuột nào liếm vô, thì lưỡi liền bị đứt ngay lập tức.

Dĩ nhiên đây chỉ là một truyện tưởng tượng chứng tỏ cái tài nói dóc của ông Bả Vệ, để rồi ông ta xứng đáng được mang hàm “sư tổ ăn tục nói phét”. 

Chuyện chuột bên Tây. 

Người ta kể lại rằng :

Vào một buổi sáng đẹp trời, chú chuột nhắt bỗng dưng xuất hiện trên phần đất của vợ chồng nhà voi tại sở thú Nữu Ước bên nước Mỹ. Nhìn thấy chú chuột nhắt, bỗng chị voi cái hoảng sợ, mặt xám đen như cắt không còn một giọt máu, rồi chạy tới chạy lui. Anh voi đực thấy thế bèn giận thâm cả gan và tím cả ruột. Anh ta trừng mắt nhìn chị voi cái.

Thế nhưng chị voi cái lại càng hoảng sợ hơn nữa khi chú chuột nhắt mon men bò tới gần. Còn anh voi đực thì nộ khí bốc lên bừng bừng vì cho rằng hành động của chị voi cái đã làm mất mặt bầu cua giữa thanh thiên bạch nhật.

Thực vậy, anh voi đực nghĩ rằng :

- Mình đường đường là một loại thú oai phong lẫm liệt, mang cái thân xác to lớn và lực lưỡng vào bậc nhất trong các loài động vật, thế mà lại đi sợ cái thằng nhãi ranh chuột nhắt, thì còn ra cái thể thống quái gì nữa…

Anh voi đực giậm chân giậm cẳng xuống đất, như muốn làm rung chuyển cả cây cối chung quanh. Cặp mắt long lên sòng sọc, bừng bừng ngọn lửa tức giận. Vốn tính vũ phu chi cục mịch, anh voi đực đã dùng cặp ngà của mình cùng với tất cả sức lực, hất tung chị voi cái.

Rầm một phát, chị voi cái đã nằm lọt thỏm dưới cái hố sâu bên cạnh,  trước sự ngơ ngác và xào xạc của bày chim. Chỉ tội nghiệp cho những nhân viên sở thú. Họ phải dùng tới cần cẩu mới trục được chị voi cái lên khỏi cái hố.

Tới lúc này, anh voi đực xem chừng như hối hận, thiếu điều vài giọt lệ khan hiếm muốn tuôn rơi khỏi khóe mắt. Chỉ vì sự nóng giận trong thoáng chốc của mình mà đã gây nên đau đớn dài dài cho người bạn đời thân thương nhất : Chị voi cái chân đi cà nhắc vì bị sụm bà chè sau cú hất tung như trời giáng ấy.

Anh voi đực thấm thía nhận ra một sự thật :

- Thì ra loài người họ vẫn khôn và có lý hơn mình, khi khuyên nhủ lẫn nhau : Già néo thì đứt dây, giận quá thì mất khôn…

Chỉ vì một con chuột nhắt mà gia đình nhà voi đã nên nông nỗi này. Chỉ vì những lý do cỏn con, hay những chuyện  không đâu, mà gây ra những đổ vỡ tang thương. 

Chuyện chuột bên Tàu. 

Sách viết rằng :

Thầy Tô Đông Pha, một đêm kia đang nằm ngủ, bỗng nghe tiếng chuột rúc rích. Thày đập tay xuống giường ra vẻ ta đây vẫn còn thức, liệu hồn mà im đi. Im được một lát, chú chuột nhắt lại sột soạt như cũ. Thầy bèn sai thằng bé đốt đèn đi kiểm tra xem có chiếc hòm nào rỗng hay không.

Cót ca cót két trong cái hòm. Một chú chuột nhắt đang cố gắng cắn cái hòm, vì nắp hòm đã bị đóng chặt, không thể thoát ra được.

Thằng bé mở nắp hòm ra xem, thoạt tiên không thấy gì cả. Cầm đèn giơ vào soi thì thấy có một chú chuột nhắt nằm yên dường như đã chết. Thằng bé lấy làm lạ bèn nói :

- Rõ ràng nó vừa cắn mà đã chết ngay được sao ? Hay là tiếng cót két của ma ?

Thầy Tô  than rằng :

- Lạ thay cái khôn của con chuột nhắt. Bị nhốt trong hòm. Hòm lại quá cứng, không khoét ra được một lỗ thoát thân, thế nhưng nó vẫn cứ cắn, cốt tạo nên tiếng kêu, khiến người ta phải để ý tới. Không chết mà giả vờ chết để được chạy thoát.

