CHÚA NHẬT III
C MÙA CHAY
Xh
3:1-8a,13-15; 1Cr 10:1-6,10-12; Lc 13:1-9
Bác sĩ Nguyễn
Tiến Cảnh, MD
Trong các tài sản tinh thần
của con người thì Tự Do là trên hết và cao quí nhất. Thiên Chúa đã giải thoát
dân Người khỏi ách nô lệ của Ai Cập thì hiển nhiên là Thiên Chúa yêu thương con
người và dành phần tốt đẹp nhất cho họ. Nhưng, qua quá trình cuộc sống con
người, có phải tất cả mọi người đều đạt tới và nắm giữ trọn vẹn Tự Do như Chúa
đã ban cho không? Cuộc hội ngộ giữa Thiên Chúa và ông Maisen ở núi Horeb tại
Sinai và cuộc di hành của dân Israel sau khi thoát cảnh nô lệ ở Ai Cập để đi
đến Tự Do đích thực và hoàn toàn là một bài học quí giá cho chúng ta.
Bài suy niệm này chú trọng
đến ý nghĩa cuộc hội ngộ giữa ông Maisen và Thiên Chúa ở trên núi Sinai
với Luật Lệ và Tự Do hay Vâng lời trong Tự Do.
SINAI:
ĐẤT THANH, NÚI CỨU ĐỘ VÀ 10 ĐIỀU RĂN CHÚA
Bài đọc sách Xuất Hành hôm
nay (3:1-8a, 13-15) làm tôi nhớ lại dịp viếng Núi Sinai và Đan Viện Catherine
trong một chuyến hành hương Jerusalem
trước đây. Tôi còn nhớ rõ ràng kỷ niệm kỳ thú được đứng trên đất thánh ở núi
Sinai, ngay chính chỗ mà Thiên Chúa đã cho nhân loại bộ luật 10 điều răn của
Giao Ước.
Tôi cũng nhớ lại những lời
vàng ngọc của Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo II đã nói tại Đan viện
Catherine nằm trên đồi Sinai ngày 26 tháng 2 năm 2000, trong cuộc hành hương
năm thánh lịch sử tại phần đất đã cứu chuộc chúng ta:
“Đã có biết bao nhiêu người
tới đây trước chúng ta. Nơi đây, dân Chúa đã dựng lều cắm trại (Xh 19: 2); nơi đây tiên
tri Elijah đã trú ngụ trong hang (1V 19:9); nơi đây, thánh Catherine tử
đạo đã an nghỉ giấc ngàn thu; nơi đây biết bao nhiêu khách hành hương qua các
thời đại đã leo lên chỗ mà thánh Gregory thành Nyssa gọi là “Núi Ước Vọng/ the
mountain of desire” (The Life of Moses, II, 232); nơi đây có biết bao
nhiêu thầy dòng qua nhiều thế hệ đã chiêm niệm và cầu nguyện.
“Chúng ta hãy khiêm tốn bước
theo vết chân các ngài để đi tới ‘đất thánh’, nơi Thiên Chúa của Abraham, của Isaac
và của Jacob đã ủy thác cho ông Maisen giải thoát
dân người” (Xh 3:5-8).
Chương 3 sách Xuất Hành là
hình ảnh rất sống động của đất thánh có lẽ ai cũng biết. Qua nhiều thế kỷ,
nhiều văn sĩ đã mô tả và chiêm niệm ý nghĩa thâm sâu của đất thánh và những địa
danh thánh. Toàn vùng Sinai với vẻ đẹp thiên nhiên, núi đồi xanh tươi nhấp nhô
và những tu viện cổ kính rêu phong vẫn còn hiện diện dưới chân núi, như đang âm
thầm chứng dám rằng đây là đường mà Thiên Chúa đã đi qua để bước vào hành trình
lịch sử nhân loại.
MAI
SEN! ĐỪNG LẠI GẦN, HÃY CỞI DÉP KHỎI CHÂN
Phải chăng nhiệm vụ của Mai
sen đã rõ ràng khi ông tới núi Horeb là núi của Thiên Chúa lúc ông đang chăn
giữ đàn chiên của nhạc phụ ông là Jethro, một tư tế xứ Midian (Xh 3:1ff). Núi
Horeb có một ý nghĩa đặc biệt vì Thiên Chúa đã hiện ra ở đó và là nơi dân Israel
dừng chân nghỉ mệt sau khi được giải thoát khỏi Ai Cập.
Thiên thần Chúa hiện ra với
Maisen dưới hình thức ngọn lửa trong bụi cây. Bấy giờ Maisen thầm nghĩ: “Phải
tránh qua một bên để nhìn cho rõ xem có gì ở trong bụi và tại sao lửa bốc lên
trong bụi cây mà bụi cây lại không bị cháy.” Thấy ông ta né qua một bên để nhìn
thì từ trong bụi cây Chúa lên tiếng gọi: “Maisen! Maisen!” Maisen
sợ quá, biết là có người thấy mình và người đó phải biết mình và muốn mình cái
gì đây. Ông
bèn trả lời: “Thưa ngài, tôi đây”. Bấy giờ Chúa mới nói “Đừng
đến gần, hãy cởi dép khỏi chân, vì nơi ngươi đang đứng là đất thánh” (Xh
3:2-5).
