Dân địa phương còn chỉ cho chúng tôi vị trí ngôi nhà của bà Rahab[1]  một gái làng chơi đã được nói tới trong Joshua và được Mathieu nhắc khi nói về gia phả của chúa Giesu (Mt 1:1-5). Họ cũng có vẻ rất thích thú khi chỉ cho chúng tôi  những bức tường thành bị tàn phá bởi Joshua trong một trận chiến ghê gớm nói trong Cựu Ước mà có lẽ đã chẳng xẩy ra bao giờ cả. Họ cũng chỉ cho chúng tôi ngôi nhà của Zacchaeus và cả cây vả nổi tiếng nhất trong số 39 cây ở đó mà ông đã từng leo lên để nhìn Chúa Giesu khi Người đi qua.

TẠI SAO ZACCHAEUS MUỐN NHÌN MẶT CHÚA GIESU?

Luca đã tả Zacchaeus một cách rất sống động. Zacchaeus là giám đốc thuế vụ của tỉnh và là một tay giàu có trong vùng (Lc 19:1-10). Ông là hình ảnh trái ngược với một thanh niên giàu có mà Luca nói tới (Lc18: 18-23) đã không thể từ bỏ của cải vật chất của mình để theo Chúa Giesu. Theo Luca, Zacchaeus xứng đáng là gương mẫu cho những tay giàu có. Ông hứa với chúa Giesu là sẽ chia nửa gia tài cho người nghèo.

Dù bị xã hội ghét bỏ, Zacchaeus vẫn tỏ ra là người biết khiêm tốn muốn đi tìm sự thật. Ông tỉnh bơ cái thân lùn của ông, leo lên cây giữa đám đông cho đủ cao như mọi người để được nhìn mặt Chúa Giesu.

Tại sao Zacchaeus lại hăm hở muốn nhìn mặt chúa Giesu? Có lẽ vì chúa Giesu có những gì không giống ông hay những gì mà ông không hề có. Chúa được mọi người ngưỡng mộ, tìm kiếm, và lại được quá nhiều người yêu mến, tín nhiệm và đi theo. Phải thành thật công nhận, có cô đơn, bị bạn bè, láng giềng, mọi người ghét bỏ xa lánh mới thấm thía nỗi buồn thảm, đau khổ và tưởng tượng ra cái sung sướng, hạnh phúc của người được mọi người ngưỡng mộ, kính mến và thương yêu. Zacchaeus ở trong trường hợp này.

ÔNG CHỦ NHÀ  TỘI LỖI  ĐƯỢC CỨU RỖI

“Zacchaeus! Hãy mau mau xuống đây, vì hôm nay ta phải ở lại nhà ngươi” (Lc.19:5). “Zacchaeus”, cái tên đáng ghét bị mọi người ghê tởm. “Hôm nay”, đúng vậy, chính lúc này đây là lúc ơn cứu độ đổ xuống. “Ta phải”, tại sao lại ‘phải’? Vì Cha ta, đấng giầu lòng thương xót, muốn Ta “tìm kiếm và cứu giúp kẻ đã mất” (Lc 19:10).

Zacchaeus đã chứng tỏ sự thống hối của mình bằng quyết tâm sửa đổi những lỗi lầm ở quá khứ và chứng tỏ mình là con cháu thực sự của Abraham, những kẻ thừa kế lời Thiên Chúa hứa trong Cựu Ước. Zacchaeus được Luca diễn tả như là con cháu Abraham, tổ phụ dân Do Thái, có nghĩa là ông nhận biết trung tâm điểm của chương trình cứu độ là ở Israel.

Khi được yêu cầu như vậy thì những người tương tự như ông thường từ chối, nhưng Zacchaeus lại vui mừng chấp nhận. Những bức tường của Jericho thực sự rung chuyển và xụp đổ! Có lẽ đây là lần đầu tiên Zacchaeus được chấp nhận vô điều kiện. Ông đã rất vui mừng, không còn xấu hổ như trước nữa. Theo cách diễn tả của Luca thì đó là cuộc ăn mừng lễ hội! Và đây, lại một lần nữa, tiếng xì xào, đồn đại là ông Giesu đã vào nhà và lại ngồi cùng bàn ăn tiệc với Zacchaeus, một tên thu thuế khét tiếng gian ác tội lỗi trong vùng. Khi ngồi cùng bàn với những tay quyền chức cao cấp trong xã hội, chúa Giesu quan sát Zacchaeus bước khỏi đống bùn lầy dơ dáy, nấm mồ hôi thối, không còn mặc cảm tội lỗi bất lương do chính ông đã  tạo ra.

ƠN CỨU ĐỘ ĐÃ ĐẾN NHÀ NÀY

Chúa Giesu đã công khai tuyên bố: “Hôm nay, ơn cứu độ đã đến nhà này.” Khi chúa nói với ông giám đốc thuế vụ của Jericho như vậy thì cũng có thể nói với mỗi người chúng ta; “Zacchaeus, đừng leo quá cao trên cây của các ngươi…và đừng trốn chạy ta, đừng tốn công sức để ý đến những mặc cảm tội lỗi của ngươi nữa.Ta cần bàn bạc với ngươi xem ngươi đóng kín cái “tôi gian ác” của ngươi ở đâu, rồi chúng ta cùng nhau tìm ra cách để lướt thắng những chống chế của ngươi hầu thoát ra khỏi cơn mê hồn trận này. Hãy coi đây, cây đang đâm trồi nảy lộc…Ta đến để cứu ngươi!”