Rồi Thầy tiếp tục lý luận :

- Ta nghe phàm trong các vật sống, không gì khôn hơn con người. Thực vậy, con người bắt được rồng, đánh được thuồng luồng, bẫy được rùa, săn được lân, sai khiến được muôn vật, thế mà không ngờ rốt cuộc lại bị mắc kế lừa gạt của một con chuột nhắt.

Tác giả ghi lại câu chuyện trên, đã thêm vào đó một lời bàn, giống như lời bàn của Kim Thánh Thán trong Tam Quốc Chí Diễn Nghĩa, như sau :

- Con chuột nhắt giả chết, rồi thừa lúc thầy Tô Đông Pha vô ý mà chạy thoát, làm cho thầy phải giật mình để bàn về sự dại và khôn, cũng như về cái lẽ cần thiết phải tập trung tư tưởng. Làm việc gì cũng vậy, không chú ý và không tin tưởng vào việc đó, thì không thể thành công. Ý lực yếu đi, lòng không thành khẩn, thì dễ bị người ngoài sai khiến. Người mạnh là người có được cái đích chắc chắn để noi theo, không gì bên ngoài có thể làm lay chuyển được.

Riêng phần gã, nhiều lần gã cũng đã phải trải qua cái kinh nghiệm trên của thầy Tô Đông Pha.

Gã bực bội đến mất ngủ chỉ vì những tiếng sột soạt của chú chuột nhắt, đang đêm bò tới cắn kệ sách, hay gậm nhấm từng sợi dây điện của dàn vi tính. Chỗi dậy, đập tới đập lui, rồi yên chí chui vào giường ngủ tiếp. Thế nhưng, chỉ được một lát, những tiếng sột soạt ấy lại tiếp tục vang lên giữa đêm hôm khuya khoắt.

Gã khâm phục trước sự khôn ngoan của loài chuột, nhất là những chú chuột nhắt trong nhà. Có lần trong giờ nghỉ trưa, gã đã hé mắt nhìn thấy một chú chuột nhắt mở nắp chiếc hộp và lấy ra được một hạt đậu phộng, hay tha giấy vụn vào những chỗ mà gã không thể ngờ tới, để mà làm tổ.

Tuy nhiên, dù khôn đến đâu thì cũng vẫn thua con người. Chẳng hạn để đánh bắt chuột nhắt trong nhà, gã không cần đến mồi màng chi chả, chỉ cần…”ngâm kiú” đường chuột chạy mà đặt bẫy, thế nào bọn chuột nhắt dễ ghét này cũng bị dính chấu. Có đêm dính tới hai, ba con. 

Chuyện chuột bên Ta cũng như bên Tây. 

Cũng vì sự khôn mà thiếu ngoan này, mà loài chuột đã để lại những hậu quả tai hại cho dòng họ nhà mình, cũng như cho bàn dân thiên hạ.

Thực vậy, trong khi tìm hiểu về loài chuột, gã bắt gặp câu thành ngữ  sau đây :

- Cột lạc cổ mèo, hay  cột nhạc cổ mèo.

Tác giả Lê Gia, trong cuốn “Về cội nguồn” đã giải thích như sau :

Trước tình hình dân số mỗi ngày một giảm sút, vì bị mèo xơi tái, dòng họ nhà chuột bèn tổ chức một đại hội để tìm mưu tính kế đối phó với mèo.

Các vị đại biểu dòng họ nhà chuột, từ chuột nhà đến đồng, từ chuột bạch đến chuột chù, đều thi nhau phát biểu. Ý kiến của chúng đều được ban thư ký ghi nhận và rồi sẽ…ngâm kíu sau.

Cuối cùng một bác chuột cống thâm niên quân vụ, trụi hết cả lông và giàu kinh nghiệm chiến trường, đã anh dũng leo lên diễn đàn và dõng dạc tuyên bố :

- Chỉ cần cột một cái nhạc (lục lạc) vào cổ mèo, để bất kỳ mèo đi tới đâu, thì chuông sẽ kêu reng reng, chúng ta nghe thấy và tìm đường chạy trốn.

Tất cả hội nghị đều vỗ tay hoan hô nhiệt liệt. Thế nhưng, khi đề cử người đi cột nhạc vào cổ mèo, thì chẳng ai dám liều, dám mạo hiểm. Rốt cuộc đành bó tay chịu thua, để cho mèo mặc sức tung hoành, xông xáo tìm mồi.

Câu truyện trên muốn nói lên rằng : Ý kiến ý cò thì rất hay nhưng khó mà thực hiện và cũng chẳng ai làm được. Vì thế, đó chỉ là một kế hoạch không tưởng, viển vông mà thôi.

