Truyen Thong Chung Nhan Duc Kito

Lần hồi nhớ lại những ngày đầu đi tu, tôi nhớ lại hình ảnh cha xứ Antôn đã nhiều lần nhắc nhở các chú nhóc: “Tu là sửa đấy các con”. Thưở lên mười chúng tôi đã hiểu gì những từ ngữ ấy, chỉ nhớ rằng khi cha xứ mặc chiếc áo dòng, bọn trẻ nhóc chúng tôi nhìn ao ước lắm, những ước mơ thật giản đơn, mai kia lớn lên chúng tôi cũng mặc để đi tu. Chúng tôi còn nhớ có lần đi trại hè, cha An tôn của chúng tôi cũng đi trại, Ngài mặc áo dòng, đeo khăn quàng, đầu đội mũ hướng đạo, có đứa mau miệng vội hỏi: Cha ơi, mặc áo dòng khó sinh hoạt lắm. Cha chỉ cười và bảo chú nhóc này thắc mắc lung tung. Phải, đó cũng là thắc mắc lung tung “mặc áo dòng để đi tu hay đi tu để mặc áo dòng”. Điều này cứ làm cho tôi suy nghĩ và đi tìm câu trả lời.

Người ta thường nói “chiếc áo không làm nên thầy tu”, nhưng khi nhận chiếc áo thầy tu không chỉ là dấu hiệu của việc dâng mình mà trong các nền văn hoá còn có nhiều ý nghĩa.

Trong tu phục. Chiếc áo thầy tu, gắn liền với ba ý nghĩa của lời cam kết khi lãnh nhận tu phục. Khó nghèo; khiết tịnh; vâng lời. Ba ý nghĩa này có thể tìm thấy trong ý nghĩa của chiếc áo thầy tu đang mặc, không chỉ ở trong ý nghĩa của Kitô giáo mà còn thấy ở các tôn giáo khác.

Chiếc áo chỉ sự khó nghèo. Theo từ ngữ Ả rập khirka chỉ một mảnh quần áo rách, mặc chiếc áo rách của người nghèo khổ, người đón nhận nó, từ nay cam kết trở nên người nghèo khó vời những người khó nghèo. Ở đây biểu thị một tinh thần trút bỏ của con đường hiến thân. Sau này, chiếc áo rách thay bằng áo choàng bằng vải len thô của những người tu khổ hạnh để sống đời thần hiệp. Chiếc áo thầy tu trở thành biểu tượng của thề ước nghèo khó.

Trong truyền thống Kitô giáo, áo choàng hoặc áo vải thô cũng là biểu tượng của sự nghèo khổ. Ngoài ra, có những chiếc áo dòng, hay tu phục không phải là loại vải thô, áo của người nghèo, nhưng chiếc áo còn thêm một ý nghĩa khác nữa: Từ nay, họ không còn thuộc về mình nữa. Đón nhận chiếc áo khác do bề trên trao cho, họ biểu lộ khước từ ý riêng để tuân hành theo Ý muốn của Thiên Chúa. Việc mặc tu phục trở nên một dấu chỉ cam kết: Dâng hiến mình cho Chúa, cách biệt với thế giới và dâng chính mình thuộc về một cộng đoàn. Đây là dấu chỉ của lời khấn vâng phục.

Chiếc áo tu phục được trao cho sau những năm tu học tuỳ theo mỗi dòng, thời gian này có một ý nghĩa đặc biệt. Nhận tu phục là dấu chỉ xác lập một con người đã đủ ý thức vai trò của người mang chiếc áo. Suhrâwardi nói, “sự trao áo choàng là dấu hiệu xác thực rằng con người đã bước vào con đường chân lý, biểu tượng của sự bước vào con đường thần hiệp, dấu hiệu con người đã từ bỏ chính mình, phó thác mình hoàn toàn vào hai tay của Sheikh (thầy giáo tinh thần, đôi khi là Shaykh).”

Mang chiếc áo được đón nhận từ bề trên, chiếc áo này có hai ý nghĩa. Ý nghĩa thứ nhất thuộc về bản thân người đón nhận. Tự nhận thấy rằng mình đầy đủ ý thức và tự do để đón nhận chiếc áo với những đòi buộc của nó. Thứ đến, thuộc về bề trên, người trao áo cho ứng sinh, xác nhận ngừơi ứng sinh này đầy đủ tư cách cần có để nhận chiếc áo tu phục. Hai ý nghĩa đan lồng vào nhau làm nên một cam kết đối với người mang tu phục. Biểu tượng này nhắc đến hình ảnh của giao ước. Thiên Chúa ngỏ lời mời gọi của Ngài qua Bề Trên và người ứng sinh đáp lại lời mời gọi ấy bằng cách đón nhận tu phục.

