I. Nhân đức thờ phượng trong thời đại Tân Ước

+ Thờ phượng là một nhân đức mà nhiều người có đạo hôm nay, kể cả tu sĩ và linh mục, nhiều khi quên lãng. “Ý thức về sự linh thánh” cứ mỗi ngày phai nhạt dần trong thế giới càng ngày càng bị tục hoá (x. Rudolf Otto: “Sacré et profane: tremendum et fascinosum). Kitô giáo ngày nay như mất hết vẻ linh thiêng. Thực tế, ngay cả trong hàng giáo sĩ và tu sĩ cũng có không ít người đánh mất chiều kích linh thánh trong đời sống của mình.

+ Theo thánh Tôma, thờ phượng thuộc về phạm vi đức công bằng: chúng ta tôn trọng quyền của Thiên Chúa trên chúng ta, vì Ngài đã dựng nên chúng ta. Sự sống của chúng ta, vận mệnh của chúng ta thuộc về Ngài. Chúng ta phải phục tùng Ngài cách tuyệt đối. Tương quan giữa chúng ta với Ngài là tương quan giữa thụ tạo với Đấng Tạo Hoá. Chúng ta quy hướng mọi sự về Ngài. Ngài là Alpha (nguyên thuỷ) và Omêga (cùng đích). Dù trong thời đại Tân Ước, chúng ta phải tôn thờ Thiên Chúa trong Thánh Thần và Chân Lý: “Nhưng giờ đã đến - và chính lúc này đây - giờ những người thờ phượng đích thực sẽ thờ phượng Chúa Cha trong thần khí và sự thật, vì Chúa Cha tìm kiếm những ai thờ phượng Ngài như thế. Thiên Chúa là thần khí, và những kẻ thờ phượng Ngài phải thờ phượng trong thần khí và sự thật” (Ga 4, 23-24), nhưng thái độ kính sợ vẫn cần phải có.

+ Là linh mục của thời đại Tân Ước, chúng ta có nhiệm vụ phải hướng dẫn giáo dân thực hành “phượng tự của thời đại Tân Ước”. Linh mục, người dạy giáo dân thờ phượng Thiên Chúa, phải noi gương Đức Giêsu là “con người thờ phượng tuyệt hảo” (le parfait adorateur du Père). Chính Người đã khai trương một “phượng tự mới”. Giáo hội đã lãnh nhận gia tài phượng tự đó từ Đức Giêsu.

+ Tông huấn “Sacramentum caritatis” (Bí Tích Tình Yêu) nhấn mạnh đến tầm quan trọng của sự thờ phượng trong chính lúc chúng ta “rước lễ”. Tông huấn trích dẫn lời thánh Augustinô: “Nemo autem illam carnem manducat, nisi prius adoraverit; peccemus non adorando - Không ai ăn Thịt này mà trước đó đã không thờ lạy; nếu không thờ lạy, chúng ta có tội” (ĐGH. Bênêđictô XVI, Sacramentum caritatis, số 66). Và “Rước lễ là thờ lạy Đấng chúng ta đón nhận” (ĐGH. Bênêđictô XVI, Sacramentum caritatis, số 66). Thánh lễ là hành vi thờ phượng tối cao của Hội Thánh.

+ Ngày hôm nay, Giáo hội nhấn mạnh trở lại việc thờ phượng Đức Giêsu Thánh Thể ngoài lúc cử hành thánh lễ (x. ĐGH. Bênêđictô XVI tại Đại hội giới trẻ thế giới năm 2006, tại Köln, Đức quốc). Đó là một phương thế giúp cho chúng ta và giáo dân tái tạo lại “ý thức linh thánh” rất cần thiết cho đời sống đạo, giúp cho giới trẻ tái khám phá “nhu cầu linh thánh” trong thẳm sâu cõi lòng họ.

