Kính trọng những nhu cầu và những sở thích của người khác là một điều cần thiết. Nhưng làm sao biết được đâu là những nhu cầu thật của con người để trọng kính và phục vụ vì lằn ranh giữa nhu cầu và ước muốn không có gì rõ rệt. Vì thế, chúng ta cần phát triển khả năng nhận biết sự khác biệt giữa nhu cầu và ước muốn. Nhu cầu của hoàn cảnh có thể là do sự hướng dẫn của chúng ta.

Kim Oanh, 3 tuổi rưỡi, đã đau nhiều ngày và cần chăm sóc suốt đêm. Sau khi khá hơn, nó vẫn tiếp tục đòi hỏi bố mẹ chăm sóc ban đêm. Nhưng sau đó, bà mẹ nghĩ rằng tốt nhất là phải ngưng ngay tình trạng nầy. Và sau một hồi thảo luận, bà mẹ và ông bố đồng ý đi đến quyết định. Bà mẹ hôn nhẹ cô bé và nói: “Chúc con ngủ ngon. Bố và mẹ cũng đi ngủ và sẽ không đáp lời nếu con có gọi.” Bé Kim Oanh ngủ một giấc và rồi chợt thức giấc, gọi bố mẹ, nhưng không ai trả lời. Sau kinh nghiệm đó, nó ngủ suốt đêm. 

Bà mẹ nói điều bà sẽ làm và để cô bé làm quyết định riêng của nó. Khi cô bé thử, bà mẹ vẫn cứng rắn. Kết quả cho thấy cô bé đã ngủ suốt đêm. Thật ra, cô bé chỉ muốn nhỏng nhẻo, muốn sự chú ý của bố mẹ hơn là một nhu cầu cần chăm sóc thật sự.

Bé Mỹ Tiên và bà mẹ trên đường về từ sân chơi. Khi đi ngang qua nhà cô bạn, bé Mỹ Tiên muốn dừng lại ghé thăm cô bạn Kim Chi. Bà mẹ bảo: “Không được.” Nhưng cô bé năn nỉ và khóc. Bà mẹ tiếp tục đi. Cô bé nằm dạ bên đường và khóc. Bà mẹ im lặng đi mà không quay mặt lại. Cô bé đứng dậy, chạy về phía mẹ, và nhí nhảnh với mẹ. Cả hai mẹ con vui vẻ tiến bước trên khúc đường còn lại về đến nhà.

Bằng hành động bà mẹ muốn cho bé thấy rằng bà quyết định đi về nhà. Bà không muốn tranh luận với cô bé, cũng không cần phải cắt nghĩa thêm gì với cô bé. Khi bé Mỹ Tiên thấy bà mẹ muốn đi về nhà, cô bé kính trọng quyết định của bà và làm theo.

Sự cứng rắn là sự chối từ nhường bước cho những đòi hỏi không chính đáng của con trẻ. Một khi chúng ta làm một quyết định chín chắn, chúng ta phải giữ. Đứa trẻ không bao lâu sẽ nghe theo.

Việc bảo toàn trật tự có thể đòi hỏi một số những cứng rắn và áp lực nhất là đối với con trẻ. Khi bà mẹ bảo “không được” bà phải thấy rằng sự giới hạn phải được thực hiện. Rầy la, đe dọa, phết đít sẽ không có kết quả, vì bất cứ hành động giận dữ nào có thể tạm thời làm ngưng hành động của đứa trẻ lúc bấy giờ, nhưng  thường đẩy sự xung đột vào lãnh vực khác và càng gây cho đứa trẻ thêm nhiều rối loạn. Trẻ con chỉ học sự giới hạn qua sự cứng rắn. Nếu đứa trẻ không ăn mặc đàng hoàng để đi học, bà mẹ không cho nó đi. Nếu nó cứ quậy phá ồn ào không chịu ngưng, nó có thể bị yêu cầu rời khỏi phòng. Tuy nhiên, những hành động áp lực như vậy luôn đi kèm với sự cho phép nó được chọn lựa như: nó có thể ở lại nếu nó chịu im lặng. Nếu nó không chịu im lặng, bà mẹ có thể cho nó một sự lựa chọn khác: hoặc tự mình ra đi hoặc bị dẫn độ. Yêu cầu nó ra đi xem ra là độc tài. Tuy nhiên, đứa trẻ không nhận ra như vậy nếu nó được cho một sự chọn lựa và nếu sự yêu cầu là chính đáng. Nếu tương quan giữa bố mẹ và con cái là thân tình, đứa trẻ sẽ đáp trả. Sự nhất quyết cứng rắn thường là có ích và cần thiết với con trẻ. Thỉnh thoảng cái nhìn cứng rắn cũng cần thiết cho nó. Trẻ con cảm được khi bố mẹ muốn ám chỉ điều đó. Như một bà mẹ đã chia xẻ cho nhóm chúng tôi cái kinh nghiệm của bà rằng: “Khi mà tôi chưa dứt khoát tôi muốn điều đó, con gái tôi làm điều nó muốn. Nhưng khi tôi cho thấy tôi nhất định muốn điều đó, cô bé không dám động đậy. Cô bé hoàn toàn ngưng quậy.”

lm.levanquang