Image: “Jesus rejected at Nazareth” by James Tissot

Từ cổ chí kim, từ Đông qua Tây, ngạn ngữ ‘Lời Thật Mất Lòng’ vẫn không sai. Bài đọc sách tiên tri Jeremiah (Gr 1: 4-5, 17-19) và Tin Mừng Luca hôm nay (Lc 4: 21-30) cho chúng ta thấy ơn phúc và những gánh nặng, bất công, tủi nhục, hiểm nguy mà các tiên tri của truyền thống Do Thái giáo và Kito giáo đã nhận lãnh và gánh chịu. Chúng ta hãy cùng nhau suy niệm về cái giá phải trả của những lời tiên tri.

JEREMIAH VÀ THẢM CẢNH THĂNG TRẦM CỦA ISRAEL

Bài đọc sách tiên tri Jeremiah (Gr 1: 4-5, 17-19) và Tin Mừng Luca hôm nay (Lc 4: 21-30) là cơ hội để  chúng ta suy nghĩ về ơn phúc và những gánh nặng, bất công, tủi nhục, hiểm nguy mà các tiên tri của truyền thống Do Thái và Kito giáo đã phải gánh chịu.

Về các tiên tri, có lẽ Jeremiah là tiên tri chúng ta nghe biết nhiều nhất. Ông là con của Hilkiah, sinh quán Anathoth, cách Đông Bắc Jerusalem 8 dậm. Ông được Thiên Chúa gọi làm ngôn sứ rất sớm, có lẽ là năm 626, triều đại Josiah (Gr 22: 16).

Lúc đó Jeremiah còn quá trẻ, ông đã nài xin Chúa cho ông được làm dân thường, miễn cho ông trách nhiệm nguyền rủa dân Israel và nói trước cho họ biết nước họ sẽ bị xâm lăng bởi dân ngoại đến từ “phương Bắc”. Chúng sẽ phá hủy đền thờ Solomon, đuổi dân ra khỏi nước và phân tán đi nhiều nơi.

Jeremiah đã nhìn thấy trước thảm cảnh không thể tránh được của dân Israel do hậu quả tội lỗi của cả  dân tộc. Họ sẽ không còn nhớ lịch sử của họ. Họ đã mù quáng, ỷ vào giao ước Thiên Chúa bảo đảm và hòm bia giao ước còn giữ trong đền thờ nên tưởng rằng Chúa vẫn ở với họ và tự cho phép mình phạm bất cứ tội lỗi gì cũng được.

Vì nhiệm vụ Chúa trao, Jeremiah đã nói với dân Chúa chọn là họ sẽ bị ách ngoại bang đô hộ. Nhưng nhiệm vụ Chúa trao cho ông không phải chỉ nói về những đổ vỡ  tang thương mà cả xây dựng: “Hãy coi, hôm nay Ta cử ngươi coi các quốc gia và các vương quốc, để nhổ lên và vật ngã xuống, để phá hủy và ném đi, để xây dựng và trồng xuống” (Je 1:10).  Đúng là xây dựng và nuôi dưỡng, nhưng trước tiên cần phải nhổ lên, cắt bỏ đi những rể già mục nát thì rễ non mới có cơ phát sinh và nảy nở được. 

JEREMIAH  LÀ  HÌNH ẢNH CHÚA GIÊSU KITO

Jeremiah lúc đó thường được nhìn dưới hình ảnh một chúa Giêsu Kitô trong tương lai. Ông không chỉ nhân đanh Thiên Chúa để nói và tiên đoán tương lai, mà chính cuộc sống và sứ vụ của ông cũng ăn khớp  với lời tiên tri.

