(Ds 6:22-27; Tv 67; Gl 4:4-7; Lc 2:16-21))

Nguyễn Tiến Cảnh 

Năm nay, ngày đầu năm (Jan.1, 2014) lễ Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, cha xứ nhắc nhở mọi người là lễ  trọng và buộc phải tham dự. Không biết năm ngoái có là lễ buộc không, và hình như tôi không đi lễ đầu năm thì phải? Lễ này tự nhiên cho đến giờ vẫn còn vang vọng trong đầu tôi và nhắc nhở tôi thời xa xưa khi còn nhỏ lúc ở Hanoi, chúng tôi mừng lễ này một cách đặc biệt. Cũng vì vậy mà đã bao nhiêu năm ở hải ngoại tôi vẫn cố tìm cho được tượng Đức Mẹ là Mẹ Thiên Chúa vừa ý mà vẫn chưa có. Tôi gắn bó đặc biệt với Lễ này dĩ nhiên phải có một cái gì hiện diện trong tim óc thời thơ ấu mà hồi đó tôi không thể mường tượng ra được một cách rõ ràng. Bây giờ hy vọng tìm ra được lý do….

LỄ TÂN NIÊN DO THÁI

 Lễ Rosh Hashanah của người Do Thái, cũng gọi là “Lễ Đầu Năm” xẩy ra vào ngày mồng 1 tháng Tishre lịch Hebrew/Do Thái và khánh thành Mùa Do Thái. Trong Kinh Thánh, Tết Do Thái (Lễ đầu năm) gọi là Ngày Tiếng Tù Và và kỷ niệm tiếng tù và. Khí cụ này được làm để thổi báo động mùa lễ trọng sắp tới, đồng thời kêu gọi dân Do Thái hãy tỉnh thức cầu nguyện và ăn năn thống hối. Tiếng tù và cũng để nhắc lại kỷ niệm những biến cố lịch sử đã làm cho Israel thành một dân tộc hoặc tại núi Sinai hay ở cửa vào Israel, hay vào dịp tuyên bố Năm Toàn Xá. Trong phụng vụ Do Thái, lễ này còn có hai tên khác nữa: Ngày tưởng nhớ và ngày phán xét. Mỗi tên đều nói lên những đặc tính riêng của nó. 

Lễ Rosh Hashanah không phải là dịp để ăn chơi ồn ào thả dàn thái quá. Dân Do Thái vui mừng ngày lễ hội này cũng là để nhận thức ra đời mình còn có những lời hứa phải hoàn thành. Đây là cơ hội để tự xét mình, tất cả mọi loài thụ tạo đều được nhớ lại trước mặt Chúa theo lời khẩn cầu của họ. Đây cũng là ngày phán xét, không phải hoàn toàn có ý nghĩa thần linh nhưng tất cả mọi người Do Thái còn có bổn phận tự phán xét về những hành động của mình ở quá khứ. Lễ này cũng là ngày tưởng nhớ, không chỉ những biến cố vĩ đại xa mờ ở quá khứ mà cả những sự việc xẩy ra hàng ngày trong cuộc hành trình của con người trong năm qua. Lễ Rosh Hashanah mời gọi tất cả mọi người Do Thái nhớ lại với lòng tri ân vì họ đã được bàn tay vô hình của đấng tối cao cứu thoát nhiều lần khỏi những cảnh bất hạnh và đau khổ.

LỄ ĐẦU NĂM MỚI CỦA KITO GIÁO 

Lễ Tân Niên Kito giáo được ăn mừng vào ngày 1 tháng 1, một tuần sau lễ Giáng Sinh chúa Giesu. Giống như lễ Rosh Hashanah của Do Thái, lễ này cũng có nhiều tên khác nhau mang ý nghĩa và sứ mệnh đặc thù của mỗi danh hiệu. Trước tiên, tân niên Kito giáo nằm trong tuần bát nhật của lễ Giáng Sinh, (nghĩa là 8 ngày sau khi chúa Giesu sinh ra). Trước khi Công ĐồngVatican II (1962-1965) đổi mới phụng vụ, lễ này gọi là lễ cắt bì chúa Giesu hay lễ đặt tên chúa Giesu. Sau này công đồng Vatican II, đổi ngày 1-1 thành lễ mừng Đức Maria là Mẹ Thiên Chúa, đồng thời chọn làm ngày Thế Giới Cầu Nguyện cho Hòa Bình.

LỄ CẮT BÌ VÀ LỄ ĐẶT TÊN CHÚA GIESU 

Ý nghĩa của Ngày lễ tân niên Kito giáo có dựa trên kinh thánh không?. Từ thượng cổ và cả trong kinh thánh, ai cũng tin rằng cái tên đặt cho một người không đơn thuần chỉ là một danh hiệu mà còn ám chỉ cả nhân cách, cá tính hay ước vọng của người mang cái tên ấy. Tên nói lên ước muốn, quyền lực và số mệnh của con người. Giesu Nazareth sinh ra ở Bethlehem do cha mẹ là người Do Thái (Mt 1-2; Lc 1-2). Lúc thụ thai, thiên thần đã nói đặt tên cho con trẻ là Giesu. Giesu, tiếng Do Thái/Hebrew và Aramaic là Yeshua, sau này gọi là Yehoshua hay Joshua. 

