CHÚA NHẬT II MÙA VỌNG, NĂM A

(Is 11:1-10; Tv 72; Rm 15:4-9; Mt. 3:1-12)

Bác sĩ Nguyễn Tiến Cảnh, MD 

Trong ba bài đọc Kinh Thánh hôm nay thì hai bài (Isaiah, Gioan Baotixita và Maria) là những hướng dẫn tuyệt hảo trong Mùa Vọng, chỉ cho chúng ta biết thái độ thích hợp để sửa soạn đón chào Chúa Cứu Thế đến. Trước tiên, Isaiah là tiên tri của an ủi và hy vọng. Bài đọc sách tiên tri Isaiah (Is 11:1-10) nói về gốc Jesse sẽ nảy chồi và rễ của nó sẽ ra nụ nở hoa (1). Điều này ám chỉ là dân Do Thái sau khi bị lưu đày ở Babylon thì chỉ còn một giòng họ David tồn tại, mà sau này từ đó sẽ phát sinh ra mầm mới là Thiên Sứ và là Vua. Hai câu 2-3 cho chúng ta biết nguồn gốc của những danh xưng truyền thống của những tặng vật do Thần Linh Thiên Chúa ban. Những câu 6-9 cho ta một hình ảnh hòa điệu thanh thoát về thiên đàng lại là một biểu tượng thê lương về một nền hòa bình phổ quát và công lý vào thời đại thiên sứ. Xuyên suốt cả Mùa Vọng, Isaiah đã tuyên bố một Tin Mừng thực sự và chính đáng cho toàn dân Israel đang bị lưu đầy ở Babylon, thúc dục họ phải tỉnh thức mà cầu nguyện, ráng nhận biết những dấu chỉ  đấng Thiên Sai sắp  đến.

VƯƠNG QUỐC “THIÊN ĐÀNG” ĐANG Ở TẦM TAY 

Rồi Gioan Baotixita xuất hiện (Mt. 3:1-12). Ông là tiền hô của đầng Thiên Sai, được giới thiệu là “Tiếng kêu trong hoang địa”, bắt đầu giảng thuyết và làm “phép rửa, một cử chỉ thống hối để tha thứ tội lỗi”. Không giống Luca, Mathieu không nói gì về nguồn gốc của Gioan Baotixita và cũng không cho thấy mối liên hệ giữa ông ta và đức Giesu. 

Mathieu nhận lệnh thi hành mục vụ Chúa Giesu được nói trong Marco, lúc Gioan Tiền Hô khởi đầu cuộc giảng thuyết. Gioan kêu gọi mọi người thay đổi tâm tư và thái độ, cải đổi cuộc sống và lắng nghe Lời Thiên Chúa. Đó là điều kiện duy nhất nhận biết đấng Thiên Sai hiện diện ở trần gian và vương quốc thiên đàng đang ở trong tấm tay. “Thiên Đàng” là từ thay thế cho từ “Thiên Chúa” mà những người Do Thái mộ đạo tránh không dùng để tỏ lòng tôn kính. Thành ngữ “Vương quốc Thiên đàng” chỉ thấy nói trong Tin Mừng Mathieu, có nghĩa là luật Thiên Chúa đã có hiệu lực trên thần dân của Người. Trong sự hoàn hảo sung mãn của nó còn bao gồm, không chỉ việc loài người vâng lời Thiên Chúa, mà cả việc Thiên Chúa khải hoàn trên tội lỗi và ác quỉ, và sau cùng vượt thắng cả tử thần. Trong niềm mong đợi khải huyền của người Do Thái, vương quốc có những lề luật để phán xét những kẻ tội lỗi mà hậu quả thế nào đã được Gioan Tiền Hô nói tới. Sau này luật lệ đã thay đổi theo cách hiểu biết của người Kito hữu, theo đó vương quốc được thiết lập theo từng thang nấc để cuối cùng đi đến tột bực là lúc Chúa Giesu giáng trần lần thứ hai và cũng là lần chót.

