CHÚA NHẬT V C MÙA CHAY

 Is 43:16-21; Pl 3:8-14; Ga 8:1-11

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, M.D.

Image: The Adulterous Woman by Lorenzo Lotto

Mùa Chay là mùa ăn năn thống hối và tha thứ. Câu chuyện người đàn bà phạm tội ngoại tình được thánh Gioan kể lại (Ga 8:1-11) là cơ hội giúp chúng ta suy nghĩ về bản thân cá nhân mình cũng như cộng đồng chúng ta trong mùa chay thánh này.

 BỐ CỤC CÂU CHUYỆN NGƯỜI ĐÀN BÀ PHẠM TỘI

Câu chuyện người đàn bà ngoại tình được trình bày dưới hai khung cảnh khá linh động. Một là cuộc tranh luận giữa Chúa Giêsu với những nhà thông luật và người Pharisiêu về người đàn bà phạm tội ngoại tình mà theo luật Maisen sách Leviticus (20:10) thì phải bị ném đá. Hai là cuộc đối thoại ngắn ngủi giữa Chúa Giêsu và người phụ nữ phạm tội .

Trong cuộc sống ở trần thế của Chúa Giêsu, ít thấy có biến cố nào được diễn tả một cách trong sáng và linh động như câu chuyện này: Lòng khoan dung của Chúa đối với người phụ nữ phạm tội đã được đề cao vượt trên cả công lý và luật pháp.

XUẤT XỨ CỦA CÂU CHUYỆN

Chúng ta thử xét 2 khía cạnh. Câu chuyện thánh Gioan kể không thấy có trong những bản cổ viết tay tiếng Hy Lạp, và trong các bản thảo phúc âm của thánh Gioan. Nhưng về ngôn từ và cách hành văn thì lại có vẻ gần với Luca hơn là Gioan.

Ngôn từ và câu văn duy nhất không thấy thánh Gioan dùng là “Núi Cây Dầu (Olives)” (8:1), “các kinh sư / nhà thông luật” (8:3) và “Ta kết án” (8:11); nhưng lại thường thấy trong phúc âm nhất lãm của ba thánh Mathêu, Mac-co và Luca. Ngôn từ và câu văn như “tất cả mọi người” (8:2) và “các nhà kinh sư và pharisiêu” (8:3) thì Luca thường hay dùng hơn. Tuy nhiên, dù có những từ của Luca được dùng trong câu chuyện, nhưng cách hành văn lại không phải của Luca, chứng tỏ bản văn không phải của Luca.

Mặt khác, một số từ trong câu chuyện lại không thấy trong bất cứ phúc âm nào khác, chẳng hạn như: “bắt quả tang…” (8:4), “không có tội” (8:7), “chỉ còn lại một mình Người” (8:9). Vậy thì chắc chắn những ngôn từ này chỉ thấy ở câu chuyện trong Tân Ước mà thôi. Tại sao?

Trong Giáo Hội sơ khai, tội ngoại tình là tội rất nặng, do đó thái độ khoan dung của Chúa Giêsu đối với người phụ nữ phạm tội đã khiến nhiều người thắc mắc. Phải chăng vì vậy mà câu chuyện này không được ghi trong bản thảo viết tay của Tin Mừng Gioan? Nó chỉ được lưu truyền bằng miệng và các nhà viết luật cũng không muốn nó bị mai một đi vào quên lãng.

 CHÚA VIẾT GÌ TRÊN ĐẤT?

Một đặc biệt khác là trong toàn bộ phúc âm, ta chỉ thấy có một lần duy nhất Chúa Giêsu cúi xuống lấy tay viết trên đất….Người viết cái gì thì không thấy các thánh sử nói. Đó là điều chúng ta cần phải suy nghĩ. Chúa không chỉ viết một lần mà những hai lần. Đọc đến đây chúng ta thấy hình ảnh Chúa cúi xuống lấy ngón tay viết trên đất thật là đắc địa, thâm trầm, sâu sắc và ý nghĩa vô cùng. Đây là thông điệp của chúa Giesu. Thông điệp này chính là mẫu mực để chúng ta đương đầu với tội lỗi, với kẻ thù, với phạm nhân và với chính bản tính tội lỗi của mình, là phương pháp “thực thi hòa giải” tuyệt diệu và rất thực tế, một hiệu lệnh mà Chúa đưa ra cho mỗi người chúng ta phải làm trước khi vào tòa xưng tội và bước chân vào chương trình mục vụ của mình.

