Chúa Nhật 3 Mùa Chay, Năm C

(Exodus 3:1-8a, 13-15; 1Corinthians 10:1-6, 10-12; Luke 13:1-9)

Nguyễn Tiến Cảnh, MD

“Đừng lại gần! Hãy  bỏ dép ở chân ra, vì đây là đất thánh….”  

Trong các tài sản tinh thần của con người thì Tự Do là trên hết và cao quí nhất. Thiên Chúa đã giải thoát dân Người khỏi ách nô lệ của Ai Cập thì hiển nhiên là Thiên Chúa yêu thương con người và dành phần tốt đẹp nhất cho họ. Nhưng, qua quá trình cuộc sống của con người, hỏi rằng có phải tất cả mọi người đều đạt tới và nắm giữ trọn vẹn được Tự Do như Chúa đã ban cho không? Cuộc hội ngộ giữa Thiên Chúa và ông Maisen ở núi Horeb tại Sinai và cuộc di hành của dân Israel sau khi thoát khỏi cảnh nô lệ ở Ai Cập để đi đến đích thực Tự Do hoàn toàn là một bài học quí giá cho chúng ta. 

Bài suy niệm tuần này chú trọng đến ý nghĩa cuộc hội ngộ giữa ông Maisen và Thiên Chúa với  Luật Lệ và Tự Do. 

SINAI: ĐẤT THÁNH, NÚI CỨU ĐỘ 

Bài đọc sách Xuất Hành hôm nay (3:1-8a, 13-15) đưa tôi trở lại kỷ niệm dịp thăm viếng Núi Sinai và Đan Viện Catherine trong chuyến hành hương Jerusalem vào năm 2007. Tôi còn nhớ rất rõ kỷ niệm kỳ thú được đứng trên đất thánh ở núi Sinai, ngay chính chỗ mà Thiên Chúa đã cho nhân loại bộ luật 10 điều răn của Giao Ước. 

Tôi cũng nhớ lại những lời vàng ngọc của Chân Phước Giáo Hoàng Gioan Phaolo II đã nói tại Đan viện Catherine nằm trên đồi Sinai ngày 26 tháng 2 năm 2000, trong cuộc hành hương năm thánh lịch sử tại phần đất đã cứu chuộc chúng ta: Đã có bao nhiêu người tới đây trước chúng tôi. Nơi đây,   dân Chúa đã dựng lều cắm trại (Xh 19: 2); nơi đây tiên tri Elijah đã trú ngụ trong hang động (1V 19:9); nơi đây, thánh Catherine tử đạo đã an nghỉ giấc ngàn thu; nơi đây biết bao nhiêu khách hành hương qua các thời đại đã leo lên chỗ mà thánh Gregory thành Nyssa gọi là “Núi Ước Vọng/ the mountain of desire” ( The Life of Moses, II, 232); nơi đây có biết bao nhiêu thầy dòng qua nhiều thế hệ đã chiêm niệm và cầu nguyện. 

“Chúng ta hãy khiêm tốn lần bước theo vết chân của các ngài đi tới ‘đất thánh’, nơi Thiên Chúa của Abraham, của Isaac và của Jacob đã ủy thác cho ông Maisen giải thoát dân người (Xh 3:5-8)”. 

Đoạn sách Xuất Hành nơi chương 3 chúng ta đọc hôm nay là hình ảnh rất sống động của đất thánh mà có lẽ ai cũng biết. Qua nhiều thế kỷ, nhiều văn sĩ đã mô tả và chiêm niện ý nghĩa thâm sâu của đất thánh và những địa danh thánh. Toàn vùng Sinai với vẻ đẹp thiên nhiên, gồ ghề gợn sóng và những tu viện cổ kính rêu phong vẫn còn hiện diện dưới chân núi thánh, như đang  âm thầm chứng dám rằng đây là đường mà Thiên Chúa đã bước đi để vào hành trình của lịch sử nhân loại. 

