Trong trích đoạn Lời Chúa của Chúa Nhật 30 thường niên năm A, thánh Mátthêu đã ghi lại câu trả lời mà Chúa Giêsu đã nói với một người thông luật: “Ngươi phải yêu mến Chúa là Thiên Chúa ngươi hết lòng, hết linh hồn, và hết trí khôn ngươi” (Mt 22:37). 

Tôi đã nghe và đã đọc lời này nhiều lần, nhưng hôm nay, khi ngồi lặng thinh trước Thánh Thể cho lòng mình lắng đọng với ý nghĩa của lời Ngài, tôi nhận ra rằng Chúa Giêsu đã muốn cho giới luật yêu thương của Ngài trở thành một công thức dễ nhớ và hy vọng là dễ thực hành cho tôi và cho mọi người. 

Trái tim: 

Trước hết Chúa Giêsu nhấn mạnh đến trái tim (tấm lòng), vì Ngài biết sự rung động của con tim có tác dụng và cũng bị chi phối bởi yếu tố tình cảm. Chính do sự rung cảm và phản ứng hai chiều này, trái tim vẫn được coi như cơ quan phát xuất tình yêu. Vì thông thường mọi người vẫn cho rằng trái tim là để yêu. Trên thập giá Chúa Giêsu cũng đã để cho lưỡi đòng của Longchinô mở trái tim của mình ra như một dấu ấn tình yêu đến tận cùng.   

Bằng vào quan niệm thông thường ấy, Chúa đã muốn dùng hình ảnh trái tim để nói về tình yêu: “yêu mến Chúa là Thiên Chúa ngươi hết lòng”, và yêu thương mọi người. Đối với Thiên Chúa, con người phải yêu và kính mến. Và đối với anh chị em mình thì yêu và thương. Tình yêu nơi con người đối với nhau cần được minh chứng bằng những nghĩa cử quan tâm, săn sóc, chia sẻ và cảm thông bằng hành động thực tế. Chính vì thế, khi gọi tình yêu đối với Thiên Chúa là một giới luật quan trọng nhất, Chúa Giêsu đã đề cập đến trái tim hay tấm lòng. 

Linh hồn: 

Nhưng làm sao kiểm chứng và điều hợp được những rung cảm kia. Liệu những cảm tình ấy có bị chi phối bởi những ảnh hưởng từ bên ngoài và bên trong làm cho sai lạc đi giá trị của tình yêu không? Vì thế, Chúa Giêsu đã đưa tình yêu con người tiến phải được thánh hóa, phải được tinh tấn, và thoát ra ngoài những ảnh hưởng của cảm tình, và những đam mê của con người tự nhiên. Ngài muốn rằng những rung cảm kia phải vươn cao, đụng chạm tới tầng sâu thẳm nhất của linh hồn: “yêu mến hết linh hồn”. 

Yêu hết linh hồn và yêu bằng tất cả lẽ sống và con người của mình. Vì ở tầng cao thẳm nhất của con người ấy, hay hiện diện bao trùm toàn thể con người ấy có Thiên Chúa  ngự trị. Mà Ngài chính là “Tình Yêu” như  Thánh Gioan đã định nghĩa về Ngài: “Thiên Chúa là tình yêu” (I Gio 4:8). 

Từ đó tình yêu con người hòa tan trong tình yêu Thiên Chúa, và được Thiên Chúa gạn lọc và thanh tẩy, những cảm xúc kia sẽ trở nên thánh thiện, tốt đẹp xứng với tình yêu Ngài. Ở đây lòng yêu mến của con người dành cho Thiên Chúa xuyên qua những rung cảm của con tim biến thành thứ tình yêu mà Thiên Chúa mong mỏi nơi mỗi người.   

Do “yêu Chúa hết linh hồn”, con người sẽ khám phá ra một chân lý nền tảng của tình yêu, đó là sẽ không có một tình yêu chân thành và thánh thiện, nếu tình yêu ấy không phát xuất từ Thiên Chúa và vì Thiên Chúa. Con người sẽ không thể yêu tha nhân được nếu không yêu Thiên Chúa bằng với hết linh hồn của mình. Và cũng không thể có tình yêu ấy nếu không được Thiên Chúa ban cho. Vì ngọn lửa tình yêu phát xuất từ chính Trái Tim yêu thương của Thiên Chúa. 

Trí khôn: 

Con đường từ khối óc đến trái tim tuy gần nhưng lại rất xa. Tư tưởng này đã được Đức Giám Mục Mai Thanh Lương dùng để diễn tả về sự nối kết giữa tình yêu và lý trí. Thật vậy, sau khi tình cảm và những rung động của con người được thanh lọc và thánh hóa bằng tình yêu của Thiên Chúa, lúc này đã sẵn sàng để được đem ra hành động, và đây là vai trò của lý trí. Trái tim mà không có khối óc là trái tim mùa lòa. Khối óc mà không có con tim là khối óc sỏi đá. 

Con người khi làm một việc gì cũng cần đến hai yếu tố trên: tình thương là đối tượng. Khối óc là cơ quan điều khiển và phân phối hành động. Khối óc sẽ giữ nhiệm vụ san định, phân chia, và điều hành những diễn tiến sao cho phù hợp và khôn ngoan để đạt được kết quả. Nói yêu Chúa hết trí khôn, cũng như nói rằng tình yêu Thiên Chúa ngự trị và chi phối mọi hoạt động của con người. Và con người dành quyền cho Thiên Chúa trong những suy tư và quyết định của Ngài. 

Lý trí được đặt trong tầm nhìn và phụ thuộc vào sự khôn sáng của Thiên Chúa sẽ tăng thêm khôn ngoan hơn. Vì nếu chỉ khôn mà không ngoan thì sự khôn kia sẽ trở thành thủ đoạn và hết sức nguy hiểm. Nhưng nếu chỉ ngoan mà thiếu khôn thì lại là một việc khờ dại và cũng rất nguy hiểm. 

Yêu Chúa hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn:    

Con người phải yêu mến Thiên Chúa, nhưng vì tình yêu con người thường lẫn lộn giữa những cảm tính và rung động của con tim bị chi phối từ bên trong và bên ngoài cuộc sống. Chính vì thế, tình yêu con người cần phải vươn tới Thiên Chúa để được thánh hóa và cũng để yêu Ngài bằng tình yêu tốt lành, trong sáng. Sau khi đã cảm nhận và được thanh lọc qua tình yêu Thiên Chúa, thì tình yêu con người cần phải được chuyển qua hành động và được điều hợp một cách có tình, có lý do sự khôn ngoan của lý trí. 

Tóm lại, “yêu chúa hết lòng, hết linh hồn và hết trí khôn” (Mt 22:37), là yêu với hết cả con người. Yêu một cách chân tình, thánh thiện, và khôn ngoan. Tình yêu ấy lẽ dĩ nhiên cần phải được nâng đỡ bởi ơn Chúa, nhưng cũng cần được thực hiện với cả con tim và lý trí.