Khi chúa Giesu sinh ra được 8 ngày thì chịu cắt bì. Đây là dấu chỉ sức chịu đựng đau khổ của giao ước giữa Thiên Chúa và dân Do Thái (Lc 2:21-24). Từ Christos là tiếng Hy Lạp dịch qua tiếng Do Thái là mashiah nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Vì danh hiệu này,  người Kito hữu tuyên xưng niềm tin của mình: Chúa Giesu là đấng thiên sai. Trong tân ước, ‘tên, con người và việc làm’ của Thiên Chúa liên hệ mật thiết với chúa Giesu Kito không thể tách rời. Người môn đệ thực sự của chúa Giesu phải cầu nguyện với danh nghĩa chúa Giesu (Ga 14:13-14). Thánh Gioan  nói (Ga 2:23) ‘tin vào danh chúa Giesu là tin Người là đức Kito, là con Thiên Chúa’ (Ga 3:18). Danh chúa Giesu chỉ có quyền lực ở nơi nào có niềm tin và đức vâng lời (Mc 9:38-39). Tin vào danh thánh chúa Giesu sẽ dẫn đưa đến viêc tuyên xung danh Người (Dt 13:15). Kêu cầu danh thánh này thì được ơn cứu chuộc.

ĐỨC MARIA LÀ MẸ THIÊN CHÚA 

Từ Maria là tiếng Do Thái “Mariam”, nếu triết tự thì có lẽ do tiếng Ai Cập có nghĩa là “đáng yêu”. Mẹ là môn đệ tuyệt vời dẫn đưa chúng ta tới thiện ích và nhân tính của Thiên Chúa. Maria đón chào và tiếp nhận lời Chúa với đầy đủ và trọn vẹn ý nghĩa nhất không cần biết kết thúc sẽ ra sao. Mẹ đã không hiểu lời đó trong suốt cuộc đời chúa Giesu, nhưng mẹ tin tưởng và giữ kín trong lòng câu mẹ trả lời lúc thiên thần truyền tin mẹ sẽ thụ thai chúa Giesu. Nguyên văn câu đó là “giữ nó sống”, “suy nghĩ”, “cân nhắc”, đã được giữ kín trong tâm trí mẹ (Lc 2:19) cho đến một buổi chiều thứ sáu ở trên đồi Calvary, 33 năm sau đó, mẹ mới thấm thía thực sự và cảm nghiệm trọn vẹn trách nhiệm của mẹ với hai tiếng “Xin Vâng”.

NỮ TỬ ZION [1]

Công Đồng Vatican II đã tặng mẹ một danh hiệu mới với bổn phận trong Hiến Chế Tín Lý về Giáo Hội Ánh Sáng Muôn Dân (Lumen Gentium # 52). Đây là lần đầu tiên Giáo Hội chính thức gọi mẹ là “Nữ Tử Zion”, một tước hiệu có một nền tảng kinh thánh rất phong phú. Danh hiệu này tiêu biểu cho Zion thiên sứ. Maria là mẹ đấng thiên sai và thần dân mới của Thiên Chúa: từng cá nhân và toàn thể dân tộc kết hợp mật thiết với nhau theo đúng truyền thống cấu trúc văn hóa Israel. Theo các tiên tri thì Nữ Tử Zion là vị hôn thê của Chúa khi nàng tuân giữ giao ước. Vì là “Mẹ Zion”, mẹ không chỉ đón chào và đại diện Israel mà cả Giáo Hội, toàn thể dân Chúa của Giao Ước mới.  Mẹ Maria là trưởng nữ của Zion, dẫn đầu tất cả dân Chúa trên đường hành trình đi về vương quốc. 

Tình mẹ của Maria tự nó không là dấu chỉ của ơn cứu chuộc, nhưng phương cách sống, đường lối hành sử đặc biệt của mẹ chính là ơn cứu chuộc.  Ơn cứu chuộc không có một danh hiệu nào khác ngoài danh hiệu đức Giesu, nhưng qua  mẹ Maria, chúng ta có được sụ đồng thuận để có ơn cứu chuộc. Các danh thánh của đức Giesu và của mẹ Maria liên kết với nhau một cách mật thiết, rất đặc biệt và tài tình.

NGÀY THÉ GIỚI CẦU NGUYỆN CHO HÒA BÌNH 

Chủ đề mới nhất gần đây cho năm mới của người Kito hữu là “Ngày Thế Giói Cầu Nguyện cho Hòa Bình”. Giáo Hội kêu gọi mọi Kito hữu bắt đầu năm mới bằng cầu nguyện cho hòa bình. Việc cầu nguyện không chỉ giới hạn ở ngày mồng 1 tết đầu năm, nhưng phải kéo dài suốt cả năm. Dân Do Thái, đặc biệt, họ kết hợp với người Kito hữu trong lời nguyện cầu và xây dựng hòa bình. Thiên Chúa là Hòa Bình. Mặc dù chúng ta, những người Kito giáo coi sự can thiệp của Thiên Chúa nơi đức Giesu Kito là một quyết định dứt khoát và rõ ràng, nhưng sự can thiệp này không biểu hiện ngày xuất hiện của vương quốc đấng thiên sai đối với những người anh chị em Do Thái. 