MAISEN! MAISEN! 

Trong bài đọc 1 hôm nay, ta thấy nhiệm vụ của Mai sen rất rõ ràng khi ông tới núi Horeb là núi của Thiên Chúa lúc ông đang chăn giữ đàn chiên của ông nhạc là Jethro, một tư tế xứ Midian (Xh 3:1ff). Núi Horeb có một ý nghĩa đặc biệt có lẽ vì Thiên Chúa đã hiện ra ở đó và là nơi dân Israel dừng chân nghỉ  mệt sau khi được giải phóng thoát khỏi Ai Cập. 

Thiên thần Chúa hiện ra với Maisen dưới hình thức ngọn lửa trong bụi cây,  bụi cây bốc cháy nhưng không bị cháy. Bấy giờ Maisen thầm nói: “Mình phải tránh qua một bên để nhìn cho rõ vì không hiểu tại sao lửa bốc lên trong bụi cây mà bụi cây lại không bị cháy.” Khi Chúa thấy ông ta tránh qua một bên để nhìn thì từ trong bụi cây Người lên tiếng gọi:“Maisen! Maisen!” Maisen hoảng sợ quá, biết là có người nhìn thấy mình và người đó hẳn là phải để ý đến mình và muốn ở mình cái gì đây, ông bèn trả lời: “Thưa ngài, tôi đây”. Bấy giờ Chúa mới nói “Đừng đến gần, hãy cởi dép ra khỏi chân, vì nơi ngươi đang đứng là đất thánh” (Xh 3:2-5). 

Maisen nghe thấy tên mình được gọi rõ ràng hai lần “Maisen! Maisen!”. Trong kinh thánh ít khi thấy có người nào được gọi tên hai lần, chỉ riêng trong Sáng Thế Ký (St 22:1), Abraham được gọi để hiến tế con trai đầu lòng: “Abraham! Abraham!” Đó là bước ngoặt chính và quan trọng trong đời ông. Chúa đã thử lòng chân thành của ông. Và một dịp khác tên được gọi hai lần là trong sách 1Samuel 3: 10: “Samuel! Samuel!” Lúc đó Samuel lên tiếng: “Xin hãy nói, tôi tớ Chúa đang nghe đây.” Thời kỳ xáo trộn của các Quan Án đến hồi kết thúc và thời kỳ Các Vua, dấu chỉ thời đại mới của Thiên Chúa đến với dân người đã rất gần kề, đang bắt đầu. 

Maisen coi hiện tượng bụi cây bốc cháy như một biểu tượng về Thiên Chúa, về lịch sử và về sự hiện diện của Thiên Chúa trong lịch sử. Nhưng những lời phán rất mạnh mẽ của  Chúa cho Maisen từ trong bụi cây như là lệnh truyền mà Maisen phải tuân giữ: “Maisen! Ngươi sẽ không đến được với ta bằng cách lôi kéo ta đi theo đường hướng của ngươi. Ngươi cũng không được liên kết ta với những kế hoạch riêng của ngươi. Nhưng ta muốn ngươi thi hành  kế hoạch của ta. Không ai trong chúng ta có thể múa may đùa dỡn để hòa nhịp với màu nhiệm của Thiên Chúa được. Ở đây, trường hợp Maisen, chính Thiên Chúa đã chọn và tìm kiếm Maisen (…..) ở một nơi thích hợp. Chúa cũng sẽ làm như vậy cho mỗi một người chúng ta. 

THỜI GIAN VÀ KHÔNG GIAN 

Chúng ta nên nhớ, khi Thiên Chúa biểu lộ Người cho ông Maisen ở một nơi đặc biệt bằng một phương cách cũng đặc biệt thì điều đó có nghĩa là chúng ta không thể giới hạn hay bắt buộc Thiên Chúa phải thực hành ý định của Người ở tại địa danh đó và với những phương cách đó. Bản tính con người  chúng ta thường có khuynh hướng là giới hạn Thiên Chúa vào những không gian và thời gian nhất định nào đó, và vì vậy sự hiểu biết của con người về quyền năng tuyệt đối của Thiên Chúc cũng bị giới hạn. 