TÍNH LUÂN LÝ CỦA CÂU CHUYỆN

Qua câu chuyện này, chúng ta có thể rút ra được bài học luân lý. Khi nhận ra  mình đã lạc đường và trống rỗng chẳng có gì, chúng ta mới bắt đầu tự hỏi chúng ta đang ở đâu. Chúng ta cần đặt tên cho cái mặt nạ chúng ta đang đeo trước khi  vất bỏ nó cùng với những lớp phấn ta đã thoa lên mặt chúng ta, thì chúng ta mới có thể nhìn rõ được cái mặt thật của chúng ta. Chúng ta phải cảm nghiệm về cái chết của chính chúng ta, trong tâm chúng ta với tất cả những súc động, bồi hồi, lo lắng, suy nghĩ về mình, về mọi người, về những người thân yêu, những người mình thâm thù oán ghét cũng như những kẻ oán hận chúng ta…để rồi bắt đầu cuộc hành trình đi về Jerusalem, thị trấn của phục sinh. Đôi khi, chúng ta phải bỏ đi những cảm nghĩ tự an ủi mình, không chống chế biện hộ cho mình nữa, nhảy xuống khỏi cái cây mình đang lẩn trốn, lấy nửa tài sản đem cho người nghèo, đền trả những ai mà mình đã ăn gian, ăn cướp. Há chi những lời đàm tiếu bình phẩm?  Khi mà ơn cứu chuộc đã đến trong xã hội chúng ta, cộng đồng chúng ta, nhà chúng ta và tâm chúng ta thì không một ai có thể cướp đi được tặng vật quí giá ấy.

ĐÔI LỜI KẾT:  BIẾN ĐỔI.

Để kết thúc bài viết, xin trich ít dòng của Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolo II viết cho các linh mục dịp Thứ Năm Tuần Thánh 2002 (No 5-6) liên quan đến câu chuyện Phúc Âm lý thú hôm nay:

“Tất cả mọi chuyện xẩy ra cho ông ta (Zacchaeus) đều lạ lùng. Nếu giả thử chẳng may chúa Kito không ngẩng mặt lên nhìn ông ta, thì có lẽ ông ta cũng chỉ là một quan sát viên thầm lặng nhìn Chúa đi qua đường phố của Jericho và, Chúa Giesu đã đi qua mà không đi vào đời ông. Zacchaeus đã không ngờ rằng sự tò mò của ông đã thúc dục ông làm chuyện bất thường ấy, lại chính là hoa trái của lòng Chúa thương sót đã có trước ông, đã thôi thúc ông, khiến ông thay đổi sâu đậm tận đáy lòng. (…)

“Câu chuyện của Luca đặc biệt cả về văn điệu lẫn ngôn từ: Tất cả mọi sự đều đặc thù, khéo léo và thương mến! Bản văn không chỉ tràn đầy tình người mà còn như nài nỉ, hối thúc qua lời Chúa nói là một hiến tặng mặc khải của lòng Chúa thương sót. Chúa nói: ‘Ta phải ở lại nhà ngươi’ hay dịch sát nghĩa hơn là: ‘Ta cần ở lại nhà ngươi’(c.5). Theo đúng lộ trình huyền diệu mà Thiên Chúa Cha đã trao đặt nơi Người, trên đường đi chúa Giesu đã đến với Zacchaeus. Người dừng chân bên ông như thể cuộc gặp gỡ đã được sắp đặt từ khởi đầu. Bất chấp lời xì xào đồn đại của miệng lưỡi loài người, căn nhà của kẻ tội lỗi sắp sửa trở thành một địa danh mạc khải, khung cảnh phép lạ của lòng Chúa thương sót. Thực vậy, việc này sẽ chẳng xẩy ra nếu Zacchaeus không để cho lòng mình thoát khỏi những trói buộc của ích kỷ, bất chính và những gian trá của ông. Nhưng lòng Chúa thương xót đã đến với ông như là tặng vật tràn đầy và nhưng không. Lòng thương xót đã có trước ông! (…)

“Đây chính là trường hợp xẩy ra cho Zacchaeus. Biết rằng mình được đối sử như một người con, nên ông bắt đầu suy nghĩ và hành động như một người con, và ông sẽ biểu lộ với những người anh chị em ông cùng một cách thức đó. Dưới cái nhìn trìu mến của chúa Kito, tim Zacchaeus bừng cháy tình yêu thương đối với những người láng giềng. Từ chỗ có cảm nghĩ mình bị cô lập, ông không cần để ý và biết đến cái cảnh đau khổ của người khác, bây giờ ông chuyển đổi thành thái độ chia sẻ: ‘Phân chia một nửa tài sản cho người nghèo’ (c.8). Bất công mà ông làm cho người ta bằng gian dối, ông sẽ đền bù: ‘Nếu tôi cưỡng đoạt của ai cái gì, tôi sẽ đền gấp bốn’(c.8). Ở điểm này thì chỉ có tình yêu Chúa mới có thể làm được như vậy, và ơn cứu độ đã hoàn thành: ‘Hôm nay ơn cứu độ đã đến nhà này’ (c.9).”

Zacchaeus đã biến đổi.!

Fleming Island, Florida

Oct 30, 2013

NTC