Hòa giải, đối thoại chỉ có ý nghĩa và đạt kết quả khi chúng ta sẵn sàng lắng nghe, cảm nhận nhau, khoan dung tha thứ cho nhau và chấp nhận nhau.

 CHÚA GIESU CÓ QUÁ DỄ DÀNG VỚI TỘI LỖI KHÔNG?

Phê phán câu chuyện có hai khuynh hướng. Một khuynh hướng cho rằng Chúa Giêsu quá nhân hậu và dễ dãi với kẻ phạm tội. Khuynh hướng khác coi cách Chúa sử sự như vậy là chấp nhận tội lỗi, không cần phải có hành động cải tà qui chính và ân sủng thứ tha của Chúa. Cả hai khuynh hướng này đều sai. Bởi lẽ không chấp nhận bản tính và khuynh hướng tội lỗi của con người, không mở rộng lòng đón nhận ân sủng thứ tha của Chúa tức là chối bỏ thông điệp và lời yêu cầu của Đức Giêsu Kitô: Ăn Năn Thống Hối và Cải Đổi.

Đọc thật cẩn thận câu chuyện (Ga 8:1-11), ta sẽ thấy Chúa Giêsu cũng chẳng có gì là nhẹ nhàng đối với tội lỗi cả. Ngài cảm thông và tha thứ cho kẻ phạm tội thì đúng hơn. Hành động này coi như một thách thức, yêu cầu và răn dạy người phụ nữ từ rày về sau “đừng phạm tội nữa”.  Hình ảnh Chúa Giêsu hiện diện trước mặt người phụ nữ phạm tội là một dấu chỉ Chúa thường xuyên kêu gọi và khuyên bảo các môn đệ cũng như toàn thể Giáo Hội qua mọi thời đại đừng có bao giờ làm điều gì xúc phạm đến Chúa và những người xung quanh mình.

Là mục tử, là người công giáo trưởng thành chúng ta cần phải xác định khuynh hướng nào là chính và quan trọng. Tất cả chúng ta đều được mời gọi để chuyển đạt cái truyền thống ấy của Giáo Hội là một đại cộng đồng tín ngưỡng mà lòng khoan dung tha thứ vô bờ bến ấy là một đặc thù tuyệt vời.

LÒNG KHOAN DUNG BAO LA CỦA CHÚA

Theo dõi tiến triển của Tuần Thánh và cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu, chúng ta thấy càng ngày Chúa càng bị lôi cuốn vào cuộc tranh cãi với chính quyền địa phương và mỗi lúc càng trở nên găy gắt, trở thành mối đe dọa cho họ. Cuối cùng, cái rắc rối ấy đã dẫn đưa Chúa đến Núi Sọ và Thập Tự. Bài phúc âm này cho chúng ta thấy lòng khoan dung đặc biệt của Chúa trải dài trong một khung cảnh thê lương ảm đạm đặc biệt. Tội lỗi thì ghê tởm, nhưng kẻ phạm tội lại luôn luôn được thương sót.

Các nhà thông luật và Pharisiêu đem người đàn bà bị bắt vì tội ngoại tình đến trước mặt Chúa Giêsu để bắt bí Ngài, buộc Ngài phải phán xét và xử tội theo luật Maisen. Chúa bèn trả lời những kẻ cáo buộc người phụ nữ:

 - Ai thấy mình không có tội thì cứ việc ném đá người này trước đi.

Câu hỏi này đã buộc họ phải tự suy nghĩ về chính bản thân mình để thấy rằng mình cũng chẳng tốt đẹp hơn ai. Thế là họ từ từ từng người một, cả già lẫn trẻ lặng lẽ rút lui không ai dám ném đá người đàn bà. Nhìn quang cảnh này chúng ta thấy chính chúa Giêsu cũng đã biểu lộ cái bản tính người của ngài qua cung cách đối sử với người phụ nữ vô phúc đó. Dĩ nhiên cái tội mà bà phạm chắc chắn không thể chấp nhận được nên Chúa đã nói với bà: “Bà cũng đi đi và từ rày về sau đừng phạm tội nữa” (c.11).

