Trần Mỹ Duyệt
Augustine: Thanh thiếu niên bướng bỉnh, người tình, người cha,
giáo sư, rối đạo.
Augustine: Hối nhân, linh mục, giám mục, giáo phụ, thần học gia,
triết gia, tiến sỹ Hội Thánh. Là một trong 4 giáo phụ nổi tiếng của giáo hội Latin. Được phong
danh hiệu Tiến Sỹ Ân Sủng. Và là số ít những nhà tư tưởng lớn. Để lại bao gồm 100 tác phẩm, với
5.000.000 chữ! [1]
Lịch sử tổng quát của Augustine nói lên một con người thông
minh, tài ba, kiến thức sâu rộng, nội tâm phức tạp. Một con người với quá khứ
đầy sôi nổi, phóng túng, vô đạo. Nhưng cũng qua con người tự nhiên ấy đã làm
nổi bật giá trị của ơn thánh, của sự cải hóa và quyết tâm thánh hóa bản thân
của Augustine: “Ông kia, bà nọ làm thánh được, tại sao tôi không?” Cuộc đời của
Augustine mô tả đúng câu nói: “Mỗi tội nhân đều có một quá khứ. Mỗi vị thánh
đều có một tương lai.” Và khi nói về Augustine, người ta không thể bỏ qua một
người, mà nhờ người này mà Augustine đã được ơn chuyển hóa từ một tội nhân
thành một thánh nhân. Đó là người mẹ hiền, thánh nữ Monica.
TUỔI TRẺ HÁO THẮNG
Monica có ba người con, hai trai là Augustine và Navigius, và
một gái là Perpetua. Augustine sinh ngày 13 tháng 11 năm 354, trong một gia
đình trung lưu ở Tagaste xứ Numidien, bắc Phi Châu (Algerie). Tuổi trẻ thông
minh, năng động, học giỏi, nhưng vô kỷ luật theo phong cách sống của người cha
ngoại đạo.
Trong lúc còn nhỏ, Augustine bị bệnh nặng, bà Monica đã nài nỉ
chồng cho phép Augustine được rửa tội. Patricius đồng ý, nhưng khi Augustine
khỏe lại, ông đã rút lại lời hứa. Tuổi trẻ là tuổi phát triển, học tập, tuổi
của tương lai. Trong khi Navigius và Perpetua bước vào đời sống đạo hạnh, thì
Augustine lại bắt đầu cuộc sống lêu lổng, lười biếng. Năm 17 tuổi, Augustine đã
được gửi vào trường ở Madauros. Thời gian theo học khoa tu từ học (rhetoric)
tại Carthage thì cha qua đời.
Carthage (Latin: Carthago), một thành phố lớn trong năm thành
phố lớn nhất của đế quốc Rôma, nơi quy tụ nhiều thành phần trí thức, quý tộc,
và các giáo phái. Là một thành phố trù phú về văn hóa, văn chương, triết lý,
tôn giáo, và nghệ thuật, nên nơi đây cũng không thiếu những tụ điểm ăn chơi, đĩ
điếm, những con hẻm nhỏ, những xóm nghèo lam lũ. Môi trường phức tạp này thích
hợp với lối sống buông thả, đam mê dục vọng của Augustine và đám bạn bè.