Sự hiện diện của Thiên Chúa và quyền năng của Chúa Giêsu không thể bị giới hạn vào bất cứ một chỗ nào và lúc nào cả. Hãy nhớ rằng khả năng tuyệt vời và vô hạn của Thiên Chúa có thể vượt qua mọi khoảng cách, cấu trúc, biên giới, và cả luật lệ của chúng ta, để nói cho chúng ta biết ý Chúa bất cứ chúng ta ở đâu và khi nào, cũng như Lời Chúa đã được nói với Maisen: “Đừng đến gần hơn! Hãy cởi dép ra khỏi chân, vì chổ ngươi đang đứng là đất thánh.”

ĐÁ, NƯỚC, SUỐI, SA MẠC…

Trong Cựu Ước, chúng ta thấy thường hay nói đến Đá, Nước, Suối, Sa Mạc, Đồng Cỏ…như những biểu tượng, cũng như thánh Phao lô viết trong thư gửi  tin hữu Corinthians (10:1-6, 10-12) ở bài đọc 2 hôm nay: “....Tất cả đều ăn cùng một loại thức ăn thiêng liêng, cùng uống loại nước thiêng liêng, là nước chảy ra từ một tảng đá thiêng liêng đã đi theo họ; tảng đá đó chính là Đức Kitô. Nhưng không phải tất cả họ đều làm đẹp lòng Thiên Chúa, bởi vì có những người đã ngã gục nơi sa mạc.” 

Thánh Phaolo ám chỉ Thiên Chúa là đá thiêng liêng, đấng luôn luôn đi theo dân chúng và cho họ nước hằng sống. Luật Torah chỉ nói về hòn đá là chỗ nước chảy ra, nhưng trong chuyện truyền miệng của các thầy cả rabbi Do Thái giáo thì được phóng đại thành suối, đã theo dân Israel trong suốt cuộc di hành của họ. Thánh Phaolo dùng hình thức câu chuyện này cho có vẻ văn chương: Ngài nói chính hòn đá này đã đi theo dân Israel và hướng dẫn họ trong sa mạc.

SỐ PHẬN CỦA DÂN CHÚA 

Chúng ta thử suy nghĩ về lời Chân phước Giáo Hoàng Gioan Phaolo II nói tại tu viện Thánh Catherine ở Sinai trong cuộc hành hương Năm Thánh  vào tháng 2 năm 2000:

 “Nơi đây trên núi Sinai này, sự thật của “Đấng là Thiên Chúa” đã trở thành nền tảng và bảo đảm của Giao Ước. Ông Maisen đã đi vào ‘bóng tối dày đặc của ánh sánh’ (The Life of Moses, II 164), và đã được Thiên Chúa ban cho những giới luật được viết ra bằng chính ngón tay của Người (Xh 31:18). Nhưng đó là luật gì? Đó là luật sống và luật tự do! Tại biển đỏ, dân chúng đã thấy rõ cuộc giải phóng quả là vĩ đại và phi thường. Họ đã thấy quyền lực và chữ tín của Thiên Chúa; họ đã khám phá ra Người là Thiên Chúa, là đấng đã thực sự giải phóng dân Người như đã hứa. Nhưng bây giờ, trên đỉnh cao của núi Sinai, cũng cùng một Thiên Chúa ấy đã niêm chặt tình yêu của Người bằng Giao Ước mà Người không bao giờ có thể bỏ được. Nếu dân chúng vâng theo luật lệ của Người thì họ sẽ đời đời có được tự do. Sách Xuất Hành và Giao Ước không phải chỉ là những biến cố ở quá khứ, nhưng đời đời sẽ là số phận của tất cả mọi người thuộc dân Chúa!