Xem vậy, Chúa đã không thẳng tay đè bẹp bà ta vì cái tội tày trời đó mà không luận xét. Hai tiếng “đi đi” không có nghĩa là Chúa xua đuổi người phụ nữ như là kẻ đáng ghét, nhưng hàm ý tội bà phạm nặng lắm đấy, bà phải ăn năn thống hối và đừng tái phạm nữa. Đọc câu chuyện Phúc Âm này, ta phải hiểu rằng tất cả chúng ta đều là con người bất toàn và tội lỗi, cần phải cải đổi để xứng đáng được lãnh nhận ơn bao dung tha thứ của Thiên Chúa nhân lành.

ĐI  ĐI…VÀ ĐỪNG PHẠM TỘI NỮA !

Nhận ra được tội của mình và lòng Chúa khoan dung tha thứ vô bờ bến thì phải ăn năn thống hối và cải đổi. Rao giảng Tin Mừng mà không coi trọng sự ăn năn sửa đổi của từng người cũng như ơn khoan dung vô bờ bến của Chúa là phủ nhận thông điệp Chúa đã truyền dạy qua bài phúc âm này:“Hãy Ăn năn thống hối và cải tà qui chánh”.

Thánh Augustine đã bình luận đoạn Phúc Âm này (Io.Ev.tract 33,5) một cách tuyệt vời: “Khi trả lời những kẻ tính bắt bí và buộc tội Ngài, chúa Giêsu đã không tỏ vẻ coi thường luật lệ Maisen, cũng không quá mềm yếu…”. Với những lời lẽ đó -thánh Augustine nói thêm- chúa Giêsu đã buộc những kẻ tố cáo người phụ nữ phải tự kiểm thảo, tự vấn lương tâm mình xem mình có thực sự là kẻ không bao giờ phạm tội không? “Như một mũi nhọn đâm thấu tim đen, như một tia sáng chiếu xuyên suốt qua bóng tối dày đặc, thế là họ từng người một từ từ rút lui….”Họ động lòng! 

Khi tất cả mọi người đã bỏ đi thì chỉ còn lại một mình chúa Giêsu và người phụ nữ. Đây là một quang cảnh thật sắc bén, ngột ngạt và nhức nhối đã được thánh Augustine miêu tả một cách tuyệt vời: “relicti sunt duo, misera et misericordia” (chỉ còn lại hai người, một người thì bê bết tả tơi, một người thì nhân từ khoan dung đầy lòng tha thứ). Đọc những lời bình này, ai mà không cảm động thở phào nhẹ nhõm…

Người cúi đầu xuống lấy tay viết trên đất, đoạn ngửng mặt lên, bắt gặp ánh mắt của người phụ nữ. Chúa đã không hỏi tại sao. Cũng chẳng có ý châm biếm khi Chúa hỏi người đàn bà: “Họ đâu cả rồi? Không ai kến án bà hả?”(c.10). Chúa Giêsu đã nói với bà ta: “Ta cũng không kết án ngươi; thôi đi đi và đừng phạm tội nữa” (c.11). Thánh Augustine nhận định: “Chúa cũng đã kết án, nhưng là kết án tội lỗi chứ không kết án con người”. Nếu Chúa dung dưỡng, chấp nhận tội lỗi thì Chúa sẽ nói: ‘Ta sẽ không kết tội ngươi, hãy đi đi và hãy sống như ngươi muốn; và cứ yên chí, ta đã giải thoát ngươi. Cho dù ngươi phạm tội tày trời đi nữa, ta cũng sẽ giải phóng ngươi khỏi mọi hình phạt’.  Nhưng tìm cùng khắp trong Phúc âm không thấy Chúa nói như vậy bao giờ.’”(Io Ev.tract.33, 6).