ÁO DA THÚ CỦA GIOAN TIỀN HÔ 

Mathieu giới thiệu Gioan Tiền Hô như là nhà giảng thuyết Kito giáo đầu tiên. Mặc áo da có lông như Elijah (2V 1:8), Gioan long trọng tuyên bố là Thiên Chúa đã bắt đầu hòa đồng với nhân loại. Niếm ước mong Elijah từ thiên đàng trở về để chuẩn bị cho dân Israel đón nhận sự tỏ lộ của vương quốc Thiên Chúa đã lan rộng khắp nơi, và theo Mathieu thì sự chờ mong này đã được hoàn chỉnh bởi mục vụ Gioan Tiền Hô (Mt 11:14; 17:11-13). 

Nghi thức phép rửa (c.6) đã được nhiều nhóm ở Palestine thực hành khoảng  150 BC và 250 AD. Phép rửa của Gioan có thể cũng ít nhiều liên hệ đến phép thanh tẩy của nhóm người Essenes ở vùng Qumran dọc theo bãi biển của Biển Chết. Phép rửa của Gioan Tiền Hô là bí tích thống hối đòi hỏi cải đổi và chấp nhận tư tưởng và hành động mới.

NGƯỜI BIỆT PHÁI, NGƯỜI SA ĐỐC[1] VÀ CHÚNG TA 

Sự phối hợp gượng gạo giữa người biệt phái và Sa Đốc trong đoan Phúc Âm này của Mathieu hiển nhiên là một ước nguyện canh tân (Mt.3:7). Người biệt phái thì sống sát với luật lệ, cả viết lẫn truyền khẩu; các kinh sư và chuyên viên luật cũng thuộc về nhóm này. Còn người Sa Đốc thì thuộc phái tư tế, theo chủ thuyết Aristotle thường bám vào trung tâm Jerusalem. Họ chỉ chấp nhận 5 cuốn sách đầu tiên của Cựu Ước là Kinh Thánh, tuân theo thư luật, chối bỏ mọi luật lệ truyên thống truyền khẩu và chống đối các giáo huấn không có trong Ngũ Thư của Maisen, chẳng hạn người chết sống lại. Mathieu coi cả hai phái này là kẻ thù của chúa Giesu. Những lời đe dọa mà Mathieu đưa ra là nhắm vào hai nhóm này chứ không phải “đám đông” như trong Luca 3:7. Cơn “thịnh nổ sắp đến” là sự phán xét nặng nề ghê gớm sẽ đổ lên đầu những kẻ tội lỗi mà không chịu ăn năn thống hối. 

Vào ngày cuối cùng của chúng ta trên mặt đất này, lúc chết, chúng ta sẽ được đánh giá do chúng ta có chấp nhận Lời Chúa hay không, có noi gương Chúa không. Thiên Chúa kêu gọi chúng ta phải bước theo chúa Giesu từng bước, biến cuộc sống của chúng ta thành tặng phẩm tình yêu như đức Giesu đã làm. Hoa trái của tình yêu là hoa trái “phù hợp với sự thống hối” mà Gioan Tẩy Giả nói tới khi ông cắt lời những tên Biệt Phái và Sa Đốc lẫn lộn trong đám đông đến để xin chịu phép Thanh Tẩy.  

Chúng ta nghe nói về phép thanh tẩy bằng chúa Thánh Thần (c.11). Ông Gioan làm phép rửa bằng nước thì rồi sẽ được “tràn đầy” ơn thống hối do quyền năng rửa sạch của chúa Thánh Linh, cũng như hình phạt bởi phán quyết do quyền năng tiêu giệt của Thân Linh Thiên Chúa đến những ai không thực lòng ăn năn. Có người gọi Chúa Thánh Thần là Lửa thì cũng đúng thôi, bởi lẽ Lửa vừa có thể nung nóng lòng hăng say thống hối, vừa có thể đốt cháy tiêu tan đối tượng. Do đó, hậu quả của lửa là hoặc thanh tẩy hoặc hủy giệt. Sự trái ngược giữa xấu và tốt (c.12) được so sánh với hành động người nông dân phân chia lúa tốt với lúa xấu. Quạt lúa ví như cái chĩa xúc tung lúa lên không, hột lúa chắc, tốt sẽ rơi xuống sàn, còn hạt lép, trấu sẽ bị gió thổi bay lên không rơi ra xa và người nông dân sẽ thu nhặt lại rồi đốt bỏ đi.