Maisen nghe thấy tên mình
được gọi hai lần “Maisen! Maisen!”. Trong Kinh Thánh ít khi thấy có tên người
nào được gọi hai lần, ngoài sách Sáng Thế (St 22:1), Abraham được gọi để hiến tế con trai đầu lòng:
“Abraham! Abraham!” Đó là bước ngoặt chính và quan trọng trong đời ông. Chúa đã
thử lòng chân thành của ông. Một dịp khác tên được gọi hai lần là Samuel (1Sm
3: 10): “Samuel! Samuel!” Samuel bèn lên tiếng: “Xin hãy nói, tôi tớ Chúa đang
nghe.” Thời kỳ nghi hoặc của các Thẩm Phán đã gần kết thúc và thời kỳ Các Vua
đang bắt đầu. Đó là dấu chỉ thời đại mới của Thiên Chúa đến với dân Người đã gần.
Maisen coi hiện tượng bụi
cây bốc cháy như một biểu tượng về Thiên Chúa, về lịch sử và sự hiện diện của
Thiên Chúa trong lịch sử. Nhưng lời Chúa phán cho Maisen từ trong bụi cây là
một lệnh truyền Maisen không thể từ chối: “Maisen! Ngươi sẽ không thể đến với
ta bằng cách lôi kéo ta đi theo đường của ngươi. Ngươi cũng không được liên hệ
ta với những kế hoạch của ngươi. Ta muốn ngươi thi hành kế hoạch của ta. Không
ai có thể mê hoặc để hòa nhập vào màu nhiệm của Thiên Chúa được. Ở đây, chính Thiên
Chúa đã chọn và tìm kiếm Maisen ….. ở một nơi thích hợp. Chúa cũng sẽ làm như
vậy đối với mỗi người chúng ta.
THỜI
GIAN VÀ KHÔNG GIAN ĐỐI VỚI THIÊN CHÚA
Đối với Thiên Chúa, không
gian và thời gian là một và luôn luôn là hiện tại. Thiên Chúa biểu lộ Người cho
ông Maisen ở một nơi đặc biệt bằng một phương cách cũng đặc biệt không có nghĩa
là Thiên Chúa phải thi hành ý định của Người tại địa danh đó và bằng những
phương cách đó. Chúng ta thường có khuynh hướng giới hạn Thiên Chúa theo không
gian và thời gian nhất định, vì vậy sự hiểu biết của con người về quyền năng
tuyệt đối của Thiên Chúc cũng bị giới hạn.
Sự hiện diện của Thiên Chúa
và quyền năng của Chúa Giêsu không bị giới hạn vào không gian và thời gian. Khả năng tuyệt vời và vô hạn của Thiên Chúa vượt qua mọi khoảng
cách, biên giới, cấu trúc, và cả
luật lệ của chúng ta cho thấy ý Chúa muốn chúng ta bất kỳ chúng ta ở đâu và khi
nào, như Chúa đã nói với Maisen: “Đừng đến gần! Hãy cởi dép ra khỏi chân, vì
ngươi đang đứng trên đất thánh.”
ĐÁ,
NƯỚC, SUỐI, SA MẠC…
Trong Cựu Ước, chúng ta
thường thấy nói đến Đá, Nước, Suối, Sa Mạc, Đồng Cỏ…như những biểu tượng, mà thánh Phao lô cũng viết trong thư gửi tín hữu
Corinto (1Cr 10:1-6, 10-12): “....Tất cả đều ăn cùng một loại thức ăn
thiêng liêng, cùng uống loại nước thiêng liêng, là nước chảy ra từ một tảng đá
thiêng liêng đã đi theo họ; tảng đá đó chính là Đức Kitô. Nhưng không phải tất
cả họ đều làm đẹp lòng Thiên Chúa, bởi vì có những người đã ngã gục nơi sa
mạc.”
Thánh Phaolo ám chỉ Thiên
Chúa là đá thiêng liêng đi theo dân và cho họ nước hằng sống. Luật Torah chỉ
nói hòn đá là chỗ nước chảy ra. Trong chuyện truyền khẩu của
các thầy cả rabbi Do Thái giáo thì lại phóng đại thành suối, đã
theo dân Israel
trong suốt cuộc di hành của họ. Thánh Phaolo dùng hình thức câu chuyện cho có
vẻ văn chương: Ngài nói hòn đá này đã đi theo dân Israel và hướng dẫn họ trong sa
mạc. Hòn đá này chính là chúa Kito, là nước hằng sống.