“Nhà thần bí học lớn Ba Tư Abâ Said Ibn Abi'l Khayr (967-1049) trong chuyên luận Asrârul - tawid (Những bí mật của Đơn nhất thánh thần), nghiên cứu ý nghĩa của lễ thụ phong khirka. Trước hết ông mô tả những phẩm chất mà Người Thầy tinh thần trao tặng áo phải có: Cần phải xứng đáng được noi theo, nghĩa là người đó phải có một tri thức hoàn hảo về lý thuyết và thực hành của ba giai đoạn của cuộc sống thần hiệp: Luật, Đạo và Chân lý; không một chút "tôi" hạ đẳng nào còn rơi rớt trong bản thân. Khi một Sheikh như thế nắm vững một đệ tử khá sâu sắc, tin chắc anh ta là người xứng đáng, thì ông đặt tay trên đâu đệ tử đó và khoác áo choàng cho anh. Bằng cử chỉ đó ông biểu thị niềm tin rằng người đệ tử sẽ xứng đáng gắn bó với dòng Soufi. Sự tuyên bố này có hiệu lực như một luật trong giới ấy. Vì vậy khi một thầy tu xa lạ đến một tu viện hoặc muốn nhập vào một nhóm Soufi, người ta thường hỏi:

Ai là Thầy dạy anh và anh nhận khirka từ tay ai?” Câu hỏi này gợi lên việc thẩm vấn của vị Giám Mục phong chức với người chịu trách nhiệm về ứng sinh mình giới thiệu: “Cha có thấy thầy này xứng đáng để lãnh nhận chức Linh Mục (hay Phó Tế” không?”.

Việc người ứng sinh đặt tay vào tay vị phong chức hay vị bề trên đón nhận lời khấn cũng khởi đi từ một truyền thống xưa kia, với các Soufi đang nhập định, có tập quán xé và chia cho họ những mảnh áo, đặc biệt khi chiếc áo đó đã được một người Thầy đáng kính mặc: Hành động xé và chia những mảnh áo nhằm mục đích chia sẻ phúc lành, được coi như là gắn liền với áo. Hành động đặt tay của ứng sinh vào tay bề trên cũng gợi lên một sự sẻ chia phúc lành từ cộng đoàn ấy, việc này có ý nghĩa lớn lao hơn, nhất là khi ứng sinh quỳ gối hay nằm phủ phục trong khi nguyện kinh cầu các thánh. Việc khẩn cầu này mang một ý nghĩa đặc biệt, xác lập một sự hiệp thông, nhờ ân đức của các thánh đã lập được, người ứng sinh nhờ sự chuyển cầu của các ngài mà chu toàn được sứ vụ lãnh nhận.

Tìm hiểu về những hành vi, những dấu chỉ trong ngày khấn hay phong chức, chúng ta thấy một chiều sâu của các ý nghĩa được thực hiện và làm cho người ứng sinh can đảm hơn trong việc tiếp nhận nơi mình một lời gọi.

Nhận chiếc áo tu phục là tháp nhập vào nơi chính người ứng sinh một gia tài hiệp thông. Hiệp thông trong ân sủng và đoàn sủng của lời mời gọi hiến dâng. Ibn' Arabi nói: “Áo khoác đó (gọi là khirka) đối với chúng tôi là một biểu tượng ái hữu là dấu hiệu chia sẻ cùng một văn hóa tinh thần, thực hiện cùng một phong tục”.

Đón nhận chiếc áo dòng, như trên đã nói không làm nên thầy tu nhưng để ý thức rằng từ nay người ứng sinh không thuộc về mình nữa mà thuộc về Thiên Chúa và cộng đoàn mà mình hiến thân. Chiếc áo mang dấu chỉ tách riêng, ở giữa thế gian mà không thuộc về thế gian. Đó cũng là dấu chỉ của đời sống khiết tịnh vì Nước Trời mang theo trong sứ vụ của mình đón nhận. Cử chỉ mặc chiếc áo đã lãnh nhận, tượng trưng cho việc rút về với bản thân và với Chúa, việc tách mình một biểu lột một ý chí dứt khỏi những ràng buộc của thế gian và các cám dỗ của nó, kèm theo đó biểu lộ sự trút bỏ những đam mê dục vọng, vật chất theo bản năng cố hữu của con người. Mặc áo khoác, đó là cử chỉ lựa chọn đức Hiền minh (áo khoác của nhà hiền triết). Đó cũng là đảm nhận một phẩm tước, một chức trách, một vai trò mà chiếc áo là biểu trưng.