SỨ MỆNH CỦA GIOAN TIỀN HÔ 

Sứ mệnh của Gioan Tiền Hô là chuẩn bị đường cho đấng thiên sai đến. Khi các đệ tử của Gioan thấy chúa Giesu làm phép rửa ở sông Jordan thì bối rối đến hỏi ông thì được ông trả lời một cách chắc nịch rằng: “Chẳng ai có thể nhận được bất cứ cái gì mà không phải do trời ban…”, rối ông tiếp “ông chỉ như bạn của chú rể; người nào cưới vợ thì là chú rể, phụ rể chỉ là người đứng đó để chung vui với chàng rể mà thôi. Đó là niềm vui của thầy, niềm vui ấy giờ đây đã trọn vẹn. Người phải nổi bật lên còn thầy thì phải nhỏ lại và lu mờ đi” (Ga 3:25-30).

Người làm phép thanh tẩy cho thấy bản tính con người là bất toàn. Khi thời điểm đã tới thì Gioan dẫn các đệ tử của ông đến gặp đức Giesu và chỉ cho họ biết đấng thiên sai, là ánh sáng thật, là Con Chiên Thiên Chúa gánh tội trần gian. Chứng nhận của Chúa Giesu cho Gioan đã chứng tỏ người làm phép Thanh Tầy, ông Gioan là anh hùng vĩ đại nhất trong những anh hùng của Israel (Mt 11:7-19; Lc 7: 24-35). 

Gioan Tiền Hô tự coi mình không bằng nô lệ của Đức Giesu: “Tôi thanh tẩy ngươi bằng nước, nhưng có một vị quyền lực hơn tôi nhiều đến sau tôi, tôi không đáng cởi dây giày cho Người. Người sẽ làm phép thanh tẩy ngươi bằng Chúa Thánh Thần và Lửa (Mt 3:11). Gioan cho mọi người lúc bấy giờ một cảm nghiệm tha thứ và ơn cứu độ và biết rõ ràng ông không phải là đấng thiên sai, người có thể ban ơn cứu độ. Chúng ta có thể cho mọi người cảm nghiệm về Thiên Chúa, về sự tha thứ và ơn cứu độ không? 

Đám đông đến với Gioan và hỏi ông: “Chúng tôi phải làm gì bây giờ?” Gioan đã nói thẳng, đi ngay vào điểm cần phải nói. Ông khuyên mọi người đừng từ bỏ thế giới họ đang sống, cho dù nó mờ ảo đến đâu đi nữa. Đúng ra ngài khuyên những ai có hai áo thì đem cho kẻ không có áo một cái. Ai dư giả của ăn thì đem chia sẻ bớt cho người nghèo khó, đói khổ. Người thu thuế thì đừng thu góp nhiều hơn là họ được phép thu. Lính thì đừng cướp bóc, đừng bạo động tàn phá của cải của dân và đừng cáo gian cho họ. Hãy vui vẻ chấp nhận đồng lương của mình. Còn dân chúng thì phải chuẩn bị cái gì để đón chào đấng Thiên Sai đây? Hãy quảng đại, rộng lượng, lương thiện, công chính, biết ơn và giảu lòng trắc ẩn thương sót (Lc 3:10-14).

SỨ ĐIỆP MUÔN ĐỜI CỦA GIOAN TIỀN HÔ 

Tiên tri của Israel là người nhận lời Chúa làm sứ giả và diễn nghĩa Lời Chúa.

Lời Chúa đến với tiên tri thì buộc họ phải nói ra. Tiên tri là lương tâm của cộng đồng và của quốc gia. Ezekiel cho biết tiên tri giống như người canh gác có nhiệm vụ quan sát xem điều gì xẩy ra cho cộng đồng, đưa ra lời cảnh báo và nói trước cho mọi người biết “điều xẩy ra là sai trái” hoặc “chúng ta đang gặp nguy hiểm, chúng ta phải thay đổi, chúng ta phải sẵn sàng tự bảo vệ mình.” Tiên tri là người nhìn thấy trước chúng ta, là người nhìn thấy những dấu chỉ cho biết điều sắp xẩy ra. 

