Nguyễn Tiến Cảnh, MD

Hàng năm vào ngày 8 tháng 12, Giáo Hội lại kính mừng lễ Đức Mẹ Maria Vô Nhiễm Nguyên Tội. Giáo Hội Công Giáo tin rằng Maria không mắc tội tổ tông từ lúc sinh ra và được Đức Giáo Hoàng Pio IX tuyên bố tín điều này năm 1854.

Trong khi Giáo Hội vẫn còn nhiệt tình với Đức Mẹ thì quan niệm vô nhiễm lại là một vấn đề khá phức tạp, làm bận tâm các nhà thần học nhiều hơn là những giáo dân bình thường. Nhiều người vẫn nhầm lẫn Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội với Đức Mẹ Trinh Thai (thụ thai mà vẫn còn đồng trinh). Thực ra, chúng ta tin Đức mẹ Maria không vướng tội từ lúc thụ thai trong bụng mẹ là nhờ hồng ân đặc biệt của Thiên Chúa. Nhưng một cản trở lôi thôi đối với nhiều người công giáo là tội tổ tông. Chúng ta ngày nay ít có người để ý và biết đến tội tổ tông là gì. Vì không có ý niệm rõ ràng về tội tổ tông nên chuyện Đức Mẹ được vô nhiễm nguyên tội trở thành vô nghĩa.

Vì vậy, sau này Đức Giám Mục Fulton Sheen vào năm 1974 đã diễn nghĩa theo một cách khác khi bàn về chuyện mất ý nghĩa ấy của tội. Ngài nói: “Thường chỉ có người Công Giáo là tin rằng Đức Mẹ Vỗ Nhiễm Nguyên Tội. Nhưng bây giờ thì mọi nguời đều tin là Đức Mẹ Vô Nhiễm Thụ Thai.”

Đức Pio IX tuyên bố tín điều Đức Mẹ Vô Nhiễm vào năm 1854, nhưng ý niệm về Đức Mẹ sinh ra không vưóng tội lỗi không phải tự nhiên mà có. Nó đã thành hình sau nhiều cuộc tranh cãi lâu dài và phức tạp về thần học. Tuy nhiên, cuộc tranh luận này vẫn còn tiếp tục ở một vài khía cạnh. Vào thời Giáo Hội sơ khai, các tín hữu Kitô giáo đã coi đức Maria là một người mẫu mực lý tưởng về thánh thiện rồi, và vào thế kỷ VIII, các Kito hữu Đông Phương đã mừng lễ kính Đức Mẹ Maria Thụ Thai.

Qua nhiều thế kỷ, các nhà thần học đã cảm thấy ngần ngại khi nói Đức Mẹ hoàn toàn không vướng tội tổ tông, bởi vì các ngài nghĩ là có cái gì ngược lý với giáo lý đức tin về ơn cứu độ phổ quát. Vào thế kỷ III, cha Duns Scotus dòng Phanxico, một chuyên viên thần học về Đức Mẹ vô nhiễm đã nghĩ ra một cách mới để tìm hiểu vấn đề. Ngài cho rằng nhiệm vụ đặc biệt của Đức Mẹ không phải là làm cho Mẹ được miễn trừ ơn cứu độ, mà đơn thuần chỉ là trung gian giữa chúa Kito và nhân loại, một hình thức khác thường của hồng ân Thiên Chúa.

Đức Giáo Hoàng Pio IX khi tuyên bố tín điều thì ngài trích dẫn rõ ràng lời Thiên Thần Gabriel chào đức Maria khi báo tin Đức Mẹ sẽ thụ thai chúa Giêsu: “Kính mừng Maria, đầy ơn phúc…”. Câu chào này phải được hiểu là Đức Mẹ không bao giờ vướng tội. Không một người trần nào có thể cộng tác được với Chúa Giêsu trong công cuộc cứu chuộc như đức Maria. Giáo hội sơ khai đã cố gắng cắt nghĩa một cách hợp lý là làm sao Con Thiên Chúa lại có thể “ hoàn toàn là người mà lại không mang tội lỗi.” Câu trả lời là, Mẹ Thiên Chúa cũng phải là người không vướng tội lỗi.