Augustine đã cặp bồ với Melanie và năm 18 tuổi đã có một con trai tên là
Adeotatus. Mối tình này kéo dài 10 năm. Bà Monica rất đau khổ vì chồng, nay lại
khổ vì con. Bà muốn Augustine lập gia đình tử tế đàng hoàng theo tôn giáo, vì
thế luôn hối thúc Augustine về việc này. Nhưng ngược lại, Augustine nghĩ
rằng cuộc hôn nhân mình đang sống không có tội lỗi gì cả. [2]
Cũng trong thời gian tại Carthage, Augustine đã theo giáo phái
Manichaeism (Giáo phái Nhị Nguyên). Giáo phái do Mani sáng lập, chủ trương rằng
sự xung đột trong thế giới nguyên thủy là do xung đột giữa ánh sáng và bóng
tối. Sau khi chết, con người được đưa khỏi thế giới vật chất để trở lại thế
giới của ánh sáng, nơi mà từ đó sự sống của nó được tạo thành. Ngoài ra, giáo
phái này phủ nhận vai trò của Đức Kitô, không chấp nhận Ngài là Chúa, không tin
Ngài nhập thể trong lòng Trinh Nữ Maria. Giêsu không có thân xác như mọi người,
không chết trên thập giá, không sống lại từ cõi chết, không lên trời với xác
phàm. Trước sự lầm lạc trong đức tin của con, bà Monica rất đau khổ, và đã có
lần đuổi Augustine ra khỏi nhà. Tuy đuổi con ra khỏi nhà, bà vẫn tin tưởng rằng
với lời cầu nguyện, Augustine sẽ sớm được ơn ăn năn trở lại. [3]
KIÊU CĂNG TỰ ĐẮC
Khi đọc tác phẩm “Hortensius” của triết gia ngoại
giáo Cicero, Augustine thắc mắc rất nhiều về vũ trụ và sự hiện hữu của nó.
Vũ trụ đến từ đâu, và vì sao nó hiện hữu? Ai là người có thể trả lời được những
thắc mắc huyền bí này? Đó cũng là lý do tại sao Augustine đã gia nhập giáo
phái Manikê, vì nghĩ rằng ở đó có thể tìm được câu trả lời. Tuy nhiên, sau 9
năm ở trong giáo phái này, Augustine vẫn không tìm được những lời giải đáp thỏa
đáng.
Trong thâm tâm, Augustine tự cảm nhận một cái gì đó khiến luôn
luôn bị thao thức, bất an. “Thiên Chúa dựng nên trái tim con người, và nó không
ngừng thao thức cho đến khi được yên nghỉ trong Ngài.” Augustine đã viết điều
này sau thời gian ăn chơi, trác táng, và sau những năm miệt mài với giáo thuyết
Manikê. Cuộc sống sa hoa, trụy lạc, theo Augustine, chỉ mang lại những kinh
nghiệm chán ngán, buồn bực, và vô vọng. Nhất là cảm giác buồn vì đã làm mẹ đau
khổ khi phải miễn cưỡng đuổi mình không cho bước vào nhà.
Một hôm trong tình trạng bất an tâm hồn, Augustine đã tìm đến
nhà người bạn và đi ra vườn cây, nằm dưới một gốc cổ thụ suy tư hy vọng tìm
được lời giải thích. Bỗng một tiếng hát trong trẻo của một em nhỏ: “Hãy cầm lấy
mà đọc!” Coi đây như tiếng nói của Thiên Chúa, Augustine đứng dậy đi vào nhà
rồi cầm lấy cuốn Thánh Kinh. Mở sách ra, Augustine bất ngờ đọc được những dòng
này trong thư Phaolô gửi giáo đoàn Rôma: “Đêm sắp tàn, ngày gần đến. Vậy
chúng ta hãy loại bỏ những việc làm đen tối, và cầm lấy vũ khí của sự sáng để
chiến đấu. Chúng ta hãy ăn ở cho đúng đắn như người đang sống giữa ban ngày;
không chè chén say sưa, không chơi bời dâm đãng, cũng không cãi cọ ghen tuông.
Nhưng anh em hãy mặc lấy Đức Kitô, và đừng chiều theo tính đam mê xác thịt mà
thỏa mãn dục vọng”(13, 12-14). Augustine gấp sách lại. Tuy nhiên, lúc
này vẫn chưa phải là lúc quyết định.