Đôi khi các tiên tri cũng chia sẽ với loài người cơn thịnh nộ, lòng trắc ẩn thương sót, nỗi buồn sầu, sự thất vọng, sự thay đổi bất ngờ và sự bén nhậy cũng như tầm quan trọng của Lời và Việc Thiên Chúa. Các ngài không chia sẻ những gì trừu tượng; đúng ra các ngài chia sẻ cảm nghĩ của Thiên Chúa về những biến cố cụ thể sẽ xẩy ra vào thời đại của các ngài. Đó là loại tiên tri như Gioan Tẩy Giả. Ngài không nói quanh co, mà đi thẳng vào vấn đề, nói điều cần phải nói. Đã bao nhiêu lần lời nói, tư tưởng và việc làm của chúng ta mập mờ, không đi đôi với nhau! Đã bao nhiêu lần hành động của chúng ta đã gây hoang mang thắc mắc về thời đại chúng ta và làm hại Giáo Hội! Những tiên tri thực sự của Israel là mẫu mực cho chúng ta khi phải đương đầu với những hoàn cảnh dối  trá lừa lọc trong cuộc đời. Lời Gioan Tẩy Giả vẫn tiếp tục vang vọng đến nhiều thế kỷ và cho mọi thế hệ. Ngài kêu gọi chúng ta sửa soạn đường cho Chúa, đấng sẽ đến trong cảnh hoang dại cả nội tâm lẫn ngoại cảnh của ngày nay, thời đại đang khao khát nước hằng sống là đức Kito. Chớ gì khi tưởng nhớ lại thánh Gioan, ngài sẽ hướng dẫn cuộc đàm thoại của chúng ta với ngài, hầu chúng ta có thể chọn lựa đúng những điều cần thiết hòa hợp ăn khớp giữa tâm tư và cuộc sống của chúng ta đúng theo tinh thần Tin Mừng của đức Kito.

ĐÔI LỜI KẾT:

“LỜI CHÚA” TRONG CUỘC HÀNH TRINH MÙA VỌNG 

Xin phép gợi ý cách thức sửa soạn đường cho Chúa đến với chúng ta trong mùa Vọng này. Hãy đọc Tông Huấn Verbum Domini của Biển Đức XVI. Đây là tài liệu khá quan trọng của Thượng Hội Đồng các Giám Mục về Lời Chúa trong Cuộc Sống của Giáo Hội vào tháng 10 năm 2008. Tôi đề nghị đặc biệt đoạn 11 nói về “Kito Học về Lời”. 

Liếc nhìn qua tất cả thực tế những việc làm của Thiên Chúa Ba Ngôi qua Lời Chúa, chúng ta có thể hiểu được ý muốn của tác giả thư gửi tín hữu Do Thái: “Thiên Chúa đã nói nhiều lần và bằng nhiều cách khác nhau cho cha ông chúng ta qua các tiên tri. Nhưng trong những ngày cuối cùng này, Người đã nói với chúng ta qua Con Một Người là đấng mà Thiên Chúa  đã chỉ định làm thừa tự tất cả mọi sự mọi loài mà qua Người, Thiên Chúa cũng tạo dựng nên vũ trụ” (Dt 1:1-2). Quả là quá tuyệt vời khi thấy toàn thể Cựu Ước đã biểu hiện cho chúng ta thấy đó là một lịch sử, trong đó Thiên Chúa hiệp thông với chúng ta qua lời của Người. Thực vậy, “bởi giao ước của Thiên Chúa với Abraham (St 15:18), và qua Maisen với dân Israel (Xh 24:8), Thiên Chúa đã thu gọn mọi dân tộc lại với Người, và Người sẽ tỏ lộ cho họ bằng lời nói và hành động là một, là Thiên Chúa thực sự và hằng sống. Đó là kế hoạch của Người để dân Israel có thể học hỏi nhờ cảm nghiệm cách thức của Thiên Chúa đối với loài người, nhờ cách lắng nghe tiếng Chúa nói với họ qua các tiên tri để từ từ họ có thể hiểu được đường lối của Thiên Chúa cách trọn vẹn và rõ ràng hơn, đồng thời giúp họ được mọi quốc gia trên thế giới nhận biết rộng rãi hơn (Tv 21:28-29; 95:1-3; Is 2:1-4; Gr 3:17).

Fleming Island, Florida.

Dec 4, 2013

NTC