Về Chúa Giêsu, Người cũng đã thực hiện đúng như những điều Jeremiah tiên đoán. Jeremiah đã nói trước đền thánh sẽ bị phá hủy, đã khóc thương cho cảnh suy tàn của Jerusalem, kết án các tư tế bất xứng, bị đồng hương hiểu lầm, bị làm nhục và bị kết án tử hình. Tuy nhiên việc kết án tội lỗi và nói những lời tiên tri về tai họa thì luôn luôn kèm theo sứ điệp Hy Vọng và viễn cảnh Tái Sinh, thoát cảnh tù đày ở Babylon và trở về xum họp nơi quê cha đất tổ.

Chúa Kitô cũng vậy, để xác quyết sự khải hoàn toàn thắng sự chết, trước tiên Người phải chịu đau khổ chết trên thập giá ở đồi Calvary.  Cuộc đời của tiên tri Jeremiah cũng được sửa soạn để chấp nhận những cay đắng của thập tự và ngày sống lại vinh quang. Chúng ta hẳn không ngạc nhiên khi thấy chúa Giêsu hỏi các môn đệ: “người ta gọi thầy là gì?”. Các ông  trả lời: “Có người nói thầy là Gioan Tẩy Giả, có người nói là tiên tri Eliah, người khác nói là Jeremiah.” (Mt 16: 14)

DÂN  NAZARETH  NỔI GIẬN VÌ BẤT MÃN

Bài Tin Mừng hôm nay (Lc 4:21-30) là phần nối tiếp lễ khánh thành sứ vụ vĩ đại của Chúa ở Nazareth mà chúng ta đọc Chúa Nhật trước. Trong hội trường Nazareth, chúa Giêsu đã đưa ra sứ mệnh phổ quát của Người khi đọc lại những lời tiên tri trong sách Isaiah chương 61(Is 61: 1-2).

Trong cảnh vui buồn lẫn lộn ở thị trấn Nazareth, chúa Giêsu đã làm cho mọi người phân vân nghi ngờ. Dưới hàng ghế khán thính giả có tiếng xì xào: “Ông này chẳng phải là con ông Giuse sao? Quí vị không biết cậu này là dân Nazareth à ?” (Lc 4:22)

Chúa Giêsu thừa biết là dân thành này muốn giữ Chúa riêng cho họ. “Hãy nói và làm những điều chúng tôi nghe biết cậu đã làm ở Capernaum.” (Lc 4: 23)  Nhưng Chúa đã không làm theo ý họ. “Chẳng có tiên tri nào lại được chấp nhận, đón tiếp ở quê hương mình cả.”( Lc 4: 24)  Chúa Giêsu đã chống lại thái độ của dân Nazareth đòi giữ Chúa làm của riêng cho mình. Người dành những tặng vật đặc biệt ưu tiên  để phục vụ người ngoài trước.

Nói Chúa Giêsu tương tự như Elijah và Elisha (Lc 4: 25-27) là có ý nghĩa cả. Hình ảnh chúa Giêsu giống như Elijah và Elisha giúp chúng ta dễ hiểu tại sao lúc đầu dân thành tỏ vẻ thán phục Chúa nhưng rồi lại đột ngột trở thành bất mãn không chấp nhận Chúa. Hình ảnh đó cũng chứng minh kinh thánh phù hợp với sứ mệnh của Kito giáo đối với dân ngoại.

Bầu khí trong hội trường trở nên náo loạn…Đám đông biến thành hung dữ, ganh tị, muốn đuổi Chúa ra khỏi thành (Lc 4:22-30). Chúa Giêsu đã không thành công làm cho họ nghe và hiểu mình, để rồi phải vội vàng thoái lui để thoát hiểm…(Lc 4:30). Chúa Giêsu bị dân tỉnh nhà Nazareth từ chối cũng tương tự như dân Israel đã cực lực chống đối đòi giết Chúa Giesu vậy. (Cv 13:46) 

LÝ DO BẤT MÃN: KHÉP KÍN, ÍCH KỶ VÀ NHỎ NHOI

Dân thành Nazareth đã trở nên bất mãn, không nghe lời Chúa nói rồi quay ra xỉ nhục Chúa, Họ khinh chê, coi thường giảng huấn của Chúa vì Chúa thuộc gia đình bình dân, giai cấp lao động, là dân thợ mộc. Chúa sẽ chẳng có thể làm được những việc to lớn ghê gớm cho họ.