Ngoài ra cũng để tránh sự thôi thúc của mẹ, Augustine đã âm thầm
đem theo Melanie và Adeotatus đến Ý. Nơi đây Manikê lo cho Augustine một chức
giáo sư ở Đại Học Milan. Không ngờ, vừa đến Rôma thì Monica cũng có mặt. Bà còn
hối thúc Augustine cưới vợ và bắt bỏ Melanie và Adeotatus. Nhưng cô gái mà bà
muốn gán cho Augustine lại chưa đủ tuổi kết hôn, thế là Augustine có cơ hội cặp
thêm bồ mới. [4]
Với tư cách là một giáo sư đại học, Augustine đã làm quen, giao du
với những nhân vật trí thức, thượng lưu, danh giá tại Milan. Trong số những
thành phần trí thức ở đây, Augustine đã tìm cách đến với Tổng Giám Mục
Ambrosiô, và đã có lần tò mò nghe Ambrosiô giảng. Không ngờ Augustine đã bị
chinh phục. Do sự giúp đỡ của Ambrosiô, từ từ, Augustine đã khám phá ra những
sơ hở và sai lầm của chủ thuyết Manichean. Tuy nhiên, Augustine vẫn chưa hoàn
toàn quay về với Giáo Hội Công Giáo. Lý do vì cuộc sống sa đọa vẫn đang kìm giữ
chân Augustine chưa cho quay lại. Cảm phục Ambrosiô, nhưng lại sợ mình không
thể bắt chước được. [5]
NGƯỜI MẸ ĐỨC HẠNH
“Phúc đức tại mẫu”. Những gì mà Augustine được, kể cả ơn trở về
với Giáo Hội, phần lớn cũng là nhờ lời cầu nguyện, hy sinh và gương lành của
người mẹ là Monica.
Monica sinh năm 332 tại Thagaste, Numidia, đế quốc Rôma, ngày
nay là Souk Ahras, Algeria. Bà qua đời năm 387 tại Ostia, Italy, đế quốc Rôma.
Hưởng dương 55 tuổi. Góa chồng năm 38 tuổi. Bà được tôn kính tại Giáo Hội Chính
Thống Đông Phương, Cộng Đồng Anh Giáo, Chính Thống Đông Phương (gồm các giáo
hội Ethiopian, Coptic, Armenian, Syrian, Indian và Eritrean) và Tin
Lành Lutheran.
Chính Augustine sau này đã viết về người mẹ, và ảnh hưởng của bà
qua việc trở lại trong cuốn Tự Thú (Confessions) của mình.
Monica kết hôn rất trẻ với Patricius, một viên chức ngoại đạo
người Rôma cai trị Thagaste. Ông được biết đến như một người có tính tình nóng
nảy, cộc cằn, và lối sống thiếu đạo đức. Những điều này là do di sản ông được
truyền thụ từ mẹ của ông. Do đó, những việc làm đạo đức như cầu nguyện, thăm
hỏi, giúp đỡ người cùng khổ của Monica đã làm cho Patricius bực bội, tuy vậy,
ông vẫn giữ được sự kính nể đối với vợ mình. Nhờ lời cầu nguyện của Monica, một
năm trước khi Patricius qua đời cả ông và mẹ ông đã được rửa tội.
Trong ba người con của mình, Augustine là người đã làm cho
Monica phải rơi nước mắt nhiều nhất. Tuổi trẻ, khác với Perpetua và Navigius,
Augustine là một đứa trẻ lêu lổng, lười biếng, vô kỷ luật. Thêm vào đó, đời
sống bê tha tình ái, lạc đạo của Augustine sau này đã khiến cho lòng bà day dứt
khôn nguôi. Tuy nhiên, bà vẫn tin tưởng và kiên trì cầu cầu nguyện
cho Augustine.
Cầu nguyện, hy sinh chưa đủ, bà còn theo dõi con từng bước kể cả
theo con sang tận Rôma. Bà còn tìm gặp Thánh Ambrosiô và nhờ ngài giúp đỡ
Augustine. Cuối cùng bà đã vui mừng nhìn thấy Augustine được ơn về lại với Chúa
sau 17 năm trong nước mắt và kinh nguyện của mình.
Sáu tháng hạnh phúc bên con sau khi Augustine lãnh phép rửa tội,
bà cùng con lên đường trở lại cố hương với hy vọng đem ánh sáng Tin Mừng rao
giảng cho đồng hương. Trong khi cả hai dừng chân tại Civitavecchia và Ostia,
chính ở đây Monica đã trút hơi thở cuối cùng để lại cho Augustine một sự nhớ
thương người mẹ đạo hạnh của mình.