Kẻ thù thực sự và nguy hiểm nhất của chúng ta là ngoan cố, không chịu ăn năn thống hối và sửa đổi. Nó sẽ đưa ta đến thất bại. Chúa Giêsu đã biểu người phụ nữ phạm tội đi đi với lời khuyên: “…Đừng phạm tội nữa” có nghĩa là Chúa tha thứ cho bà để “từ rày về sau” bà sẽ “không phạm tội nữa”.

Chỉ có tha thứ và yêu thương của Thiên Chúa, một khi được ta chân thành đón nhận với tâm hồn cởi mở và thực sự hối cải mới có thể giúp ta có được sức mạnh hầu chống trả lại những cơn cám dỗ của xác thịt và ác quỉ để “không phạm tội nữa”. Thái độ của Chúa Giêsu đã trở nên mẫu mực để cho mỗi người chúng ta, tất cả cộng đồng noi theo, những cộng đồng được Chúa kêu gọi lấy tình yêu thương và lòng khoan dung tha thứ làm châm ngôn cho cuộc sống hàng ngày.

ĐÔI LỜI KẾT

Đến đây chúng ta phải tự hỏi chúng ta là ai và đang đứng ở đâu trên bước đường đời dương thế này? Thế giới và ngay cả Giáo Hội hiện nay cũng có không biết bao nhiêu là tội lỗi và thống khổ. Cả hai đều đang rất cần đến lòng thương sót thứ tha của Chúa. Cộng đồng cần sự thương sót, con người cần được thương yêu và cảm thông tha thứ. Nhưng sự thương sót này không phải như “nước đổ lá khoai”, cứ đọc Phúc âm, đọc thông điệp của Chúa là đủ, mà phải tự phấn đấu. Tình thương yêu của Chúa không đơn giản nhưng đòi hỏi chúng ta phải chiến đấu với ma quỉ, với chính xác thịt chúng ta hàng ngày và liên tục hầu không bao giờ làm lỗi nữa. 

Tôi xin chia sẻ với quí vị câu chuyện có thực do nữ tu Helen Prejean[1] viết trong  sách nhan đề “Dead Man Walking” (Những bước đi cuối cùng của người tử tù) do chính nữ tu là tác giả. Sách thuộc loại bán chạy nhất khi vừa mới xuất bản năm 1993. Và cũng được diễn chuyển thành phim. Chuyện rất thích hợp với bài phúc âm này và ý nghĩa của cuộc hành trình mùa chay thánh. Nó có thể là đèn soi sáng giúp cho ta phấn đấu để được ơn tha thứ và sự hòa giải giữa chúng ta với nhau và với Thiên Chúa, làm trung tâm điểm của cuộc sống Kitô giáo của mỗi người chúng ta.

Chị (Sister) Helen Prejean viết:

- Ông Lloy LeBlanc đã nói với tôi là chỉ cần người ta bỏ tù Patrick Sonnier, người đã giết đứa con trai của ông ta là ông đã thỏa mãn rồi. Nhưng khi ông đi dự kiến cuộc hành hình Patrick Sonnier -ông kể lại- không phải là để trả thù, nhưng ông hy vọng anh ta có được một lời xin lỗi.

Patrick Sonnier đã không làm ông LeBlanc thất vọng. Trước khi bị hành quyết trên ghế điện, anh ta đã nói:

- Thưa ông LeBlanc, tôi xin ông tha thứ cho tôi và Eddie tất cả những gì chúng tôi đã làm cho ông phải đau khổ. Và ông Lloy LeBlanc đã gật đầu, làm dấu cho Sonnier biết ông đã chấp nhận sự xin lỗi của Sonnier.

Ông ta kể rằng khi ông đi cùng với cảnh sát đến cánh đồng mía để nhận diện xác con, ông đã quì gối xuống bên cạnh xác người con trai của ông đang nằm sóng sượt dưới đất với hai con mắt lòi ra ngoài và ông đã đọc kinh Lạy Cha. Khi đọc đến chỗ “Xin tha tội cho chúng con như chúng con cũng tha cho những kẻ có lỗi với chúng con”, ông không ngập ngừng thắc mắc gì cả, và ông nói tiếp: “ Bất cứ ai làm như vậy cho con thì con cũng đều tha thứ cho họ  hết”.