Khép kín và không tin vào Chúa là căn nguyên của mọi rối loạn.

Một khi người ta cùng nhau tụ họp lại để phản đối và từ chối không chịu tìm hiểu vấn đề thì họ sẽ không nhìn ra được những quan điểm khác với họ và do đó họ sẽ không chấp nhận người khác. “Ghét nhau ghét cả tông chi họ hàng.” Thái độ này xem ra có vẻ giống chúng ta? Có bao giờ chúng ta nhận ra chúng ta giống như vậy không?

Những trường hợp phê bình gay gắt như vậy thường lại do những người rất quen thuôc với chúng ta, anh chị em trong gia đình, bà con thân thuộc, người hàng xóm, thành viên trong cộng đồng mà chúng ta vẫn hàng ngày vai kề vai sát cánh, có khi cả những vị lãnh đạo của mình. Dân thành Nazareth đã từ chối không chịu từ bỏ thái độ chiếm hữu của mình, muốn giữ Chúa Giêsu làm của riêng. Một khi tham vọng chiếm hữu, mặc cảm ‘Ta nhất thiên hạ’ bị cản trở tất nhiên sẽ xẩy ra bạo động. “Tất cả mọi người trong hội trường đã nổi cơn thịnh nộ và họ đòi phải giết Ngưòi”.(Lc 4: 28-29)  Phản ứng kiểu này chính là hậu quả của ghen tương và phẫn nộ mà đôi khi chính mình lại không biết.

 Từ chối mở rộng lòng mình có thể dẫn đưa tới những cực đoan. 

CẦN CÓ VIỄN KIẾN RỘNG LỚN VÀ PHỔ QUÁT

Chúa Giêsu đã bị chỉ trích kịch liệt và cay đắng vì Người chứng tỏ có một tâm hồn cao cả và rộng mở, đặc biệt đối với những người sống ngoài lề xã hội. Sự cởi mở của Chúa đã gây chống đối và đưa Người tới thập giá.

      Trong Công Vụ Tông Đồ, chúng ta cũng thường thấy những quang cảnh tương tự. Thánh Phaolo giảng thuyết thành công nơi dân ngoại đã khiến một số người Do Thái ganh tị rồi chống đối đòi truy tố ngài (Cv 13:45; 17,5; 22,21-22). Cộng đồng Kito hữu cũng thế, cộng đồng Corinto cũng có thái độ chiếm hữu như vậy đã gây biết bao nhiêu tai hại. Họ ganh tỵ, tạo mâu thuẫn giữa tông đồ này với tông đồ kia, gây chia rẽ trong cộng đồng khiến thánh Phaolo đã phải cật lực can thiệp để giải quyết (1Cr 1:10; 3:22-23).

Bài Tin Mừng hôm nay cũng cho chúng ta thấy phải qua biết bao nhiêu là khó khăn mới đạt được một tầm nhìn phổ quát. Khi chúng ta phải đối diện với một người nào đó giống như chúa Giêsu có lòng quảng đại, có viễn kiến mở rộng và tấm lòng cao cả thì phản ứng của chúng ta thường là ganh tỵ, dè bỉu và ích kỷ. Chính thần dân của Chúa cũng không nhận ra được sự thánh thiêng của Chúa, bởi vì họ không bao giờ thực sự nhận biết chính con người họ. Họ tự chuốc lấy đau khổ do chính sự mù lòa của họ.