Cũng có thể ý kiến ấy rất hay, nhưng chẳng ai muốn giơ ngón tay lay thử,  cho dù họ dư sức qua cầu và có thể làm được một cách dễ dàng. Thế nhưng,  nếu làm thì phải chấp nhận hy sinh và phải gánh chịu những thiệt thòi cho bản thân hay gia đình, nên họ bèn tỏ thái độ lờ lờ thất văn, hay phớt tỉnh Ăng Lê. Họ là những kẻ khôn lỏi và chạy theo chủ nghĩa lợi nhuận. Hễ thấy có lợi thì nhào vô kiếm ăn, còn hễ thấy bị thiệt thòi hay phải hy sinh, thì lập tức thì ca bản :

- Em chả dám đâu.

Họ cũng chủ trương rằng :

- Phàm mọi người vì mình thì đều là điều tốt, chứ mình vì mọi người thì em xin… bó tay chào thua.

Thành thử mãi mãi vẫn chỉ là những dự án treo. Ước mơ rất nhiều, mà rốt cuộc lại chẳng được bao nhiêu.

Tuy nhiên, hồi còn bé, có lần trong một giờ học tiếng Pháp, gã đã phải viết bài chính tả mang tựa đề “Conseil des rats”, tạm dịch là “Hội đồng chuột”. Gã không nhớ tác giả là ai, nhưng mang cùng một nội dung như trên. Vì thế, cho đến bây giờ gã vẫn cứ thắc mắc không hiểu Tây lấy của Ta, hay Ta lấy của Tây ?

Sở dĩ gã rất nhớ cái kỷ niệm thương đau về bài chính tả “Hội đồng chuột” này là vì ông thầy dạy tiếng Pháp đáng kính của gã.

Thực vậy, cho đến bây giờ gã vẫn phải luôn nhớ ơn ông, bởi vì vốn liếng tiếng Pháp mà gã còn lưu giữ được tới ngày hôm nay, đều do sự “day bảo cứng rắn” của ông.

Hồi đó, bọn học trò nghịch ngợm như lũ ngựa chứng trong sân trường, đã đặt cho ông cái biệt danh là thầy…hạ mã. Hạ mã có nghĩa là xuống ngựa, nhưng trong giờ tiếng Pháp của ông, thì nó lại có nghĩa    là …quì xuống.

Sư phạm mà ông áp dụng, đó là…”cưỡng bức học tập”. Mỗi ngày mười tiếng ngữ vựng. Đầu giờ lớp sẽ khảo bài. Tên nào chỉ thuộc được năm tiếng, thì a lê hấp :

- Hạ mã, quì xuống.

Sau khi đã cắt nghĩa xong bài văn phạm, ông liền hỏi cả lớp :

- Hiểu chưa ?

- Dạ hiểu.

Ông nói tiếp :

- Vậy thì lấy vở ra làm bài tập.

Tên nào làm sai, thì cũng a lê hấp :

- Hạ mã, quì xuống.

Những tên trên trung bình thì ngồi vểnh râu cá chốt, còn những  tên dưới trung bình thì hạ mã, cúi gầm mặt xuống. Cùng với đôi chân hạ mã và quì gối như vậy, thì đôi tai phải lắng nghe bài luân lý giáo khoa thư mà ông dõng dạc phán ra.

Bài chính tả hôm ấy, chẳng hiểu chia lòng chia trí thế nào, mà gã chỉ được có bốn điểm rưỡi, và thế là tự động, a lê hấp :

- Hạ mã, quì xuống.

Chính vì bị hạ mã và quì xuống như vậy mà gã nhớ rất kỹ bài chính tả này. Viết tới đây, nỗi théc méc nêu trên không hiểu Tây lấy của Ta, hay Ta lấy của Tây, đã được giải mã, vì gã thầm nghĩ :

- Chuột Tây hay chuột Ta, thì bản chất cũng vẫn chỉ là chuột mà thôi. Vì thế, câu chuyện lỡ có trùng hợp nhau, thì cũng chỉ là chuyện thường ngày ở huyện.

Cũng vì sự khôn mà thiếu ngoan, hơn thế nữa vì tài khéo đục khoét và rút ruột mà lũ chuột nhắt đã để lại những sự rách nát tang thương. Chính vì thế mà trong dân gian, người ta lưu truyền câu thành ngữ  “đầu voi, đuôi chuột”.

Câu thành ngữ này có hai ý nghĩa.

Ý nghĩa thứ nhất ám chỉ hành động ra oai để ức hiếp người khác, thế nhưng khi gặp phải một tay cự phách hơn, thì bèn cúi gập mình  xuống để quị lụy, cũng như để lươn lẹo và luồn lách.