+ Thờ phượng trong Kitô giáo đi đôi với tình yêu, một tình yêu sâu thẳm chứ không phải là tình yêu phàm tục. Trong Bí Tích Thánh Thể, Con Thiên Chúa đến thăm chúng ta và khao khát trở nên một với chúng ta. Hành động thờ lạy ngoài thánh lễ kéo dài và làm sâu sắc thêm tất cả những gì diễn ra trong chính cử hành thánh lễ.

+ Linh mục hãy tập cho giáo dân thờ phượng Chúa trong thánh lễ và ngoài thánh lễ (Mục vụ: truyền phép, chầu Thánh Thể). Linh mục hãy tập cho giáo dân viếng Chúa, và làm gương cho giáo dân trong việc cầu nguyện trước Thánh Thể.

II. Vai trò nhiệm huấn của linh mục (Mystagogie)

Phượng tự Kitô giáo là một “môi trường linh thiêng” và đầy sức sống. Môi sinh ấy là Thần Khí của Đức Kitô Tử Nạn - Phục Sinh, Thần Khí là Sự Sống của Thiên Chúa, của Đức Kitô Phục Sinh, trở thành môi trường sống của chúng ta trong phượng tự Kitô giáo (in Spiritu). Nhiệm vụ của linh mục là dẫn đưa các tín hữu vào môi trường đó, để họ có thể tôn thờ Thiên Chúa trong Thần Khí và Sự Thật (x. Ga 4,23). Đó là vai trò nhiệm huấn của linh mục.

Linh mục là “thừa tác viên thánh”, người đưa các tín hữu vào “mầu nhiệm thánh” (sacrum mysterium). Trước hết linh mục dẫn đưa dân Chúa vào mầu nhiệm bằng cách cử hành “mầu nhiệm”. Mầu nhiệm trọng tâm mà linh mục cử hành là mầu nhiệm Tử Nạn - Phục Sinh của Đức Kitô, là kỳ công lớn nhất của tình yêu Thiên Chúa, là hy tế cứu độ dâng lên Thiên Chúa làm đẹp lòng Ngài hơn cả.

Chính việc cử hành của linh mục, với những lời đọc, những cử chỉ thực hiện một cách sốt sắng và nghiêm túc, một cách nào đó đã dẫn đưa dân Chúa vào mầu nhiệm, làm cho họ tiếp xúc với mầu nhiệm, hiểu và yêu mến mầu nhiệm (Verba et Gesta). Trong phụng vụ, các cử chỉ và các lời đọc soi sáng cho nhau. Cả hai đều có giá trị dấu chỉ, một bên là dấu chỉ bằng ngôn ngữ hay tiếng nói, bên kia là dấu chỉ bằng cử điệu hay hành vi. Cả hai bên đều có ý nghĩa và bổ sung cho nhau. Chính vì thế, linh mục hãy đọc những lời trong phụng vụ cách rõ ràng, khoan thai; thực hiện các cử chỉ, hành vi cách nghiêm túc, và trông thấy được.

Giáo lý nhiệm huấn chia làm nhiều giai đoạn: giai đoạn khai tâm, giai đoạn bổ túc và giai đoạn đào sâu. Trong giai đoạn khai tâm, linh mục hãy giải thích những điều cơ bản của nghi lễ và mầu nhiệm. Trong giai đoạn bổ túc, linh mục cố gắng dạy cho giáo dân biết ý nghĩa tôn vinh Thiên Chúa và cứu độ con người của các bí tích. Trong giai đoạn đào sâu, linh mục giúp cho tín hữu hiểu sâu hơn các mầu nhiệm, để các tín hữu được hiệp thông thật sâu xa vào “mầu nhiệm”.

III. Linh mục dạy cho giáo dân biết vai trò của Chúa Thánh Thần và Giáo hội trong phụng vụ

1.