“Mười điều răn không phải là những luật tiêu chuẩn có tính áp đặt của một bạo chúa. Nó đã được viết trên đá, nhưng trước đó nó cũng đã được ghi tạc trong tâm khảm con người như là giới luật phổ quát, có giá trị ở mọi không gian và thời gian mà con người khi sinh ra là đã có ý thức về nó rồi. Hôm nay cũng như mãi mãi, mười điều răn đó chỉ đưa ra những căn bản cho cuộc sống của mọi cá nhân, mọi xã hội và mọi quốc gia. Hôm nay cũng như mãi mãi về sau, nó là tương lai duy nhất của mọi gia đình. Nó sẽ cứu con người khỏi bị hủy giệt bởi chủ nghĩa vị kỷ, hận thù, ghen ghét và sai lạc. Nó lột mặt nạ những thần giả đã làm con người trở thành nô lệ: Yêu mình là loại trừ Thiên Chúa, ham mê quyền lực và lạc thú trần gian sẽ phá bỏ trật tự công lý và làm giảm giá trị nhân phẩm và tư cách của những người anh chị em láng giềng. Nếu chúng ta quay lưng chối bỏ những thần tượng giả dối đó và bước theo Thiên Chúa là đấng giải thoát dân người mà vẫn luôn luôn ở lại với họ, thì lúc đó chúng ta sẽ giống như Maisen, sau 40 ngày ở trên núi, ‘chiếu sáng vinh quang’ ( Saint Gregory of Nyssa, The Life of Moses, II, 230), và ‘tỏa ánh sáng Thiên Chúa’.

“Giữ giới răn Chúa là trung thành với Thiên Chúa, nhưng cũng là trung thành với chính mình, với bản tính và những ước nguyện thâm sâu nhất của mình. Gió ngày nay còn thổi trên đồi Sinai nhắc nhở chúng ta là Thiên Chúa muốn được vinh danh ở trong và qua sự lớn mạnh của vạn vật muôn loài: ‘Gloria Dei, homo vivens.’.Với ý nghĩa đó, gió còn liên tục mang lời kêu gọi đối thoại giữa những người theo tôn giáo độc thần để phụng sự gia đình nhân loại. Điều đó cũng cho chúng ta biết là trong Thiên Chúa, chúng ta có thể tìm thấy điểm hội ngộ: Trong Thiên Chúa, đấng tạo dựng vũ trụ đầy quyền năng và lòng nhân ái và là Chúa lịch sử, đến ngày tận thế, Người sẽ xét sử chúng ta bằng luật công lý toàn hảo.”         

ĐÔI LỜI KẾT: VÂNG LỜI TRONG TỰ DO                                 

Những bài học ở núi Sinai Chúa Nhật này quả là rõ ràng. Chúng ta hoàn toàn tự do để vâng theo những luật lệ của Thiên Chúa giống như Chúa Giê su đã vâng lời Đức Chúa Cha. Cuộc gặp gỡ Thiên Chúa của ông Maisen trên núi Horeb ở Sinai nói lên điểm đặc thù và cũng là trung tâm điểm của đạo chúng ta là mầu nhiệm “vâng lời trong tự do”. Nó được Chúa Kito hoàn thành bằng sự vâng lời trọn vẹn, từ lúc Người hóa thân bắt đầu hiện diện trong bụng Đức Maria đến lúc sinh ra tại Bethlehem rồi kết thúc bằng cái chết nhục nhã trên thập giá trên đồi Golgotha ở Jerusalem. Nhưng chúng ta có bắt chước noi gương Nguời hay không lại là một chuyện.

To be or not to be…. That is the question!

Luật của Chúa có tính cưỡng hành, nhưng cũng hoàn toàn tự do.

Fleming Island, Florida

Feb.2, 2013

NTC