BẾN ĐỖ BÌNH AN
Dòng nước Rửa Tội
Sau nhiều ngày chuẩn bị tâm hồn, được hướng dẫn bởi Tổng Giám
Mục Ambrôsiô cùng với lời cầu nguyện của mẹ, Augustine đã tìm về với ánh sáng
Đức Tin, lãnh
nhận Bí Tích Thánh Tẩy tại thánh đường Gioan Tẩy Giả tại Milan vào lễ Vọng Phục
Sinh do Tổng Giám Mục Ambrosiô cử hành. Khi ấy Augustine được 33 tuổi. Augustine đã diễn tả
sự bình an và hạnh phúc sau khi đã tìm gặp được Chúa: “Chúa đã dựng nên trái
tim con và nó không ngừng thao thức cho đến khi được an nghỉ trong Chúa!”
Sau khi được tái sinh làm con cái Chúa, Augustine đã quyết tâm
đổi đời, mạnh mẽ và dứt khoát với quá khứ. Augustine đã tìm đến sống trong một
đan viện, chuyên cần cầu nguyện, suy ngắm, nghiên cứu thần học, triết học, viết
sách, soạn nhiều bài giảng, và đã để lại cho Giáo Hội và cho nhân loại một kho
tàng văn học giá trị cả về đức tin và về tư tưởng, xứng đáng với danh hiệu
“rừng gỗ quí của Giáo Hội.”
Trong số các tác phẩm nổi tiếng ấy là cuốn Tự Thú (Confessiones)
mà Augustine đã viết về quá khứ, về những khó khăn, trăn trở trên
đường tìm chân lý: “Sương mù dâng lên từ vũng lầy ham muốn xác thịt và từ
nhựa sống căng trào của tuổi thanh niên, chúng như mây che kín tâm tôi,” cùng
với những trói buộc của ma quỷ, thế gian, và xác thịt: “Kẻ thù kìm hãm ý chí
tôi, nó như một dây xích cuốn chặt lấy tôi. Bởi ngược lại ý chí là đòi hỏi nhục
dục, đáp ứng nó, nó trở thành thói quen, không chống lại, nó trở thành trói
buộc.”
Ngoài ra sau khi Augustine qua đời, và sau cơn hỏa hoạn của đan
viện, người ta còn tìm được cuốn “Thành Đô Thiên Chúa” (De
civitate Die). Tác phẩm này Augustine đã viết để trả lời người Rôma tố
cáo các Kitô hữu sau trận cướp phá Rôma của quân Alarich năm 410, và
khoảng 500 bài giảng. [6]
Yêu Chúa muộn màng
Rất thông minh, nhưng rơi vào sa đọa, trác táng. Không nhận mình
là người có đạo, vì nghĩ rằng mình không bao giờ có thể sống một đời sống tốt,
cho đến một hôm khi đọc về cuộc đời của thánh Antony. Augustine đã cảm thấy tự
xấu hổ với bản thân: “Chúng ta đang làm gì?” Augustine đã hỏi một người bạn tên
là Alipius. “Những người kém học thức lại chiếm được nước Trời, trong khi chúng
ta với tất cả kiến thức và hiểu biết, lại để mình rơi trong vũng bùn nhơ bẩn
của tội lỗi!”
Với quyết tâm cải thiện, và để bù đắp quá khứ đi hoang của mình,
đặc biệt sau khi đã đón nhận Bí Tích Thánh Tẩy, Augustine luôn sống với tâm lý
đền bù. Đã có lần Augustine kêu lên với Chúa: “Bao lâu nữa ôi lạy Chúa? Tại sao
con không chấm dứt con đường tội lỗi ngay bây giờ?” Nhất là sau khi đọc lại
những thư Thánh Phaolô, cuộc đời Augustine bắt đầu với những thay đổi mới. Thực
hành khó nghèo, nâng đỡ người nghèo khổ, giảng dậy và cầu nguyện cho đến chết.