Trong truyền thống Công Giáo La Mã, chúng ta đã đặt cho người môn đệ siêu việt này nhiều danh xưng và danh hiệu vượt mức yêu thương và danh dự. Chúng ta mừng ba khoảng thời gian lớn của đời Mẹ vì biết rằng đó cũng là những giai đoạn của đời chúng ta. Theo tín điều Đức Mẹ Vô Nhiễm Nguyên Tội thì Thiên Chúa đã tiên thiên hiện diện và di chuyển vào đời Mẹ. Hồng ân Thiên Chúa thì vĩ đại hơn cả tội lỗi. Nó vượt lên trên sức mạnh của tội lỗi và sự chết. Nhờ tình trạng Vô Nhiễm Nguyên Tội, mẹ Maria đã được chọn để thi hành một sứ mệnh đặc biệt.

Thời gian thứ hai của đời Mẹ là thời Nhập Thể. Qua huyền nhiệm sinh Chúa Giêsu mà vẫn còn đồng trinh, chúng ta có thể cảm nhận được rằng Thiên Chúa di chuyển vào cuộc đời chúng ta một cách mạnh mẽ. Đáp ứng của chúng ta lúc đó phải là chấp nhận, khiêm cung, cởi mở, đón chào cũng như kính trọng và tôn vinh phẩm giá và mạng sống con người từ lúc khởi đầu sự sống cho đến giây phút cuối cùng. Qua hành động Nhập Thể, mẹ Maria đã sinh ra Ngôi Lời làm người.

Thời gian thứ ba là cuộc hành trình sau cùng của Mẹ Maria trọn vẹn hồn xác trở về vương quốc nước trời do Tín điều tuyên bố bởi Đức Thánh Cha Pio XII vào năm 1950. Từ khởi đầu đến lúc cuối đời của Mẹ, Thiên Chúa đã hoàn thành nơi Mẹ tất cả mọi lời hứa với chúng ta. Chúng ta cũng sẽ được lên thiên đàng như Mẹ. Mẹ Maria là hình ảnh của cả con người lẫn Thiên Chúa. Thiên Chúa thực sự thoải mái nơi con người chúng ta cũng như chúng ta được sung mãn nơi Thiên Chúa. Trên nước trời, mẹ Maria đã có một địa vị danh dự đặc biệt cùng với Thiên Chúa.

Điều gì xẩy ra với mẹ Maria cũng sẽ xẩy ra với những tín hữu Kito giáo. Chúng ta được kêu gọi, được đề tặng, được chọn để thuần nhất với chúa Giêsu. Khi chúng ta vinh danh Đức Mẹ là Mẹ Thiên Chúa với tước hiệu “Vô Nhiễm Nguyên Tội”, là chúng ta chấp nhận nơi Mẹ một mẫu mực tinh tuyền, trong trắng, tin cậy, đơn sơ, tôn kính và hài hòa trong cuộc sống. Ở đời ít khi ta thấy cả vẻ tôn kính lẫn kiểu cách, cả lý tưởng lẫn thực tế, cả tinh tuyền, đơn sơ lẫn đam mê, trong cùng một người như chúng ta thấy nơi mẹ Maria. Con người chúng ta thì thường muốn tỏ ra đơn sơ, trong sạch, tươi trẻ và tin cẩn. Nếu chúng ta đánh mất những đức tính đó thì ta thường tỏ ra gắt gỏng, không vui, như thể vì ta thiếu kinh nghiệm, không mở mắt lớn đủ đề nhìn đời, do hiểu biết mà không khôn ngoan. Chúng ta nên đặt sự khôn ngoan, đơn sơ và kinh nghiệm của chúng ta vào đúng chỗ của nó. Đức Maria, Mẹ Thiên Chúa sẽ chỉ dạy chúng ta phải thực thi những đức tính đó sao cho trúng cách.

Xin chia sẻ với quí vị một bài thơ của một bà soeur mà tôi quên mất tên. Xin tạm phóng nghĩa dưới đây để chúng ta cùng suy niệm. Bài thơ có tên The Beauty.

Việc Chúa làm muôn điều tuyệt mỹ,

Vượt không gian quá mức con người.

Chúa đã nhìn Bà và đã yêu thuơng,

Yêu trìu mến trước khi coi diện mạo,

Tìm vẻ đẹp ẩn kín trong tim.