SỐ
PHẬN DÂN CHÚA: GIỚI RĂN CHÚA VÀ CON NGƯỜI TỰ DO
Chúng ta hãy suy niệm lời
Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolo II nói tại tu viện Thánh Catherine ở Sinai trong
cuộc hành hương Năm Thánh vào tháng 2 năm 2000:
“Nơi đây trên núi
Sinai này, sự thật của “Đấng là Thiên Chúa” đã trở thành nền tảng
và bảo đảm cho Giao Ước. Ông Maisen đã đi vào ‘bóng tối có chiếu sáng’ (The
Life of Moses, II 164), và đã được Thiên Chúa ban cho những giới luật do chính
tay Người viết ra (Xh 31:18). Đó là luật gì? Là luật sống và
luật tự do! Tại biển đỏ, dân chúng đã thấy rõ cuộc giải phóng quả là vĩ đại
và phi thường. Họ đã thấy quyền lực và chữ tín của Thiên Chúa; họ đã khám phá
ra Người là Thiên Chúa, là đấng đã thực sự giải phóng dân Người như đã hứa.
Nhưng bây giờ, trên đỉnh cao của núi Sinai, cũng cùng một Thiên Chúa ấy đã niêm
chặt tình yêu của Người bằng Giao Ước mà Người không bao giờ có thể bỏ được.
Nếu dân chúng vâng theo lề luật của Người thì đời đời họ sẽ được tự do. Sách
Xuất Hành và Giao Ước không chỉ là những biến cố ở quá khứ, nhưng đời đời sẽ là
số phận của tất cả mọi dân Chúa!
“Mười điều răn không phải là
những luật tiêu chuẩn có tính áp đặt của một bạo chúa. Nó đã được viết trên đá,
nhưng trước đó nó cũng đã được ghi tạc trong tâm khảm con người như là luật phổ
quát, có giá trị ở mọi không gian và thời gian mà con người khi sinh ra là đã
có ý thức về nó rồi. Hôm nay cũng như mãi mãi, mười điều răn đó chỉ đưa ra
những căn bản cho cuộc sống của mọi cá nhân, mọi xã hội và mọi quốc gia. Hôm
nay cũng như mãi mãi về sau, nó là tương lai duy nhất của mọi gia đình. Nó sẽ
cứu con người khỏi bị hủy giệt bởi chủ nghĩa vị kỷ, hận thù, ghen ghét và sai
lạc. Nó lột mặt nạ những thần giả đã làm con người trở thành nô lệ: Yêu
mình là loại trừ
Thiên Chúa, ham mê quyền lực và lạc thú trần gian sẽ phá bỏ trật tự công lý và
làm giảm giá trị nhân phẩm và tư cách của những người anh chị em láng giềng.
Nếu chúng ta quay lưng chối bỏ những thần tượng giả dối đó và bước theo Thiên
Chúa là đấng giải thoát dân Người và luôn luôn ở lại với họ, thì lúc đó chúng
ta sẽ giống như Maisen, sau 40 ngày ở trên núi, ‘chiếu sáng vinh quang’ và ‘tỏa
ánh sáng Thiên Chúa’. (Saint Gregory of Nyssa, The Life of Moses, II,
230).
“Giữ giới răn Chúa là trung
thành với Thiên Chúa, cũng là trung thành với chính mình, với bản tính và những
ước nguyện thâm sâu nhất của mình. Chừng nào gió còn thổi trên đồi Sinai thì còn
nhắc nhở chúng ta là Thiên Chúa muốn được vinh danh trong sự lớn mạnh của muôn
loài thụ tạo: ‘Gloria Dei, homo vivens.’
Với ý nghĩa đó, gió liên tục kêu gọi những người theo tôn giáo độc thần phụng
sự gia đình nhân loại hãy cùng nhau đối thoại. Lúc đó trong Thiên Chúa, chúng ta có thể tìm thấy điểm hội ngộ, vì
Thiên Chúa, -đấng tạo dựng vũ trụ và là Chúa lịch sử đầy quyền năng và lòng
nhân ái- đến ngày tận thế, sẽ xét sử chúng ta bằng luật rất công bằng.”
ĐÔI
LỜI KẾT: VÂNG LỜI TRONG TỰ DO
Những bài học ở núi Sinai
này quả đã rõ ràng. Chúng ta hoàn toàn tự do để vâng theo những luật lệ của
Thiên Chúa giống như Chúa Giê su đã vâng lời Đức Chúa Cha. Cuộc gặp gỡ Thiên
Chúa của ông Maisen trên núi Horeb ở Sinai nói lên điểm đặc thù và cũng là
trung tâm điểm của đạo chúng ta là mầu nhiệm “vâng lời trong tự do”.
Nó được Chúa Kito hoàn thành bằng sự vâng lời trọn vẹn, từ lúc Người hóa thân
bắt đầu hiện diện trong bụng Đức Maria đến lúc sinh ra tại Bethlehem
rồi kết thúc bằng cái chết trên thập giá ở đồi Golgotha.
Nhưng chúng ta có noi gương Nguời hay không lại là một chuyện.
To
be or not to be…That is the question!
Luật Chúa có tính cưỡng
hành, nhưng cũng hoàn toàn tự do
Fleming Island, Florida
Mar. 16, 2022