Chiếc áo không làm nên thầy tu, nhưng người mặc nó lại cần ý thức rằng chiếc áo luôn là dấu chỉ cuộc đời đã hiến dâng. Khi thánh Martin cắt cho một người nghèo nửa chiếc áo khoác của mình, điều đó có nhiều ý nghĩa hơn là một món quà vật chất: cử chỉ này tượng trưng cho lòng bác ái yêu thương. Cuộc đời hiến dâng mang một ý nghĩa xác lập sâu đậm, hiến dâng không chỉ để cho riêng mình mà biểu lộ tinh thần của Thập Giá khi xưa Đức Giêsu đã thực hiện: Con tự hiến thánh Con, để họ cũng được hiến thánh trong chân lý và sự thật” (Ga 17, 19), Hiến dâng vì phần rỗi của anh chị em, nghĩa là xé ngay cả chiếc áo mình đang mặc để chia sẻ cho những anh chị em nghèo khó ở trong nghĩa tinh thần và vật chất. Bác ái yêu thương của người mang áo sẻ chia là hình ảnh của tấm bánh bẻ ra cho mọi người.

Vị linh mục, ngoài chiếc áo mình mặc là tu phục, khi dâng Thánh lễ còn mang một chiếc áo lễ bên ngoài. Chiếc áo lễ này có một ý nghĩa rất đặc biệt. “Từ hình thức của một áo lễ, người ta đọc thấy ý nghĩa biểu trưng: Áo Lễ, là một áo không tay, có hình tròn được khoét lỗ ở trên đỉnh gợi liên tưởng tới mái vòm bát úp, nhà lều, nhà tranh hình tròn với một lỗ hở thay ống dẫn khói từ lò sưởi. Người ta có thể nhìn thấy ở đây một biểu tượng của sự thăng thiên và của thiên giới.

Người linh mục khoác áo lễ choàng ngoài như thế, khi làm lễ đứng như ở trung tâm vũ trụ, được đồng nhất với trục thế giới, cái áo choàng của ông ta là cái vòm trời, còn đầu ông thì nhô vào nơi Thiên Chúa ngự trị, thân mình ông gắn với đất nơi mà ông đại diện trên mặt đất”.

Chiếc áo thầy tu mang nhiều ý nghĩa sâu đậm, ước mong gì đời hiến dâng của mỗi người hiến dâng luôn cảm nghiệm sâu xa về những gì mình đã đón nhận, để cuộc đời hiến dâng này luôn làm toả sáng ý nghĩa của chiếc áo mình đã lãnh nhận.

Giống như chiếc áo cần được giặt vì những bụi đường là lấm lem bụi đất, xin Chúa giặt lại cuộc đời của con, với ý nghĩa của chiếc áo tinh khôi từ ngày con lãnh nhận và ngày càng làm cho tinh tuyền hơn với ý nghĩa của nó.

Viết lại những suy nghĩ này, tôi nhớ lại thời thơ ấu của tôi, nhờ chiếc áo cha xứ thường mặc mà hôm nay tôi cũng đang mặc, để thể hiện ước nguyện đi trọn đường dâng hiến của mình. Xin Chúa đón nhận cha trong Nước Chúa sau cuộc đời hiến dâng của cha.

L.m Giuse Hoàng Kim Toan

Thay đổi thế nào?

Trước hết, tớ kính trọng các giáo hội địa phưong nhiều hơn, đánh giá giáo quyền địa phương cao hơn. Khi bỏ Việt Nam, tớ như người mất quê hương, nhưng khi tìm được ý tưởng: “quê hương của tôi là ở những nơi có tự do và tình người”, tớ thấy được an ủi và cũng từ đó tự nghĩ: “Giáo Hội là những nơi có niềm tin và lòng yêu mến Chúa Giêsu”. Và nếu Teilhart de Chardin bảo: “Thế giới này thuộc về những người biết mang lại cho nó niềm hy vọng” thì tớ cũng lại nghĩ: “Giáo Hội thuộc về những người có niềm tin và mến yêu Chúa Cứu Thế Giêsu”. Đơn giản thế thôi.