+ Nhiệm huấn (mystagogie) là giáo huấn về các mầu nhiệm, dẫn đưa vào các mầu nhiệm. Theo kiểu nói của thánh Phaolô và của các giáo phụ, mầu nhiệm cũng chính là bí tích (μυστήριον). Vì chúng ta không những tin các mầu nhiệm, mà còn cử hành các mầu nhiệm. Đạo của chúng ta là đạo của các mầu nhiệm, chỉ những ai tin, đã được “dẫn đưa vào” (khai tâm, initiés), mới có thể hiểu được.

Việc dẫn đưa vào mầu nhiệm là một tiến trình tuần tự, chứ không thể là toàn bộ hay trọn vẹn ngay tức khắc. Trong giai đoạn đầu của lịch sử Giáo hội, các dự tòng, dù đã được học lâu năm, nếu chưa chịu phép Rửa tội, thì không được phép tham dự phần “Phụng vụ Thánh Thể”.

+ Khi nói tới bí nhiệm, bí tích, mầu nhiệm, không phải chúng ta chỉ nói tới khía cạnh bí mật (bí kiếp, mật mã, thần chú), khó hiểu, nhưng quan trọng hơn, đó còn là khía cạnh “siêu nhiên”, siêu phàm, vượt trên tự nhiên, khía cạnh “ân sủng”.

Chính vì thế, mà không ai có thể đi vào mầu nhiệm được, nếu không được dẫn đưa bởi ánh sáng, tình yêu, và quyền năng của Thiên Chúa là Chúa Thánh Thần. Linh mục chỉ có thể đưa dẫn người kitô hữu, đưa dẫn dân Chúa vào các mầu nhiệm nhờ Chúa Thánh Thần và trong Chúa Thánh Thần.

2.

+ Linh mục, cùng với giám mục, thông phần chức Tư Tế của Đức Kitô, là người quản lý các mầu nhiệm (bí tích). Linh mục có quyền và có trách nhiệm phân phát, nhưng chỉ có thể làm được điều đó trong sức mạnh của Chúa Thánh Thần, do quyền năng thánh chức đã lãnh nhận (potestas ordinis). Tuy nhiên, linh mục không thi hành quyền năng này theo kiểu phù phép, nhưng phải giảng giải, dạy dỗ và giáo dục dân Chúa về các mầu nhiệm. Linh mục chỉ có thể làm điều đó cách tốt đẹp với Chúa Thánh Thần, và trong Chúa Thánh Thần. Chúa Thánh Thần là “Thầy dạy kỳ diệu nhất”, và linh mục là dụng cụ có ý thức của Chúa Thánh Thần.

3.

Sách Giáo Lý Hội Thánh Công Giáo đã bàn về vai trò của Chúa Thánh Thần và Giáo hội trong phụng vụ từ số 1091 đến hết số 1109 (19 số).

“Trong Phụng Vụ, Chúa Thánh Thần là thầy dạy đức tin cho Dân Thiên Chúa, là Đấng thực hiện những kỳ công của Thiên Chúa, những bí tích của Giao Ước Mới. Chúa Thánh Thần mong muốn và hoạt động trong lòng Hội Thánh để chúng ta sống bằng chính sự sống của Đức Kitô phục sinh. Nhờ Chúa Thánh Thần thúc đẩy, chúng ta đáp lại bằng đức tin; lúc ấy, chúng ta thực sự cộng tác với Ngài. Chính vì thế, Phụng Vụ trở thành công việc chung của Chúa Thánh Thần và Hội Thánh” (GLHTCG, số 1091).

“Khi thông ban mầu nhiệm Chúa Ki-tô qua các bí tích (dispensation sacramentelle), Chúa Thánh Thần cũng hành động như trong các trường hợp khác của nhiệm cục cứu độ: Người chuẩn bị cho Hội Thánh đón Chúa Kitô, gợi nhớ và biểu lộ Chúa Kitô cho cộng đoàn tín hữu; Người dùng quyền năng làm cho mầu nhiệm Chúa Kitô hiện diện và tác động trong hiện tại; cuối cùng, Người liên kết Hội Thánh với đời sống và sứ mạng của Chúa Kitô” (GLHTCG, số 1092).