Theo thần học Kito giáo đương đại, chúng ta biết chắc biến cố đức Kito “chưa tới”. Vì chúng ta, những người Kito hữu và những người Do Thái, còn đang cùng nhau đợi, cùng nhau hành động để có được vương quốc của đấng thiên sai, nên chúng ta phải cùng nhau hành động đặc biệt trong phạm vi công lý và hòa bình. Dân Do Thái, dĩ nhiên có ưu tiên làm hội viên cùng với người Kito hữu để có vương quốc công lý, tình thương và hòa bình. Vương quốc của đấng thiên sai đối với cả người Kito giáo lẫn người Do Thái thì vẫn còn đang ẩn hiện ở phía trước. Đối với chúng ta, chỉ có cầu nguyện cho hòa bình không thôi thì chưa đủ. Chúng ta phải có hành động. Đó là công việc của những ai đang chờ mong vương quốc của đấng thiên sai bao trùm ngự trị trọn vẹn cuộc đời chúng ta và cả thế giới của chúng ta.

ĐÔI LỜI KẾT : THỜI GIAN TƯỞNG NHỚ VÀ TRI ÂN 

Đầu Năm Mới là cơ hội và thời gian để nhớ lại quá khứ và chia sẻ hy vọng ở tương lai. Tôn giáo đích thực dạy chúng ta phải tôn trọng mạng sống và cho chúng ta cảm nghĩ thánh thiêng về danh thánh Thiên Chúa. Khi chúng ta để ý đến những ý nghĩa khác nhau của lễ Rosh Hashanah và lễ Tân niên của Kito giáo, chúng ta thấy có một số đi song hành với nhau. Thiên Chúa mà người Do Thái và người Kito giáo tôn thờ không muốn cái chết đổ lên đầu những kẻ tội lỗi, nhưng họ có quyền quay trở về với Người để được sống. Cả Do Thái Giáo lẫn Kito giáo đều dạy rằng hủy bỏ một mạng sống thì cũng có thể hủy bỏ cả thế giới, và bảo toàn một mạng sống thì cũng là bảo toàn cả thế  giới. 

Thiên Chúa của người Do Thái và người Kito giáo đã nói với mọi người lời này: “Hãy tìm kiếm Ta để được sống” và “Hãy chọn  sự sống”. Người Do Thái và người Kito giáo hiện hữu là để biểu lộ sự thánh thiêng của danh Thiên Chúa và quyền năng tối thượng của Người trên muôn loài thụ tạo. Trong một thế giới có quá nhiều tiếng nói và vấn đề đang đòi hỏi phải đứng chóp mu hạng nhất, Do Thái Giáo và Kito Giáo đã nhận biết Thiên Chúa là chúa tể toàn năng và tối thượng trên muôn loài. Sau cùng, người Do Thái và người Kito giáo vẫn hằng ao ước một ngày nào đó có hòa bình, lưỡi gươm đem làm lưỡi cày và cây thương trở thành giao tia cây.

Lễ Rosh Hashanah và Lễ Tân Niên Kito giáo là những cơ hội tuyệt hảo để ăn mừng sự sống. Theo quan niệm Á Châu và Việt Nam ta thì người ta chúc mừng nhau sức khỏe, phát tài, duy trì nhân phẩm và sự thánh đức cũng như cầu mong được mọi điều tốt đẹp. Đó là những lễ hội để cầu xin Trời ban mọi điều an lành, hạnh thông, nam nữ, vợ chồng, con cháu hòa hợp, xum họp yên vui, yêu thương, được muôn điều như ý, đặc biệt những ai nhận biết Chúa là chúa giải phóng khỏi cảnh nô lệ, độc tài, áp bức (Exodus), và những ai nhận biết Thiên Chúa là Cha chúa Kito của chúng ta. 

Đầu năm mới, năm hồng ân, Chớ gì Chúa ban cho chúng con được ngày càng thấm nhuần hiểu biết thánh danh Thiên Chúa, đức Giesu và mẹ Maria, ban cho chúng con tràn đầy hồng ân Thiên Chúa. Xin hãy gửi và bảo vệ chúng con lên đường thi hành sứ mạng, thiết lâp công lý, công bằng, là khí cụ và đại diện của sự sống và hòa bình. 

Fleming Island, Florida

Dec 31, 2013

NTC

TB- Đây là bài suy niệm của một giáo dân bình thường dựa vào những điều đã được học hỏi nơi Giáo Hôi, trong Kinh Thánh/Tin Mừng, những lớp giảng huấn dành cho giáo dân người lớn và những nghiên cứu riêng tư cùng kinh nghiệm sống đạo trong xứ, cộng đồng và bạn bè v.v….Dĩ nhiên có nhiều thiếu sót và có thể sai lỗi, xin quí độc giả, nhất là các đấng bậc góp ý sửa chữa. Rất đa tạ.

Fxavvy@aol.com

NTC