NHỮNG SUY TƯ VỀ TƯ TƯỞNG CỦA ĐỨC LEO XIII

Sự thực căn bản nhất về con người là chúng ta đã được Thiên Chúa tạo dựng nên giống như hình ảnh Người. Không biết đến sự nối kết ấy với đời sống vĩnh cửu của chúng ta là chúng ta đã đánh mất quan niệm về tốt xấu, phải trái như đức Leo  XIII đã tuyên bố.

Ai tin có Thiên Chúa và những luật tự nhiên thì sẽ nhận thức được rằng đời sống con người là thánh thiêng, hôn phối là bản giao kèo giữa người nam và người nữ, và con cái thì thuộc về cha mẹ.

“Lý trí mà không có đức  tin -Esolen cắt nghĩa- thì chỉ là loại lý trí què quặt và nếu phát triển thì nó sẽ bị méo mó trở thành kỳ quái và tàn ác, được linh động hóa bởi kiêu hãnh và đam mê”.

Esolen tiếp tục suy nghĩ về ý nghĩa thực sự của tự do con người. Tự do chỉ có nghĩa khi nó giúp chúng ta hoàn thành sự toàn hảo của con người. Ông quả quyết: “Tự Do là một khả năng không cản trở chúng ta chu toàn mục đích tối hậu mà Thiên Chúa ban cho chúng ta.”

Tôn giáo cũng giúp cho quốc gia giữ đúng vị trí của nó là phụ thuộc vào số mệnh cao cả của con người.

HÔN NHÂN VÀ GIA ĐÌNH

Về hôn nhân, Esolen cho rằng ngay cả Aristote cũng phải công nhận gia đình là trên hết, và là nền móng của quốc gia xã hội.

Xã hội -đến lượt mình- sẽ bảo vệ và khuyến khích hôn nhân và gia đình. Ngược lại nếu luật lệ làm suy yếu hôn nhân thì xã hội dân sự và Giáo Hội sẽ bị tổn thương.
 

“Luật lệ công minh -Esolen phê phán- sẽ giúp chúng ta theo đuổi những nhân đức cao cả, trong khi đó luật lệ bất chính bất công sẽ cản trở con người thi hành điều thiện, khuyến khích làm điều ác và chiều theo thói hư tật xấu.”

Đức Leo nói:

Luật lệ xấu cho phép người ta ly dị, giống như thân cây bị mối mọt ăn không thể sinh hoa trái tốt. Tương tự như vậy những ai quay lưng lại với giáo huấn của Giáo Hội về gia đình thì là kẻ chống lại xã hội / phi xã hội và trở thành ích kỷ, chỉ biết có mình mà thôi.

Con người ích kỷ, phi xã hội và ly dị sẽ làm tổn thương ý nghỉa của trách nhiệm công dân và tình yêu tha nhân. Esolen so sánh bổn phận của gia đình giống như bộ xương trong cơ thể con người.

Do đó, chúng ta không thể nói về một xã hội thực sự, về nền kinh tế hay sự nghèo khổ, về đạo đức sắc dục mà lại không nói về gia đình.

Esolen cũng để ý đến giảng huấn của Đức Leo XIII về việc làm và quyền tư hữu. Quyền tư hữu không thể dựa trên căn bản luật kinh tế mà phải dựa trên bản tính con người và nhu cầu cần phải có để bảo đảm đời sống gia đình.

“Chỉ có con người có thể làm chủ, bởi vì chỉ có con người gắn bó chặt chẽ sự tạo dựng của họ với dấu ấn của họ, không phải đơn thuần là sức lao động của họ mà là của chính con người họ đang trú ẩn ở trong và bên kia thời gian.”

“Sức lao động của con người -ông nói thêm- phải được tôn trọng, không phải vì nó là lao động, nhưng vì nó thuộc về con người.”

Esolen tiếp tục xét đến một số vấn đề do sức lao động tạo ra như việc trả lương cho công nhân một cách công bằng và hợp lý.“Thật là vô lý và bất công, khi con người bị sử  dụng như một cái máy.”

Ông cũng để ý đến tư tưởng của Đức Leo XIII là trong xã hội, người giàu và kẻ nghèo không thể tách rời khỏi nhau. Họ có những lợi ích hỗ tương và tình thương yêu nhau.

QUỐC GIA VÀ GIÁO HỘI

Thời gian rất gần đây, Esolen đã phê phán khá gay gắt nhà nước khi họ ép buộc, đẩy Giáo Hội và các tổ chức bác ái ra khỏi học đường, bệnh viện, các cơ quan nhận con nuôi và nhiều hoạt động tình thương khác.

Đúng ra, nhà nước -Đức Leo giảng giải- phải tuân giữ và ủng hộ luật luân lý đạo đức. Ngài cũng ám chỉ những điều gọi là nguyên tắc phụ, nghĩa là nhà nước phải tôn trọng bổn phận và quyền lợi của gia đình và các tổ chức hay cộng đồng địa phương.

Trong phần kết luận, Esolen đã nhấn mạnh đến bổn phận chính của tôn giáo, đặc biệt là phép Thánh Thể.

Đức Leo XIII nói: “Sự tôn sùng chân thành Bí Tích Thánh Thể sẽ mang lại  sự hiệp nhất mọi người với nhau nhờ tuân giử 3 nhân đức: Đức Tin, Đức Cậy và Đức Mến.”

Trong một vài phê phán về xã hội hiện nay, những bình luận của Esolen đã nói lên nội dung  cuốn sách của Robert Bellah “Habits of The Heart”, và của Robert Putnam “Bowling Alone”. Cả hai cuốn sách này đều diễn tả sư phân tán của xã hội, sự đổ vỡ nơi những cộng đồng địa phương và sự bành trướng của cá nhân chủ nghĩa.

Esolen thực sự đã giúp chúng ta ôn lại giáo huấn xã hội của Giáo Hội, được gói ghém trong những bản văn của đức Leo XIII, đồng thời cũng rất hứng thú được coi lại những tài liệu của thế kỷ tiếp nối hoặc hơn nữa, có lẽ trong tương lại Esolen sẽ đề cập đến vấn đề này nữa trong một quyển sách sắp tới.

Fleming Island, Florida

Jan. 15,  2015

NTC