Thần tượng nơi những người ngoại quốc trong tớ cũng bớt hẳn đi với vận tốc khá nhanh. Tớ nhìn Giáo Hội trong hai chiều kích Thần Linh và Nhân Linh đồng đều hơn. Giáo Hội không là tập thể của những vị thánh đã thành mà là đoàn người đang cùng nhau đi theo Chúa Giêsu để tìm và hưởng ơn cứu độ. Giáo Hội không chỉ có nhân đức mà có cả tội lỗi nữa. Tớ dễ dàng làm quen với những bề trái của giáo hội và dễ dàng chấp nhận những yếu đuối của Giáo Hội bằng đức tin hơn. Bây giờ tớ nhớ lại lời của một giáo sư triết học ở Dalat năm 1974:”Con thuyền Giáo Hội bị sóng gió mà không chìm là một phép lạ vĩ đại mà ít người thời nay nhìn thấy. Cũng như những người đến Fatima và Lộ Đức cầu xin khỏi bệnh rồi không được phép lạ mà vẫn còn niềm tin thì cũng là những phép lạ mà không biết”.

Tớ cũng bớt thần thánh hóa các bậc giáo sĩ cả về đạo đức cũng như kiến thức trong khi tớ đánh giá niềm tin của người giáo dân cao hơn. Những bằng cấp Tiến Sĩ từ Fribourg, Thụy Sĩ, từ Sorbonne, Pháp Quốc, những Thạc Sĩ từ Trường Truyền Giáo Roma hay George Washington, Mỹ Quốc không còn mấy ý nghĩa với tớ nhiều nữa.(Tớ không kiêu ngạo đâu, chỉ tại ngày xưa tớ nghĩ sai mà cho các đấng bậc trong đạo là thần là thánh rồi. Thế thôi) Tớ nghĩ niềm tin nơi Chúa Giêsu và lòng yêu mến Ngài mới đáng kể. Kiến thức - dù là kiến thức trong đạo – cũng chỉ là phần nhỏ. Bao nhiêu đại học, bao nhiêu viện nghiên cứu cũng không qua cuốn Thánh Kinh nhỏ bé. Bao nhiêu cấp bậc nghi lễ cũng chẳng qua lời Chúa mời gọi Thánh Phêrô - rất đơn giản: “Con có mến thầy không?” Kho tàng đức tin nằm trong Thánh Kinh chứ không phải ở trong những kho sách Thần Học của thánh Toma Aquino hay Triết Học của thánh Augustino. Dĩ nhiên cần phải có những tri thức để diễn đạt và rao truyền niềm tin cho những người thời đại hôm nay, nhưng tri thức cũng không qua lòng yêu mến vì hình như thánh Phaolô đã viết:” dù nói được nhiều ngôn ngữ hay làm được nhiều phép lạ mà không có lòng mến thì cũng là số không” thì phải.

Đâu phải biết nhiều là luôn mến nhiều hoặc biết nhiều thì niềm tin vững vàng hơn. Thiên Chúa là vô cùng. Học biết về Ngài cũng chỉ là vô cùng – Ngài thì vô cùng Bao La còn con người thì vô Cùng Giới Hạn. Thật vậy, có những điều trong đạo mà ông chủ tịch hội đồng giáo xứ Núi Sam, Châu Đốc không hiểu thì chính Đức John Paul II cũng chẳng biết hơn bao nhiêu. Có những câu trả lời mà bà hội trưởng các bà mẹ công giáo xứ Ahaheim, California tìm không thấy thì Đức Benedictô XVI cũng chưa chắc đã tìm được. Nhưng tất cả vấn tin tưởng và yêu mến. Hình như vậy là đủ rồi vì Chúa Giêsu cần Đức Tin bằng hạt cải chứ không cần kiến thức bằng cái bàn.