Nhưng ông đã nhận thức ra được rằng đó là một cuộc phấn đấu cực kỳ khó khăn để vượt thoát khỏi mọi đắng cay, đau khổ, phiền muộn và thù hận đang dâng cao, nhất là hàng năm mỗi khi nhớ đến ngày sinh nhật của con ông, ông có cảm tưởng như ông lại mất một đứa con trai nữa. Ông tưởng tượng David lên 20 tuổi, rồi 25 tuổi, rồi nó lấy vợ, có con, nó đứng ở cửa sau nhà với đàn con quấn quít chung quanh, rồi David lớn lên thành người lớn như ông, mà ông chẳng bao giờ được nhìn thấy… 

“Khoan dung tha thứ quả là không dễ dàng như ta tưởng. Mỗi ngày, từng ngày, từng giờ chúng ta cần phải cầu nguyện, phải phấn đấu và phải quyết tâm để vượt thắng hầu có được lòng khoan dung, thứ tha và hòa giải.” (Dead Man Walking pp.244-245 New York: Vintage Book, Random House, 1993) 
_____________ 

[1] Sister Helen Prejean,csj là  nữ tu thuộc dòng Thánh Joseph of Medaille ở Louisiana. Nhiều biến cố đặc biệt trong đời và ngoài xã hội đã đưa người nữ tu khả kính này trở thành cố vấn cho những người tử tù. Mục vụ chính của sister là chăm sóc, khuyên giải và cầu nguyện cho những người tử tù. Người ta đã gọi sister Helen là Mẹ Theresa của những người tử tù. Sister viết nhiều sách, trong đó cuốn NHỮNG BƯỚC ĐI CUỐI CÙNG CỦA NGƯỜI TỬ TÙ (DEAD MAN WALKING) xuất bản năm 1993 rất nổi danh và là sách bán chạy nhất, best seller, khi vừa mới xuất hiện. Sách không phải là tiểu thuyết giả tưởng, mà là câu chuyện thực nói về người tử tù tên Patrick Sonnier mà chính sister Helen đã theo dõi, săn sóc, khuyên giải và cầu nguyện giúp đỡ cho đến phút cuối cùng lúc hắn bước lên ghế điện. Năm 1995 câu chuyện Dead Man Walking đã được làm thành film đưa lên màn ảnh nổi bật nhất trong năm, miêu tả cuộc đời mục vụ của Sister Helen Prejean với những người tử tù. Nữ tài tử Susan Sarandon đóng vai Sister Helen Prejean và nam tài tử Sean Penn thủ vai người tử tù Patrick Sonnier đã được giải Oscar Academy Award là những diễn viên xuất sắc đặc biệt ; Tim Robbins cũng được giải Oscar là nhà đạo diễn nổi danh và xuất sắc. Bài hát Dead man walking được trình diễn bởi chính tác giả là Bruce Springsteen cũng được xếp loại bài hát hay tuyệt. Nữ tài tử  Sarandon, sau film Dead Man Walking đã đề nghị với Robbins làm thành film nhiều chuyện khác nói về nhà dòng của sister Prejean nhưng vì một số trở ngại ngoài ý muốn đã không hoàn thành được. Chúng ta cũng thấy Sister Helen Prejean thường xuất hiện trên vô tuyến truyền hình, cầm nến đứng bên ngoài nhà tù tử tội ở Baton Rouge đọc kinh và phản đối án tử hình.

Một nữ tu đã an ủi người tử tù làm rất nhiều khán thính giả cảm động không ít đến rơi lệ vì câu nói : “Tôi không thể chịu nổi nếu ông chết đi mà không được nhìn một khuôn mặt thật dễ mến. Tôi sẽ đóng vai bộ mặt đó của Chúa Kito cho ông- I can’t bear the though that you would die without seeing one loving face. I will be the face of Christ for you” .  

Nữ tu đó là Sister Helen Prejean. Tử tù đó là Sonnier, một trong 4 tên sát nhân mà Sister Helen Prejean đã theo sát đến phút cuối cùng nơi ghế điện tại phòng hành quyết ở nhà tù Louisiana để giúp đỡ, an ủi và cầu nguyện.

Fleming Island, Florida

March 8, 2019