Ý nghĩa thứ hai xuất phát từ một điển tích :

Trình Giảo Kim, sống đời nhà Tùy và nhà Đường, là một tay chơi…búa rất lợi hại. Tuy nhiên, chỉ có ba búa đầu là mạnh mẽ như trời giáng. Vô phúc cho tên nào lãnh đủ ba búa đầu này, thì chỉ có nước lăn đùng ra mà chết không kịp ngáp. Thế nhưng, từ búa thứ tư về sau thì lại yếu xìu và nhẹ hều.

Vì thế, đối phương bèn tìm mọi cách tránh né ba búa đầu, làm thế nào, để Trình Giảo Kim luôn đánh vào không khí. Còn đến búa thứ  tư, lỡ có bị phang trúng, thì  vẫn cứ nhởn nhơ nhe răng cười, vì chẳng mệnh hệ gì cả.

Chính vì thế, mà câu thành ngữ trên muốn nói lên rằng :

- Công việc lúc khởi sự thì thật lớn lao và to tát, như cái đầu con voi, nhưng đến khi kết thúc thì lại tầm thường và nhỏ bé như cái đuôi con chuột.

Sở dĩ như vậy là vì trong lúc thi công, người ta đã ra sức bắt chước lũ chuột, lớn đục khoét theo kiểu lớn, còn bé thì cũng đục khoét theo kiểu bé. Thầy rút ruột theo kiểu thầy, còn thợ thì cũng rút ruột theo kiểu thợ. Người người vui vẻ vơ vét về cho đầy túi tham của mình, nên chi công trình bị teo lại thành cái đuôi con chuột, có lúc còn tóp lại chỉ bằng cái dầu cây tăm mà thôi.

Nhà chưa xây xong, thì đã đổ chổng vó. Đường vừa mới khánh thành, thì đã hư hỏng, không phải chỉ có những ổ chuột ổ gà, mà còn có cả những ổ trâu ổ voi. Thậm chí, ngân sách trên vừa mới rót xuống, công trình chưa kịp thực hiện, thì đã vội vã bay hơi, vì được dưới hồ hởi  chia năm xẻ bảy, để những đồng tiền vô tột vạ chui tọt vào cái túi không đáy của mình.

Đầu năm mà nói những chuyện không vui, chắc là sẽ xui. Vì thế gã xin được chuyển hệ, để cho năm mới thêm phần hoành tráng và tốt đẹp.

Báo Công An Thành Phố số ra ngày 03 tháng 01 năm 2008 đã loan tin như sau :

Các tiệm bán vật kiểng ở thủ đô nước Nga đang săn lùng chuột một cách ráo riết, khi các ông thầy bói ở nước này tiên đoán rằng : năm mới là năm con chuột, tính theo lịch Á Đông và ai có được một con chuột trước ngày bước sang năm mới, sẽ gặp nhiều may mắn. Thế là đủ loại, từ chuột đồng, chuột cống đến chuột nhắt đều được bàn dân thiên hạ chiếu cố mua tuốt.

Còn báo Kiến Thức Ngày nay, số 626 ra ngày 01 tháng 01 năm 2008,  đã đăng tải  một bài ngắn của Tạ Xuân Quan với tựa đề “Hình tượng chú chuột cho năm Mậu Tý” :

Năm 2008 theo Âm lịch là năm Mậu Tý. Vì vậy, tại Trung Quốc hàng loạt vật trang sức, đồ chơi cũng như đồ gia dụng được thiết kế và tạo hình với nguyên mẫu là chuột.

Cùng với bài viết là những hình ảnh minh họa cho thấy : Những chiếc gạt tàn thuốc lá, thú nhồi bông và đồ chơi đều mang vóc dáng chú chuột được sản xuất tại tỉnh Hắc Long Giang.

Ngay cả những vật trang sức bằng đá quí hoặc bằng vàng bạc được sản xuất tại vùng Suzhou, tỉnh Jiangsu, cũng đều mang đậm dấu ấn hình dong chú chuột.

Và như thế, chuột đã mang lại nhiều lợi nhuận cho những nhà sản xuất tại Trung Quốc, cũng như cho những anh chàng chuyên môn đánh bẫy tại nước Nga, vì đây là một cơ hội mần ăn hái ra tiền và hốt ra bạc.

Mong rằng năm con chuột cũng sẽ mang lại cho bàn dân thiên hạ những sự tốt đẹp còn hơn thế nữa. Và nhất là đêm đêm không bị quấy rối, bởi phải nghe những tiếng kêu chít chít của loài chuột, đang nô dỡn trên trần nhà hay đang tham dự đại hội trong một xó góc nào đó.

Gã Siêu    gasieu@gmail.com