Augustine thường than thở: “Lạy Chúa con đã yêu Chúa quá muộn màng!”[7]
Giám Mục Hippo
Một người danh giá đã mời Augustine về Hippo, tại đây sau 4 năm
Augustine đã được phong chức linh mục do Giám Mục Valerius, người đã cảm phục
sự hiểu biết và lòng đạo hạnh của Augustine. Nhận ra đây là một linh mục thánh
thiện, Giám Mục Valerius sau khi đã bàn hỏi với một số giám mục, đã tấn phong
Augustine làm giám mục phó với quyền kế vị (Coadjutor) để phụ tá ông điều hành
giáo phận và kế nhiệm ông sau khi ông qua đời.
Là giám mục, Augustine đã phân phát tất cả của cải và mọi bổng lộc
có được cho người nghèo. Từ ngày lĩnh nhận ơn rửa tội cho đến khi qua đời,
Augustine sống chay tịnh, thánh thiện để chứng minh cho mọi người rằng trước
kia mình là nô lệ của tội lỗi, nhưng với ơn Chúa, giờ đây đã được giải thoát khỏi
những cám dỗ của tội lỗi. Mặt khác, chính ngài đã cố gắng tự xa tránh mọi dịp
có thể đưa mình trở lại con đường cũ. Trước kia, hễ mở miệng là chửi thề, nhưng
từ sau ngày rửa tội, không ai nghe thấy ngài nói một lời tục tĩu hay chửi thề
nào. Ngài ghét thói vu vạ cáo gian, hạ danh giá người khác nên đã viết trên
tường trong phòng ăn của mình những dòng này: “Ai xúc phạm đến thanh danh người
khác, họ không có chỗ trên bàn ăn này.” Một hôm có một vị khách đã nói những
lời xấu xa về người hàng xóm trước mặt mình, Augustine đã nói với vị này: “Thưa
ngài, hoặc là tôi xóa những dòng chữ kia, hoặc là ngài nên đổi cách nói chuyện
của mình.”
Sau cuộc đời thống hối, ăn năn và tích lũy nhân đức, Augustine đã
qua đời năm 76 tuổi trước sự thương tiếc của các Kitô hữu. Trước khi qua đời 12
ngày, Augustine xin được ở một mình yên tĩnh để dọn mình, đọc những ca vịnh
thống hối. Xác thánh ngài được an táng tại nhà thờ chính tòa, nhưng sau đó được
rời về Sardinia, và rồi Pavia, ở đó cho đến ngày nay. [8] Ngài đã được Giáo Hội tôn
phong Hiển Thánh dưới triều ĐGH Bonifaciô VIII và vinh danh Giáo Phụ, Tiến Sĩ
Hội Thánh.
Lễ Kính:
28 tháng 8: Giáo Hội Latin, Công Giáo Tây Phương.
15 tháng 6: Công Giáo Đông Phương.
4 tháng 11: Giáo Hội Assyrian Đông Phương.
Bổn Mạng: Ngài là bổn mạng những người nấu rượu, thợ in, thần
học gia, người bị đau mắt.
_________
Tài liệu tham khảo:
1. Saint Augustine, Bishop and Doctor of the Church. https://www.reginamag.com ›
saint-augustine-bishop-a...
2. Elizabeth Nguyễn. Augustino – Một cuộc trở về kỳ diệu. www.giadinhnazareth.org, 27
Tháng Mười Một 2021
3. Trần Mỹ Duyệt. Thánh Monica. Người vợ, người mẹ
can đảm và đạo hạnh. www.giadinhnazareth.org, 28
Tháng Tám 2018
4.Elizabeth Nguyễn. Augustino – Một cuộc trở về kỳ diệu. www.giadinhnazareth.org, 27
Tháng Mười Một 2021)
5. Saint Augustine, Bishop and Doctor of the Church. https://www.reginamag.com ›
saint-augustine-bishop-a...
6. Elizabeth Nguyễn. Augustino – Một cuộc
trở về kỳ diệu. www.giadinhnazareth.org, 27
Tháng Mười Một 2021)
7. St. Augustine of Hippo. Catholic
Online/Saints & Angels
8.Research by REGINA Staff. Father Francis Xavier Weninger,
1876
http://catholicharboroffaithandmorals.com/St.%20Augustine.html
)
)