Họ không thể chấp nhận và tôn vinh tình liên đới giữa chúa Giêsu và Thiên Chúa, bởi lẽ họ không bao giờ tự tìm hiểu một cách đầy đủ và toàn diện là chính ý thức tâm tư của họ cũng thuộc về Thiên Chúa. Họ sẽ không thể nhìn thấy đấng thiên sai đang đứng bên cạnh họ, vì Người cũng là người như họ. Đừng đợi đến khi chúng ta nhận thấy chúng ta là người được Chúa yêu thương, thì lúc đó phép lạ sẽ không có hay rất hiếm hoi và, cả những nhà tiên tri, ngôn sứ lẫn sứ giả là những người từ chúng ta mà ra cũng sẽ phải phấn đấu cam go để được mọi người nghe lời và chấp nhận đúng với cương vị của mình. 

ĐÔI LỜI KẾT: ƠN GỌI LÀM TIÊN TRI  VÀ NGÔN SỨ

Chúa Giêsu đến để phá vỡ mọi ràng buộc bởi biên giới và đem sứ điệp cứu chuộc của Thiên Chúa đến cho muôn dân và mọi nơi không phân biệt quốc gia dân tộc. Dĩ nhiên Chúa Giesu phải chịu đau khổ và thù nghịch trước khi thời đại mới của Người đến trong vinh quang.

Qua bí tích thanh tầy, mỗi người chúng ta được mời gọi để trở thành tiên tri và ngôn sứ cho vương quốc Thiên Chúa. Chúng ta sẽ gặp nhiều phản ứng từ mọi phía, từ những kẻ mà chúng ta đã từng giúp đỡ, những cộng sự viên, bề trên của chúng ta. Không phải tất cả họ đều có phản ứng tích cực và thuận lợi. Giống như chúa Giêsu và tiên tri Jeremiah, thực tâm tận hiến, can đảm phi thường, hy vọng thâm sâu nơi kinh thánh phải là những dấu chỉ và châm ngôn hành động của chúng ta.

Bài Phúc Âm hôm nay báo động chúng ta phải cẩn thận đề phòng những thái độ không phù hợp với gương chúa Giêsu. Bản tính con người là tham lam, ích kỷ, hẹp hòi, muốn làm chủ. Chúng ta không thể quên được Chúa Giêsu là đấng Cứu Thế cho toàn thể nhân loại (Ga 4: 42), không phải cho một làng, một tỉnh, một thị trấn, một vùng, một địa phận hay một quốc gia!

Chúng ta hãy cầu xin để Chúa Giêsu không bị ngỡ ngàng vì chúng ta không có niềm tin, mà vui mừng vì chúng ta trung thành với Chúa và phục vụ những người anh chị em huynh đệ của chúng ta qua những cử chỉ nhỏ nhoi hàng ngày của chúng ta. Chớ gì Chúa ban cho chúng ta tâm hồn quảng đại để chúng ta có thể “vong thân”, nhìn xa, vượt quá con người chúng ta và nhận thức được cái thiện hảo, hào quang vĩ đại và vẻ đẹp mỹ miều của tha nhân thay vì chỉ biết co cụm vào ghen tương và tỵ hiềm.

Chỉ có Chúa mới có thể cứu chúng ta thoát khỏi tình trạng tâm hồn trống vắng và nghèo nàn, khỏi nỗi hoang mang nghi hoặc và sai lạc, khỏi thất vọng và sợ hãi trước tử thần. Ngày nay Phúc âm cứu chuộc còn gọi là “Tin Mừng”. Chúng ta nói Lời Chúa thế nào với quyền hạn của chúng ta? Chúng ta chia sẻ “Tin Mừng” thế nào với mọi người? Chúng ta dùng quyền hạn của chúng ta thế nào để mở rộng vương quốc Thiên Chúa?  Cử chỉ, hành động, lời ăn tiếng nói và cuộc sống của chúng ta thế nào, trong gia đình, nơi cộng đồng, họ đạo, trường học, công sở, bệnh viện, trong Giáo Hội và trên khắp thế giới để chứng tỏ chúng ta hiểu biết và thực hành Tin Mừng?

Fleming Island, Florida

Jan. 26, 2016

NTC