Rồi tớ vẫn kính phục hàng Giáo Sĩ, nhưng tớ khâm phục sự dấn thân của các nữ tu khắp nơi trên khắp thế giới nhiều hơn. Môt chị đệ tử dòng Mến Thánh Giá Hà Nội cũng như bà bề trên dòng Nữ Tử Bác Ái bên Ấn Độ. Nữ tu da vàng hay da đen gì cũng thế. Dòng kín hay dòng vào đời cũng vậy. Tớ kính phục hết thảy như những chứng nhân khi thấy họ sống điều họ tin vì tớ nghĩ một nữ tu mà sống đúng lời khấn khiết tịnh, nghèo khó, và vâng lời thì không thua gì một Linh Muc. Cũng như một người không có tôn giáo mà sống tốt lành thì còn đáng kính hơn cả người có đạo sống đạo đức. Nếu Chúa Giêsu xuống thế trễ hơn 2000 năm thì chắc phúc âm sẽ dài hơn một tí vì phải viết nhiều hơn về các bà như bà Maria hay Martha.

Tớ nhớ lại vào năm 1973, khi về làm việc ở Vàm Cống, Lấp Vò thuộc tỉnh An Giang là những nơi người ta theo đạo Hòa Hảo rất đông. Tớ thấy ban trị sự các đình chùa của họ chẳng mấy học cao. Họ chưa bao giờ nghe nói đến Triết Lý hay Thần Học, dù chỉ là một ý tưởng, nhưng họ vẫn sống đạo và hành đạo ngon lành. Ở Long Xuyên lúc ấy có Đại Học Hòa Hảo, nhưng còn rất thô sơ và cũng không chuyên dậy về Đạo Hòa Hảo. Vậy mà vẫn có những người nhập đạo. Giáo dân Hòa Hảo chỉ ‘ngêu ngao’ giáo lý trên loa với những cuốn kinh cũ rích, nhưng vẫn có những người tin theo vì có nhiều Người Hòa Hỏa đã sống Đạo Hòa Hảo.

Tớ nhớ Chúa Giêsu bảo Thầy là cây nho, chứ không nói thầy là đỉnh kim tự tháp. Chúa Giêsu bảo Thầy là viên đá góc tường chứ không phải ngọn đèn trên đỉnh tháp chuông nhà thờ. Cho nên ngày xưa tớ hay nhìn cơ cấu của Giáo Hội bằng cái nhìn top-down: Không có Giáo Hoàng thì không có Giáo Dân. Bây giờ tớ thích nhìn bằng cái nhìn bottom-up: Không có giáo dân thì không chắc có Giáo Hoàng. Ngày xưa tớ hay nhìn Giáo Hội từ Vatican sang Paris, Brisborn, Berlin… Bây giờ tớ thích nhìn Giáo Hội từ Taipei, từ Sydney, Moscow… về Roma hơn. Giáo Hội vững bền không chỉ bằng những nhà thờ chính tòa nguy nga ở New York, London, hay Ottawa… mà Giáo Hôi luôn sống động nhờ những giáo dân ở Seoul, ở Jerusalem, ở Hà Nội, ở Sai Gòn, và cả ở những giáo xứ quê mùa vùng Cái Sắn nữa.

Tớ tưởng tượng ra một cuộc đại đại dịch cúm gà với virus H5N1 xảy đến, và trên thế giới chỉ còn có một số người sống sót, trong số ấy không có Giám Mục, không có Linh Mục, nhưng lại có tớ - một tay có nhiều chất rùa, rắn, chuôt… trong người, đã được rửa tội và vẫn còn tin vào Chúa Giêsu Cứu Thế - thì không biết tớ sẽ phải làm gì? “Lạy Chúa, xin đừng cho điều ấy xẩy đến. Và nếu có xẩy đến thì cho con chết chung với đại đa số anh chị em con luôn vì con yếu đuối lắm, chẳng biết lúc ấy còn tin Chúa không?”.

Cô nàng sợ chuột giờ này đã ngon giấc. Ngáy đều đều như cái máy Kohler bốn ngựa ‘rừ rừ’ dội về từ con sông đầy phù sa chạy qua Núi Sập.

Còn tớ thì tự nhiên đêm nay khó ngủ. Khó ngủ không phải vì nhớ đồng ruộng, nhớ ‘đặc sản chuột’ như hổ nhớ rừng, cũng không phải nghĩ đến những việc hệ trọng trong Giáo Hội như phụ nữ có quyền làm linh muc hoặc linh muc được phép có gia đình, mà khó ngủ vì bài thuyết trình với đề tài “Giáo Dân Chính Là Giáo Hội Nơi Trần Thế” mà tớ đã nhận. Khó ngủ không phải vì bài nói mà khó ngủ vì thấy mình chưa sống được điều mình sắp…phải nói, dù là những điều rất nhỏ bé thôi.

Joseph Vũ , San Dimas 11/07/2005.